Prowadzące: Chrzanowska Marta, Skonieczna Aneta

Przedmiot: Metody terapii osób z autystycznego spektrum zaburzeń

Kierunek: Pedagogika specjalna Specjalność: Edukacja i terapia osób z autystycznego spektrum zaburzeń

„METODA DOBREGO STARTU MARTY BOGDANOWICZ”

Marta Bogdanowicz -(ur. 1943), prof. dr hab. – psycholog kliniczny dziecięcy, była dyrektor Instytutu Psychologii Uniwersytetu Gdańskiego, założycielka, wieloletnia przewodnicząca, a obecnie wiceprzewodnicząca Polskiego Towarzystwa Dysleksji (1990), wiceprzewodnicząca Europejskiego Towarzystwa Dysleksji (European Dyslexia Association), członek międzynarodowych towarzystw naukowych.

Zainteresowania, prace i badania Pani profesor dotyczą głównie psychologii klinicznej dziecka, dysleksji rozwojowej, leworęczności, profilaktyki niepowodzeń szkolnych i terapii pedagogicznej. Opracowała kilka narzędzi diagnostycznych (Skalę Ryzyka Dysleksji, Skalę Obserwacji Zachowania Dzieci i Rodziców, Skalę Oceny Skuteczności Metody Dobrego Startu). Jest jednym z pionierów pracy Metodą Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne w Polsce i jednocześnie należy do niewielkiej liczby trenerów w tej dziedzinie.

Prof. Marta Bogdanowicz jest autorką ponad 300 publikacji, w tym 40 książek i publikacji zwartych, m.in.:

• "Portrety nie tylko sławnych osób z dysleksją" Harmonia, 2008

• Przytulanki, Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2003

• W co się bawić z dziećmi?, Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2004

• Ryzyko dysleksji, Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2005

• Metoda Dobrego Startu, WSiP, 2005

Metoda Dobrego Startu

• została opracowana przez Martę Bogdanowicz w czasie bezpośredniej pracy z dziećmi w przedszkolach, szkole, poradni zdrowia psychicznego, ośrodkach dla dzieci z niepełnosprawnością intelektualną i autyzmem. Autorka rozpoczęła pracę nad MDS w latach 1967/8. Inspiracją stała się ustna informacja prof. Hanny Jaklewicz o zajęciach z dziećmi, jakie widziała w jednym z ośrodków neuropsychiatrii dziecięcej w Paryżu, prowadzonych według francuskiej metody Bon Départ autorstwa T. Bugnet Van der Voort. Metoda została ukształtowana w ciągu 10 lat prowadzenia całorocznych zajęć z dziećmi w oparciu o wspomnianą inspirację oraz założenia teoretyczne i praktykę pedagogiki przedszkolnej, specjalnej i nauczania początkowego, w oparciu na koncepcjach autorów takich jak: J. A Komeński, O. Decroly, M. Montessori, J. Ayres, E.Jaques -Dalcroze. Całość doświadczeń stworzyła podstawy do opublikowania  w 1985 roku pierwszego podręcznika. Pierwszy program zajęć dla  dzieci w wieku przedszkolnym i niepełnosprawnych intelektualnie autorka opublikowała wraz z Danutą Szlagowską (autorką piosenek) w roku 1996. Metoda Dobrego Startu nieustannie się rozwija dzięki pracy z dziećmi o określonych potrzebach rozwojowych i specjalnych potrzebach edukacyjnych. Przy współpracy Małgorzaty Barańskiej i Ewy Jakackiej, także Małgorzaty Szewczyk, powstały nowe programy, które uwzględniają te zróżnicowane potrzeby, powstają także pomysły kolejnych.

Założenia Metody Dobrego Startu

• Głównym założeniem MDS jest wspomaganie rozwoju psychomotorycznego dziecka poprzez odpowiednio zorganizowaną zabawę i aktywne wielozmysłowe uczenie symboli graficznych: łatwych wzorów, wzorów literopodobnych, liter i znaków matematycznych. Realizacja tego założenia odbywa się poprzez rozwijanie funkcji, które biorą udział w uczeniu się czytania i pisania (poznawczych: wzrokowo-przestrzennych, słuchowo-językowych i ruchowych) oraz ich współdziałania (integracji percepcyjno-motorycznej). Inne cele to kształtowanie lateralizacji, świadomości schematu ciała (jego części oraz lewej i prawej strony) i przestrzeni. MDS reprezentuje zatem polisensoryczne, aktywne podejście do pracy z dziećmi. Występują w niej trzy elementy:

• element motoryczny- to ćwiczenia ruchowe, ruchowo-słuchowe, a także ruchowo- słuchowo- wzrokowe czyli ruchy zharmonizowane z rytmem piosenki, wykonywane podczas reprodukowania znaków graficznych;

• element słuchowy- to piosenki, wierszyki, zdania, wyrazy;

• element wzrokowy- to znaki graficzne (łatwe wzory, wzory literopodobne, litery i znaki matematyczne).

Zastosowanie Metody Dobrego Startu

• MDS przeznaczona jest dla dzieci od 2 do 10 lat. Ma zastosowanie w profilaktyce niepowodzeń szkolnych, diagnozowaniu ich przyczyn, korekcji zaburzeń i w edukacji. Metoda służy przygotowaniu dzieci w wieku przedszkolnym do nauki czytania i pisania. Służy także uczeniu liter i cyfr w pierwszej klasie. Dotyczy to zarówno dzieci o prawidłowym rozwoju, jak i dzieci z różnymi rodzajami niepełnosprawności.

W okresie 40 lat rozwoju Metody Dobrego Startu powstały trzy jej warianty:

I. Łatwe wzory i piosenki lub wierszyki

• Służą one do wspomagania rozwoju, profilaktyki niepowodzeń szkolnych i edukacji. Są przeznaczone dla:

• - dzieci najmłodszych (od 2 roku życia), rozwijających się prawidłowo,

• - dzieci starszych, których rozwój przebiega z opóźnieniem lub nieharmonijnie.

II. Wzory literopodobne i piosenki lub wierszyki

• Służą do wspomagania rozwoju, profilaktyki niepowodzeń szkolnych i edukacji. Są przeznaczone dla:

• - starszych przedszkolaków przygotowujących się do nauki czytania i pisania,

• - dzieci z ryzykiem dysleksji lub mało sprawnych ruchowo (z dyspraksją),

• - starszych dzieci, których rozwój jest opóźniony.

III. Litery, znaki matematyczne i piosenki lub wierszyki

• Służą do uczenia liter, znaków matematycznych oraz do terapii w przypadku niepowodzeń szkolnych. Przeznaczone są dla:

• - uczniów klasy pierwszej,

• - uczniów z trudnościami w nauce czytania i pisania (w tym uczniów z ryzykiem dysleksji),

• - uczniów starszych z dysleksją rozwojową.

Struktura zajęć Metody Dobrego Startu:

Zajęcia prowadzone Metodą Dobrego Startu mają stałą strukturę. Wyróżnia się:

• zajęcia wprowadzające

• zajęcia właściwe (ćwiczenia ruchowe, ruchowo-słuchowe i ruchowo – słuchowo – wzrokowe)

• zajęcia końcowe

Czas trwania zajęć:

• Musi on być dostosowany do możliwości i potrzeb dziecka, z którym pracujemy.

• Z dziećmi młodszymi i głębiej zaburzonymi zajęcia powinny być prowadzone kilka razy w tygodniu lub codziennie (15-40 min)

• Z dziećmi z poważnymi zaburzeniami rozwoju wskutek dysfunkcji mózgu stasujemy system ok. 3 dziesięciominutowych ćwiczeń w ciągu dnia.

• W przedszkolu i szkole zajęcia odbywają się raz w tygodniu (30-45 min)

• Zajęcia w zespole terapeutycznym z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu trwają 45-60 minut raz w tygodniu

Urządzenie sali i pomoce w prowadzeniu zajęć:

• Potrzebne jest specjalne pomieszczenie oraz zestaw pomocy do ćwiczeń

• Stoliki musza być ustawione koło siebie lub jeden za drugim

• W Sali musi być dużo przestrzeni do prowadzenia ćwiczeń ruchowych

• Każdy uczeń powinien mieć zestaw pomocy

Metoda Dobrego Startu- program „Piosenki do rysowania”

Program piosenki do rysowania

• Piosenki do rysowania to program Metody Dobrego Startu oparty na materiale nieliterowym. Przygotowany z myślą o dzieciach w wieku przedszkolnym (jest to obecnie najłatwiejsza wersja Metody Dobrego Startu) wszechstronnie wspomaga ich rozwój psychoruchowy, przygotowuje do nauki pisania. Ćwiczenia – zabawy przedstawione w tym programie można stosować w celu profilaktyki niepowodzeń szkolnych (przez korygowanie zaburzeń funkcji wzrokowo-przestrzennych, słuchowo-językowych, ruchowych oraz ich współdziałania), kształtowania lateralizacji oraz orientacji w schemacie ciała i w przestrzeni.

Zastosowanie programu:

• Dla dzieci od 4 roku życia o prawidłowym rozwoju

• Dla dzieci rozwijających się nieharmonijnie, tzn. dzieci ryzyka dysleksji

• Dla starszych dzieci z poważniejszymi zaburzeniami rozwoju

Ćwiczenia mogą być używane do:

• Wspomaganie rozwoju psychoruchowego

• Przygotowania do nauki pisania i czytania

• Korygowania parcjalnych i fragmentarycznych opóźnień rozwoju funkcji percepcyjno-motorycznych i integracji percepcyjno motorycznej oraz lateralizacji i orientacji w schemacie ciała i przestrzeni

• Profilaktyki niepowodzeń szkolnych

Ze względu na formę prowadzenia zajęć, ćwiczenia mogą być realizowane:

-indywidualnie z dzieckiem

-z grupą dzieci

Mogą być one stosowane:

• W domu podczas zabaw z dziećmi

• W przedszkolu z grupą dzieci

• Na zajęciach korekcyjnych w przedszkolu i szkole

• Z dziećmi wykazującymi odchylenia w rozwoju będące wyrazem upośledzenia umysłowego

Materiał graficzny „piosenek do rysowania”

• Zawiera 25 prostych wzorów graficznych, uporządkowanych według stopnia narastania trudności:

1. Kropki i przecinki

2. Linie: pionowe poziome i faliste

3. Linie pionowe i poziome o zróżnicowanej długości, odmiennie ułożone w przestrzeni

4. Linie ukośne i łamane

5. Linie krzyżujące się

6. Linie krzywe, tworzące figury geometryczne: spiralę koło elipsę

7. Połączenie linii i koła

8. Wielokąty: kwadrat prostokąt i trójkąt

Materiał muzyczny „ piosenek do rysowania”

• Obejmuje on zestaw 65 piosenek, w tym:

1. 34 napisane specjalnie w celu zastosowania w metodzie dobrego startu( w większości skomponowane przez dr Danutę Szlagowską)

2. 20 piosenek popularnych i ludowych

3. 11 piosenek wybrano z repertuaru przedszkolnego

Przy tworzeniu nowych i wyborze znanych piosenek brane były pod uwagę następujące kryteria:

• Wiek dzieci i związane z nim możliwości w zakresie percepcji wykonania piosenek

Wiek jest jednym z podstawowych czynników warunkujących możliwości percepcyjne i wykonawcze dziecka, dlatego materiał muzyczny musi pozwolić małym dzieciom na właściwą percepcję odtworzenie i zapamiętanie. Skomponowane do tej metody melodie opierają się na bardzo prostych układach dźwiękowych. Melodie uwzględniają niewielką skalę dźwiękową dziecka.

• Związek treści piosenek ze wzorem graficznym

Czynnikiem pomocnym w zapamiętywaniu jest związek treści piosenki ze wzorem graficznym, któremu jest przyporządkowana. W metodzie tej kształty wzorów mogą przypominać znane dzieciom konkretne przedmioty i zjawiska np. fale ślimaki jabłka grzybki czy słońce. Pisząc teksty piosenek starano się by były one możliwe najprostsze oparte o wielokrotne powtarzanie slow i sylab.

• Związek cech metro- rytmicznych i tempo melodii ze wzorem graficznym

Metrum uzależnione jest od liczby elementów ze wzorze: parzystej liczbie elementów odpowiada metrum parzyste, nieparzystej nieparzyste. Rytmika wyznaczona jest wielkościom i rodzaje ruchu jaki należy wykonać aby zrealizować poszczególne elementy wzoru graficznego.

• Charakter wyrazowy

Obok piosenek pogodnych, wesołych znajdują się bardzie liryczne, melancholijne a nawet smutne . najwięcej jest piosenek radosnych które są bardzo lubiane przez Male dzieci. Zróżnicowany nastrój melodii pozwala na wzbogacenie przeżyć emocjonalnych dziecka i poszerzenie zakresu jego wrażliwości muzycznych.

Struktura zajęć:

-zajęcia wprowadzające

-zajęcia właściwe

-zajęcia końcowe

Zajęcia wprowadzające odbywają się w następującej kolejności:

• Powitania

  Jeżeli pracujemy z grupa możemy zacząć powitanie każdego dziecka osobno jego własnym imieniem. Utrwala to poczucie tożsamości daje poczucie wartości i buduje wieź z grupa. Przykładowa piosenka na powitanie: Witaj ( imię dziecka) , Witaj ( imię dziecka) Jak się masz jak się masz, wszyscy cię witam, wszyscy cię kochamy, bądź wśród nas.

• Ćwiczenia orientacji w schemacie ciała i przestrzeni : ćwiczenie lateralizacji, schematu własnego ciała, prawej i lewej strony

• Opracowanie piosenki wraz z ćwiczeniami funkcji językowych: analiza i synteza wyrazów

• Ćwiczenia oddechowe i artykulacyjne

Zajęcia właściwe składają się na nie:

-ćwiczenia ruchowe

Rozpoczynamy od ćwiczeń ruchowych, gdy dzieci ruchem ilustrują treści piosenki.

-ćwiczenia ruchowo- słuchowe

Dzieci śpiewają piosenki i wykonują ruchy odpowiadające rytmowi piosenki z wykorzystaniem rożnych pomocy np. szarf

-ćwiczenia ruchowo- słuchowo- wzrokowe

. Etapy tych ćwiczeń to:

1. demonstrowanie wzoru i ćwiczeń – służy do tego w pierwszym rzędzie ilustracja zawarta w podręczniku, dziecko zamalowuje wzoru wg polecenia przyswajając sobie wzór i kojarząc go z treścią piosenki

2. uczenie polisensoryczne –powinno odbywać się zarówno przy użyciu obrazka w podręczniku jak i przyswajania wzoru wzbogacając jego fakturę.

3. reprodukowanie wzoru- odbywa się wraz ze śpiewaniem piosenki, wybieramy te sposoby które są dostępne dla dziecka , atrakcyjne dla dziecka jest pisanie kreda po tablicy

Zajęcia właściwe, składają się na nie:

• Ćwiczeń relaksacyjnych – ćwiczenia na rozluźnienie i wyciszenie

Metoda Dobrego Startu - "Piosenki do rysowania„ – podsumowanie

Piosenki do rysowania to program Metody Dobrego Startu oparty na materiale nieliterowym Przygotowany z myślą o dzieciach w wieku przedszkolnym wszechstronnie wspomaga ich rozwój psychoruchowy, przygotowuje do nauki pisania. Ćwiczenia - zabawy przedstawione w tym programie można stosować w celu profilaktyki niepowodzeń szkolnych, kształtowania lateralizacji oraz orientacji w schemacie ciała i w przestrzeni.

"Metoda Dobrego Startu" szczególnie aktywizuje i usprawnia czynności analizatorów: wzrokowego, słuchowego i kinestetyczno – ruchowego. Kształci prawidłową lateralizację, orientację w przestrzeni i w schemacie ciała. Koordynuje więc czynności wzrokowo – słuchowo – ruchowe oraz usprawnia i harmonizuje wszystkie funkcje psychosomatyczne. Kształci ona zdolność rozumienia i operowania symbolami, ułatwia nawiązanie kontaktów społecznych szczególnie dzieciom z różnymi dysfunkcjami. Metoda ta ma wielostronne oddziaływanie i dlatego nosi nazwę metody psychosomatycznej.

Metoda Dobrego Startu „ Od wierszyka do cyferki”

Zastosowanie w pracy z:

• Starszymi przedszkolakami, których rozwój przebiega prawidłowo

• Uczniami klasy I

• Dziećmi u których występują parcjalne deficyty rozwojowe

• Dziećmi u których występują inne zaburzenia rozwojowe

Z programu można korzystać:

• W przedszkolu

• W szkole podstawowej podczas lekcji, także w klasach integracyjnych

• W szkole podstawowej podczas zajęć korekcyjno- kompensacyjnych

• W szkole specjalnej

• W specjalistycznych ośrodkach szkolno- wychowawczych i terapeutycznych

• W nauczaniu indywidualnym

Program ten zawiera:

• Broszurę ze wskazówkami metodycznymi

• 20 kolorowych rysunków będących ilustracjami wierszyków

• 20 wzorów graficznych będących znakami matematycznymi

• 20 zestawów kart pracy

Każdy zestaw składa się z trzech kart:

• Karta A zawiera wierszyk, jego ilustrację oraz ćwiczenie nawiązujące do danego pojęcia matematycznego

• Karta B zawiera ćwiczenie ruchowo- słuchowe, wierszyk podzielony ukośnymi kreskami na części odpowiadające kolejnym ruchom ręki potrzebnym do napisania wzoru graficznego oraz odpowiedni wzór graficzny

• Karta C składa się z 3 lub 4 ćwiczeń, które służą kształtowaniu danego pojęcia matematycznego oraz doskonaleniu umiejętności zapisywania odpowiadającego mu znaku graficznego

Schemat zajęć:

• Zajęcia wprowadzające:

• Powitanie

• Ćwiczenia usprawniające orientację w schemacie własnego ciała

• Ćwiczenia kształtujące orientację w przestrzeni

• Nauka wierszyka i ćwiczenia językowe

Zajęcia właściwe:

• Ćwiczenia ruchowe: kształcenie dużej motoryki i małej motoryki

• Ćwiczenia ruchowo- słuchowe: mówienie rytmiczne wiersza z wykonywaniem rytmicznych ruchów

• Ćwiczenia ruchowo- słuchowo- wzrokowe:

1. prezentacja i omówienie budowy oraz sposobu pisania wzoru

2. Uczenie się polisensoryczne

3. Odtwarzanie wzoru

Zajęcia końcowe:

• Zajęcia relaksacyjne np. mówienie historyjek przez nauczyciela i słuchanie ich przez dzieci

Metoda Dobrego Startu „Od piosenki do literki”

• „Od piosenki do literki”- Metodę ta opracowano z myślą o dzieciach rozpoczynających naukę czytania i pisania. Ma ona rozwijać umiejętności językowe, spostrzeżeniowe i motoryczne. Pomoce dydaktyczne wykorzystane w tej metodzie maja na celu rozwijanie: percepcji wzrokowej, sprawności grafomotorycznych, koordynacji wzrokowo- ruchowych. Doskonalą także umiejętność rozpoznawania liter oraz kształtnego i prawidłowego ich pisania. Mogą być wykorzystywane przez:

• -nauczycieli

• -rodziców

Zestaw zawiera :

• 47 kart z literami pisanymi- małymi i wielkimi- służą one do analizowania budowy liter oraz do prezentacji sposobu pisania. Litery na kartach warto wzbogacić materiałami8 o różnej fakturze np. plastelina, skrawki papieru. Uwypuklają one kształty ćwiczonych wzorów oraz nadają im kolor, dzięki czemu będą przydatne na etapie uczenia się polisensorycznego .

• 48 obrazków, których integralną częścią są litery. Znajdujące się w teczce obrazki z literami można wykorzystać jako nagrody dla dzieci, wręczane im na zakończenie zajęć. Dzieci mogą je kolorować, wklejać do zeszytu lub wykorzystywać w inny sposób.

• 48 kart ćwiczeń- każda z kart ćwiczeń dotyczy jednej litery pisanej- małej lub wielkiej. Przyjęty w publikacji MDS porządek, zgodnie z którym są wprowadzane litery, odpowiada podręcznikowi dla klasy 0 pt. „ Wielka podróż sześciolatka” autorstwa M. Barańskiej i E. Jakackiej.

Przeznaczona jest do pracy z dziećmi:

• 6, 7-letnimi, których rozwój przebiega prawidłowo

• 6,10-letnimi, u których występują parcjalne i fragmentaryczne deficyty rozwojowe

• 6,10-letnimi z lekkim upośledzeniem umysłowym

• 6, 10-letnimi i starszymi, u których występują inne zaburzenia rozwojowe: autyzm, upośledzenie umysłowe w stopniu głębszym, zaburzenia sprzężone

Zajęcia ta metoda możemy prowadzić:

• W klasie 0

• W klasie pierwszej (także integracyjnej)

• W zespole korekcyjno-kompensacyjnym

• W szkole specjalnej

• W specjalistycznych ośrodkach szkolno-wychowawczych i terapeutycznych

• W nauczaniu indywidualnym

Karty pracy opracowano tak, by sprzyjały rozwojowi określonych funkcji:

• Pierwsze ćwiczenia -usprawniają percepcję wzrokowa i grafomotorykę wykorzystując do tego materiał nieliterowy ( wyszukiwanie różnic, historyjki obrazkowe, kolorowanie, rysowanie po śladzie)

• Drugie ćwiczenia- doskonalą percepcję wzrokową na materiale literowym (wyszukiwanie liter wśród innych kształtów, podobnych liter, pisanie litery po śladzie)

• Trzecie zadania- służą utrwaleniu umiejętności pisania liter( kreślenie jej na niewielkiej, ograniczonej płaszczyźnie)

• Czwarte ćwiczenia- kształcą umiejętność pisania litery w powiększonej liniaturze.

Podczas ćwiczeń:

• Dzieci używają trzech różnych narzędzi graficznych:

kredek, ołówka, mazaka

Ma to na celu przygotowanie dzieci do trudnej czynności pisania, ponieważ każde z tych narzędzi wymaga innego napięcia mięśni dłoni, potrzebnego do pozostawiania śladu na papierze.

Ćwiczenia poprzedzające wykonywanie kart pracy:

• Prezentacja i omówienie litery

• Wyklejanie liter plastelina

• Pokaz sposobu pisania litery z jednoczesnym omówieniem tej czynności

• Uczenie się polisensoryczne

• Pisanie na tacce z piaskiem, kasza

• Pisanie na dużych powierzchniach

• Pokaz pisania litery w liniaturze

Zakończenie zajęć:

• Na zakończenie należy z dziećmi wspólnie omówić efekty ich pracy, biorąc pod uwagę ich indywidualne osiągnięcia. Dziecko powinno podjąć próbę samooceny i wskazać literę którą napisało najładniej i którą chciałoby umieścić na wystawie.

Metoda Dobrego Startu „Od słowa do zdania. Od zdania do tekstu”

Opis:

• "Od słowa do zdania, od zdania do tekstu" jest programem MDS dostosowanym do potrzeb dzieci z wadą słuchu i z opóźnionym rozwojem mowy. Może być także wykorzystywany podczas zajęć z małymi dziećmi, rozwijającymi się prawidłowo.
  Publikacja składa się z podręcznika oraz teczki.

• W podręczniku znajduje się rozdział poświęcony dzieciom z wadą słuchu i ich specjalnym potrzebom edukacyjnym, charakterystyka Metody Dobrego Startu i jej zastosowania w pracy z tymi dziećmi, a także dokładny opis programu „Od słowa do zdania, od zdania do tekstu” i zajęć, na których jest on stosowany. Oprócz tego są również trzy przykładowe scenariusze zajęć oraz propozycje zabaw i ćwiczeń.

• W teczce znajdują się książeczki tematyczne, ilustracje, wzory wspomagające prawidłową wymowę wierszyków, zdań i wyrazów, wyrazy do wycinania oraz kartonowe kukiełki. Książeczki tematyczne (o zwierzętach hodowlanych, owocach, warzywach, ubraniach oraz Bożym Narodzeniu) gromadzą odpowiednie słownictwo i zwroty językowe przyswajane dziecku w formie atrakcyjnej, bo zabawowej. Szereg podanych ćwiczeń nie tylko wprowadza nowe słownictwo, ale słownictwo to używane jest w wielu formach gramatycznych, co pozwala zapobiegać, tak często występującym u dzieci z wadą słuchu, zaburzeniom języka, jakimi są agramatyzmy. Są one opracowane w taki sposób, aby dzieci z radością je wykonywały. Oprócz zadań, w których opracowują i utrwalają materiał językowy, znajdują się również polecenia łatwiejsze i przyjemniejsze, np. kolorowanie ilustracji, poznawanie świata poprzez własne doświadczenia.

Metoda Dobrego Startu w pracy z dziećmi autystycznymi

Badania:

• Badania nad skutecznością metody Dobrego Startu w pracy z dziećmi autystycznymi prowadziły:

• prof. dr hab. Marta Bogdanowicz

• Katarzyna Wysocka

Prof. dr hab. Marta Bogdanowicz

Wychodząc z założenia że rozwój dzieci autystycznych jest dysharmonijny i istotnie zaburzony podjęła próbę zastosowania tej metody w pracy z dziećmi autystycznymi oraz oceny efektywności MDS.

Przebieg badań:

• Eksperyment trwał 2 lata ( 1991-1993).

• Obejmował dwie grupy dzieci: czworo- I grupa, troje- II grupa. Wiek dzieci od 7- 14 lat.

• We wszystkich przypadkach rozpoznano autyzm wczesnodziecięcy, pochodziły z rodzin pełnych, miały zdrowe rodzeństwo i bardzo oddanych im rodziców

• Celem eksperymentu było: opracowanie modyfikacji MDS do pracy z dziećmi autystycznymi i sprawdzenie jej efektywności

• Zajęcia miały miejsce raz w tygodniu popołudniu i trwały ok. 45 min.

• W zajęciach uczestniczyły dzieci wraz z rodzicami oraz studentki Psychologii UG

• Badania nie zostały skontrolowane. Gdyż nie udało się utworzyć grupy kontrolnej

Katarzyna Wysocka:

• Zajęcia prowadzono w ośrodku terapii Krajowego Towarzystwa Autyzmu Oddział w Toruniu

• Terapią objęto trzydzieścioro dzieci wraz z rodzicami i rodzeństwem

• Badania prowadzono w latach 2001-2003, zajęcia odbywały się raz w tygodniu

• Wyniki oparte są na 28 przypadkach osób z autyzmem w wieku od 3-13 lat nieprzejawiających dodatkowych zaburzeń

• Dzieci te podzielono na trzy grupy

Dostosowanie metody Dobrego Startu do pracy z dziećmi autystycznymi:

• Podstawowy warunek to wybór grupy i liczebność grupy- musi ona być bardzo mała (3-4 dzieci) ze względu na obecność dorosłych

• Praca z pojedynczym dzieckiem na tle grupy

• W początkowej fazie pracy tą metody dorosły pracuje razem z dzieckiem- rola osoby dorosłej to pomoc dziecku w uczestnictwie, podejmowaniu i realizowaniu zadań proponowanych podczas zajęć

• Znacznie zindywidualizowany program ćwiczenia, pod kątem potrzeb, możliwości i ograniczeń danego dziecka

• Terapeuta nie powinien zmieniać zasadniczo swojego wyglądu

• Terapeuta podczas komunikowania się używa prostych poleceń

Dostosowanie metody Dobrego Startu do pracy z dziećmi autystycznymi c.d.:

• Nacisk na budowanie poczucia własnego ciała, tożsamości, kontaktu z jednym partnerem a następnie z grupą

• Powtarzalność ćwiczeń

• Rezygnacja z ćwiczeń angażujących wyobrażenia kształtów, przestrzeni, ruchów, sekwencji ruchowych i emitowania ruchów

• Nawiązywanie kontaktu za pośrednictwem atrakcyjnych przedmiotów, interesujących czynności np. ćwiczeń z wykorzystaniem materiałów sypkich, eliminowanie zadań blokujących aktywność, np. śpiewanie piosenki zamieniamy na wypowiadanie tekstu

• Włączanie dziecka przez jego bierne uczestnictwo i częste nagradzanie

Podstawowym warunkiem podjęcia pracy z dzieckiem autystycznym tą metodą, jest osiągnięcie przez nie takiego poziomu funkcjonowania emocjonalno- społecznego, który umożliwi mu nawiązanie kontaktu chociażby z jedną osobą. W innym przypadku próby zainteresowania dziecka zajęciami i zmobilizowanie do pracy skazane są na niepowodzenie.

Przebieg zajęć dostosowanych do pracy z dziećmi autystycznymi:

• Zajęcia wprowadzające:

• Powitanie: ma ono zawsze formę jednej z dwóch znanych dzieciom piosenek, każda piosenka jest odpowiednio ilustrowana ruchem.

Witaj Tomku, witaj Tomku,

Jak się masz, jak się masz?

Wszyscy cię witamy, wszyscy cię kochamy.

Bądź wśród nas, bądź wśród nas.

I Tomek musi być, bez Tomka nie można żyć,

Więc nie siedź z boku, nie bądź sam,

Tomek niech żyje nam.

B) ćwiczenia umożliwiające poznanie lub utrwalenie schematu własnego ciała

• Początek pracy z dzieckiem polega zazwyczaj na opanowywaniu umiejętności różnicowania jednej części ciała

• Wszystkie te ćwiczenia odbywają się w kole, więc dziecko początkowo śledzi ruch terapeuty, mając za plecami rodzica, który pomaga mu w wykonywaniu ćwiczeń

C) Prezentacja nowej piosenki:

• Najlepszym sposobem odtworzenia piosenki jest śpiewanie jej przez osobę prowadzącą zajęcia

• Podstawową zasadą jest dostosowanie tempa piosenki do tempa pracy dzieci a nie na odwrót

• Pomocne są tablice ze słowami zawieszone w widocznym miejscu

E) Rozwijanie kompetencji językowych:

• Te część zajęcia jest pomijana tylko wtedy kiedy dzieci są w złym nastroju, kondycji lub nie potrafią skupić uwagi

• Zawsze treść jest ilustrowana konkretnymi przykładami, naturalnymi pomocami lub przynajmniej zabawką zbliżoną wyglądem do oryginału

Zajęcia właściwe:

A) ćwiczenia ruchowe:

- Zabawa dobierana jest tak by utrwalić wiadomości i umiejętności zdobyte podczas zajęć wprowadzających

B) ćwiczenia ruchowo- słuchowe:

• Ważne w tej części jest dostosowanie tempa piosenki do możliwości uczestników terapii

• Przykładem mogą być wyklaskiwanie rytmu, praca z woreczkiem z kasz itp.

C) Zajęcia ruchowo-słuchowo- wzrokowe:

- Na tę część zajęć składa się prezentacja wzoru z dokładnym komentarzem do budowy i sposobem jego narysowania

Zajęcia końcowe:

• Ta część jest stałym elementem. Dla wszystkich dzieci staje się czytelna po pierwszym udziale w zajęciach i stanowi niezmienny wskaźnik zakończenia zajęć.

• Jest to np. odtworzenie z magnetofonu piosenki relaksacyjnej, oparcie się o rodzica i wyciszenie.

• Po tym ćwiczeniu następuje pożegnanie.

Żegnajcie do widzenia, żegnajcie do widzenia,

Ręką wam machamy, pięknie się kłaniamy,

Żegnajcie do widzenia

Podsumowanie:

• Czasami rozwiązania podczas zajęć podsuwają same dzieci; zarówno autystyczne jak i w normie rozwojowej. Ich sposób poznawania świata jest kopalnia pomysłów. Najlepszym zaś doradcą jest cierpliwość. Warto też nieustannie obserwować dzieci i koniecznie nagrodzić słowem, oklaskami każdy uśmiech czy spojrzenie. Nigdy bowiem do końca nie mamy pewności czy nie jest to właśnie moment otwarcia drzwi do ich świata.

Bibliografia:

• Bogdanowicz M. Metoda Dobrego Startu. Piosenki do rysowania, Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2004

• Bogdanowicz M. Metoda Dobrego Startu, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna, Warszawa 2004

• Bogdanowicz M. Metoda Dobrego Startu. Od wierszyka do cyferki, Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2012

• Bogdanowicz M. Metoda Dobrego Startu. Od słowa do zdania. Od zdania do tekstu, Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2005

• Bogdanowicz M. Metoda Dobrego Startu. Od piosenki do literki, Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2005

• Bogdanowicz M., Dostosowanie Metody Dobrego Startu do potrzeb dzieci autystycznych- efektywność tej metody [w:] W. Dykcik, Autyzm kontrowersje i wyzwania, Poznań 1994.

• Wysocka K., Metoda Dobrego Startu w pracy z dziećmi autystycznymi [w:] Błeszyński J. J., Wspomaganie rozwoju osób z autyzmem, Kraków 2004.

• http://www.martabogdanowicz.pl/metoda-dobrego-startu