Wykład 1, 1.10.2014
Finansowanie
Źródła finansowania OŚ w Polsce
Fundusze celowe (Narodowy Fundusz OŚ i Gospodarki Wodnej)
Norweski mechanizm finansowy i mechanizm EOG
Instrumenty ekonomiczne OŚ
Źródła finansowania inwestycji ekologicznych w Polsce
Formy i procedury sektorów finansujących działania proekologiczne
FINANSE I SYSTEMY FINANSOWE
Czyli jak dysponować środkami. System finansowy - różne podmioty działające w jednym celu - tu: finansowania OŚ.
Kameraliści (przedstawiciel: Justi)
Państwo ma podzielić dobrobyt całego narodu. Dobrobyt ma być równomierny, dzielony na wszystkich.
Wykorzystanie podatków tam, gdzie trzeba, a nie tam, gdzie można
Granica wydatków publicznych i granica opodatkowania
Budżet rozpoczynać od potrzeb państwa
Do potrzeb budżetu dostosować dochody
Zasada jednoroczności budżetu
Fizjokraci (przedstawiciel: Quesnay)
Zakładali, że rolnictwo powinno być opodatkowane. W gospodarstwie, tak jak w organizmie panuje naturalny porządek, gospodarstwa powinny rozwijać się w wolnej konkurencji. Poglądy te dały początek ekonomii klasycznej.
Merkantyliści (przedstawiciel: Colbert; XVI, XVII w.)
Gospodarkę kraju należy chronić przed wpływami gospodarek innych państw: wprowadzanie ceł i podatków.
Liberałowie - ekonomia klasyczna (przedstawiciel: Smith)
Podstawa - własność prywatna i wolna konkurencja. Rola państwa i instrumenty finansowe ograniczone są do minimum.
Rola władzy skupia się na:
Robotach publicznych
Ochronie własności
Wymiarze sprawiedliwości
Say: najlepszy plan finansowy państwa to taki, który przewiduje mało wydatków.
Założenia teorii liberalnej
Polityka podatkowa neutralna
System podatkowy powinien zawierać podatki pośrednie
Ciężary podatkowe nie powinny hamować aktywności gospodarczej
Podatki nie powinny ograniczać zdolności do oszczędzania
Budżet jak najmniejszy i trwale zrównoważony:
Gospodarowanie w sektorze prywatnym
Ograniczona rola państwa
Gospodarowanie w warunkach konkurencji
Teorie ortodoksyjne
Odmiana nurtu liberalnego teorii finansów XIX i XX w. do lat 30-tych
Troska o rozwój sektora prywatnego
Finansowy sektor publiczny jak najmniejszy (mały budżet)
Możliwość deficytu finansowego budżetu
Małe podatki
Twórca ortodoksyjnych finansów Pigou dopuszczał możliwość interwencji państwa np. w sprawie zatrudnienia, ograniczenie bezrobocia.
Teorie interwencyjne (przedstawiciel: Wagner)
Potrzeby publiczne rosną szybciej niż indywidualne.
Interwencje państwa w procesy gospodarki
Popyt przez władzę na coraz większe środki pobudza wzrost gospodarczy
Wagner - twórca prawa wzrastających wydatków publicznych
Współczesne teorie finansów
A) Interwencyjna (Hansen)
Odrzucał koncepcję zrównoważonego budżetu. Równowaga nie może być celem samym w sobie, działalność władz powinna prowadzić do wzrostu dochodu narodowego i zaspokajania potrzeb społecznych. Dopuszczalne jest wystąpienie nierównowagi
B) Liberalna
Podmioty gospodarcze mają zaoszczędzone dochody przez mniejsze ich opodatkowanie i mogą przeznaczyć je na zakup towarów
C) Lata 70-te
Zahamowanie rozwoju państw zachodnich
Krytyka koncepcji interwencyjnej finansów publicznych
Państwo przez interwencjonalizm narusza zasady gospodarki rynkowej
Zwiększa się inflacja i zmniejsza możliwość rozwoju przedsiębiorstw
Przerzucono ciężar oddziaływania państwa z instrumentów finansowych na monetowe (kursy walutowe, podaż pierwotna …)
Nowy konserwatyzm fiskalny
Zrównoważony budżet
Ograniczenie roli państwa
Budżet państwa jak najmniejszy
Niskie podatki
Zmniejszenie długu publicznego
KLASYFIKACJA ZJAWISK FINANSOWYCH
Kryterium przedmiotowe - wg funkcji wyodrębnienia zjawiska
A) Przychody i wydatki ekwiwalentne, tzw. rynkowe, powstają w mikropodmiotach gospodarczych prowadzących działalność wytwórczą, handlową i usługową
B) Przychody i wydatki redystrybucyjne, tzw. transfery - brak wzajemnego ekwiwalentnego powiązania państwa - organizacje samorządowe, są one efektem decyzji politycznych, a nie rynkowych, np. dotacje, stypendia.
Strumienie o charakterze transferów:
Podatki, opłaty, emerytury
Renty, zasiłki, dotacje (na określony cel)
Subwencje (przyznawane bez określonego celu), składki na ubezpieczenie społeczne
C) Przychody i wydatki pieniężne kredytowe
Kryterium podmiotowe
A) Finanse przedsiębiorstw
Przychody - ze sprzedaży towarów, usług, składników majątku mających charakter ekwiwalentny (kredyty, transfery z rynku kapitału i z budżetu)
Wydatki - zakup czynników
B) Finanse ludności (gospodarstw domowych), wynagrodzenia w sektorze prywatnym - ekwiwalentne, w sektorze publicznej - transfery
C) Finanse banków - przychody za odsetki od udzielonych kredytów, prowizje, oprocentowanie, wynagrodzenie
D) Finanse komercyjnych instytucji ubezpieczeniowych
E) Finanse państwa samorządów terytorialnych i instytucji ubezpieczenia społecznego
O charakterze transferu - podatki, kary
O charakterze redystrybucyjnym (…)
Charakter finansów publicznych
Finanse publiczne
Środki o charakterze transferu --> podatki, opłaty, kary, dochody państwowych przedsiębiorstw, zysk banku centralnego
Środki redystrybucyjne --> pożyczki państwa w postaci obligacji
Wykład 2, 8.10.2014
Funkcje finansów
Redystrybucyjna
Wtórne korygowanie dochodów podmiotów niepublicznych ukształtowanych pierwotnie w wyniku sytuacji rynkowej (za pomocą transferów). Wzrost lub redukcja dochodu pierwotnego
Np. kredyty preferencyjne dla rolnictwa, dopłaty bezpośrednie, podział subwencji ogólnej dla gmin o niższym poziomie dochodów
Funkcja alokacyjna
Finanse publiczne przyczyniają się do alokacji (rozmieszczenia) czynników wytwórczych, wytwarzanych dóbr materialnych, a także kulturalnych czy sportowych
W finansach publicznych przyczynia się przyczynia się do rozmieszczenia zasobów w gospodarce między sektorem prywatnym i publicznym
Stabilizacyjna
Hamowanie ekspansji gospodarczej w okresie jej wzrostu i pobudzanie aktywności w okresie pojawienia się symptomów kryzysu
Systemy finansowe – obejmują rynki, pośredników, firmy usługowe oraz inne instytucje wykorzystywane przy podejmowaniu decyzji finansowych przez osoby fizyczne, firmy oraz urzędy państw
Przepływ funduszy w systemie finansowym
Elementy systemu finansowania państwa
System finansowy państwa to zbiór instytucji norm regulacyjnych i ochrony państwa reguł podejmowania i realizacji decyzji finansowych stworzonych przez obowiązujące w danym państwie i danym czasie prawo publiczne
Przedmiot systemu finansowego --> Finanse
Zasoby pieniężne
Zjawiska i procesy pieniężne
Normy prawne ich dotyczące
Podmiot systemu finansowego --> Instytucje
SEKTOR PUBLICZNY
Budżet państwa i budżety samorządowe
Fundusze publiczne budżetowe i pozabudżetowe
Podmioty gospodarcze
Bank centralny
SEKTOR PRYWATNY
Bankowe instytucje finansowe
Towarzystwa ubezpieczeniowe i leasingowe
Fundusze inwestycyjne
Agencje i fundacje
Podmioty gospodarcze
Gospodarstwa domowe
ZAGRANICZNE INSTYTUCJE FINANSOWE
System finansowania ochrony środowiska na tle systemu finansowego gospodarki
Finansowanie OŚ obejmuje wszystkie procesy gromadzenia i wykorzystanie zasobów pieniężnych zarówno przez podmioty publiczne jak i prywatne
Prywatne - podmioty gospodarcze, banki, fundusze inwestycyjne, towarzystwa leasingowe
Publiczne - budżet państwa i samorządu, fundusze celowe, pozabudżetowe instytucje
Pomoc zagraniczna
Wybór źródeł finansowania
Rodzaj przedsięwzięcia
Status wnioskodawcy
Rodzaj instytucji finansującej
ŹRÓDŁA FINANSOWANIA OCHRONY ŚRODOWISKA W POLSCE
System finansowy - zbiór elementów w odpowiedni sposób dobranych i powiązanych, służących realizacji postawionego celu
Źródła finansowania OŚ: [ważne, na egzaminie]
Publiczne
Budżet państwa
Budżet jednostek samorządu terytorialnego
Ekologiczne fundusze celowe
Inne pozabudżetowe instytucje publiczne, np. fundacje
Prywatne
Kapitał przedsiębiorstw
Kredyty i pożyczki banków i pozabankowych instytucji finansowych (fundusze inwestycyjne, towarzystwa leasingowe)
Kapitał osób prywatnych (bezpośrednio - montaż urządzeń, pośrednio - przez lokaty bankowe)
Zagraniczne
Środki z konwersji polskiego długu na inwestycje OŚ
Fundacje, Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej, Programy: Norweski Mechanizm Finansowy, Europejski Obszar Gospodarczy, granty z Globalnego Funduszu Ochrony Środowiska (GEF)
Bank Światowy, Europejski Bank Inwestycyjny
Zagraniczne fundusze inwestycyjne
Fundusz Spójności, fundusze strukturalne
Infrastruktura i środowisko, EFRR
Podmioty finansujące | Formy finansowania przedsięwzięć ochronnych |
---|---|
Podmioty gospodarcze |
|
Instrumenty wspomagające
Instrumenty prawno-administracyjne
akty prawne (ustawy, rozporządzenia)
Nakazy, zakazy
Normy: emisji, imisji, produktowe
Akty administracyjne: licencje, koncesje, zezwolenia, zgody
Instrumenty ekonomiczne
Instrumenty motywacyjno - sankcyjne
opłaty ekologiczne, kary pieniężne
Instrumenty zasilania
Dotacje
Preferencje podatkowe
Pożyczki preferencyjne, kredyty preferencyjne
Instrumenty ekonomiczne finansowania OŚ w ujęciu instrumentalnym
BODŹCOWE
Opłaty ekologiczne
Kary pieniężne
KAPITAŁOWE
Dotacje
Pożyczki
Kredyty
Umorzenia
Dopłaty do kredytów preferencyjnych
FISKALNE
Zwolnienie podatkowe
Stosowanie zróżnicowanych stawek podatkowych
Przedsiębiorstwa - zakład, firma, własna działalność gospodarcza
Przedsiębiorca - osoba fizyczna, prawna, spółka handlowa nie mająca osobowości prawnej, wspólnika spółki cywilnej), które zawodowo, w ewłasnym imieniu podejmuje i wykonuje działalność gospodarczą: wytwórczą, handlową, budowlaną, usługową oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatację zasobów naturalnych, wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły. Najważniejsza grupa przedsiębiorców to spółki
Przedsiębiorstwo - zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczony do prowadzenia działalności gospodarczej. W nomenklaturze GUS sektor przedsiębiorstw to ten prowadzący księgi rachunkowe zatrudniający powyżej 9 osób.
Wykład 3, 15.10.2014
Źródła finansowania OŚ przez przedsiębiorstwa
Głównie KAPITAŁ WŁASNY - wynik finansowy, amortyzacja, jako strumienie nadwyżki finansowej:
Należne wpłaty na kapitał podstawowy - powierzony przez różnych właścicieli firmy
Udziały własne - nabyte wskutek egzekucji na zaspokojenie roszczeń; zapobieganie, umarzanie, odsprzedane
Kapitał zapasowy - na pokrycie ewentualnych strat, wszelkie nadwyżki z emisja akcji ponad ich wartość nominalną
Kapitał z aktualizacji wyceny - różnica wartości netto środków trwałych przed i po wycenie
Pozostałe kapitały rezerwowe (sfinansowanie strat i wydatków)
Zysk lub strata z lat ubiegłych
Zysk roku obrotowego
Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego
Źródła kapitału własnego o charakterze ekologicznym
Dotacje
Subwencje
Ulgi
Zwolnienia
Odliczenia podatkowe zasilając kapitał własny w formie kapitału zapasowego i rezerwowego
Dotacji i subwencji mogą udzielać:
Instytucje i programy pomocowe (Fundusze na rzecz Globalnego Środowiska, Fundusze Spójności Fundusze Strukturalne, Fundacje
Fundusze ekologiczne, przez umorzenie pożyczek, niższe oprocentowanie [jak raz coś spieprzysz, to potem ci nie pożyczą; 50% trzeba spłacić tak czy inaczej]
Skarb państwa - przez obsługę części odsetek od kredytów ekologicznych przez ARiMR (Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa) lub stosowanie preferencji fiskalnych, preferencji systemu amortyzacyjnego
BANK
Państwowy | Spółdzielczy | W Formie spółek akcyjnych |
---|
Działalność banków na rzecz OŚ:
Udzielanie wsparcia finansowego - wszelkiej formy procedury
Zatrudnianie specjalistów mających rozeznanie w efektach inwestycji środowiskowej - analiza wniosków kredytowych pod kątem spełniania
Uwzględnianie ryzyka ekologicznego w standardowym zestawie czynników ryzyka ocenionych i rozpatrywanych przy udzielaniu kredytów i innych operacji bankowych
Stosowanie preferencji i ułatwień kredytowych dla inwestycji i inwestorów respektujących wymogi OŚ
Nieudzielanie kredytów inwestorom o złej reputacji ekologicznej i na inwestycje niespełniające wymogów środowiska
[BOŚ, kredyty pomostowe; podmiot musi się wykazać, żeby dostać refundację, a nie kasa z góry]
BOŚ SA - pełni funkcję pomostową między środkami unijnymi
Wyspecjalizowany bank komercyjny, którego priorytetem jest finansowanie przedsięwzięć w sferze ochrony środowiska
Pełni rolę pośrednika w transferze części środków funduszy celowych do preferencyjnych odbiorców
Powstał 15.09.1990 i rozpoczął działalność 1991 r.
Strategiczny akcjonariusz BOŚ to NFOŚiGW posiadający kontrolny pakiet akcji oraz od 2000 Grupa Kapitałowa SEB
Bank ma status spółki publicznej z uwagi na emisję akcji na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych
CELE BOŚ:
Gromadzenie i pomnażanie środków finansowych przeznaczonych na wspieranie realizacji przedsięwzięć
Kredytowanie przedsięwzięć modernizacyjnych i inwestycyjnych
Wspieranie kapitałowe poprzez udziały w spółkach n rzecz OŚ
Doradztwo prawne, ekonomiczne i techniczne aspektów OŚ dla zainteresowanych podmiotów
Współpraca międzynarodowa i pozyskiwanie środków zagranicznych na przedsięwzięcia ekologiczne
Gromadzenie funduszy czasowo wolnych
Sponsorowanie przedsięwzięć mających na celu kształtowanie świadomości ekologicznej społeczeństwa, udział w organizacjach działających na rzecz OŚ
Kredyty preferencyjne udzielane przez bank na cele ekologiczne mają:
Niższe oprocentowanie
Dogodne warunki spłaty (okres karencji, zróżnicowanie czasu spłaty kredytu)
Kredyt preferencyjny udzielany może być do 50% wartości inwestycji, przy minimalnym 20% udziale środków własnych
Działalność kredytowa nakierowana jest na przedsięwzięcia związane z:
Modernizacją i inwestycjami służącymi ochronie wód
Oszczędną gospodarką paliwowo-energetyczną
Ochroną atmosfery
Zagospodarowaniem odpadów
Rozwojem produkcji specjalistycznych urządzeń i aparatury kontrolno-pomiarowej
ŹRÓDŁA PUBLICZNE
Umieram
Państwo i Samorząd w finansowaniu OŚ
Pomoc państwa udzielana na rzecz OŚ jest formą tzw. Pomocy horyzontalnej, która w polityce UE obejmuje także:
Pomoc na utrzymanie i restrukturyzację przedsiębiorstw w trudnej sytuacji
Pomoc na badania i rozwój
Pomoc na rozwój małych i średnich przedsiębiorstw
Pomoc na szkolenia
Pomoc publiczną na OŚ określają szczegółowe warunki inwestycji, których celem jest:
Osiąganie poprawy stanu środowiska, gdy nie są określone standardy w tym zakresie
Określenie efektów wykraczających poza obowiązujące standardy OŚ
Dostosowanie się do nowych standardów OŚ
Promowane są inwestycje związane z wytwarzaniem energii w źródłach odnawialnych
Wykład 4, 22.10.2014
Samorządy:
Podstawowymi inwestorami w OŚ oprócz przedsiębiorstwa są gminy - jednostki budżetowe. Samorządy posiadają osobowość prawną
Gmina:
Wspólnota samorządowa osób zamieszkujących określone terytorium
Jest podstawową jednostką samorządu terytorialnego
Rodzaje: wiejska, miejska, miejsko-wiejska
Organy:
władza uchwałodawcza i kontrolna: rada gminy;
Władza wykonawcza: wójt (gmina wiejska) lub burmistrz (gmina miejska i miejsko-wiejska)
Na terenie Polski 2479 gmin, w tym 1586 wiejskie, 587 miejsko-wiejskie, 306 miejskie.
Zadania nałożone na gminy w zakresie OŚ:
Ochrona środowiska i przyrody oraz gospodarka wodna
Usuwanie i oczyszczanie ścieków komunalnych
Utrzymywanie czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych i wysypisk
Unieszkodliwianie odpadów komunalnych
Ad. 3):
Zapobieganie zanieczyszczeniu ulic, placów i terenów otwartych poprzez zbieranie i pozbywanie sie błota, śniegu, lodu przez właścicieli nieruchomości oraz odpadów zgromadzonych w przeznaczonych po tego urządzeń ustawionych na chodniku
Określenie wymagań, wobec osób utrzymujących zwierzęta domowe, w zakresie bezpieczeństwa i czystości w miejscach publicznym
Organizowanie selektywnej zbiórki, segregacji oraz magazynowania odpadów komunalnych, w tym odpadów niebezpiecznych występujących w strumieniu odpadów komunalnych
Prowadzenie ewidencji zbiorników bezodpływowych oraz przydomowych oczyszczalni ścieków
Źródła finansowe gmin
Podatki i opłaty oraz wpływy określone w odrębnych ustawach jako dochody gminy
Majątek gminy
Subwencja ogólna z budżetu państwa
Środki pochodzące ze źródeł zagranicznych niepodlegające zwrotowi, środki z budżetu UE
Uzupełnienia:
Dotacje celowe na realizacje zadań zleconych i własnych
Samoopodatkowanie mieszkańców
Spadki, zapisy i darowizny na rzecz gminy.
Źródła finansowe gminy:
I. WŁASNE
Podatki: od nieruchomości, rolny, leśny, od środków transportowych, od działalności gospodarczej osób fizycznych, od spadków i darowizn, od posiadanych psów, od czynności cywilnoprawnych
Opłaty: lokalne są przymusową płatnością, która ma charakter świadczenia odpłatnego.
- Skarbowa: podania, żądania, wnioski, odwołania, zażalenia i załączniki do podań:
czynności urzędowe dokonywane na podstawie zgłoszenia lub na wniosek zainteresowanego
zaświadczenia wydawane na wniosek zainteresowanego, zezwolenia (pozwolenia, koncesje) wydawane na wniosek zainteresowanego
dokumenty stwierdzające ustanowienie pełnomocnika i ich odpisy (wypisy)
- Targowa – sprzedaż na targowiskach
- Miejscowa
- Administracyjna – pobierana za czynności urzędowe
- Eksploatacyjna – prawo geologiczne i górnicze
- Inne stanowiące dochody gminy – opłaty za usuwanie drzew i krzewów, opłaty drogowe
- Adiacencka – za użytkowanie wieczyste gruntów komunalnych i za użytkowanie gruntów niezabudowanych w terminie
- Opłata za zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych
Dochody majątkowe:
- dochody ze sprzedaży majątku gminy, mienia komunalnego;
- dochody z czynszów, dzierżawy i leasingu mienia komunalnego;
- dochody (dywidendy) z akcji i udziałów w spółkach;
- dywidendy od przedsiębiorstw komunalnych z zysku;
- dochody z wynajmu bądź wydzierżawienia nieruchomości, lokali i przedmiotów majątkowych (lokale mieszkalne, użytkowe, grunty);
- odsetki od środków finansowych;
- odsetki od pożyczek udzielanych przez gminę
OBCE
Bezzwrotne :
{{{Subwencja - nieodpłatna i bezzwrotna pomoc finansowa udzielana najczęściej przez organy państwowe jednostkom samorządu terytorialnego, prywatnym przedsiębiorstwom, organizacjom społecznym dla poparcia ich działalności; ma charakter roszczenie prawnego; decyzję co do jej rozdysponowania, podejmuje organ, który ją otrzymał}}}
- subwencje państwowe na oświatę
- dotacje państwowe (zwrot gdy nie wykorzystane np.. Pomoc społeczna):
- środki z UE jako finansowanie lub współfinansowanie programów
Zwrotne
- kredyty bankowe oraz pożyczki
- dochody z emisji papierów wartościowych
- obligacje komunalne jako nowa forma powiększająca źródła finansowe, które są emitowanym papierem wartościowym umożliwiającym jednostkom samorządu terytorialnego pozyskiwanie środków finansowych w celu finansowania inwestycji. Nabywcą obligacji może być: inwestor indywidualny, przedsiębiorstwa, instytucje finansowe, inwestorzy zagraniczni [kiedy rozpoczyna sie inwestycja i gmina musi postarać się najpierw o środki, w związku z tym może dokonać emisji obligacji, które po jakimś czasie wykupuje]
- Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
- Narodowy fundusz ochrony środowiska i gospodarki wodnej
- Fundusz pracy
- Kredyty z banku światowego na aktywizacje obszarów wiejskich
O subwencjach ogólnych:
PODSTAWOWA – gdy wskaźnik dochodów podatkowych na jednego mieszkańca jest niższy niż 92% wskaźnika dla wszystkich gmin w PL
UZUPEŁNIAJĄCA – uzależniona od gęstości zaludnienia w gminie
OŚWIATOWA – część przekazywana jest wszystkim gminom w związku z realizacją zadań oświaty i wychowania
REKOMPENSUJĄCA – na wyrównanie ubytków dochodów
O dotacjach:
- nieodpłatna i bezzwrotna pomoc udzielana najczęściej przez państwo na realizację ich działań;
- ma charakter uznaniowy. Jednostka ubiegająca się o nią musi najczęściej spełnić warunki wstępne, określone przez podmiot dysponujący środkami finansowymi; celowa; podmiotowa
Nabywcy obligacji komunalnych:
- inwestorzy indywidualni
- przedsiębiorstwa
- instytucje finansowe (największy udział: banki, towarzystwa ubezpieczeniowe, fundusze inwestycyjne i emerytalne)
- inwestorzy zagraniczni
Obligacja – jest papierem wartościowym emitowanym w serii, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji (obligatariusza) i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia. Świadczenie to może mieć charakter pieniężny lub niepieniężny.
Okres wykupu: 1-5 lat krótkoterminowe ; 5-12 średnioterminowe, >12 długoterminowe; obligacje wieczyste, tzw. konsole nie są nigdy wykupywane, a ich posiadacz otrzymuje nieskończony strumień odsetek zwanych rentą wieczystą
Przyczyny emisji obligacji:
Realizacja inwestycji rozwojowych danej jednostki
Potrzeba dofinansowania części wkładu własnego jednostki, przy szansie dofinansowanie przedsięwzięcia ze środków unijnych
Kwestie polityczne – wybory samorządowych nasilają potrzebę emisji obligacji dla uzyskania środków finansowych na cele rozwojowe i inwestycyjne danej gminy – rok 2010 wg Fitsch dla Polski był rekordowy pod względem emisji obligacji komunalnych
Wydłużanie spłat zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego, zamiana kredytów na obligacje oraz tzw. „rolowanie długów”, czyli zamiana starych długów na nowe
Obserwuje się wypychanie zadłużenia do spółek komunalnych
Euro 2012 Polska-Ukraina
Kryterium różnicujące | Obligacja | Kredyt bankowy |
---|---|---|
Liczba wierzycieli | wielu | Jeden (bank) |
Rola banku | Przy emisji obligacji rola banku jest ograniczona | Decyzje kredytowe należą do banku |
Forma spłaty zobowiązania | Zwrot długu z obligacji najczęściej następuje jednorazowo w terminie zapadalności obligacji | Zwrot długu z kredytu następuje na ogół w kilku lub kilkunastu ratach |
Warunki powstania zobowiązania | Emitent samodzielnie kształtuje strukturę emisji | Kredytobiorca nie ma wpływu na warunki pozyskania kredytu |
Wykład 5, 29.10.2014 od Aśki
Fundusze ekologiczne (fundusze celowe)
Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, posiadają osobowość prawną i prowadzą samodzielną gospodarkę finansową
Działają w obrębie 16 województw, a funkcję nadrzędną pełnią Marszałkowie Województw.
Fundusze unijne
Przedakcesyjne dla krajów oczekujących
PHARE w ostatniej fazie
ISPA (instrument polityki strukturalnej)
SAPARD (na rzecz rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich)
Strukturalne oraz spójności dla krajów członkowskich
Fundusze spójności kohezji:
Pozyskiwane na :
Ochronę środowiska
Sieć transeuropejską w zakresie infrastruktury transportowej
Powstał w 1994r
Beneficjenci to państwa, których PKB nie przekracza 90% średniej dla wszystkich krajów członkowskich
Obejmuje on państwa, których gospodarka jest stabilna i wzrasta
Udział w budżecie spójności ustalony jest na podstawie:
PKB/ 1 mieszkańca
Wielkości populacji
Wielkości terytorium kraju
Czynników społeczno-ekonomicznych
W sektorze środowisko instytucją pośredniczącą I szczebla jest ministerstwo środowiska i odpowiada za:
Nadzorowanie struktur podległych, weryfikacje systemu i procedur
Wskazanie projektów do dofinansowania z FS
Prowadzenie polityki informacyjnej dotyczącej FS wraz z ministerstwem Gospodarki i Pracy, nadzór nad systemem zarządzania finansowego funduszem
Nadzór nad systemem zarządzania finansowego funduszem
Nadzór nad przetargami na nabywanie usług, towarów i robót współfinansowanych z funduszu
Pełnienie funkcji podmiotu zatwierdzającego dokumenty przetargowe
Monitorowanie i ocenę przebiegu wdrażanie FS na podstawie raportów i wizyt.
W sektorze środowisko instytucją pośredniczącą II szczebla jest NFOŚiGW (Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej)
Schemat przepływu:
Wojewódzki Fundusz OŚ i Gospodarki Wodnej przyjmowanie wniosków wstępnych i ocena formalna
NFOŚiGW kwalifikacja i ocena formalna zgodnie z kryteriami Ministra Środowiska
Sektorowa jednostka zarządzająca, Ministerstwo Środowiska, analiza i ocena, tworzenie listy najlepszych projektów
Komitet Sterujący wybór projektów do przygotowania aplikacji w ramach pomocy technicznej
Beneficjent we współpracy z NFOŚiGW przygotowanie aplikacji
Ministerstwo Środowiska analiza i ocena aplikacji
Ministerstwo Gospodarki Pracy i Polityki Społecznej przesłanie aplikacji do Komisji Europejskiej
Komisja Europejska - decyzja o dofinansowanie
Środki z FS przelewane są na konto beneficjenta po zakończeniu realizacji projektu lub jego etapu
Ostatnia transza najwcześniej po 6 miesiącach po udowodnieniu osiągnięcia zakładanego efektu ekologicznego
Beneficjent musi zapewnić sobie środki
Instytucje stanowiące pomoc to NFOŚiGW oraz BOŚ (kredyty pomostowe)
Fundusze strukturalne - kierowane są na cele związane ze stymulacją rozwoju regionów, które odbiegają od średniej unijnej
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego EFRR 61% funduszy
Europejski Fundusz Społeczny EFS
Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnych EFOi GR
Finansowy Instrument Sterowania Rybołówstwem FISR
Środki mogą pochodzić również w ramach tzw. inicjatyw wspólnotowych, tzw. pomoc bezzwrotna dla określonych środowisk i grup społecznych
Interreg II, wzmacnianie współpracy transgranicznej, międzynarodowej, międzyregionalnej
Equal, zwalczanie dyskryminacji na rynku pracy
Urban, wspieranie rozwoju infrastruktury miast >100 tys. mieszkańców
LEADER +, wspieranie wdrażanie nowoczesnych strategii na terenach wiejskich
Jeden cel może być finansowany z kilku funduszy strukturalnych
Ponad 10% funduszy strukturalnych jest przeznaczanych na OŚ
Chcąc pozyskać fundusze strukturalne należy spełnić wymogi programowe i projektowe
Sektorowe Programy Operacyjne:
"Rozwój zasobów ludzkich"
"Konkurencyjność przedsiębiorstw"
Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego:
Ochrona wód powierzchniowych
Ochrona powietrza
Gospodarka odpadami
Wsparcie zarządzania ochroną środowiska
Pozyskanie energii ze źródeł odnawialnych
Mogą korzystać: przedsiębiorstwa, samorządy, organizacje pozarządowe
"Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich"
Finansowy instrument orientacji rybołówstwa
"Transport "
INSTRUMENTY EKONOMICZNE WSPOMAGAJĄCE FINANSOWANIE OŚ
Opłaty - obciążenie finansowe ponoszone przez podmioty gospodarcze za korzystanie z zasobów i walorów środowiska, np.:
Przejmowanie gruntów na cele nierolnicze i nieleśne
Za wprowadzenie zanieczyszczeń do powietrza
Za składowanie odpadów
Za usuwanie drzew i krzewów
Za pobór wody
Wprowadzanie do wód stanowiących własność państwa ścieków i wód kopalnianych zawierających związki chlorów i siarczków
Kto ponosi opłaty:
Przedsiębiorcy z artykułu 4 ustawy z 2.07.2004
Osoby prowadzące działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie upraw rolnych, chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa, rybactwa
Osoby wykonujące zawód medyczny
Jednostki organizacyjne nie będące przedsiębiorcami
Osoby fizyczna inne niż powyżej, ale korzystające ze środowiska w zakresie w jakim korzystanie ze środowiska wymaga pozwolenia
Opłaty ekologiczne służące finansowaniu inwestycji ochronnych:
Przeznaczane na FOŚiGW wszystkich szczebli: opłata za korzystanie uregulowana w POŚ
Za wprowadzane gazów
Za pobór wody
Za wprowadzanie ścieków do wód lub do ziem
Za składowanie odpadów
Przeznaczane na fundusze gminne:
Za usunięcie drzew i krzewów
Za odbieranie odpadów ustalona decyzja administracyjną
Przeznaczone na NFOŚiGW
Opłaty produktowe za opakowania i produkty uciążliwe, za zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, za pojazdy wycofane z eksploatacji
Opłaty związane z eksploatacją kopalin
Opłata rejestracyjna za wydanie pozwolenia zintegrowanego
Przeznaczone na FOGR
Opłaty związane z wyłączeniem gruntów
Przeznaczone na FL
Wyłączenie z produkcji gruntów leśnych
Przedwczesny wyrąb lasów
Gospodarstwa pomocnicze przy parkach narodowych
Wstęp i udostępnienie parku
Wykład 6, 12.11.2014 od Aśki
INSTRUMENTY EKONOMICZNE OŚ W POLSCE I INNYCH KRAJACH UE
Opłaty i podatki nie służące finansowaniu inwestycji ochronnych
Przeznaczone do budżetu pastwa
Podatek akcyzowy od paliw silnikowych, olejów opałowych, gazu i energii elektrycznej
Przeznaczone do budżetu gminy
Podatek od środków transportowych
Podatek leśny
Opłata miejscowa
Opłata uzdrowiskowa
Opłata skarbowa za pozwolenie na wprowadzanie substancji i energii do środowiska, pozwolenie wodnoprawne, zezwolenie na dopuszczenie środka ochrony roślin do obrotu
Przeznaczone do Krajowego Funduszu Drogowego
Opłata paliwowa
Opłata za przejazd pojazdu samochodowego po drogach krajowych
Przeznaczone do Funduszu Kolejowego
Opłata paliwowa
Opłaty za zanieczyszczenie środowiska
Za zrzuty ścieków i wód kopalnianych
Za składowanie odpadów stałych
Za emisje zanieczyszczeń do powietrza
Za hałas
Za promieniowanie jonizujące
Opłaty za eksploatacje zasobów środowiska:
Za kopaliny - opłaty koncesyjne i eksploatacyjne
Za gospodarowanie zasobami odnawialnymi
Za wodę, ale nie do korzystania powszechnego
Za wykorzystanie gruntu na cele rolnicze
Opłaty za degradację środowiska
Wycinka drzew i krzewów
Przejmowanie gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne
Opłaty użytkowe (opłaty usługowe i systemu kaucji)
Opłata na rzecz instytucji eksploatującej wysypisko odpadów
Za usługę np.. Składowanie odpadów
Za dostawę wody
Za wywóz śmieci
Za oczyszczanie ścieków
Opłaty depozytowe i produktowe
Opłaty depozytowe - obciążenie nakładane na ekologiczne niebezpieczne produkty, które podlegają zwrotowi w momencie przekazywania do recyklingu, neutralizacji lub właściwego składowania poprodukcyjnego i pokonsumpcyjnego. Celem opłat jest ograniczenie generowania odpadów
Odpady produktowe - obciążenia finansowe nakładane na produkty szkodliwe w każdej fazie istnienia produkcji, konsumpcji, składowania. Wnosi ją producent lub importer od ilości lub wagi.
Opłaty administracyjne:
Opłaty skarbowe
Pozwolenia na eksploatacje
Zróżnicowanie stawek opłat spełnia funkcję bodźcową i dochodową. Celem jest ograniczenie zużycia produktów uciążliwych.
PODATKI
Różnica między opłatą a podatkiem związana jest z ich wykorzystaniem
Opłaty powinny być zwrotnie przekazywane na cele OŚ na fundusze celowe
Podatki są ogólnym dochodem budżetowym i nie muszą być wykorzystywane do przedsięwzięć ekologicznych
SUBWENCJE
Dotacje i pożyczki z NFOŚiGW na przedsięwzięcia ochrony środowiska
Preferencyjne zasady kredytowania NFOŚiGW i BS Funduszy Spójności
Ulgi w podatku dochodowym (przy wykorzystaniu odpadów)
Dotacje budżetowe (minimalne w wyniku urynkowienia)
BODŹCE FINANSOWE WSPIERAJĄCE EGZEKUCJĘ PRAWA
Kary za:
Przekroczenie i nieprzestrzeganie ustaleń
Brak decyzji
Naruszenie ustaleń
Kary są wyższe od opłat
Zaliczenie kar i odszkodowań do wydatków nie stanowiących kosztów uzyskania przychodów, zwiększających podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym jako strata nieuzasadniona.
FUNKCJE KAR:
Represyjna - obciąża wyniki gospodarcze
Prewencyjna - zmusza do działań ochronnych
Kompensacyjna - zasila fundusze ochrony środowiska
Wykład 7, 19.11.2014
TWORZENIE RYNKU POZWOLEŃ NA EMISJĘ ZANIECZYSZCZEŃ
Pozwolenia zbywalne (handel uprawnieniami do emisji CO2)
Rynek europejski
Rynek krajowy
Posiadacz może odsprzedać innym jednostkom
Interwencje w mechanizmy rynkowe
Kreślenia odpowiedzialności finansowej i tworzenie rynku ubezpieczeń od ryzyka ekologicznego, od skutków awaryjnego zanieczyszczenia
Przeniesienie na instytucję ubezpieczeniową ekologicznie niekorzystne skutki
Główny problem związany z ubezpieczeniami to oszacowanie ryzyka.
Tryb określenie opłat:
Tryb administracyjny decyzyjny - np. Usunięcie drzew
Tryb bezdecyzyjny - opłaty obliczone samodzielnie przez jednostki. Dotyczy to opłat regulowanych ustawą POŚ, za cały rok [większość]
Opłaty wnosimy do końca marca następnego roku
Za korzystanie ze środowiska na rachunek urzędu marszałkowskiego właściwego ze względu na miejsce korzystania ze środowiska
Za wprowadzanie gazów lub pyłów wynikające z eksploatacji urządzeń (środki transportu)
Nie wnosi się opłat z tytułu rodzajów korzystania ze środowiska, których roczna wysokość wnoszona na rachunek urzędu marszałkowskiego nie przekracza 800zł, na wniosek sejmiku województwa kwota ta może być podwyższona o 50%
Kwota wolna od opłat - 800,00zł. [sejmik wojewódzki określa nawet do 1200 zł]
Zwolnienie z obowiązku wniesienia opłaty nie zwalnia z obowiązku złożenia odpowiedniego dokumentu.
Wykazy do urzędów
Za korzystanie ze środowiska do urzędu marszałkowskiego
Za składowanie odpadów także wójtowi, burmistrzowi, prezydentowi miasta
Wszystkie wykazy (z wyjątkiem informacji o wodach opadowych i hodowli ryb innych niż łososiowate) Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska
Pozwolenia
Pozwolenie na wprowadzanie gazów lub zgłoszenie instalacji emitującej substancje do powietrza
Pozwolenia wodno-prawne na pobór wód powierzchniowych i podziemnych
Pozwolenie wodnoprawne na wprowadzenie ścieków do wód lub ziemi
Pozwolenie na wytwarzanie odpadów lub decyzję zatwierdzającą program gospodarki odpadami
I inne
Każdy podmiot jest zobowiązany do prowadzenia kwartalnej ewidencji dot.:
Ilości i rodzaju gazów i pyłów
Ilości i jakości pobranej wody
Informacji o ilości, stanie i składzie ścieków wprowadzanych do wód
Wielkości rodzaj zagospodarowania terenu
Kartę ewidencji odpadów
Kartę przekazywania odpadów
Zbiorcze zestawienie danych o rodzajach odpadów
Ewidencję przechowuje się przez 5 lat
Metody opłat
Bezpośrednia - opłaty wnoszone są bezpośrednio na rachunek bankowy do odpowiednich funduszy
Pośrednia - wstępne gromadzenie funduszy na rachunkach urzędu marszałkowskiego, a po odliczeniach i zwiększeniach na fundusze celowe, zazwyczaj do końca następnego miesiąca. [np. gdy opłaty są przekazywane dalej, do innych instytucji nie na terenie gminy, np. do narodowego funduszu]
Konsekwencją niewnoszenia opłat za korzystanie ze środowiska są kary.
Kary to sankcje za działania
Bezprawne
Naruszające określone przepisy
Wymierzane są w wyniku kontroli pomiaru przekroczenia norm parametrów podczas dokonanej kontroli przez Inspektorat Ochrony Środowiska
Inspektor Ochrony Środowiska może wydać decyzję:
Kary biegnącej naliczanej wg stawek: ( nie dotyczy przekroczenia poboru wody)
Kara ustalona jest do 31 grudnia danego roku, gdy utrzymuje się przekroczenie wszczyna się nową karę
Kara dobowa (zanieczyszczenie wód, emisja hałasu, składowanie odpadów)
Kara godzinowa (emisja do powietrza)
W decyzji biegnącej kary określa się:
Wielkość przekroczenia w skali doby lub godziny
Wymiar kar biegnącej
Termin od kiedy jest naliczana (30 dni na odwołanie)
Kara ustalona jest do 31 grudnia danego roku, gdy utrzymuje się przekroczenie wszczyna się nową karę
Wysokość kar określa Rozporządzenie Rady Ministrów.
Opłaty i kary ochrony powietrza:
System handlu uprawnieniami do emisji
Opłata za wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza (63 substancje, za każdą inna stawka, np. CO)
Stawki określa POŚ:
Za ilość wprowadzonych substancji lub gdy brak możliwości ustalenia ilości emisji w przypadku:
Przeładunku benzyn silnikowych
Spalana w kotłach o mocy cieplnej do 5MW opalanych określonymi rodzajami paliwa
Spalanie określonych rodzajów paliw w silnikach spalinowych. Celem jest zmuszenie do zachęcenia do pojazdów nowszych
Chowu lub hodowli drobiu, stawki zróżnicowane w zależności od systemu chowu
Gdy nie ma pozwolenia od 2009 r. - stawki podwyższone są o 500% za każdą substancję
Kary za nadmierną emisję - 10-krotność opłat za każdą substancję
Podmioty płaca za emisję, prowadząc instalacje objęte systemem handlu uprawnieniami do emisji CO2
W pierwszym roku nie ponoszą opłat za substancje, na które uzyskali uprawnienie, ale płacą inną opłatę
Każdy podmiot, który emituje CO2 do powietrza musi być wpisany do Krajowego Rejestru Uprawnień do Emisji (450 zł na rachunek Narodowego Funduszu OŚ i GW)
Stawka kary za brak jednego 100euro
Przychody uzyskane przez NFOŚ z tytułu opłat za przyznanie uprawnień do emisji:
Opłat za wpis do KRUE,
Kar
przeznaczane są na:
Funkcjonowanie systemu handlu uprawnieniami do emisji prowadzenia krajowego rejestru do uprawnień do emisji (KRUE)
Realizację zadań krajowego administratora systemu handlu uprawnieniami do emisji
Monitorowanie wielkości emisji
Monitorowanie wielkości emisji
Reguluje ustawa 20.04.2004
Substancje zubożające warstwę ozonową
Opłaty za wprowadzanie do obiegu substancji kontrolowanych
Do opłaty zobowiązane są podmioty które po raz pierwszy wprowadziły na terytorium RP:
HCFC
CFC
Bromometan
Środki z tytułu opłat za substancje kontrolowane
Przeznacza się na zadania realizowane przez gminy związane z:
Zbiórką odpadów zawierających substancje kontrolowane
Z odzyskiem substancji
Z gromadzeniem
Z unieszkodliwieniem
Sposób gospodarowania tymi środkami określają:
Minister ds.. Środowiska
Minister ds. gospodarki
Minister ds. finansów publicznych
Kary za substancje kontrolowane obejmują:
Produkcję, przywóz, wywóz, wprowadzenia wbrew zakazom bez wymaganego pozwolenia albo z naruszeniem jego warunków
I coś innego
Opłaty i kary dotyczące ochrony wód - reguluje POŚ, a dodatkowo Prawo Wodne
Opłaty za pobór wody mają:
Zapobiegać traktowania jej jako dobro wolne
Skłaniać do oszczędzania
Zachęcać do przedsięwzięć wodochłonnych tam, gdzie jest ich nadwyżka
Stawki za pobór wody są zróżnicowane:
W zależności od rodzaju (podziemne 2 x więcej)
W zależności od przeznaczenia
Zwolnienie z opłat za pobór wody:
Na potrzeby przerzutów wody
Energetyki wodnej pod warunkiem zwrotu
Powierzchniowej
Na potrzeby pomp cieplnych oraz geotermii
Na potrzeby chowu ryb
Na potrzeby nawadniania
Pochodzącej z odwadniania
Opłaty za wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, substancje wprowadzone odprowadzane są do NFOŚiGW, który przeznacza je na [wtf]:
Utrzymanie katastru wodnego
Opracowanie planów gospodarowania wodami
Budowę ekosystemów zdegradowanych
Opracowanie i wydanie informacji z zakresu infrastruktury śródlądowych dróg wodnych
Opłaty i kary w gospodarce odpadami:
Opłaty za usługi
Opłaty za składowanie
Opłaty za produkty i opakowania
Odpady i nieczystości
Za niszczenie odpadów na składowisku (za odpady odpowiedzialny jest każdy, kto nimi włada; posiadacz odpadów. Podmiot, który przekazał odpady, a ten nie posiada zezwolenia, podmiot, któremu przekazano odpady)
Odpady zmieszane - stawka jest najwyższa, ustalana na postawie odpadu dla którego stawka jest najwyższa. Nie dotyczy to tych odpadów, które mogą być składowane w sposób nieselektywny
Opłaty podwyższone:
Bez decyzji 5% za każdą dobę
Składowanie w miejscu na ten cel nieprzeznaczonym 10% za dobę
W przypadku pozbycia się w miejscach:
Brzeg zbiorników wodnych
Park narodowy
Las, uzdrowisko, tereny rekreacyjno-wypoczynkowe 15%
W przypadku pozbycia się odpadów do wód śródlądowych, morskich 100-krotna wartość stawki za umieszczenie na składowisku
Opłaty wynikające z dyrektyw unijnych dotyczących:
Opakowań
Odpadów opakowaniowych
Pojazdów wycofanych z eksploatacji
Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny
Opłata produktowa - jest opłatą obliczaną i wypłacaną w sytuacji wprowadzania na rynek:
Produktów i opakowań z aluminium, stali w tym blachy stalowej, papieru i tektury, ze szkła gospodarczego poza ampułkami z drewna
Produktów: akumulatory niklowo-kadmowe, niklowo-żeliwne, ogniwa i baterie galwaniczne, oleje smarowe
Nie dotyczy akumulatorów kwasowo-ołowianych
Wyliczanie opłaty za środki transportu, spalanie paliwa w kotłowniach (ryczałt):
Opłata = zużycie paliwa w tonach x jednostkowa stawka obowiązująca w danym roku
Wykład 8, 26.11.2014
FUNDUSZE OCHRONY ŚRODOWISKA
Fundusz celowy - powołany ustawowo (ustawa o finansach publicznych) jest jedną z form organizacyjno-prawnych jednostek należących do finansów publicznych podobnie jak organy władzy publicznej czy rządowej, jednostki samorządu terytorialnego czy jednostki badawczo rozwojowe
Fundusze publiczne
Fundusze pozabudżetowe
Fundusze para budżetowe
Służą organom władz publicznych do gromadzenia środków pieniężnych ze ściśle określonych źródeł.
Kryteria funduszy celowych:
Powołane ustawą
Wpływy ze ściśle określonych środków
Wydatki są przeznaczane na realizację określonych zadań, których zakres zależy od wysokości zgromadzonych środków
Nie ma konieczności rozliczania rocznego
Dopływ środków musi mieć charakter stały
Funkcje funduszy celowych:
Alokacyjna
Redystrybucyjna
Mobilizacyjna
Racjonalizacji wydatków publicznych
Rodzaje funduszy celowych wg kryterium działania:
Społeczne (np. NFZ)
Ochrony Środowiska (3 fundusze: FOŚiGW, FL, FOGR)
Infrastruktury społecznej (drogowe, kolejowe)
Wsparcia określonych dziedzin
FOŚiGW - Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
1976 - Fundusz Gospodarki Wodnej: Centralny FGW i Terenowe FGW
Przychody FGW: Opłaty - za pobór wody, wprowadzania ścieków, korzystanie z urządzeń wodnych, żeglugę, spław, wydobywanie materiałów z wód (np. piaski)
1980 - FOŚ
Przychody: kwoty odpowiadające wysokości szkód z tytułu naruszenia środowiska, opłaty za szczególne korzystanie z wód, opłaty za wprowadzenie zanieczyszczeń do atmosfery, za usuwanie drzew, wykorzystanie gruntów rolnych i leśnych na inne cele, skłądowanie odpadów
1989 - NFOŚ i GW łączy FOŚ i FGW oraz WFOŚ iGW; ma osobowość prawną
1993 - GFOŚ i GW nieposiadające osobowości prawnej (reforma podziału administracyjnego)
1999 - PFOŚ i GW oraz konsolidacja WFOŚ i GW
2010 - przekształcenie funduszy w państwową osobę prawną i samorządową, likwidacja powiatowych i gminnych funduszy celowych
Czym się różni NFOŚiGW od innych instytucji?
Minister Środowiska - kreuje i nadzoruje i realizuje nowoczesną politykę ekologiczną państwa, opartą o zasady zrównoważonego rozwoju. Nadzór nad większością instytucji z sektora OŚ
Dyrekcje OŚ - nadzorują działania ochronne przy planowaniu nowych inwestycji, a w szczególności uzgadniają lokalizację i weryfikację ocen oddziaływania na środowisko
Główny Inspektorat OŚ - monitoring środowiska, kontrola przestrzegania przepisów, nakładania kar i sankcji, profilaktyka awarii
NFOŚiGW - finansowanie przedsięwzięć służących ochronie środowiska z wykorzystaniem środków krajowych i zagranicznych
PODSTAWY PRAWNE DZIAŁALNOŚCI NFOŚiGW
Akty prawne w których w szczególności określono zasady i sposób funkcjonowania:
POŚ
Prawo wodne
Prawo geologiczne i górnicze
Ustawa o odpadach
Prawo bankowe
Ustawa o finansach publicznych
Ustawa o zamówieniach publicznych
Źródła, jakimi zarządza NFOŚiGW:
Środki krajowe:
Opłaty za korzystanie ze środowiska
Kary administracyjne
Dobrowolne wpłaty darowizn
Świadczenia i środki pochodzące z fundacji
Zwroty z udzielonych pożyczek
Emisja obligacji własnych
Środki z budżetu UE:
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (ok. 5 mld ojro)
Środki ze źródeł zagranicznych:
Niepodlegające zwrotowi
Fundusz Norweski
Europejski Obszar Gospodarczy
Nie korzystają z dotacji budżetowych, co odróżnia je od innych funduszy celowych
Podział wpływów z opłat za korzystanie ze środowiska między poszczególne szczeble funduszy OŚiGW:
Źródła dochodu | Budżet gminy | Budżet powiatu | Podział --> | WFOŚiGW | NFOŚiGW |
---|---|---|---|---|---|
Opłaty i kary za usuwanie drzew i krzewów | 100% | --> | |||
Opłaty za składowanie odpadów i kary związane z niewłaściwym składowaniem odpadów | 50% | 10% | --> | 65% z reszty, czyli 26% | 35% z reszty, czyli 14% |
Pozostałe opłaty i kary ekologiczne przewidziane w Ustawie POŚ | 20% | 10% | --> | 65% reszty, czyli 45,5% | 35% z reszty, czyli 24,5% |
Przeznaczanie środków:
Finansowanie OŚ w celu wdrażania zasad zrównoważonego rozwoju
Współfinansowanie projektów inwestycyjnych
Współfinansowanie kosztów operacyjnych z udziałem środków UE niepodlegające zwrotowi
Wspieranie przedsięwzięć:
Gmina i powiat --> lokalne
Województwo --> regionalne
Narodowy --> ogólnokrajowy
Gminne: edukacja ekologiczna, ochrona wód, powietrza, składowanie odpadów
Powiatowe: wspieranie funduszy gminnych
Wojewódzkie: wspieranie funduszy gminnych, inwestycje ekologiczne ze środków UE, badania i wprowadzanie nowych technik, przeciwdziałanie klęskom żywiołowym, system kontroli wnoszenia opłat
Formy udzielania finansowania przez NFOŚiGW:
Kredyty i pożyczki preferencyjne
Pożyczki inwestycyjne
Dopłaty do oprocentowania kredytów bakowych komercyjnych
Gwarancje bankowe
Dofinansowanie nowych technologii w zakresie OŚ
Preferencyjne kredyty dla przedsięwzięć ochronnych w przedsiębiorstwach udzielane przez banki komercyjne
Nagrody
Umarzanie części zadłużenia [gdy środki finansowe są na plusie]
Zatrzymanie niskiej stopy odsetkowej w całym okresie spłaty długu
Od 2010 roku
Częściowa spłata kapitału i kredytów bankowych
Dopłata do oprocentowania lub ceny wykupu obligacji
Pomoc finansowa NFOŚiGW:
Bezzwrotna - dotacje, umarzanie pożyczek, dopłaty do odsetek
Zwrotna - pożyczki płatnicze udzielane w celu zapewnienia ciągłości finansowej przedsięwzięć ze środków UE
Inwestycje kapitałowe
Wykład 9, 3.12.2014
Warunki umorzenia pożyczki: [musimy wywiązać się z terminów wszelakich]
Przedsięwzięcie zostało wykonane w zakresie określonym w harmonogramie rzeczowo-finansowym, w terminie określonym w umowie
Został osiągnięty efekt ekologiczny
Efekt ekologiczny został udokumentowany w ciągu 30 dni od terminu zawartego w umowie
Spłacono co najmniej 50% wypłaconej kwoty pożyczki
Spłacono co najmniej 70% wypłaconej kwoty pożyczki udzielanej z wpływów z tytułu opłat produktowych
Raty kapitałowe i odsetki z tytułu oprocentowania spłacono w terminie określonym w umowie
Pożyczkobiorca wywiązał się z obowiązku uiszczenia opłat i kar i innych zobowiązań wobec funduszu
Pożyczkobiorca przeznaczy umorzona kwotę na przedsięwzięcia z zakresu ochrony środowiska, określone we wniosku o umorzenie, zgodnie z warunkami ustalonymi w odrębnej umowie
Wysokość umorzenia pożyczki:
15% w przypadku samorządu terytorialnego
10% inni pożyczkobiorcy
30% w przypadku wpłat opłaty produktowej
Podmioty ubiegające się o dofinansowanie muszą dostarczyć:
Kartę informacyjną z planami inwestycyjnymi gdy zostanie zakwalifikowany to wnioskodawca wypełnia formularz i przedstawia
Zakres rzeczowy
Planowany efekt ekologiczny
Efektywność ekonomiczną inwestycji
Pożyczki udzielane przez WFOŚiGW:
2% - budowa oczyszczalni ścieków, kanalizacji, ochrona przyrody i krajobrazu, budowa i modernizacja składowisk odpadów
3% - budowa i zwiększenie retencji zbiorników wodnych, regulacja rzek, odnawialne źródła energii, zakup samochodów do wywozu odpadów, pojemniki na odpady i inwestycje w zakresie gospodarki odpadami
4% budowa i rozbudowa stacji uzdatniania wody, ujęć wodnych
5% pozostałe działania w zakresie ochrony środowiska
Pożyczki pomostowe 5% dla przedsięwzięć, które otrzymały wcześniej bezzwrotne dofinansowanie z funduszu UE
Struktura organizacyjna
Określa ją POŚ i statut nadany przez Ministra Środowiska
Pracami kieruje Zarząd
Reprezentuje Fundusz
Podejmuje decyzje
Nadzoruje wykorzystanie pieniędzy
Koordynuje prace z jednostkami wojewódzkimi
Rada Nadzorcza
Nadzór nad Zarządem
Strategia i kierunki rozwoju
Kryteria wyboru przedsięwzięć finansowych
Wady i zalety funkcjonowania funduszy
Zalety | Wady |
---|---|
|
1. Według teorii ekonomii nieprzestrzeganie zasad rynkowych wolnej konkurencji 2. Osłabienie spójności finansów publicznych 3. Wzrost kosztów publicznych związanych z administrowaniem funduszy |
FOGR – Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych
1982 - powstanie
3.02.1995 - Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych
Przychody FOGR
Świadczenia o charakterze publicznym
Należności i opłaty roczne związane z wyłączeniem z produkcji gruntów rolnych
Opłaty z tytułu niewykonania obowiązku zdjęcia i wykorzystania próchnicznej warstwy gleby
Opłaty i należności i opłaty roczne podwyższone
Darowizny i inne dochody
Cel FOGR
Ochrona gruntów rolnych rozumiana jako kompleks obowiązujących powszechnie przepisów prawnych zobowiązujących organy państwowe, jednostki samorządowe, przedsiębiorców i osoby fizyczne do oszczędnego i racjonalnego dysponowania gruntami rolnymi na cele nierolnicze.
Przeznaczenie środków FOGR:
Ochrona gruntów, w tym rekultywacja i przeciwdziałanie ich degradacji
Rekultywacja na cele rolnicze gruntów, które utraciły lub zmniejszyły wartość użytkową w skutek działalności nieustalonych osób
Rolnicze zagospodarowanie gruntów zrekultywowanych
Użyźnianie gleb o niskiej wartości produkcyjnej, ulepszanie rzeźby terenu i struktury przestrzennej gleb, usuwanie kamieni i odkrzaczanie
Przeciwdziałanie erozji gleb i ruchom masowym ziemi na gruntach rolnych:
Zwrot zakupu nasion i sadzonek
Utrzymanie w sprawności technicznej urządzeń przeciwerozyjnych
Odszkodowania
Budowa i renowacja zbiorników małej retencji
Budowa i modernizacja dróg dojazdowych do gruntów rolnych
Dalsze przeznaczenie na prace badawcze:
Prace naukowo-dydaktyczne
Badania płodów rolnych uzyskiwanych na obszarach ograniczonego użytkowania oraz niezbędnych dokumentacji i ekspertyz z zakresu ochrony środowiska
Rekultywacja nieużytków i użyźnianie gleb na potrzeby nowo zakładanych pracowniczych ogródków działkowych
Zakup sprzętu pomiarowego i informatycznego oraz oprogramowania niezbędnego do zakładania i aktualizowania operatów i ewidencji gruntów oraz prowadzenia spraw ochrony gruntów rolnych do wysokości 5% rocznych dochodów FOGR
FOGR dzieli się n a TFOGR --> Urzędy marszałkowskie i CFOGR--> Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Obecnie finansuje nakłady na podwyższenie i utrzymanie produktywności gleb
FL – Fundusz Leśny
1982 r.
1991 Ustawa z 28.09 o lasach
Funkcjonuje w strukturze LP - Lasów Państwowych
Fundusz gwarantuje prowadzenie gospodarki leśnej niezależnie od posiadanych zasobów i osiąganych wyników finansowych nadleśnictw i regionalnych dyrekcji, dzięki czemu możliwe jest zachowanie trwałości lasu a także samodzielności finansowej LP
Przychody FL:
Odpis od wartości sprzedaży drewna
Kary i opłaty związane z wyłączeniem z produkcji gruntów leśnych
Należności wynikające z odszkodowań:
Oddziaływanie gazów i pyłów
Przedwczesny wyrąb drzewostanu
Szkody w wyniku prac górniczych i geologicznych
Dotacje budżetowe
Dochody z udziału w jednoosobowych spółkach Skarbu Państwa utworzonych przez dyrektora LP
Przeznaczanie środków FL:
Dla nadleśnictw na wyrównanie niedoborów powstających przy realizacji zadań gospodarki leśnej
Wspólne przedsięwzięcia jednostek organizacyjnych LP w zakresie gospodarki leśnej
Badanie naukowe
Tworzenie infrastruktury niezbędnej do prowadzenia gospodarki leśnej
Sporządzanie planów urządzania lasów
Prace związane z oceną i prognozowaniem stanu lasów i zasobów leśnych
Inne zadania w ramach gospodarki leśnej w lasach