Ćwiczenia nr 1

Postępowanie z materiałem do badania patomorfologicznego musi być nacechowane szczególną odpowiedzialnością , gdyż w odróżnieniu od badania krwi i moczu – te badania zwykle można powtórzyć ( wiem że to dziwnie brzwi ale ja tak to miałam napisane xD ).

Szczególna rola pielęgniarek i położnych :

• Za błędy diagnostyczne wynikające z niewłaściwego postępowania wstępnego z materiałem przeznaczonym do badania patomorfologicznego , odpowiada lekarz kierujący

• Aby właściwie wykorzystać możliwości oferowane przez patomorfologię klinicznę , niezbędna jest znajomość wymogów i ograniczeń .

Metody oceny i rodzaje badań patomorfologicznych

1. Badanie całego ciała i jego narządów ( badanie pośmiertne )

2. Badanie tkanek w mikroskopie świetlnym

3. Badanie cytologiczne w mikroskopie świetlnym

4. Badanie ultrastrukturalne

5. Badania molekularne

Rodzaj materiału do badania :

1. Narząd :

1. Preparat pooperacyjny

1. Wycinek tkankowy :

1. Pobrane podczas operacji chirurgicznej

2. Oligobiopsja – pobierana specjalnymi kleszczykami z powłok ciała , błon śluzowych i surowiczych , najczęściej podczas badan fibroskopowych z użyciem wziernika .

3. Biopsja grubo igłowa- pobierana przezskórnie z narządów miąższowych ( wątroba , nerka ) specjalna igła o średnicy rzędu 1-2 mm , pozwalający uzyskać wałeczek tkanki oraz biopsja wiertarkowa kości .

4. Wyskrobiny ( strzępki tkanek pobierane skrobaczką np. macica , kość )

1. Materiał cytologiczny :

1. Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa – zabieg podobny do zastrzyku , z użyciem typowej igły iniekcyjnej strzykawki , nakłucie badanej tkanki .

2. Cytologia złuszczeniowa :

-płyny z jam ciała i aspiraty ( przy większej ilości płynów , w którym znajduje się złuszczony materiał komórkowy , jest on zagęszczony przez wirowanie lub sedymentacje )

-rozmaz , szczotkowanie ( materiał uzyskany z powierzchni zmiany lub błon śluzowych )

c) krew i szpik kostny do badań cytometrycznych

4) Materiał genetyczny :

-choroby uwarunkowane genetycznie

-predyspozycje do rozwoju nowotworów

-diagnozowanie zakażeń (HPV )

-predykcje skuteczności leczenia

5)Badanie pośmiertne całego ciała ( sekcja zwłok )

Metody oceny zmian morfologicznych :

1. Badanie z użyciem mikroskopu świetlnego ( badania tego typu stanowią olbrzymią wielkość ocen kliniczno-morfologicznych , wystarczają do rozpoznania około 95% przypadków )

1. Badanie tzw.rutynowe –histopatologiczne ( technika parafinowa , barwienie hematoksyliną i eozyną , czas trwanie 3-4 doby , w przypadku konieczności odwapnienia czas się wydłuża , w przypadku cytologicznego kilka godzin .

2. Barwienie dodatkowe i odczynników histochemicznych(w praktyce najczęściej stosuje się barwienie MUCYKAMINEM )

3. Badanie śródoperacyjne ( preparat jest szybko zamrażany , krojony , barwiony i diagnozowany ) czas oczekiwania to 15-25 min

4. Badanie immunochitsochemiczne

5. CISH – chromogenna hybrydyzacja in situ

1. Opis makroskopowy :

-struktura

-wielkość

-lokalizacja

3) FISH – fluorescencyjna hybrydyzacja in situ .

4) Badanie elektronowo-makroskopowe .

5)Badania cytometryczne .

6) Badania genetyczne .

Ćwiczenia nr 2

1. Wady rozwojowe :

• Stanowią około 2% wszystkich urodzeń , najczęściej powstaje w chwili zapłodnienia

• Wśród martwo urodzonych i zgonów okołoporodowych stwierdza się 5,6-25% przypadków

• Około 60% poronień jaj płodowych stwierdza się obecność aberracji chromosomalnych

• U ponad 80% chorób genetycznych zmiany są widoczne przy urodzeniu lub ujawniają się w pierwszych latach życia dziecka

• Wady wrodzone są pierwotnymi błędami morfogenezy i są częściej uwarunkowaniami wieloczynnikowymi niż efektem mutacji pojedynczego genu czy aberracji chromosomalnych

• Mogą występować w różnych postaciach np. wady serca – zajęty jest jeden układ lub współistnienie mnogich wad obejmujących wiele narządów .

1. Wpływ czynników środowiskowych :

• Wady te są trudne do odróżnienia z wadami z przyczyn uwarunkowanych genetycznie np.tzw. fenokopia ( osobnik którego fenotyp wynika z działania określonych warunków środowiskowych jest identyczne z fenotypem determinowanym przez specyficzny genotyp )

• Szkodliwy wpływ mają :

• Czynniki fizyczne : promieniowanie jonizujące , izotopy radioaktywne –wady CUN , układu krążenia .

• Czynniki chemiczne – Alkohol – rozszczep podniebienia , mikrocefalie –leki cytostatyczne , hormony – wady CUN , wrodzone zwyrodnienia gruczalakowato-torbielowate –tetracykliny , salicyny –rozszczep kręgosłupa , twarzoczaszki , gałki ocznej , szkieletu

Talidomid- lek zmniejszający objawy nudności powodował niedorozwój kończyn i rozszczep podniebienia .

• Czynniki biologiczne – zespół chorobowy TORCH T-toksoplazmoza ,O- inne , R-różyczka , C-cytomegalia ,H-herpes wirus czyli opryszczka . Zespół określa różnego rodzaju fenopatie układające się w jednolity obraz kliniczny , obserwuje się szereg wad np. wady ośrodkowego układu nerwowego , wady serca, niedorozwój kończyn .

• Choroby metaboliczne matki – cukrzyca – wady nerek , serca ukł. Nerwowego, przewodu pokarmowego i zaburzenia rozwojowe kończyn –endokrynopatie , fenyloketonuria – wady wrodzone serca i dużych naczyń .

Typy zmian :

a) Dysmorfia –odchylenie od prawidłowego kształtu lub struktury narządu ; nie wywoluja poważnych następstw dla zdrowia np .telekantus – zwiększona odległość między wewnętrznymi kątami oczu , zmarszczka nakątna czoła

b) Dysrupcja – przetrwanie jest efektem wtórnego uszkodzenia narządu lub obszaru ciała , który uprzednio rozwijał się prawidłowo np. wady w zespole pasm owodniowych –zmiany związane z przedwczesnym pęknięciem worka owodniowego i uszkodzeniem zdrowych tkanek płodu przez pasma pękniętej owodni .

c) Malformacja – zaburzenia morfologiczne w pojedynczych narządach

d) Deformacja – zmiany dotyczące wielu narządów .

Ćwiczenia nr 3

Przedmiotem badania patomorfologicznego sa tkanki i narządy

• Poddawane badaniom pośmiertnym (autopsja )

• Pobrane z ciała człowieka podczas operacji

Autopsja

Sekcja zwłok – badanie zwłok , polegające na otwarciu jam ciała w celu stwierdzenia zmian chorobotwórczych i ustalenia przyczyny zgonu , wykonuje się dla celów :

• Sądowo – lekarskich

• Naukowych

• Dydaktycznych

Sekcje naukowo – dydaktyczne przeprowadza lekarz patomorfolog lub lekarz medycyny sądowej .

Odbywa się ona w zakładach opieki zdrowotnej na Wydziałach Lekarskich Uniwersytetu lub Akademiach Medycznych w celu ustalenia przyczyny zgonu , weryfikacja rozpoznania klinicznego oraz w celach dydaktycznych .

Sekcji sądowo – lekarskiej powinny zostać poddane zwłoki :

1. Niemowląt

2. Kobiet w ciąży i połogu

3. Chorego , który zmarł przed upływem 12 od przyjęcia do szpitala lub w drodze do niego .

4. Gdy przyczyna jest niejednoznaczna

Narzędzia :

1. Otwierak

2. Dłuto

3. Igła

4. Obcinak

5. Skalpel

6. Nożyce

7. Szczypce

8. Piła

9. Nóż

10. Młotek z hakiem

Dokonanie sekcji zwłok nie może :

1. Być przed upływem 12 godzin

2. Jeżeli zachodzi potrzeba pobrania ze zwłok komórek

Wcześniej autopsje wykonuje się w przypadku :

a) Podejrzenia obecności zatoru powietrznego

b) Przetoczenie niezgodnej grupowo krwi

c) Zatrucie niektórymi środkami chemicznych

d) Choroby Heinego –Medina , wszystkie choroby które wnikają do mózgu

Do określenia zgonu – Zespół Anestezjologiczno-Neurologiczny :

- lekarz medycyny sądowej

- anestezjolog

-neurolog

Badanie autopsyjne najczęściej składa się z :

• Oględzin makroskopowe ( zewnętrzne i wewnętrzne – polegające na otwarciu 3 jam ciała : czaszki , klatki piersiowej i brzucha )

• Badanie mikroskopowe – tkanek oraz ewentualnie materiału cytologicznego

• Może być uzupełnione innymi metodami : badanie rentgenowskie , biochemiczne .

Oględziny zewnętrzne zwłok :

• Stan ogólny :płeć , wiek , długość ciała , stopień odżywienia , wygląd skóry .

• Znamiona śmierci : bladość , oziębienie , wysychanie , stężenie pośmiertne , plamy opadowe .

• Oględziny szczegółowe : głowa , szyja , klatka piersiowa , brzuch itp.

Oględziny wewnętrzne zwłok

Opis narządu :

1) Połozenie

2) Kształt , wielkość , waga

3) Powierzchnia zewnętrzna

4) Konsystencja

5) Powierzchnia rozkroju

6) Zabarwienie

7) Ukrwienie

8) Woń

9) Pojemność

10) Płyn

Znamiona śmierci :

• Pojawiają się w różnej kolejności i rozwijają się z różną szybkością

• Przechodzą pełną ewolucje , całkowicie wykształcają się w pierwszych 12 godzinach po śmierci

1. Plamy opadowe – po ustaniu czynności serca krew pod wpływem siły ciężkości spływa do naczyń żylnych i włosowatych w najniżej położonych częściach ciała .

2. Stężenie pośmiertne –w momencie śmierci mięśnie ulegają zwiotczeniu , spada poziom ATP , potem skracają się i usztywniają , wiąże się aktyna z miozyną i powstaje aktymiozyna która powoduje usztywnienie mięśni .

3. Oziębienie – Ciało wyrównuje swą temp. Z temp. Otocznia poprzez przewodzenie i parowanie

4. Bladość – Najmniej charakterystyczne znamię , bowiem występuje jeszcze za życia . Występuje na skutek zatrzymania krążenia i opadu krwi .

5. Wysychanie – Skóra zwłok traci wodę wskutek parowania .