Farmakologia temat 12

Dezynfekcja i takie tam

Antyseptyka – redukcja DU, dotyczy tkanek ludzkich

Dezynfekcja, w przeciwieństwie do antyseptyki dotyczy przedmiotów i powierzchni użytkowych. Zdezynfekowany materiał nie musi być jałowy.

Środek odkażający - substancja chem niszcząca lub zabijająca wszystkie DU oraz ich formy przetrwalnikowe zapobiegająca rozmnażaniu się mikroorganizmów. Pozwala osiągnąć warunki aseptyczne

Środek antyseptyczny - używany w celu odkażenia narzędzi chirurgicznych, ran powłok skórnych, - usuniecie wszystkich DU

Srodek sanityzujacy - dazy do elominacji mozliwe duzej liczby DU na przedmiotach codziennego uzytku, powierzchniach płaskich itp.

Cechy środka idealnego

• szerokie spektrum i duza szybkosc działania

• obojetny wobec mat biologicnzych, nietoksyczny

• nie uszkadza dezynfekowanych powierzchni

• łatwy w użyciu

• bezwonny

• tani i łatwo dostępny

• działa bójczo na wszsytko

• trwały w przechowywaniu

• biodegradowalny

Podział Spauldinga

1. przechodza rpzez skóre - sterylizacja

2. dotykaja błon śluzowych - sterylizacja lub sline zwiazki

3. nie dotykajace bł śluzowych - dezynfekcja obejmujaca pratki gruźlicy

Podział ze wzgledu na działąnie na DU

1. Silnie działające- na przetrwalniki i inne formy DU

   1. aldehyd glutarowy

   2. tlenek etylenu

wyjaławianie rpzedmiotow nienadajacych sie do sterylizacji

2) średnio działa - nie niszcza zarodników ale niszczą prątki gruźlicy

• Formaldehyd

• zw. chloru

• jodofory

• alkohole

• niekótre zw fenolu

3) słabo działajace - maja waskie spektrum- G+ słabiej na G-, do dezynfekcji berzącej

• aminy IV rz

• fenole

• barwnikichlorheksydyna

Zasady obowiazujace przy stosowaniu

1. stężenie - podanie na opakwowaniu przez producenta

2. Czas aldehyd glutarowy 3,2% - 6-10h

jodofor- 5-10 min

1. temperatura - w miare wzrostu tem skraca sieczas ekspozyci

2. pH roztowru - ald. glutarowy 7,5-8,5, jodofory ph3-4, wiekszość w kwaśnym

3. obecność resztek organicznych - czesto osłabiają siłę działania środków dezynfekcyjnych. Przed dezynfekcja myjemy i płuczemy

4. wilgotnosc ma małe znacznie

5. rodziaj powierchni - gładsza lepsza

6. ciśnienie

Srodki czyszczące i powerzchniowo czynne

obnizaja napiecie powierzchniowe. Działanie p/bakteryjnie polega na uszkodzeniu bł. cytoplazmatycznej DU -> wzrost przesuzczalniscu -> ham czynnosci kom -> smierc.

Dzielimy na

• niejonowe NJ - działaja słabo p/bak

• anionowe A mydła i detergenty syntetyczne

• kationowe K aminy IV rz - na G+

Środki

Antyseptyki organiczne Alkohole Fenole Kwasy Chlorheksydyna IV rz zw amonowe Barwniki organiczne Aldehydy Tlenek etylenu	Anytseptyki Nieorganczne Halogeny Jod i zwiaaski kompleksowe jodu, jodoform kompleksy ze zwiazkami pow. czynnymi Chlor Zwiazki utleniajace Nadtlenek wodoru Nadmanganian potasu Nadtlenek benzoilowy Zwiazki metali azotan srebra białczan srebra sól srebrowa sulgadiazyny rteć

Anytseptyki organiczne

Alkohole

• etanol 50-70% - bakteriobójczo, >70-80% bakteriostatycznie (bo denaturacja tylko zewnętrznej warstwy)

• izoprpoanol >70% bakteriobójczy - silniejszy od etanolu

• nie działa na wirusy hydrofilne – WZW , i przetrwalniki

• działa szybko ale kórótko

• może wysuszać skórę

• stosowany do dezynfekcji rąk, zamyka pory

• rozpuszczalnik dla innych substancji dezynfekujacych - zwiększa ic dzuakanie

• łatwopalny wiec musi byc przechowywany z dobra wentylacja

Fenole

• rakotórcze, toskyczne wiec stosowany tlyko w zwiazkach

• mech działania- denaturacja białek- niszczeneie DU, bakteriobócze

• zakres działania : B/G/W lipofilne

• podłogi i stoły

• PW przedszkola i inkubatoria - powoduje hiperbilirubinemie

1)Tymol

• zwiazek 30x silniejszy od frnolu, mało toxyczny,s ilny zwiazek grzybobójczy

• ma przyjemny zapach -> pasty/płyny do JU

2)Eugenol

• działanie bakteriobójcze

• miejscowe znieczulenie

3)Heksachlorofen

• rzadko stosowany, czasamy do dezynfekcji rąk przed zabiegami chirurgicznymi

• u dzieci/ noworodków - obrzęk mózgu

• G-bójczy

• B-bójczy/statyczny

4)Krezol – przy wędzeniu, tworzy na pow warstwę ochronna przed DU

Aldehydy

1. Glutarowy

   1. może byc toksyczny, wymaga aktywacji ph>7 przed astosoaenim

   2. Spektrum G/B/W i przetrwalniki(przy długim działaniu) oraz pratki gruźlicy

   3. działa po 20 min - do 3h

   4. nie powoduje korozji

   5. działa przez 14 dni

   6. NIE DO ASEPTYKI

2. OPA - Orto-ftalowy aldehyd

   1. działa szybciej przy niższym stęzeniu

   2. drogi

   3. zabija przetrwalniki juz po 12 min

   4. spectrum jak w glutarowym

   5. nie drażni skóry, DO, błony śluzowej, oczu dlatego nie ma lilitów czasawych i ilościowych, nie wymaga aktywacji

   6. służy do sterylizacji/dezynfekcji endoskopów, narzedzi chirirgicznych itp

3. Formaldehyd

   1. deiwpasta

   2. nie wymaga aktywacji

   3. gaz o ostrym zapachu

   4. rakotwórczy, kontrola ekspozycji

   5. działa odwadzianiajca - ham wydzielanie potu

   6. wywołuje ostre zatrucia, martwice kwasice, zap spojwek, garła , alergie -> leczenie mleko + hemodializy

Kwasy

• zakwaszenie środowiska niszczy więskzosc DU

• kwas mlekowy - w stanach zapalnych, przywraca naturalny odczyn wydzielin i flory

• kwas salicylowy - ma właściwosci antyseptyczne i keratolityczne

jako 5-10% roztwór - siprytus salicylowy do dezynfekcji skóry

Chlorheksydyna

• słabo rozpuszcalna, w postaci diglukuronianu chlorheksydyny

• niszczy G+, nie nieszczy przetrwalników ale hamuje germinacje, NIE na pałeczki G-

• działa wolniej niż alkohole ale szybciej niz jodowany pomidor?, długotrwała

• nie wchłania się przez skórę

• po połknieciu nie ulega absorbcji

• Barwi zeby

• ototokysczne i nefrotoksyczne (P.W. w operacjach ucha środkowego)

• Stosowanie : profliaktyka płtyki nazebnej, leczenie aft, zabiegi urologiczne

• wiąże się z błoną śluzową → dłuższe działanie

• tylko do dezynfekcji

• słabo rozpuszczalna, dborze z diglukuronianem

• słabiej na W i G

• pH 5.5-7

Pochodne chinoliny

• Chlorhinadol- maść na skóre/bł śluzowe Przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwpierwotniakowe, silnie na ziarniaki Gram-dodatnie, drożdżaki, Candida albicans

IV rzedowe zwiazki Amonowe

• Oktanidyna 4% (Octanisept )

• denaturuje białka, destrukcja błony kom, inaktywacja enzymów DU

• B/G-bójcze

• NIe działa na prątki, przetrwalniki i wirusy hydrofilne

• bawłena inaktywuje octanisept !!!!

• zwiazek mało toksyczny, nie drażni skóry

• stosowany do odkażenia ran chirurgicznych, szwów, drenów

• chlorek benzalkoniowy, działa powoli, może być jako konserwant do przygotowania leków

• tylko dezynfekcja dużych powierzchni, blatów podłóg w zakładach przechowujacych żywnosc

Barwniki organiczne

• akrydynowye - rywanol, Stosuje się go głównie do odkażania ran, ropnych zak, w stężeniu 0,1% w H2O, tab, żel, barwnik żółto-pomatanczowy

• fiolet krystaliczny – odkażanie ran, może trwale zabarwiac głebokie rany, G+, Gdzyby, roztowry wodne i alkoholowe

• zielen brylantowa i fuksyna zasadowa – nie stosowane

Tlenek etylu

• sluży do sterylizacji narzedzi wrażliwych na wysoką temperatutr - bez autoklawu

• bardzo toksyczny

• rakotwórczy

• działa silnie drazniaco na skóre i błony śluzowe

• może uszkodzić wątrobe, nerki, obrzek płuc, niedrożność jelit

• limity ekspozycji dla osób pracujacych z TE

• Po strezylizacji TE nadzędzia musza być wiele godzin napowietrzane bo przyłacza się do narzędzi

• postaci : gazowa, r-r,

• rzaadko stosowany ze wzgledu na toksycznośc

Antyseptyczne nieorganiczne

Halogeny

1. Jod i zw komppleksowe jodu, Jodofor(działa długo)

• roztwór wodny 1% - płyn lugola

• r alkoholowy - jodyna(3%) -> najbardziej skuteczny sr antyseptyczny na zdrową skórę, JK w jodynie zwieszka trwałosc

• może wywyłoas silną nadwrażliwość, bo jodyna jest łatwo dostepna - rzadko stosowany,

• Spectrum: po 10-15 min, przetrwalniki, krócej wirusy lipofilne, G/B-bójczy

• Nie stosujemy - nadczynnosć tarczycy, niemowlaki

• moze zaburzać gojenie

• Jod- niestosowany bo barwi narzedzia i koroduje metale

• Jodoform - stosowany rzadko do dezynfekcji narzedzi chirurgicznych

2) Kompleksy ze zwiazkami powierzchniowo czynnymi

PVP- jodowany powidon (z poliwinylopirolidonem ) 10% (w tym 1% jodu)

• gdy mała zawartosc procentowa J nie barwi skóry, bo występuje w kompleksie, ale zachowuje aktywność jodu, spectrum jak w 1, aseptyka, odkażanie

• powolne uwalanie jodu → dłuższe działanie

• postać - maść, żel, eoztówr , czopki

• w stomatologii, chirurgii, urologii,

• działa wolniej niż chlorheksydyna, bo aby uzyskać swoją pęłna aktywacie musi wyschnąć

• działa kórcej niz chlorheksydyna, ale ma szersze spektrum

• stosowany na duże pow.ciała moze byc nefrotoksyczny

• szkodzi na tarczyce

• i na tarczyce tez szkodzi więc pozdro

Jodosept 1,9% z niejonowym detergentem

I

Zwiazki chloru

• Chloramine (Tysochloramid sodu) rzadko stosowany - w bardzo niskich stezeniach 0,05-0,25% do płukania JU, pochwy, p.moczowego 0,25-0,5% do dezynfekcji skóry, rąk

• G+ i G- , słabo pratki i przetrwalniki

• Podchloryn – ogólnie słaby, niszcyz materiały, drażni tkanki, niszczy szkliwo, zatrucia chlorem gazowym, w połączeniu z innymi środkami może być wybuchowy !!!!

• chlor - b rzadko stosowany do dezynfekcji w postaci podchlorynu sodu 0,05-0,5 %

  • Duze Cp - WC

  • Srednie Cp - basen

  • małe Cp- woda pitna

  • zabija B/G/W przetrwalniki i priony

  • ph 7,5-8 najbardziej aktywny

  • w dużym pH powstają rakotwórcze, silnie drażniące

  • odkażanie toalet, kału, wody

Woda ponad-utleniona - kwas podchlorawy i chlor

• silne właściowsci dezynfekcyjne i sterylizacyjne

• bardzo szybko działa

• do dezynfekcji endoskopów i mat sotomatologicnzych

• nietoksyczny

Związki utleniające - wolne rodniki tlenowe na beztlenowce

• Nadtlenek wodoru H2O2 3% 6%

  • do dezynfekcji respiratorów implantów, w Przemyśle spożywczym

  • w stomatologii Perhydrol - 30% rr H2O2 do oczyszczania kanałów zęba, może silnie drażnić tkanki nie zabija przetrwalnikóq

  • gazowy do sterylizacji narzędzi, działa w niskim Cp i temp do wyjaławiania endoskopów

  • korozja metlai i gum

  • nadtlenek wodoru 3%

• B/G/W bójcze

• działa b.krótko ze wzgedu na katalaze obecną w skórze

• nie przenika w głąb skóry, nie wywołuje podrażnień

• produkty rozkladu sa toksyczne

• do płukania JU i gargdła 0 1 łyżeczka h2o2 w szklance

• oczyszcza mechanicznie rany i pobudza ziarninowanie

• tylko płytkie rany

• kwas nadocotwy -> CH3COOOH

  • do sterylizacji narzedzi chirirgiucznych, stom, do chemodializ

  • jałowy juz po 4 min

  • wada - moze powodowac rozrost guza, rakowórczy

  • odporny na katlazy

  • eksplozje

• Ozon

  • bardzo skuteczny i toksyczny

  • dezynfekcja wody, srodków spożywczych, usuwanie zapachu

  • B/G/W bójczy + przetrwalniki

• bez limitow czasowych

Nadmanganian Potasu

• Działa w rozcienczeniu 0,01% sciagajaca w stanach zapalnych skory

• 0,02% drażniąco i żrąco na skórę

• fioletowe kryształki rozpuszczone w wodzie

Nadtlenek benzolowy

• masć w leczeniu trądziku B/W bójczy

• nie wystawiam na słonce skóry posmarowanej bo działanie rakotwórcze

Ozon, Nadltenokwasy, kw octowy - rozkładane do nieaktywych metabolitów

Związki metali

Azotan srebra

• bakteriobójczy

• dziłanie sciagajace i żrące

• roztwór stosowany do zapobiegania zapalenia rzeżączkowego spojówek u noworodków, obecnie wyparta przez gentamycyne

• Chlamydia trachomatis, N. gonorrhoeae

sól srebrowa sulfadiazyny - profilaktyka zak przy oparzeniach

Lapis- przyżeganie ran -> ziarninienie

rtęć w szczepionece- trimesal

Recepty

woda utleniona 3%

Jodowany powidon

chlorheksydyna tab lub płyn 6%