UKŁAD KRWIONOŚNY :

- serce

-naczynia krwionośne

Krew krąży od ciśnienia wyższego do niższego

ROLA UKŁADU KRĄŻENIA:

- transport tlenu z płuc do tkanek oraz usuwanie dwutlenku węgla z tkanek do płuc

- dostarczanie do tkanek substancji odżywczych ( glukoza, tłuszcze, aminokwasy)

- usuwanie z tkanek produktów przemiany materii

- udział w utrzymywaniu równowagi kwasowo – zasadowej , wodnej, elektrolitowej ustroju oraz w regulacji temperatury

- rozprowadzanie w obrębie ustroju hormonów i innych ważnych substancji ( m.in. witamin)

- udział w mechanizmach odpornościowych i modyfikacja stanów zapalnych poprzez rozprowadzenie zawartych we krwi komórek i białek odpornościowych oraz cytokin

CECHY PRACY SERCA:

- automatyzm

- skurcz, skurczem pojedynczym

ANATOMIA SERCA:

Krew żyłami krążenia systemowego do serca, a tętnicami od serca

Budowa serca:

- worek osierdziowy, wypełniony śłuzem

- 2 przedsionki (lewy i prawy)

- 2 komory (lewa – z tyłu i prawa – z przodu, niskie ciśnienie)

- znajduje się za mostkiem, leży na przeponie

- zastawki

Układy:

- Duży (Systemowy) – dostarcza do komórek organizmu tlen, substancje odżywcze, odbiera produkty

- Małe ( Płucne) – oddawane CO2 do płuc, a tlen do krwi

Schemat krążenia:

Krew żylna ( dużo CO2 i mało tlenu) prawy przedsionek prawa komora pień płucny/ pierwsza tętnica krążenia płucnego/ płuca( krew utlenowana)

Utlenowanie ma miejsce w naczyniach kapilarnych ( włosowatych)

Krew tętnicza ( dużo tlenu i mało CO2) żyłami płucnymi do lewego przedsionka lewa komora aorta / pierwsza tętnica krążenia systemowego/ tętnice narządowe kapilary w obrębie narządów żyłami systemowymi do prawego przedsionka

Kapilary – naczynia wymiany ( oddawany tlen, przyjmowane CO2)

Żyłami płucnymi – krew tętnicza

Tętnicami somatycznymi – krew tętnicza

Wraca krew żylna

Zastawki przedsionkowo – komorowe ( prawe lub lewe) – pomiędzy przedsionkami i komorami

Zastawka tętnicza ( aortalna lub…?)

Krew tłoczona jest dzięki gradientowi ciśnień ( na skutek pracy Serca)

Skurcz pojedynczy – wyższe ciśnienie

Rozkurcza – napełnienie serca krwią – niskie ciśnienie

Dzięki zastawkom przepływ krwi jest jednokierunkowy, bez nich krew by się cofała.

Układ krążenia płucnego:

- niskooporowy (0,1R – opór)

- niskociśnieniowy ( 22/8 mm słupa rtęci, tj, 22 ciśnienie skurczowe, 8 rozkurczowe)

Układ systemowy – dostarcza krew do narządów:

- wysokooporowy ( 1R – opór)

- wysokociśnieniowy ( 120/80 słupa rtęci, tj. 120 ciśnienie skurczowe, 80 rozkurczowe)

Wysokie ciśnienie otwiera naczynia oporowe i wtedy jest przepływ krwi

Prawa komora ma cieńszą ścianę niż lewa, bo lewa ma wyższe ciśnienie

Komórki mięśnia sercowego:

- poprzecznie – prążkowane

- połączone przez złącza niskooporowe

- stan czynny przenoszony z komórki na komórkę

Wstawki – złącza niskooporowe umożliwiające przekazywanie potencjałów czynnościowych pomiędzy poszczególnymi włóknami mięśniowymi

Potencjał czynnościowy

- kationy przechodzą z komórki na komórkę

- samo wzbudzający się układ, który generuje potencjał

Chronotropizm – zdolność generowania potencjału czynnościowego przez pierwszorzędny ośrodek bodźco – twórczo – przewodzący / węzeł zatokowo – komorowy/

Impulsacja z węzła zatokowo komorowego szerzy się przez mięśniówkę przedsionków węzeł przedsionkowo – komorowy / drugorzędowy ośrodek bodźco – twórczo – przewodzący pęczek Palladino – Hisa Włókna Purkiniego / trzeciorzędowy ośrodek bodźco – twórczo – przewodzący/ mięśniówka komór

Ośrodki te mają zdolność generowania potencjałów czynnościowych. Ich rytm jest narzucany przez ośrodek pierwszorzędowy (on jest najczęściej pobudzany, 70-80/min.)

Drugorzędowy ( 50-60/min.) – wolniejsza akcja, uaktywnia się jak nie dojdzie impulsacja z pierwszego

Trzeciorzędowy ( 30-40/min.) – wolna akcja, mała wydajność, uaktywnia się jak nie dojdzie impulsacja z drugiego

Najpierw kurczą się przedsionki, a potem komory.

SERCOWE EFEKTY TROPOWE:
- chromotropizm – jest wynikiem generowania potencjałów czynnościowych przez komórki rozrusznikowe pierwszorzędowego ośrodka bodźcotwórczego : węzła SA

- dromotropizm – przewodnictwo związane ze zdolnością przewodzenia potencjałów czynnościowych przez układ przewodzący

- inotropizm – kurczliwość ( opisuje dynamikę skurczu komór)

- batmotropizm – pobudliwość ( zdolność generowania potencjałów czynnościowych przez ośrodki eltropiczne?

- lusitropizm – opisuje dynamikę rozkurczu komór

Wpływ WERAPAMILU ( blokera kanałów wapniowych) na potencjał czynnościowy kardiomocyta komorowego:

- mięsień sercowy coraz dłużej i mnie się kurczy

- obniża się ciśnienie

- blokada również w mięśniach

Wpływ TETRADOKSYNY (blokera kanałów sodowych)

- może zabijać ???

Wpływ HYPERKALIEMII ( blokera stężenia jonów potasowych w przestrzeni pozakomórkowej)

- odwonienie

- brak potencjału

EKG: - zapis pracy elektrycznej serca

P- przemieszczanie się fali depolaryzacji w przedsionkach

Odcinek P-Q – układ bodźco – twórczo – przewodzący ( jest w nim potencjał czynnościowy)

Zespół QRS – depolaryzacja mięśniówki komór

Odcinek S-T – komórki robocze serca są w fazie plateau

T – repolaryzacja mięśniówki komór

Zjawiska elektryczne poprzedzają mechaniczne

Skurcz komór na szczycie załamka R

Bradykardia – wolne bicie serca

Arytmia – niemiarowa akcja serca

Potencjał czynnościowy (komórki rozrusznikowe):

Komórki robocze podlegają skurczowi na skutek przepuszczalności kanałów błonowych ( szybkie kanały wapniowe)

I faza – powolnej, spoczynkowej depolaryzacji

II faza – depolaryzacji

III faza – repolaryzacji

Otwieranie kanałów sodowych sód do środka z -60 do -40( potencjał błonowy) otwieranie kanałów wapniowych( bramkowanych elektrycznie) potencjał czynnościowy ( 0-10) repolaryzacja ( otwieranie kanałów potasowych) potencjał spoczynkowy

KRÓTKI POTENCJAŁ

Komórka robocza mięśnia sercowego ( szybkie kanały sodowe):

1. Depolaryzacja

- potencjał spoczynkowy : -90/-85

- napływ sodu do wnętrza komórki

- nadstrzał ok. +25 miniwoltów

1. Plateau – potencjał płaski ( od +20 do 0)

- napływ wapnia do komórki

- odpływ jonów potasu

1. Repolaryzacja

- odkomorowy prąd potasowy

DŁUGI POTENCJAŁ

Wszystkie komórki serca muszą się synchronicznie skurczać

Migotanie komór – jak nie jest synchronicznie ( skurcz nie jest pojedynczy)

Potencjał idzie z kom. rozrusznikowych na robocze

CYKL PRACY SERCA -zjawiska w trakcie wypełniania krwią i jej przetłaczanie

Faza I – Wypełnianie komór ( rozkurcz)

1 Okres – Faza szybkiego wypełniania komór

2 Okres – Faza zredukowanego wypełniania komór

3 Okres – Skurcz przedsionków

Faza II – Skurcz komór

1 Okres – Skurcz izowolumetryczny – ciśnienie w komorach jest niższe niż w pniu tętniczym, zamknięte zastawki, komora ma stałą objętość wtedy, generowanie ciśnienia ( wzrost do wartości w pniach tętniczych)

2 Okres – Szybki wyrzut krwi – jak przekroczy ciśnienie, wtedy wyrzut z komory do tętnic, bo otwarte są zastawki pni tętniczych, z prawej komory wyrzut do pni tętniczych ,a z lewej do aorty

3 Okres – Zredukowany wyrzut krwi – gradient ciśnień ulega zmniejszeniu, jak komora zacznie wchodzić fazę rozkurczu zamykanie pni tętniczych ( wejście w kolejną fazę)

Faza III – Rozkurczu wolumetrycznego ( w stałej objętości)- zamykane są zastawki , skończy się jak ciśnienie w komorach spadnie poniżej tego w przedsionkach

TONY SERCOWE

I ton – skurczowy – zamknięcie zastawek, częstotliwość 25-45 Hz, trwa ok. 120ms

II ton – rozkurczowy – zamknięcie zastawki aorty, częstotliwość 50 Hz, trwa ok. 150 ms

III ton – w czasie szybkiego wypełniania komór

IV ton – w fazie skurczu przedsionków

POJEMNOŚĆ MINUTOWA – ilość krwi jaka tłoczona jest przez każdą z komór w czasie 1 minuty

4-5l/min. – stan spoczynku

5 x wzrost w stanie wysiłku, bo mięśnie pracują i potrzebują krwi ( substancji związanych z metabolizmem), zabranie kwasu mlekowego i CO2

Pojemność minutowa wynika z częstości akcji serca x objętość wyrzutowa

Objętość wyrzutowa – taka ilość krwi, jaka jest wyrzucona przez każdą z komór w trakcie pojedynczego cyklu pracy serca ( 70 ml – osoba dorosła)

Objętość wyrzutowa jest różnicą pomiędzy objętością końcowo – rozkurczową ( objętość jaką komory uzyskują podczas rozkurczu) i objętością końcowo – skurczową ( objętość jaka zostaje w sercu po skurczu)

Rezerwa serca – wyrażony w procentach stosunek maksymalnej pojemności minutowej do spoczynkowej pojemności minutowej

AUTOREGULACJA HETEROMETRYCZNA – siła skurczu mięśnia sercowego rośnie wraz ze wzrostem wyjściowej ( spoczynkowej) długości włókien mięśniowych. Wzrost obciążenia wstępnego ( objętości końcowo – rozkurczowej) powoduje wzrost objętości wyrzutowej

Czyli, jak serce dostanie więcej krwi to wie, że ma się mocniej kurczyć

AUTOREGULACJA HOMOGENICZNA – wewnątrzsercowy mechanizm dostosowujący siłę skurczu mięśnia sercowego do obciążenia następczego ( ciśnienia pompującego w aorcie i pniu płucnym) przeciwko któremu serce tłoczy krew do układu tętniczego

Wzrost ciśnienia w naczyniach tętniczych prowadzi d kompensacyjnego wzrostu siły skurczu mięśnia sercowego, co zapobiega nadmiernemu spadkowi objętości wyrzutowej

Czyli, jeżeli rośnie opór w mięśniach to serce pracuje przeciw temu oporowi .

ZALEŻNOŚĆ SIŁY SKURCZU SERCA OD CZĘSTOŚCI POBUDZEŃ:

- im wyższa częstotliwość ( powyżej 120) to serce ma problem z napełnieniem, bo tak szybko się kurczy i rozkurcza

- jak jest bardzo niska częstotliwość to będzie za mało krwi, dlatego nie można doprowadzić do bicia serca mniejszego niż 55/min.

WPŁYW SKURCZU DODATKOWEGO NA SIŁĘSKURCZU SERCA:

- serce się nagle całe kurczy i wyrzuca krew

REGULACJA NERWOWA CZYNNOŚCI SERCA:

1. Układ : sympatyczny

Mediator : noradrenalina

Receptor: β1

Efekty : tropowe dodatnie

1. Układ : parasympatyczny

Mediator : acetylocholina

Receptor : M

Efekty tropowe ujemne

Chronotropizm ( zmiany):

- hormonalne

- humoralne

- nerwowe

Efekty:

- chromo tropowe dodatnie – częstość pobudzeń ulega zwiększeniu

a) pobudzenie układu sympatycznego ( noradrenalina, adrenalina)

b) wzrost temperatury

c) spadek stężenia jonów potasu w płynie zewnątrz komórkowym

d) wzrost stężenia jonów wapnia

e) zahamowanie układu parasympatycznego nerwowego

- chromo tropowe ujemne

a) zahamowanie układu sympatycznego

b) spadek temperatury

c) wzrost poziomu jonów potasu

d) spadek stężenia jonów wapnia

e) pobudzenie układu parasympatycznego z acetylocholiną

NACZYNIA KRWIONOŚNE:

- przydawka

- środek – mięśnie gładkie i włókna

- śródbłonek naczyniowy

Aorta – różnokierunkowo ułożone włókna, mały otwór , ma włókna elastyczne, może się rozciągać wzdłuż i w poprzek

Żyła próżna – duża średnica, cienkie ściany, duży otwór bo niskie ciśnienie krwi

Tętnica – średnica nie maleje w stosunku do aorty, ale ściany maleją, nie mają zastawek; błona zewnętrzna, środkowa i wewnętrzna , są elastyczne

Żyła – mają zastawki

Kapilary – największa powierzchnia naczyń, płynie krew do błon, zbudowane tylko z śródbłonka, nie mają zdolności do kurczenia się , zwieracze przedkapilarne – mięśnie gładkie, mogą zmieniać bieg krwi, reagują na ilość pokarmu

Krew serce tętnica ( 1 aorta) arteriole naczynia włosowate ( kapilary) naczynia żylne / cienkościenne

Krew płynie zgodnie z gradientem stężeń

Arteriole – naczynia oporowe, największy spadek ciśnienia ; unerwione, obkurczenie naczynia / wzrost oporu/

TĘTNO TĘTNICZE - fala mechaniczna powstająca pierwotnie w aorcie i rozchodząca się wzdłuż tętnic

CIŚNIENIE TĘTNICZE:

Zależy od:

- oporów obwodowych / im większe opory tym ciśnienie większe/

- pojemności minutowej / jak dużo krwi tłoczy serce, im więcej tłoczy tym wyższe ciśnienie/

POJEMNOŚĆ MINUTOWA

Zależy od :

- częstości akcji serca

- objętości wyrzutowej

OBJĘTOŚĆ WYRZUTOWA

Zależy od:

- objętości końcowo – rozkurczowej

- kurczliwości serca

OBJĘTOŚĆ KOŃCOWO – ROZKURCZOWA

Zależy od:

- efektywniejszego czasu wypełniania komór ( częstości akcji serca i zdolności komór do rozkurczu)

- efektywniejszego ciśnienia wypełnienia ( powrotu żylnego, efektywności skurczu przedsionków, zdolności komór do rozkurczu )

CIŚNIENIE HYDROSTATYCZNE ( że w nogach najwyższe ciśnienie, a w głowie najniższe)

Wpływ grawitacji na ciśnienie:

- jak się źle człowiekowi oddycha to nie można kłaść się na prosto, najlepiej jest w pozycji półleżącej

POWRÓT ŻYLNY -> napływ krwi do prawego przedsionka

Czynniki wspomagające:

- siła z tyłu : resztka siły tłoczącej lewej komory

- siła z przodu : ssące działanie serca – spadek ciśnienia w przedsionkach w trakcie skurczu komór i obniżaniu się podstawy serca w czasie uderzenia koniuszkowego dochodzi do rozciągania przedsionków, wzrost objętości i spadku ciśnienia przedsionkowego. Powstaje gradient ciśnień i przepływ krwi do przedsionków

- siły od boku : pompa mięśniowa, jelitowa, tętnicza, piersiowo – brzuszna

CIŚNIENIE KRYTYCZNE ZAMKNIĘCA NACZYŃ - taka wartość ciśnienia transmuralnego , przy którym dochodzi do zapadania naczyń ; jak się je przekroczy to cierpną części ciała

OBKURCZANIE NACZYŃ ,czynniki: (wzrost oporu, spadek przepływu)

- wzrost aktywności biogennej ( skurcz naczyń dzięki mięśniówce)

- wzrost O2

-spadek CO2

-wzrost stymulacji układu współczulnego, wazopresyna, angiotensyna

- zimno

ROZSZERZANIE NACZYNIA, czynniki: ( spadek oporu, wzrost przepływu)

- spadek aktywności biogennej

- spadek O2

- wzrost Co2

- spadek stymulacji układu współczulnego, histamina

- ciepło

REGULACJA PRZEPŁYWU KRWI

Ogólna :

- nerwowa

- hormonalna

Miejscowa:

- autoregulacja miogenna( zaciskają się zwieracze)

Wzrost ciśnienia krwi rozciągnięcie naczynia wzrost oporu naczyniowego

Spadek ciśnienia krwi kurczenie naczyń spadek oporu naczyniowego

Cel: utrzymanie stałego przepływu krwi przez tkankę pomimo wahań ciśnienia napędowego

Działa w spoczynku

- regulacja metaboliczna : przekrwienie czynne lub reaktywne

Wzrost produktów przemiany materii w tkance , wzrost Co2, spadek O2, wzrost adenozyny spadek oporu naczyniowego wzrost tkankowego przepływu krwi

Działa przy wysiłku

UKŁAD BARORECEPTORÓW

Regulacja ciśnienia tętniczego : odruch z baroreceptorów tętniczych