Zadania z sylogizmów kategorycznych:

1. Sprawdz, który z ponizszych trybów nalezy do trybów słusznych:

PaM

SaM

___

SiP

to nie jest tryb słuszny, termin sredni (M) nie jest rozłozony w zadnej z przesłanek

MaS

___

SoP

to jest tryb słuszny,

PaM

MiS

___

SiP

to nie jest tryb słuszny, termin sredni (M) nie jest rozłozony w zadnej z przesłanek

MeP

SoM

___

SoP

to nie jest tryb słuszny, z dwóch przesłanek przeczacych nie da sie wyprowadzic zadnego wniosku

MaP

SaM

___

SiP

to jest tryb słuszny,

PoM

MaS

___

SoP

to nie jest tryb słuszny, termin we wniosku nie moze byc szerszy niz w przesłance

PiM

MaS

___

SiP

to jest tryb słuszny,

3. Sprawdz, czy jest poprawnym sylogizmem rozumowanie:

„Kazdy, kto obroni prace magisterska ukonczy studia; a kazdy kto ukonczy studia otrzyma dyplom; zatem, kazdy kto otrzymał dyplom

(S) obronił prace magisterska (P)”

S=osoba która otrzymała dyplom

P=osoba która obroniła prace magisterska

M=osoba, która ukonczyła studia

PaM

MaS

___

SaP

to nie jest poprawny sylogizm, termin s jest rozłozony we wniosku a w pzesłance nie.

4. Posługujac sie jezykiem symboli wyprowadz własciwy wniosek z przesłanek: zaden wyrok nie jest

postanowieniem, a kazdy wyrok jest dokumentem procesowym, wiec...

M=wyrok (bo sie powtarza w przesłankach)

P=postanowienie (bo jest w przesłance wiekszej)

S=dokument procesowy

MeP

MaS

___

S?P

„a” i „i” odpadaja, bo przy jednej przesłance przeczacej wniosek te_ musi byc przeczacy

„e” odpada, bo przy SeP termin S byłby rozło_ony we wniosku, a w przesłance nie

„o” – pasuje, wiec:

SoP

...wiec niektóre dokumenty procesowe nie sa postanowieniami

5. Przyjmujac poprawnosc trybu sylogistycznego okresl przesłanke wieksza, jezeli przesłanka

mniejsza jest zdaniem szczegółowo-twierdzacym, a wniosek jest zdaniem szczegółowo-przeczacym

a) jezeli jedna z przesłanek jest szczegółowa, a wniosek tez jest szczegółowy, to druga przesłanka

musi byc zdaniem ogólnym (bo z dwóch przesłanek szczegółowych nie da sie wyprowadzic

wniosku)

b) jezeli wniosek jest przeczacy, a jedna z przesłanek jest zdaniem twierdzacym, to druga musi byc

zdaniem przeczacym (bo z dwóch przesłanek twierdzacych nie da sie wyprowadzic przeczacego

wniosku)

c) wiec: przesłanka wieksza jest zdaniem ogólno-przeczacym

6. Przy załozeniu, ze pierwsza przesłanka jest przesłanka wieksza, wyprowadz własciwy wniosek z

przesłanek:

a) zaden sedzia nie jest adwokatem

kazda osoba uprawniona do noszenia togi z zabotem jest adwokatem

M=adwokat

P=sedzia

S=osoba uprawniona do n.t.z _.

PeM

SaM

___

S?P

„a” oraz „i” odpadaja, bo wniosek musi byc przeczacy (skoro jedna z przesłanek jest przeczaca)

„e” oraz „o” pasuja oba, wiec zgodnie z regułami entymematu przy dwóch pasujacych wnioskach wybieramy

Ogólny

wiec:

SeP

czyli: „zadna osoba uprawniona do noszenia togi z zabotem nie jest sedzia”

b) kazda osoba posiadajaca pełna zdolnosc do czynnosci prawnych jest osoba pełnoletnia

kazda osoba sporzadzajaca testament jest osoba posiadajaca pełna zdolnosc do czynnosci

prawnych

czy jezeli odwrócisz kolejnosc przesłanek otrzymany wniosek bedzie identyczny?

M=osoba posiadajaca p.z.d.cz.p.

P=osoba pełnoletnia

S=osoba sporzadzajaca testament

MaP

SaM

___

S?P

„e” oraz „o” odpadaja, bo wniosek musi byc twierdzacy (skoro obydwie przesłanki sa twierdzace)

„a” oraz „i” pasuja oba, wiec zgodnie z regułami entymematu przy dwóch pasujacych wnioskach wybieramy

ogólny

wiec:

SaP

czyli: „kazda osoba sporzadzajaca testament jest osoba pełnoletnia”

po odwróceniu przesłanek bedzie tak:

M=osoba posiadajaca p.z.d.cz.p.

P=osoba sporzadzajaca testament

S=osoba pełnoletnia

PaM

MaS

___

S?P

„e” oraz „o” odpadaja, bo wniosek musi byc twierdzacy (skoro obydwie przesłanki sa twierdzace)

„a” odpada, bo przy SaP termin S byłby rozłozony we wniosku, a w przesłance nie

zostaje wiec „i”

SiP

czyli: „niektóre osoby pełnoletnie sa osobami sporzadzajacymi testament”

odpowiedz: po odwróceniu kolejnosci przesłanek wniosek bedzie inny

7. Przy załozeniu, ze pierwsza przesłanka jest przesłanka wieksza, wyprowadz własciwy wniosek z

przesłanek (jezeli wniosku nie mozna wyprowadzic przyjmij druga przesłanke jako przesłanke

wieksza):

a) kazdy narkoman powinien byc leczony

zaden rozsadny człowiek nie jest narkomanem

M=narkoman

P=człowiek, który powinien byc leczony

S=człowiek rozsadny

MaP

SeM

___

S?P

„a” oraz „i” odpadaja, bo wniosek musi byc przeczacy (skoro jedna z przesłanek jest przeczaca)

„e” oraz „o” odpadaja, bo zarówno przy SeP jak i SoP termin P byłby we wniosku rozłozony, a w przesłance nie

własciwego wniosku wyprowadzic sie nie da

wiec przyjmujemy druga przesłanke jako wieksza:

M=narkoman

P=człowiek rozsadny

S=człowiek, który powinien byc leczony

PeM

MaS

___

S?P

„a” oraz „i” odpadaja, bo wniosek musi byc przeczacy (skoro jedna z przesłanek jest przeczaca)

„e” odpada, bo przy SeP termin S byłby rozłozony we wniosku, a w przesłance nie

zostaje wiec „o”

SoP

czyli: „niektórzy ludzie, którzy powinni byc leczeni nie sa narkomanami”

b) kazdy adwokat jest osoba uprawniona do noszenia togi z zabotem

zaden sedzia nie jest adwokatem

M=adwokat

P=osoba uprawniona do n.t.z _.

S=sedzia

MaP

SeM

___

S?P

„a” oraz „i” odpadaja, bo wniosek musi byc przeczacy (skoro jedna z przesłanek jest przeczaca)

„e” oraz „o” odpadaja, bo zarówno przy SeP jak i SoP termin P byłby we wniosku rozłozony, a

w przesłance nie własciwego wniosku wyprowadzic sie nie da

wiec przyjmujemy druga przesłanke jako wieksza:

M=adwokat

P=sedzia

S= osoba uprawniona do n.t.z _.

PeM

MaS

___

S?P

„a” oraz „i” odpadaja, bo wniosek musi byc przeczacy (skoro jedna z przesłanek jest przeczaca)

„e” odpada, bo przy SeP termin S byłby rozłozony we wniosku, a w przesłance nie

zostaje wiec „o”

SoP

czyli: „niektóre osoby uprawnione do noszenia togi z zabotem nie sa sedziami”

8. Przesłanka wieksza jest kontrapozycja niezupełna zdania: kazdy ubezwłasnowolniony jest osoba

niebioraca udziału w wyborach. Wniosek jest zdaniem sprzecznym do zdania: kazdy chory

psychicznie jest osoba bioraca udział w wyborach. Wykorzystujac znajomosc reguł kwadratu

logicznego, zasad przekształcania i dyrektyw poprawnosci sylogizmu kategorycznego znajdz

brakujaca przesłanke mniejsza (rozumowanie rozpisz symbolicznie, a poszukiwane zdanie takze

zapisz słownie).

M=osoba ubezwłasnowolniona

P=osoba bioraca udział w wyborach

S=osoba chora psychicznie

zaczynamy od wniosku:

zdanie, z którego nalezy wyprowadzic wniosek (kazdy chory…) rozpisujemy jako: SaP

nalezy wiec znalezc zdanie sprzeczne do SaP

w kwadracie logicznym zdania sprzeczne znajduja sie po przekatnych (patrzymy na rozpisany kwadrat), wiec

zdaniem sprzecznym do SaP bedzie SoP

teraz przesłanka wieksza:

zdanie, z którego nalezy ja wyprowadzic (kazdy ubezwłasnowolniony…) rozpisujemy jako MaP’

MaP’ jest kontrapozycja niezupełna szukanej przesłanki wiekszej

kontrapozycja niezupełna to taka postac, w której nastepuje zamiana miejscami obu terminów wraz ze zmiana

jakosci zdania – zdanie MaP’ trzeba poddac ciagowi przekształcen tak długo, Az ja znajdziemy:

MaP’ MeP PeM

o k

PeM jest szukana kontrapozycja niezupełna zdania MaP’

Skoro mamy wniosek i przesłanke wieksza, to rozpisujemy to jako:

PeM

???

___

SoP

szukana przesłanka nie moze byc przeczaca, bo przy dwóch przesłankach przeczacych nie dałoby sie

wyprowadzic wniosku, wiec „e” oraz „o” odpadaja

SaM odpada, bo termin S byłby rozłozony w przesłance, a we wniosku nie

SiM pasuje

MaS teoretycznie pasuje ale zgodnie z regułami entymematu jezeli sa dwie wersje brakujacej

przesłanki – ogólna i szczegółowa – to wybiera sie szczegółowa, czyli „i”

MiS pasuje

2 rozwiazania, 2 wersje brakujacej przesłanki mniejszej:

„niektóre osoby chore psychicznie sa osobami ubezwłasnowolnionymi”

„niektóre osoby ubezwłasnowolnione sa osobami chorymi psychicznie”

9. Przesłanka mniejsza jest kontrapozycja zupełna zdania: kazdy nie-kregowiec jest nieczłowiekiem.

Wniosek jest zdaniem podprzeciwnym do zdania: niektóre kregowce nie sa ssakami.

Wykorzystujac znajomosc reguł kwadratu logicznego, zasad przekształcania i dyrektyw

poprawnosci sylogizmu kategorycznego znajdz brakujaca przesłanke wieksza (rozumowanie

rozpisz symbolicznie, a poszukiwane zdanie takze zapisz słownie).

M=człowiek

S=kregowiec

P=ssak

zaczynamy od wniosku:

zdanie, z którego nalezy wyprowadzic wniosek (niektóre kregowce…) rozpisujemy jako SoP

Zdanie podprzeciwne do SoP znajduje sie w dolnej czesci kwadratu logicznego, jest to SiP

teraz przesłanka mniejsza:

zdanie, z którego nalezy ja wyprowadzic (kazdy nie-kregowiec…) rozpisujemy jako S’aM’

S’aM’ jest kontrapozycja zupełna szukanej przesłanki wiekszej

kontrapozycja zupełna to taka postac, w której nastepuje zamiana miejscami obu terminów bez zmiany jakosci

zdania – zdanie S’aM’ trzeba poddac ciagowi przekształcen tak długo, az ja znajdziemy:

S’aM’ S’eM MeS’ MaS

o k o

MaS jest szukana kontrapozycja zupełna zdania S’aM’

Skoro mamy wniosek i przesłanke mniejsza, to rozpisujemy to jako:

???

MaS

___

SiP

szukana przesłanka nie moze byc przeczaca, bo przy wniosku twierdzacym obie przesłanki równie_ musza

byc twierdzace, wiec „e” oraz „o” odpadaja

MaP – teoretycznie pasuje, ale skoro szczegółowa tez pasuje to wybieramy szczegółowa

MiP – pasuje

PaM – teoretycznie pasuje, ale skoro szczegółowa tez pasuje to wybieramy szczegółowa

PiM – pasuje

2 rozwiazania, 2 wersje brakujacej przesłanki wiekszej:

„niektórzy ludzie sa kregowcami”

„niektóre kregowce sa ludzmi”