Intertekstualność

• W poezja i negatywność Julia Kristeva pisała o zależnościach między jednym pisarzem a drugim: jeden pisarz wzoruje się na kimś, kto korzystał jeszcze z kogoś innego i tak dalej.

• XX – wieczna nauka o literaturze nazywa tego typu dociekania wpływologią. Źródła postawy Julii Kristeva należąy upatrywać w myśli Michała Bachtina, który uważał, że każdy tekst jest zbudowany z mozaiki cytatów.

• Wg Kristeve wypowiedź funkcjonuje w dwóch kierunkach: horyzontalnym (kontekst i linearność lektury) oraz wertykalnym (uprzedni lub współczesny korpus literacki).

• Jedność czytania i pisania

• Kristeve jest przekonana, że:

-Pisarstwo jest zapisem lektury

-Każdy tekst jest odwołaniem do korpusu literackiego

-Intertekstualność jest stałą częścią każdej praktyki literackiej

• Intertekstualność nadaje nowy status wcielonym fragmentom (intertekstom). Kontynuuje nowe teksty na ruinach tekstów starych. Kristeva nazywa tego typu literaturę literaturą paradygmatyczną (odwołuje się do de Saussure’ a)

• Metafora drzewa o odwróconej koronie – podstawa koncentruje się wokół opowiadania, nie sposób określić jednak przestrzeni, z której wyrasta korzeń. Ulisses James Joyce ‘ a to skrzyżowanie wielu typów i styli dyskursu.

• Kristeva zwróciła uwagę badaczy na problem intertekstualności.

• Zastrzeżenia do rozważań Kristeva’ y – jej odczytanie myśli Bachtina, a konkretnie o utożsamienie pojęcia idei dialogu z intertekstualnością oraz sprowadzenia terminu słowa do kategorii tekstu

• Autorka tekstu stawia pytania o to, czym jest intertekst i jak można uchwycić to zjawisko? Jaką pozycję zajmuje i. w komunikacji literackiej? O stosunek między pisarzem i badaczem literatury

• Intertekst to fragment cudzego, wcześniejszego tekstu wcielony w nowy utwór, czyli cytat, aluzja itp.

• Wielu pisarzy (Dante, Miłosz, Kochanowski, Mann, Eliot) odwołuje się do wcześniejszych autorów, aby pokazać, że dany temat był już poruszany. Tym samym pokazują oni dystans do aktu tworzenia lub aby wyrazić przekonanie o tym, że nie mówimy wprost o literaturze.

• Cechą tak rozumianej intertekstualności jest „nadświadomość literacka". Odmianą tak rozumianej intertekstualności są utwory autotematyczne i wypowiedzi metaliterackie, ale również wszystkie teksty, gdzie jest świadomie użyta, np. poemat dygresyjny i heroikomiczny, parodia, pastisz, stylizacja.

• Ślady intertekstu – mikrofragmenty tego, co było już powiedziane. Przykład można odnaleźć w liryce romantycznej ( u Norwida W Weronie – na intertekst z Szeksira nałożył się znany z Romantyczności Mickiewicza)

• Do zbadania funkcji odniesienia nie zawsze wystarcz identyfikacja intertekstu. Aby zrozumieć obecność innego tekstu należy ustalić czynnik interpretantu, czyli ukrytą obecność systemu znaków, które zapośredniczają odniesienie tekstu do swojego intertekstu. U Norwida jest to m.in.postromantyczny sceptycyzm poznawczy. Pozwala to wysuć wnioski, że:

• - Stosunek tekstu do intertekstu jest grą znaczeniową, która wymaga od czytelnika odnalezienia jej reguł

• - pomocą w ich odnalezieniu są interpretanty( pośredniki między tekstem i intertekstem). Prwadzi on czytelnika do refleksji nad użyciem tego, co już było powiedziane w tekście, który czyta.

• Ulisses Joyce’ a i Noce i dnie Marii Dąbrowskiej. U Joyce’ a widać wielopoziomową Intertekstualność powieści, Noce i dnie Marii Dąbrowskiej – wykazano, że efekt realności nie jest kwestią naśladowania rzeczywistości, ale posługiwanie się mową, która naśladuje mowę codzienną. Oba przykłady wskazują na możliwość posługiwania się cudzą mową.

• Interpretacja prozy realistycznej interpretacja jest zależna od tekstu

• Stwarza to pytanie, czy odwzorowywanie czyjeś mowy w tekście można utożsamić z intertekstualności.

• Dwie koncepcje intertekstualności:

- globalna – świadomie ignoruje intencję pisarza, a intertekst pojmuje jako całościowy kontekst. Barthes sprowadza pojęcie intertekstu do pojęcia kodu. Zakłada, że pisarz posługuje się kodami świadomie. Zarzuty stawiane koncepcji: 1) nie bierze się pod uwagę świadomego działania pisarza;

-ograniczona

• U Joyce’ a odwołania są nieumotywowane. Całego jego dzieło można odczytać jako zbiór różnych odwołań.