Bezpieczeństwo własne i miejsca zdarzenia
Schowaj się, nie jesteś kuloodporny. Bezpieczeństwo własne jest najważniejsze. Nie narażaj się na niebezpieczeństwo dopóki nie zostanie wyeliminowane. Martwy ratownik to zły ratownik.
Użyj środków ochrony osobistej - rękawiczek jednorazowych, osłon balistycznych, hełmu - tego co masz.
2. Wezwij wsparcie
Zrób to od razu. W zależności od sytuacji odpowiednie służby: policję i pogotowie ratunkowe wezwij praktycznie w każdej sytuacji postrzelenia. Dyspozytor pogotowia powinien wezwać policję we własnym zakresie, aczkolwiek zanim będzie można udzielić pomocy trzeba i tak wyeliminować zagrożenie. Ratownicy medyczni po prostu nie wejdą w niebezpieczny teren, zanim nie opanują i zabezpieczą go odpowienie służby (policja).
3. Jeśli poszkodowany także ma broń, tylko wezwij odpowiednie służby i ukryj się. Jeśli poszkodowany może sam dostać się do ciebie, to nie narażaj siebie i nie podchodź do niego. Jeśli poszkodowany nie jest w stanie dostać się do ciebie, a zagrożenie zostało wyeliminowane, możesz do niego podejść. Pamiętaj, abyś z ratującego nie stał się ratowanym.
4. Jesteś przy poszkodowanym? Może jednak warto najpierw się ewakuować? Jeśli poszkodowany jest agresywny - nie musisz się niepotrzebnie narażać. Pamiętaj, że kontrola bezpieczeństwa jest procesem ciągłym, a nie tylko pierwszym punktem algorytmu.
5. Przy samym poszkodowanym wykonujemy standardowy algorytm pierwszej pomocy - ocena świadomości (halo, czy mnie słyszysz?), udrożnienie dróg oddechowych, sprawdzenie oddechu, zebranie wywiadu, sprawdzenie całego ciała poszkodowanego (szybkie badanie urazowe). Oczywiście wszystko to pomijamy jeśli stwierdzimy brak oznak krążenia (brak oddechu), masywny krwotok i inne stany zagrażające życiu, aby najpierw szybko uporać się z tymi problemami
6. Podstawową formą tamowanie klrwotoku jest UCISK. Uciskaj ranę ręką, kolanem (często dopiero silny ucisk kolanem gwarantuje zatamowanie krwotoku), twardym przedmiotem, zanim zaczniesz myśleć o opatrywaniu rany. Na ranę postrzałową (może być rana wylotowa, która zwykle jest większa od wlotowej. Poszukaj jej) załóż opatrunek uciskowy bezpośrednio na nią. Jeśli opatrunek się przekrwawia, dołóż następny zwiększając ucisk. Nigdy nie ściągaj raz założonych opatrunków. W przypadku ran kończyn, jeśli opatrunek uciskowy okazuje się nieskuteczny (dalej krwawi) użyj opaski uciskowej (gotowej lub improwizowanej) trochę (5-7cm) powyżej miejsca krwawienia. W przypadku ran klatki piersiowej (także na plecach) zastosuj opatrunek okluzyjny (szczelny z każdej strony, żaden trójstronny). Rany brzucha, szyji, okolic krocza itp mogą być trudne do opatrzenia - zastosuj zwykły ucisk za pomocą ręki/nogi/twardego przedmiotu, najlepiej z użyciem gazy.
7. Rany postrzałowe zwykle wiążą się z uszkodzeniem przebiegających obok kości, tak więc postrzeloną kończynę traktuj (na tyle, na ile to możliwe) jako złamane. Nie unoś ich do góry, jeśli nie jest to konieczne.
8. Jeśli zatamowałeś krwawienie, a stan poszkodowany jest nieprzytomny/splątany możesz zastosować pozycję przeciwwstrząsową (uniesienie nóg, podobnie jak przy omdleniu)
9. W przypadku brak oznak krążenia rozpocznij RKO 30:2
10. Nie podawaj żadnych leków, ani płynów (dożylnie czy doustnie), bo ich nie masz, a jeśli masz to nie jesteś od ich podawania i możesz tylko zaszkodzić. Normalnym objawem przy utracie krwii jest uczucie pragnienia, jednak nie podawaj choremu płynów do picia. Nie baw się w przemywanie ran, zastrzyki przeciwtężcowe, podawanie witaminek na ołownicę i inne pierdoły. Postrzał w głowę nie oznacza śmierci, jednak stwarza jej duże ryzyko, dlatego może jednak nie ryzykować?
Pierwsza pomoc w przypadku ran postrzałowych (dla niemedycznych):
PIERWSZA POMOC PRZY RANACH POSTRZAŁOWYCH
Rany postrzałowe dzielimy ze względu na prędkość wylotową pocisku oraz na charakter przejścia przez ciało ofiary, lecz z punktu widzenia niewykwalifikowanej pierwszej pomocy jest to bez znaczenia.
Przy ranach postrzałowych możemy się spotkać z trzema zjawiskami, silnym krwotokiem, złamaniem/ uszkodzeniem kości i stawów oraz odmą otwartą. Z obydwoma jesteśmy w stanie sobie poradzić (istnieją jeszcze inne powikłania postrzału, lecz bez specjalistycznej wiedzy nic na nie nie poradzimy).
KRWOTOKI
Krwotoki tamujemy przez przyłożenie gazy na ranę (lub można wepchnąć fragment bandaża do rany)i mocnym jej obwiązaniu bandażem dzianym (elastycznych się nie używa). W przypadku przesiąkania opatrunku dokładamy kolejne warstwy. Zranioną kończynę należy unieść powyżej linii serca.
W przypadku bardzo silnego krwotoku, można zastosować opaskę uciskową lub stazę taktyczną, należy pamiętać by zakładać ją na pojedyncze kości, tj. na kość udową oraz na kość ramienną. Założenie na kości przedramienia i podudzi może spowodować zwiększenie siły krwotoku.
ODMA OTWARTA
Z tkanki płuc nie występuje silne krwawienie lecz bezpośrednim zagrożeniem życia jest odma. Należy ranę na plecach (o ile występuje) osłonić gazą a następnie zakleić szczelnie folią, a ranę z przodu klatki piersiowej osłonić gazą, a następnie przyłożyć kawałek foli po czym obkleić ją w taki sposób by jeden róg został niezaklejony.
Można oczywiście zastosować opatrunek Ashermana.
USZKODZENIA STAWÓW/ KOŚCI KOŃCZYN
W takim wypadku należy zatamować krwotok oraz unieruchomić kończynę, można użyć do tego: patyków, desek, szyn kramera lub przywiązać jedną kończynę do drugiej (w przypadku kończyn dolnych) lub kończynę do torsu (w przypadku kończyn górnych).
ZŁOTE ZASADY
NIGDY nie podawać leków.
Kontrolować co 2 minuty oddech i tętno (opcjonalnie).
Przed przystąpieniem do pierwszej pomocy oceń czy jest bezpiecznie dla ciebie i dla niej.
W razie potrzeby ewakuuj poszkodowanego w bezpieczne miejsce lecz nie narażaj siebie.
Unikaj przenoszenia poszkodowanego gdy nie jest to konieczne.
Odsuń od poszkodowanego broń i ją zabezpiecz.
Wezwij natychmiast pomoc.
ŚRODKI DODATKOWE:
• Staza taktyczna – może być użyta, działa tak samo jak opaska uciskowa, należy zapisać godzinę jej założenia.
• Opatrunek ashermana – działa jak opatrunek z gazy i folii, jest swoistą zastawką, może być użyty.
• Celox i inne podobne – bardzo dobrze tamuje krwotoki, nie powinien być używany bez przeszkolenia lecz może uratować życie.
• Leki – nie należy podawać jakichkolwiek leków, od bólu nikt nie umrze, a od źle podanych leków tak.