Zasady gwarantowania depozytów pieniężnych

Istota i organizacja gwarantowania depozytów

1. Model wąski (ex-post) – wypłata odszkodowań dla deponentów w przypadku upadłości banku w oparciu o środki specjalne zarezerwowane przez banki na ten cel (większość krajów UE)

2. Model szeroki (ex-ante) – działalność pomocowa wobec banków w trudnej sytuacji finansowej oraz wypłata odszkodowań w przypadku upadłości banku w oparciu o środki finansowe zgromadzone przez instytucję gwarantującą (m.in. Polska)

Model systemu gwarantowania depozytów ex-post

• Nie obciąża banków kosztami zapewnienia stabilnoÅ›ci finansowej

• WystÄ™puje ograniczona dostÄ™pność Å›rodków przy problemach systemowych – kryzysu obejmujÄ…cego caÅ‚y sektor bankowy

• Brak możliwoÅ›ci użycia funduszy dla celów prewencyjnych i pomocowych we wczesnej fazie kryzysu

• Wyższe prawdopodobieÅ„stwo angażowania Å›rodków podatników.

Model systemu gwarantowania depozytów ex-ante

• Nie znieksztaÅ‚ca konkurencji systemie bankowym

• Ogranicza ryzyko pokusy nadużycia oraz subsydiowania banków z wyższych ryzykiem dziaÅ‚alnoÅ›ci przez mniej ryzykowne

• Umożliwia użycie Å›rodków do celów pomocowych

• Zapewnia oczekiwany poziom wskaźnika porycia

• Ogranicza ryzyko użycia Å›rodków podatników

• Może zapewnić antycykliczność.

Zasady systemu gwarantowania wkładów pieniężnych w Unii Europejskiej

Dyrektywa Rady Wspólnot 94/19/EEC z dnia 30.05.1994 r. w sprawie systemów gwarantowania wkładów pieniężnych na rachunkach bankowych

1. Zasada powszechności systemu gwarantowania wkładów

- każde państwo ma obowiązek zapewnienia istnienia systemu gwarancyjnego

- każdy bank przyjmujący depozyty ma obowiązek należenia do systemu

- gwarancje obejmują wszystkie środki zgromadzone przez deponentów

1. Zasada zapewnienia szybkości i efektywności wypłat w ramach systemu gwarantowania

- niedostępność depozytu to stan, w którym nie został on wypłacony zgodnie z warunkami umowy

- decyzja o niedostępności depozytu powinna być podjęta przez właściwe władze w ciągu 3 tygodni od pozyskania informacji o niewypłacaniu wkładów

- wypłaty środków powinny być dokonane przez instytucję gwarantującą w ciągu 20 dni.

1. zasada ustalania minimalnego limitu gwarancji wkładów

- kwota gwarantowana wynosi m.in. 100 tys. euro (od 2015 r. jako kwota stała)

- kwoty gwarantowane na rachunkach wspólnych mogą być w danym kraju dzielone po równo między deponentów bądź w odniesieniu do przedsiębiorstw traktowane jako jeden depozyt

1. zasada terytorialności

- depozyty zgromadzone w oddziale banku zagranicznego podlegajÄ… gwarancjom systemu z kraju jego pochodzenia

1. zasada zapewnienia klientom banków informacji

- deponent powinien być informowany o systemie gwarantowania depozytów i sytuacji ekonomiczno-finansowej banku.

Bankowy Fundusz Gwarancyjny to instytucja która została powołana aby zabezpieczyć interesy banków i ratować finansowo w razie niewypłacalności banku. Celem ustawowego systemu gwarantowania są: ochrona deponentów, którzy nie mając możliwości samodzielnej oceny stanu ryzyka finansowego powierzają je bankom jako instytucjom zaufania publicznego, stworzenie systemowych warunków udzielania pomocy finansowej bankom, które znajdują się w stanie zagrożenia wypłacalności oraz monitorowanie sytuacji finansowej podmiotów objętych systemem gwarantowania depozytów. BFG tworzy fundusz gwarancyjny którego źródła finansowania zostały wymienione w ustawie o BFG Art.15.

Zgromadzone pieniądze w głównej mirze są przeznaczane na finansowanie zadań związanych z gwarantowaniem środków pieniężnych. Jednakże wszelkie warunki czy zasady udzielania gwarancji ujęte zostały w ustawie o BFG

Podstawowymi źródłami finansowania BFG są:

-obowiązkowe opłaty roczne wnoszone przez banki objęte systemem gwarantowania,

-kwoty przekazane z Funduszu Ochrony Środków Gwarantowanych pochodzące od podmiotów objętych systemem gwarantowania, tworzonego w razie konieczności wypłat środków gwarantowanych,

-dochody z pożyczek udzielonych przez Fundusz,

-środki uzyskane w ramach pomocy zagranicznej,

-środki z dotacji udzielonych z budżetu państwa,

-środki z kredytu udzielonego przez Narodowy Bank Polski.

Cele:

1. ochrona interesów deponentów

2. udzielanie pomocy finansowej bankom o zagrożonej wypłacalności

3. monitorowanie sytuacji finansowej banków

Organy funduszu:

1. Rada Funduszu

1. Przewodniczący – powoływany przez Ministra Finansów

2. 2 członków powoływanych przez Ministra Finansów

3. 2 członków powoływanych przez prezesa NBP

4. 1 członka powoływanego przez przewodniczącego KNF

5. 2 członków powoływanych przez ZBP (związek banków polskich)

2. Zarząd funduszu - powoływany przez Radę Funduszu.

Zakres podmiotowy ochrony:

-Osoby fizyczne

-Osoby prawne (w przypadku przedsiębiorstw, depozyty przedsiębiorstw prowadzących uproszczoną sprawozdawczość)

-Jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej

Niedostępność środków

Sytuacja, w której środki gwarantowane są należne, lecz nie mogą być wypłacone od dnia zawieszenia działalności banku

Termin wypłat

Do 20 dni od otrzymania przez syndyka kwoty przekazanej przez fundusz wypłat środków gwarantowanych nie później jednak niż w terminie 3 miesięcy od dnia niedostępności środków.

Sąd może przedłużyć ten termin o 10 dni roboczych.

Wyłączenia spod ochrony:

1. Skarb Państwa

2. Instytucje finansowe

3. Kadra zarządzająca upadłym bankiem oraz akcjonariusze (ponad 5% akcji)

Zakres gwarancji:

1. Wszystkie depozyty zgromadzone przez jednÄ… osobÄ™ w banku

2. Dla rachunków wspólnych kwota obliczona dla każdego z współposiadaczy.

Wysokość gwarancji:

Depozyty do równowartości w złotych 100.000 euro.

(środki powyżej kwoty 100.000 euro mogą być odzyskane w sposób prawny – w ciągu 5 lat!)

Fundusz ochrony środków gwarantowanych

Bank objęty systemem gwarantowania obowiązany jest tworzyć fundusz ochrony środków gwarantowanych na zaspokojenie roszczeń deponentów w przypadku niewypłacalności banku.

Zasada określania składki: Bank przekazuje określony procent sumy środków pieniężnych stanowiących podstawę obliczenia rezerwy obowiązkowej (maks. 0,55 %, w 2014 r. – składka 0,55 % - składka na FOŚG).

Fundusz stabilizacyjny BFG:

Cele działania:

1. Źródło dodatkowych środków

2. Przeniesienie z sektora publicznego na sektor bankowy.

Źródło finansowania:

1. Opłata ostrożnościowa w wysokości do 0.2 aktywów ważonych ryzykiem.

2. Wysokość opłaty na dany rok ustala Rada BFG

Mechanizm działania:

Pożyczki, poręczenia, gwarancje – zwiększenie funduszy własnych banków