Rola pielęgniarki w zapobieganiu powikłaniom pooperacyjnym

Powikłania pooperacyjne

Są to niezamierzone, nieprzewidziane i niekorzystne dla chorego skutki działania diagnostycznego i leczniczego.

Są to komplikacje, które mogą wystąpić po zabiegu operacyjnym.

Rodzaje powikłań pooperacyjnych – powikłania wczesne

Pojawiają się w pierwszych 3 dobach zabiegu operacyjnym/do 24 godzin po zabiegu operacyjnym:

krwiak

krwotok pierwszorzędowy

niedodma

zachłyśnięcie się

zapadanie moczu (retencja moczu)

niewydolność nerek

wymioty, nudności

wstrząs

niewydolność oddechowa

niewydolność krążenia

ból rany operacyjnej

ból głowy

ból okolicy lędzwiowej

Rodzaje powikłań pooperacyjnych – powikłania późne

Pojawiają się powyżej 3 doby po zabiegu operacynym/powyżej 24 godzin od zabiegu operacyjnego:

Krwotok drugorzędowy – po 24 godzinach lub 6-7 po zabiegu

Zakażenie rany – 3-6 dzień po zabiegu

Rozejście się brzegów rany (6-8, lub około 14 dnia),wytrzewienie, przepuklina pooperacyjna.

Zapalenie płuc – w 24-48 godzin po zabiegu

Zakrzepica żylna(choroba zakrzepowo – zatorowa)

Wzdęcia brzucha

Ból rany operacyjnej

Przetoki

Krwiak

• Istota - obecność w ranie pooperacyjnej krwiak, który upośledza jej gojenie się i stanowi pożywkę dla bakterii.

• Profilaktyka:

Właściwa homeostaza podczas zabiegu

Utrzymanie drożności i kontrola sprawności drenażu założonego do rany

Ocena ilości i jakości drenowanej wydzieliny z rany

Obserwacja rany pod katem bólu, wyniosłości

Kontrola RR, HR, oddechu, barwy powłok skórnych (przepływ kapilarny)

Krwotok pierwszorzędowy

• Istota – gwałtowny wpływ krwi z łożyska naczyniowego

• Profilaktyka :

Kontrola suchości opatrunku

Kontrola drenażu

Ocena ilości i jakości drenowanej wydzieliny

Kontrola RR, HR, oddechu, brwy powłok skórnych (przepływ kapilarny), świadomości pacjenta

Niedodma

Istota – brak upewietrznienia części płuca w następstwie zatkania oskrzela ją zaopatrującego.

Profilaktyka:

Kontrola i odnotowanie części i charakteru oddechu

Kontrola temperatury ciała

Utrzymanie prawidłowej wntylacji płuc podczas zabiegu

Zakaz palenia tytoniu

Gimnastyka oddechowa

Wygodne ułożenie w łóżku i co dwie godziny zmaina ułożenia – jako najwcześniejsze rozpoczęcie chodzenia

Nawilżanie powietrza oddechowego i jego wymiana (wietrzenie)

tlenoterapia

podaż leków p/bólowych

stosowanie drenażu ułożeniowego

podaż środków farmakologicznych rozluźniających wydzielinę w drogach oddechowych i ułatwiających odksztuszanie

ręczne wspomaganie odksztuszania(wstrząsanie klatki piersiowej i oklepywanie)

nauczanie pacjenta wymuszonego kaszlu z unieruchomieniam cięcia operacyjnego.

Zachłyśnięcie się

1. Istota - przedostanie się do dróg oddechowych płynów, drobnych ciał stałych

2. Profilaktyka:

Ułożenie pacjenta po znieczuleniu ogólnym w pozycji bocznej ustelonej lub z głową na boku

utrzymanie drożności dróg oddechowych

Zakaz podawania płynów i pokarmów drogą doustnądo czasu odzyskania świadomości i zależnie od rodzaju znieczulenia i zabiegu.

założenie (na zlecenie lekarza)zgłębnika do żołądka i aktywne odsysanie treści

asekuracja podczas wymiotów

Toaleta jamy ustnej i gardła w przypadku zalegania w nich wydzielin, śluzu i treści wymiotnej.

Obserwacja ruchów oddechowych klatki piersiowej i przepony.

Zapadnięcie się języka

1. Istota - zablokowanie dróg oddechowych na wysokości gardła w wyniku przylegania nasady języka do tylnej ściany gardła.

2. Profilaktyka:

Ułożenie pacjenta w pozycji bocznej ustalonej lub na plecach z głową na boku (znieczulenie ogólne)

Okresowa kontrola drożności dróg oddechowych

Rurki odrażniające drogi oddechowe.

Zatrzymanie moczu

1. Istota - brak oddawania moczu w wyniku:

Odruchowego skurczu zwieracza wywołanego bólem

Porażenie mięśni wypierających mocz

uciśnięcia szyi pęcherza przez powiększony gruczoł krokowy

Dziełanie narkotycznych leków p/bólowych

2. Profilaktyka:

Obserwacja samoistnego lub prowokacja oddania moczu

Podaż na zlecenia lekarza leków p/bólowych

Założenie na zlecenie lekarza cewnika do pęcherza moczowego

Kontrola diurezy

Bilans płynów

Niewydolność nerek

1. Istota - najczęściej jako wynik spadku ciśnienia tętniczego krwi skurczowego poniżej 80 mmHg. Występuje w przypadku zmniejszenia ilości wydalanego mozcu poniżej 350ml/dobę lub 15ml/godzinę.

2. Profilaktyka:

Kontrola diurezy godzinowej

Kontrola wartości ciśnienia tętniczego krwi

Na zlecenie lekarza farmakoterapia normująca wartość ciśnienia krwi

Tlenoterapia

Bilans płynów

Ocena stanu nawodnienia pacjenta (objawy odwodnienia)

Kontrola gospodarki wodno - elektrolitowej

Niewydolność oddechowa

1. Istota - występuje u pacjentów z przewlekłymi schorzeniami układu oddechowego, wyniszczonych, lub poddanych rozległym operacjom. Przy zwolnieniu oddechu poniżej 10/minutę i przyspieszeniu powyżej 25-35 oddechów/minutę powiadomić lekarza.

2. Profilaktyka:

Kontrola częstości i charakteru oddechów

Kontrola gazometrii krwi tętniczej

Pomiar saturacji krwi

Gimnastyka oddechowa

Niewydolność krążenia

1. Profilaktyka:

Kontrola wartości RR, HR,(cechy)

Monitorowanie czynności elektrycznej serca (kardiomonitor)

Pomiar OCŻ

Wstrząs

1. Istota - stan niedotlenienia, niewystarczającego odżywienia komórek i usuwania z nich resztek metabolicznych w wyniku załamania się wydolnego przepływu tkankowego.

2. Rodzaje - hipowolemiczny, kardiogenny, septyczny, neurogenny, anafilaktyczny.

3. Postępowanie:

Ułożenie w pozycji wygodnej z kończynami ułożonymi powyżej poziomu serca - 30 cm (pozycja p/wstrząsowa)

Zapewnić swobodny oddech - usunąć przeszkody oddechowe, tlen.

Usunąć przyczynę wstrząsu - odmę, tamponadę, powstrzymać krwotok.

Ogrzać chorego

Opanować ból, wyciszyć lęk chorego

Zapewnić dostęp do żyły (wenesekcja, wkłucie centralne, wkłucie doszpikowe)

Przetaczać dożylnie płyny w celu uzupełnienia łożyska naczyniowego ( płyn Ringera,PWE, Dekstran 40, 70, 0,9% NaCl.

WSTRZĄS

Ustalenie grupy krwi i wykonanie prób krzyżowej

Przetaczać krew w przypadku utraty około 1000 ml krwi, mrożone osocze

Krew na badania laboratoryjne

Podaż leków poprawiających rzut serca - Dopamina, Dobutamina

Utrzymanie diurezy - Furosemid, Mannitol

Intensywne monitorowanie - RR, HR, OCŻ, diurezy godzinowej, EKG, temperatury ciała.

Ocena stanu świadomości (skala APVU, Skala GLASGOW)

Ocena koloru i wilgotności skóry, osłuchiwanie płuc, serca

Bilans wodno-elektrolitowy

Zdjęcie Rtg klatki piersiowej

Tlenoterapia przez maskę tlenową

Wykonanie badań związanych z chorobą zasadniczą będącą przyczyną wsrząsu.

O poprawie stanu pacjenta świadczy zwolnienie tętna, wzrost RR, zaróżowienie skóry.

Nudności i wymioty

1. Istota - wystąpienie wymiotów z przyczyn:

nieanestetycznych (np. wiek dziecięcy, kobiety, osoby otyle, podstawowa jednostka chorobowa, rodzaje zabiegu operacyjnego(żołądek,dwunastnica, pęcherzy żółciowy, zabiegi w obrębie głowy i szyi), duży lęk przedoperacyjny)

anestetyczny: leki stosowane w premedytacji, wentelacja maską podczas znieczulenia (powietrze w żołądku), odsysanie treści z jamy ustnej.

Czynniki pooperacyjne: ból otrzewnowy i z miednicy, nagła zmiana pozycji (transport z bloku), przyjęcie pokarmów i płynów przed rozpoczęciem się perystaltyki jelit, leki p/bólowe opioidowe, pobudzenie nerwu językowo - gardłowego

2. Niebezpieczeństwo - odwodnienie, zaburzena elektrolitowe, nadmierne napięcie szwów operacyjnych, krwawień( krwiek w ranie), stwarzają niebezpieczeństwo aspieacji wymiocin do płuc, potęguje ból i osłabienie.

3. Profilaktyka - niwelowanie przyczyn wyżej wymienionych.

Krwiotok drugorzędowy

1. Istota - szybkie wynaczynienie się krwi

2. Profilaktyka :

Obserwacja ilości i charakteru wydzieliny z rany przez założony drenaż

Obserwacja wyglądu opatrunku

Kontrola: tętna, cisnienia, barwy powlok skórnych(bladość, poty)

Zakażenie rany

1. Istota - powstanie objawów zakażenia w wyniku infen=kcji bakterii ropotwórczych w postaci nasilenia bólu, wyniosłości, obrzęku, zaczerwienienia, wydzieliny surowiczo - ropnei lub ropnej.

2. Profilaktyka:
Kontrola sprawności i poprawnego dziełania drenażu rany

Przestrzeganie zasad aseptyki podczas zabiegu i przy zmianie opatrunku

Stosowanie właściwej techniki operacyjnej

Profilaktyczna antybiotykoterapia

Obserwacja pod kątem występienia wstrząsu septycznego (przyspieszony oddech, obniżony RR, wysoka gorączka, spadek ilości wydalanego moczu, niepokój psychoruchowy)

ZAKRZEPICA ŻYLNA
1. PROFILAKTYKA:
- Prawidłowa technika przetoczeń dotylnych(aseptyka)
- Zmniejszenie zastoju żylnego przez ćwiczenia ruchowe, ćwiczenia oddechowe
- Wczesne uruchamianie chorego
- Stosowanie leków p/zakrzepowych w okresie okołooperacyjnym
- Stosowanie pończoch
Problem zdrowotny II
• możliwość wystąpienia duszności z powodu zmniejszonej powierzchni oddechowej w wyniku bólu rany pooperacyjnej, zalegania wydzieliny w drzewie oskrzelowym, utrzymującej się wiotkości mięśni po znieczuleniu ogólnym
Cel opieki - ułatwienie oddychania
Plan działania:
• Ułożenie chorego w pozycji wysokiej lub półwysokiej
• Zapewnienie mikroklimatu Sali
• Kontrolowanie liczby oddechów i udokumentowanie w karcie pooperacyjnej
• Nacieranie klatki piersiowej i oklepywanie co 2 godziny
Problem zdrowotny VI
• Możliwość wystąpienia bólu głowy po znieczuleniu zewnątrzoponowym z powodu zaburzenia gospodarki wodnej i zmian w ciśnieniu osmotycznym
Cel opieki - zapobieganie powikłaniom
Plan działania:
• Ułożenie chorego w pozycji płaskiej z głową uniesiona pod katem 30 stopni
• Wyjaśnienie pacjentowi konieczności pozostania w zalecanej pozycji
• Współudział w uzupełnianiu płynów przez wiew kroplowy dożylny zgodnie z karta pooperacyjną.
• Wyjaśnienie choremu konieczności przyjmowania doustnie płynów (wieczorem w dniu zabiegu operacyjnego)
Problem zdrowotny I
• Możliwość wystąpienia zapalenia płuc (24-48 godz. po zabiegu) z powodu hipowentylacji znieczulenia, zachłyśnięcia, zalegania wydzieliny w drzewie oskrzelowym, infekcji dróg oddechowych. Cel opieki
• niedopuszczenie do zapalenia płuc, poprawa wentylacji
Plan działania:
• mobilizowanie chorego do gimnastyki oddechowej zgodnie ze schematem wykowanym podczas przygotowania do zabiegu (ćwiczenia oddechowe oporowe)
• nacieranie klatki piersiowej) chorego i oklepywanie 3 razy dziennie lub częściej), jeżeli taka potrzeba zachodzi
• Zmiana pozycji chorego co 2 godziny, pozycja wysoka lub półwysoka na plecach, lub boku, uruchamianie chorego
METODY ZYWIENIA STOSOWANE W CHIRURGII (PIELEGNIARSTWO CHIRURGICZNE)
METODY ZYWIENIA STOSOWANE W CHIRURGII I ODZYWIANIE DROGA UKLADU POKARMOWEGO (KARMIENIE) — polega na dostarczeniu organizmowi żywemu, różnymi sposobami, produktów żywnościowych i płynów w postaci odpowiedniej do stanu zdrowia, niezbędnych do wzrostu rozwoju.
II. DROGI DOSTARCZANIA POKARMU DO ORGANIZMU CZLOWIEKA:
1. DROGA DOJELITOWA (fizjologiczna), żywienie enteralne- żywienie pacjenta droga przewodu pokarmowego.
Metody:
* żywienie drogą doustną
* żywienie krótkoterminowe - droga dożołądkowa lub dojelitowa za pomocą zgłębnika wprowadzonego przez nos, lub usta do żołądka, dwunastnicy lub jelita cienkiego — przez okres do 4 tygodni
* żywienie długoterminowe- przez przetoki odżywcze (za pomocą wytworzonego w warunkach chirurgicznych polaczenia narządu jamistego, np. żołądka, jelita cienkiego, dwunastnicy z otworem w ścianie jamy brzusznej)
2. DROGA POZAJELITOWA (niefizjologiczna)żywienie parenteralne-podawanie bezpośrednio do układu krążenia wszystkich substancji odżywczych, które w przypadku żywienia fizjologicznego dostają się do krwi z przewodu pokarmowego.
RODZAJE ŻWYIENIA POZAJELITOWEGO
• ŻYWIENIE INFUZYJNE- przetaczanie wody i elektrolitów w celu pokrycia podstawowego zapotrzebowania i wyrównania niewielkich strat
• ŻYWIENIE CZĘŚCIOWE- przetaczanie przez żyły obwodowe wody, elektrolitów, większych ilości kalorii (stosuje sic przez około 5-7 dni)
• ŻYWIENIE CAŁKOWITE- polega na podawaniu przez centralny dostęp żylny odpowiednich ilości kalorii, białka, emulsji tłuszczowych, elektrolitów, pierwiastków śladowych, większych ilości kalorii
ŻYWIENIE DROGĄ DOJELITOWĄ
ZALETY ŻYWIENIA DOJELITOWEGO:
- korzystnie wpływa na budowę i czynność przewodu pokarmowego poprzez:
* pobudzenie wzrostu kosmków jelitowych
* regenerację enzymów nabłonka jelita
* wytwarzanie hormonów jelitowych, immunoglobulin i innych związków wytwarzanych w jelitach
ŻYWIIENIE DROGA DOJELITOWA WSKAZANIA DO KARMIENIA DOJELITOWEGO:
- Stany niedożywienia,
- Zaburzenia połykania w chorobach neurologicznych oraz u chorych nieprzytomnych,
- Rozległe oparzenia,
- Niektóre powikłania pooperacyjne, np. zwężenie pooperacyjne przełyku, żołądka,
- Zaburzenia łaknienia i połykania,
- Leczenie pacjentów z niewydolnością: nerek, wątroby, oddechowa, zaburzeniami trawienia i wchłaniania, przewlekłym zapaleniu trzustki,
- Po leczeniu chemio-i radioterapia, np. w sytuacji utraty apetytu, uporczywych wymiotów
Żywienie drogą dojelitową przeciwwskazania do żywienia dojelitowego:
- niedrożność mechaniczna lub porażenna przewodu pokarmowego
- biegunka
- okres wstrząsu
- ostre zapalenie trzustki
- nadwrażliwość na jeden ze składników diety w przypadku stosowania specjalnych preparatów żywieniowych
Typy żywienia dojelitowego
1. Żywienie prawidłowe(pełnowartościowe) stosowane zarówno u osób zdrowych, jaki i pacjentów, którzy wymagają ograniczeń lub dodatkowych składników w przyjmowaniu jedzenia, zawiera wszystkie składniki budulcowe, energetyczne i mineralne
2. Żywienie lecznicze(dieta lecznicza)zawiera zmodyfikowane pod względem ilościowym i jakościowym składniki pożywienia, odgrywające istotną rolę w procesie leczenia określonego narządu lub całego organizmu
W leczeniu wielu chorób stosowana jest dieto terapia tzn. diety, a więc ścisłe wzorce spożywania określonych pokarmów.
Główne cele diety:
oszczędzenie narządów objętych procesem chorobowym
zmniejszenie bodźców wydzielniczych(np. choroba wrzodowa, w kamicy żółciowej, przewlekłym lub ostrym zapaleniu trzustki)
dostarczenie pokarmu łatwostrawnego i łatwo przyswajalnego, przy jednoczesnej podaży odpowiedniej ilości substancji energetycznych, budulcowych, elektrolitów, witamin, mikroelementów
Dietę należy indywidualnie dostosować do potrzeb każdego chorego, ale należy jednocześnie przestrzegać pewnych zasad:
1. Liczba posiłków, które powinien otrzymać pacjent w ciągu doby wynosi 3- 5.
2. Przerwy między posiłkami wciągu dnia nie powinny być dłuższe niż 4- 6 godzin.
3. Posiłki powinny zawierać produkty pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, przygotowane różnymi metodami, wpływającymi na konsystencje, barwę, smak i zapach.
4. Warzywa i owoce powinny wchodzić w skład każdego posiłku, a także być podawane między posiłkami, najlepiej na surowo lub krótko gotowane.
5. Podawanie mięsa ograniczyć 1 do 3 razy w tygodniu, zastępując je produktami mlecznymi, roślinami strączkowymi, będącymi także bogatym źródłem białka.
ZYWIENIE DROGĄ DOJELITOWĄ
1. Ograniczyć ilość spożywanych tłuszczów zwierzęcych i zastąpić je roślinnymi (olej, margaryna kubkowa)
2. W umiarkowanych ilościach spożywać cukier rafinowany (słodycze, napoje).
3 Posiłki należy spożywać, o Ile to możliwe, zaraz po przygotowaniu i o tej samej porze dnia.
4 W ciągu dnia podawać pacjentowi co najmniej 2 pełne szklanki produktów mlecznych.
5. Ograniczy podawanie soli kuchennej do jednej płaskiej łyżeczki dziennie.
ZYWIENIE DROGA DOJELITOWĄ
ZYWIENIE PO ZABIEGU OPERACYJNYM.
ŻYWIENIE DROGA DOUSTNA PO ZABIEGU OPERACYJNYM MOŻNA ROZPOCZĄĆ Z CHWILĄ POWROTU NORMALNEJ CZYNNOSCI PRZEWODU POKARMOWEGO- Pierwsze ruchy perystaltyczne Jelit uprawniają do rozpoczęcia żywienia doustnego.
Przed rozpoczęciem żywienia doustnego dowóz odpowiednich ilości płynów , elektrolitów i witamin, oraz zapewnienie dostatecznego bilansu energetycznego, zapewnić należy droga dożylną
1. Zerowa i I doba po zabiegu- żywienie dożyIne, woda przegotowana do zwilżania ust.
2. II doba- nieocukrzone płyny obojętne (przegotowana woda, herbata, napar z rumianku),
- Stopniowo wzrastające porcje,
- W pierwszej dobie żywienia 15 porcji płynów obojętnych, każda porcja od 2-6 ty2ek stołowych
- Pozostałe zaopatrzenie — kroplowy wlew dożylny
3. Dieta płynna- stosowana najczęściej po odejściu gazów (2,3 4 doba) — herbata + mleko, kawa, kakao, kompot jabłkowy (bez owoców), kleik grysikowy, rozmoczony biszkopt, rosołek z kasza manna. 4. Dieta papkowata- stosowana najczęściej po pierwszym wypróżnieniu (4 doba) Podaj sie tu pokarmy rozdrobnione (zmiksowane lub przetarte) z wyłączeniem potraw wzdymających, pieczonych. lub smażonych
5 Dieta lekkostrawna i wysokobiałkowa — stosowana przez kilka dni
6 Dieta stosowana przed zabiegiem operacyjnym.
ŻYWIENIE DROGA DOJELITOWĄ
ODŻYWIANIE PRZEZ ZGLĘBNIKI jest to podawanie przygotowanego pokarmu płynnego lub półpłynnego do żołądka, jelita cienkiego, dwunastnicy
CEL KARMIENIA ZA POMOCA ZGLEBNIKA: - Dostarczenie niezbędnych do zachowania procesów życiowych składników pokarmowych
WSKAZANIA DO KARMIENIA ZA POMOCA ZGŁĘBNIKA:
- Choroby psychiczne, np. jadłowstręt psychiczny.
- Zaburzenie połykania występujące np. po zabiegu operacyjnym.
- Stany zaburzenia przytomności,
- Zaburzenia spowodowane chemio- i radioterapia. Np. brak apetytu. uporczywe wymioty,
- Zmiany neurologiczne powstałe w skutek urazu lub choroby.
DIETA KUCHENNA ZALETY : tańsze składniki, WADY: zawierają składniki potencjalne nietolerowane przez pacjenta (tj. gluten, cholesterol laktoza), Niehomogenne mogą łatwo zatknąć cienki zgłębnik, dlatego do podaży wymaga zgłębników o dużej średnicy niewygodnych dla pacjenta, duże ryzyko zakażenia diety podczas przygotowania i podawania ,Przygotowanie i podawanie jest pracochłonne czasochłonne, Brak możliwości przechowywania przygotowanych i nie zużytych diet, nie mogą być rozliczone w procedurze żywienia dojelitowego, Zbyt duża gęstość uniemożliwia podawanie metoda wlewu ciągłego
DIETA PRZEMYSLOWA (gotowa do spożycia)ZALETY: dokładnie znany i stały skład, brak składników potencjalnie nietolerowanych przez chorych (gluten, cholesterol, laktoza),minimalne ryzyko zakażenia , mogą być podawane przez cienkie atraumatyczne zgłębniki, mniej pracochłonne dla personelu medycznego, można je rozliczać w procedurze żywienia dojelitowego, mogą byc przechowywane w magazynie i wykorzystywane w miarę potrzeb WADY : Cena produktów wyższa niż diet kuchennych
TECHNIKI PODAWANIA DIET PLYNNYCH: - Za pomocą przyrządu do podawania z zaciskiem rolkowym do regulacji wlewu lub czasowego zamknięcia oraz łącznika „Y" do przepłukiwania lub podawania leków (posiada końcówkę uniemożliwiającą polaczenie ze sprzętem dożylnym). - Za pomocą pompy do żywienia dojelitowego - zapewnia ona precyzyjne i wielogodzinne podawanie diety w ciągłym wlewie kroplowym
MONITOROWANIE I ZAPOBIEGANIE POWIKŁANIOM PODCZAS ZYWIENIA DOJELITOWEGO:
1. Codzienny pomiar masy ciała- wzrost masy ciała o ponad 500 g/dobę oznacza przewodnienie.
2. Kontrola ułożenia chorego w czasie odżywiania i przez 0,5 godziny po żywieniu- głowa, lub górna część ciała powinna być uniesiona o około 30 stopni, zwłaszcza u chorych nieprzytomnych.
3.Kontrola zalegania żołądka- ma na celu zapobiegniecie wymiotom i zachłystowemu zapaleniu płuc, podać do żołądka 200 ml wody lub 0,9% NaCI, zamknąć zgłębnik, po 2 godzinach podłączyć do worka ,na ściek" lub odessać, odzyskanie 150-200 ml lub polowy podanej objętości= zaleganie, powtarzać przez każda porcją diety lub raz na dobę.
4. Kontrola położenia zgłębnika -oznaczenie miejsca wyprowadzenia z nosa- sprawdzić czy zgłębnik się nie wysunął -weryfikacja położenia- osłuchanie nadbrzusza w czasie insulfacji powietrza (tylko u chorych żywionych do żołądka i bez operacji w górnym odcinku przewodu pokarmowego), kontrola radiologiczna
5. Toaleta jamy ustnej- co 4-6 godzin chory powinien wypłukać jamę ustna, żuć bezcukrową gumę lub ssać cukierki, jeśli to możliwe wypić odrobinę osolonej wody; trzykrotnie w ciągu dnia myc zęby, nie stosować płukanek z alkoholem, ponieważ wysuszają śluzówki
6. Pielęgnacja nosa- w celu utrzymania drożności i zapobiegania odleżynom: 3xdziennie przedmuchać dziurkę nosa, przez którą założony jest zgłębnik, 1xdziennie zdjąć przylepiec mocujący zgłębnik, wysunąć o 3 cm. posmarować go przeznaczonym do tego celu żelem., wysunąć i ponownie umocować, umycie i zdezynfekowanie skóry nosa w miejscu umocowania przylepca.
7. Kontrola mocowania zgłębnika- 2 x dziennie. sprawdzić mocowania przetoki odżywczej — 1 x dziennie; sprawdzanie balona uszczelniającego gastrostomii- 1 x dziennie. sprawdzanie PEG — 1 x dziennie
8. Przepłukiwanie zgłębnika- przy każdej zmianie pojemnika, przed każda przerwa, 4 x dziennie przy wlewie ciągłym. 20-30 ml wody lub soli fizjologicznej, codzienna wymiana przyrządów do podawania diet.
9. Udrażnianie zatkanego zgłębnika- woda za pomocą strzykawki 5-20 ml rozkruszyć tabletkę pankreatyny rozpuścić w wodzie lub 4% NaHCo3 (woda z dwuwęglanami z ampułki 1:1)- delikatnie wstrzyknąć do zgłębnika odczekać 15 minut, po udrożnieniu przepłukać zgłębnik
PODAWANIE LEKOW PRZEZ ZGLEBNIK- dokładnie rozkruszyć i rozpuścić tabletkę — przerwać podawanie diety — przepłukać zgłębnik — podać lek — przepłukać zgłębnik — ponownie podać dietę
PRZETOKA ODZYWCZA wytworzenie w warunkach chirurgicznych sztucznego połączenia narządu jamistego z otworem w ścianie jamy brzusznej
RODZAJE PRZETOK ODZYWCZYCH: - Przezskórna faryngostomia(przetoka odżywcza gardła) Ezofagostomia (przetoka odżywcza przełyku) Gastrostomia (przetoka odżywcza żołądka) Przerskórna endoskopowa gastrostomia (mikrogastrostomia ) (przetoka odżywcza żołądka wykonana za pomocą cienkiego cewnika — PEG) Duodenostomia (przetoka odżywcza dwunastnicy) Jejuniostomia (przetoka odżywcza jelita cienkiego) - Mtkrojejuntostomia (przetoka odżywcza jelita cienkiego wykonana za pomocą cienkiego cewnika ) Przetoki złożone (np. odbarczajaca gastrostomia i odżywcza jejuniostomia)
KLASYFIKACJA PRZETOK ODŻYWCZYCH ZE WZGLĘDU NA:
1.0kres stosowania
-czasowe (zakładane na okres kilku miesięcy)
-stale
2. Rozmiar zakładanego cewnika:
- duże (gastrostomia, jejuniostomia) duże dreny
- małe (PEG, mikrojejuniostomia) — małe dreny
3. Metody wykonania przetoki:
- konwencjonalne (gastrostomia. jejuniostomia) — do ich wykonania konieczne jest otwarcie jamy brzusznej w znieczuleniu ogólnym.
- nowoczesne (mikrogastrostomia, mikrojejuniostomia) — do ich wytworzenia stosowane są endoskopy, nie wymagają one przeprowadzenia laparotomii
ZASADY OBOWIĄZUJĄCE PODCZAS KARMIENIA PRZEZ PRZETOKĘ ODZYWCZA: Karmienie należy przeprowadzić w pozycji siedzącej lub półwysokiej (zapobiega to aspiracji pokarmu do dróg oddechowych) .Ogrzanie pokarmu przed podaniem do temperatury ciała lub pokojowej. Stosowanie żywienia z 6-8 godzinnymi przerwami (najczęściej)pomiędzy godzina 24.00 a 6 00 rano. Zastosowanie parawanu na czas karmienia jeśli chory pozostaje na sali ogólnej. Rozpoczęcie żywienia przez przezskórną endoskopową gastrostomię następnego dnia po założeniu. Dokonanie oceny (przed rozpoczęciem każdego karmienia objętości zalegającej treści, która wydostaje sie przez rurkę gastrostomijną, bądź też zostanie uzyskana przez odessanie za pomocą strzykawki. W sytuacji, gdy będzie ona większa nit 200 ml, należy wstrzymać sie od podania posiłku i poinformować Iekarza.
Przepłukanie rurki gastrostomijnej przegotowana woda przed każdym podaniem posiłku i po zakończeniu karmienia (jeżeli stosowany jest wlew ciągły, należy to zrobić co 3 godziny. Rozpoczęcie żywienia przez mikrojejunostomie tylko po radiologicznej kontroli drożności i położenia cewnika. Umocowanie rurki gastrostomijnej w sposób zapobiegający odsuwaniu sie żołądka od powłok oraz powstania odleżyn na skórze i błonie śluzowej. Zamknięcie zewnętrznego końca rurki gastrostomijnej specjalnym zaciskiem lub zatyczka, aby zapobiec wyciekaniu zawartości żołądka na otaczająca cewnik skore. Kontrolowanie 1 x dziennie skóry wokół przetoki.
SPOSOB PODAWANIA POKARMOW DO PRZETOK ODŻYWCZYCH: podaż pokarmu, jego konsystencja i zawarte składniki odżywcze zależy od: miejsca, do którego się podaje pokarm istotne jest tez przygotowanie przewodu pokarmowego do tej drogi podawania posiłku oraz wykorzystywanej metody.
PROBLEMY PIELEGNACYJNE PACJENTOW Z URAZAMI UKLADU KOSTNO-STAWOWEGO (PIELEGNIARSTINO CHIRURGICZNE)
PROBLEMY PIELEGNACYJNE PACJENTOW Z URAZAMI UKLADU KOSTNO-STAWOWEGO
ZŁAMANIE KOSCI — przerwanie ciągłości kości pod wpływem urazu
Jest to ciężkie zaburzenie, ponieważ wraz ze złamaniem kości następuje także
• Obfity wylew kiwi • Zastój krwi i chłonki • Uszkodzenie przyległych stawów i mięśni
Stopnie ciężkości obrażeń kości :
- Złamanie proste
- Złamanie wieloodłamowe
- Złamanie zmiażdzeniowe
Rodzaje złamań:
1. W zależności od mechnizmu złamania:
• POŚREDNIE - powstaje z dala od miejsca zadziałania siły.
• BEZPOŚREDNIE - powstaje w miejsce przyłożenia siły
2 W zależności od przerwania obwodu kości
- ZUPEŁNE - przerwanie całego przekroju kości
- NIEZUPEŁNE - występuje tyIko przerwanie części przekroju kości - szczelina tylko na jednym brzegu kości
- złamanie podokostnowe - typu „zielonej gałązki” - całkowite przerwanie kości bez naruszenia okostnej
3 W. zależności od kierunku działania siły urazu:
przez zgięcie, skręcenie, przesunięcie, rozerwanie, zgniecenie
4. Z punktu widzenia klinicznego i rokowania:
* ZLAMANIA ZAMKNIĘTE - przerwanie ciągłości kości bez uszkodzeń skóry
* ZLAMANIA OTWARTE - naruszenie ciągłości skóry nad linią złamania
POWIKLANIA ZLAMAN KOŚCI:
A. OGOLNE: zatory tłuszczowe w krążeniu mózgowym i płucnym , wstrząs urazowy w wyniku dużej utraty krwi, wynikające z unieruchomienia- np. zapalenie płuc, powikłania zatorowo-zakrzepowe. Odleżyny
B. MIEJSCOWE: - uszkodzenie naczyń krwionośnych i nerwów,
- uszkodzenie stawów i sąsiednich narządów
- zakażenie kości powstające w wyniku przenikania drobnoustrojów przez ranę w złamaniu otwartym lub jako powikłanie operacji
* zespół niedokrwienia Volkmana (w wyniku powikłań związanych z niedokrwieniem przedramienia — ucisk tętnicy ramiennej (brak tętna, bladość palców, „ręka szponiasta”, w której palce mogą się tylko wyprostować jedynie przy zgiętym nadgarstku. często też występuje uszkodzenie nerwu z zaburzeniami czucia
* Zespół Sudecka (algo dystrofia) - powstaje w wyniku unieruchomienia polega na ostrym zaniku mięśni szczególnie w okolicy nadgarstka lub kostki (bolesny obrzęk tkanek okołostawowych z upośledzeniem ruchów w stawie dochodzi do przykurczu i zaniku mięśni, skóra zimnna, włosy wypadają na powierzchni kończyny)
ETAPY PROCESU GOJENIA SIĘ ZLAMAN:
1 Krwiak niezorganizowany — 3 -4 dni po złamaniu
2 Organizacja krwiaka — około 10-12 dni
3. Tworzenie się tkanki przedkostnej — około 15 dnia
4. Tworzenie się tkanki kostnawej — 4-8 tygodni 5 przebudowa tkanki kostnawej
Powikłania zrostu kości
-Zrost opóźniony — brak zrostu po 6 -ciu miesiącach od złamania
- Brak zrostu — brak zrostu po 12 —tu miesiącach
- Staw rzekomy- czyli utrwalony brak zrostu.
• hipertroficzny- nadmiar kostniny w szparze złamania
• hipotroficzny- brak kostniny w szparze złamania
LECZENIE ZŁAMAŃ KOŚCI
1. ZACHOWAWCZE:
ETAPY
- REPOZYCJA- odtworzenie prawidłowego ustawienia odłamów(w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym sposobem zamkniętym lub otwartym lub przez Wyciąg szkieletowy
- UNIERUCHOMIENIE:- uzyskane repozycją ustawienia kosci do czasu zrostu
❑ Opatrunkiem gipsowym, unieruchamiającym z tworzyw sztucznych
❑ Wyciągiem szkieletowym
- REHABILITACJA usprawniająca w celu zapobiegnięcia przykurczom i zwiotczeniu mięśni
2. OPERACYJNE— zespolenie złamanej kości przy użyciu specjalnego sprzętu chirurgicznego wykonanego z nierdzewnej stali
LECZENIE ZŁAMAN - polega przywróceniu pelnej sprawości przez:
- uzyskanie pelnego zrostu w prawidlowym ułożeniu odłamów
- doprowadzenie do pelnej sprawności stawów i mięśni po dlugim unieruchomieniu przez lecznicze usprawnianie (rehabilitacja)
OPATRUNEK GIPSOWY • Leczenie za pomocą opatrunkow gipsowych stosuje się u chorych:
- z zamknietym złamaniem koSci konczyny dolnej lub górnej bez przemieszczenia odłamow kostnych
- ze złamaniem otwartym, niezakwalifikowanych do zabiegu operacyjnego
- urazy stawow oraz tkanek miekkich narzadOw ruchu np skrecenia, zwichniecia
Opatrunek qipsowy może byc zastosowany:
• w okresie przedoperacyjnym • może stanowić zasadniczy sposob leczenia, moze być uzupelnieniem wykonywanego wcześniej zabiegu operacyjnego
Celem opatrunku qipsoweqo jest:
• zapewnienie stałego kontaktu odłamów kostnych,
• oraz utrzymanie osi kończyny na wysokosci zlamania
Ze względów technicznych opatrunki gipsowe dzieli sie na:
• tzw. opatrunki duZe (np. gips biodrowy, gips piersiowo-ramienny gorset),
• opatrunki gipsowe srednie (np. gips udowy, ramienny)
■ opatrunki male (np. gips na dlon lub palce),
Techniki wykonywania opatrunkow: ✓ moga bye nakladane w formie podlużnikow technika okreZna lub mieszana
✓ szyna gipsowa podluZniki gipsowe mocuje sie opaskami elastycznymi,
✓ opatrunki typu tutor - okrężnie zakłada sie opaski gipsowe, najczęściej z umieszczeniem podlużnika gipsowego, kt6ry mocuje sie obwojami kolejnych opasek gipsowych.
OPATRUNEK GIPSOVVY Techniczne wykonanie opatrunku gipsowego polega na:
❑ zanurzeniu w pojemniku z woda o temperaturze 28-30 stopni jednoczeSnie 4-6 opasek przez okolo 1 minute do czasu zakohczenia wydzielania sie pecherzykOw powietrza (pozostawienie opaski w wodzie ponad 4-5 min czyni ja bezwartoSciowa).
❑ opaski gipsowe wyjmuje sie oburącz z wody, wyciskajac jednoczeSnie jej nadmiar (chwyt ten pozwala na wyciSniecie nadmiaru wody bez utraty masy gipsowej).
❑ opaske rozwija sie rOwnomiernie i bez napiecia, obwoje powinny zachodzie na siebie na 1/3 szerokoSci, nie moga by6 pomarszczone
❑ kolejne warstwy nalezy zaloZy6 po stwardnieniem gipsu juz nałożonego.
OPATRUNEK GIPSOWY
Podłużniki gipsowe wykonuje sie doraźnie dla każdego pacjenta po zmierzeniu dlugości, np. podudzia, przedramienla. Wykonuje sie je na twardym podlotu przez nakładanie na siebie około 7 warstw opasek gipsowych Ulożony podłużnik składa harmonijke I zanurza w wodzie Wyjecie i wycisniecie obowiazuje jak przy opasce gipsowej. Jeżeli podłużnik ma pozostać jedynym unieruchomieniem konczyny to powinien obejmować co najmniej potowe jej obwodu.
❑ Zalożony opatrunek gipsowy modeluje sie, tzn dostosowuje do powierzchni z uwzględnieniem plaszczyzn i wystepow anatomicznych.
❑ Modelowanie polega na wpuklaniu dłonia (w czasie tężenia gipsu) jeszcze Swiezego opatrunku, aż do momentu stwardnienia gipsu.
❑ W koncowej fazie tężenia opatrunku gipsowego wykonuje sie tzw. kosmetyke, ktora polega na wygladzaniu powierzchni gipsu w celu uzyskania gladkiej, jednolitej powterzchni opatrunku.
OPATRUNEK GIPSOWY : wycina sie nadmiar gipsu i odsłania odcinki ciła które nie powinny być zagipsowane (np palce, jesli zachodzi konieczność stalego dostepu do rany, nalezy wyciać w opatrunku gipsowym odpowiedniej okienko w ksztatcie prostokata (jeśIi gips jest mokry wycina sie je ostrym nożem chirurgicznym. lub używa sie elektrycznej piły oscylacyjnej czy recznej piły do gipsu)

Wysychanie opatrunku gipsowego: ➢ opaski gipsowe na ogół twardnieją w czasie 3-7 minut,
➢ opatrunki gipsowe składajace sie z kilku opasek wysychaja w ciągu kilku godzin, opatrunki wykonane z wiekszej liczby opasek moga schnać nawet kilka dni.
Opatrunek gipsowy w związku z rozwojem technologii tworzyw sztucznych coraz wieksze zastosowanie znajduja opaski z tworzyw chemoutwardzalnych, opatrunki unieruchamiające z tworzywa sztucznego składają się z plecionych włókien szklanych i sa impregnowane żywicą poliuretanową. Opaski po zanurzeniu w wodzie utwardza się w ciagu kilku sekund. Z Uwagi na dużą elastyczność opaski, każdorazowo po wykonaniu obwoju należy chwile odczekac, aby opaska samoistnie obkurczyla się i w można ja modelowac, np. na konczynie. Twardnienie opatrunku trwa ok. 4 minut, całkowita twardosc uzyskuje się po około 30- 45 minutach.
Opatrunek gipsowy zaleta ich to: łatwe formowanie, gotowy opatrunek jest lżejszy niż tradycyjny gipsowy, jest odporny na wodę, co umożliwia pacjentowi mycie i kapiel, w pełni przepuszcza powietrze, jest radioprzepuszczalny. Dostepne sa opaski termoutwardzalne, które przed założeniem zanurza się na kilka minut w wodzie o temp. 60- 70 stopni. Dopiero w tej temp. Opaska uzyskuje pelna elastyczność i wymaga szybkiego założenia. Modelowanie takiego opatrunku można uzupełnić rozgrzewając jego fragmenty strumieniem ciepłego powietrza.
MODEL OPIEKI PIELGNIARSKIEJ NAD CHORYM LECZONYM OPATRUNKIEM GIPSOWYM Problem zdrowotny I Niepokoj spowodowany zaplanowaną repozycia (nastawieniem zlamanej kości) oraz wykonaniem opatrunku gipsowego,
Cel opieki zmniejszenie niepokoju pacjenta.
Plan dzialania: Pomfomowanie pacjenta o podaniu SrodkOw znieczulajacych przeciwbólowych przed repozycja oraz sposobie wykonania rekoczynu
• Przygotowanie pacjenta do zalożenia gipsu.
• wyjaSmeme celu zabiegu, sposobu zalożenia i rozleglosci opatrunku
• Przygotowanie narzedzi do zalożenia opatrunku gipsowego (oczyszczenie skóry i oczyszczenie, zabezpieczenie jalowym gazikiem ewentualnych otarć naskórka I ran pourazowych)
• Ulozenie chorego w pozycji wygodnej, z zachowaniem wlaSciwej sylwetku ciala (przestrzegac fizjologicznego ustawienia konczyny)
- Wspoluczestniczenie przy zakladaniu opatrunku gipsowego zgodnie z procedure
- Informowanie chorego na bieżaco o wszystkich wykonywanych czynnościach
MODEL OPIEKI PIELEGNIARSKIEJ NAD CHORYM LECZONYM OPATRUNKIEM GIPSOWYM
Problem zdrowotny II Ryzyko ucisku z powodu zniekształcenia mokrego opatrunku
Cel opieki- zapobieganie zniekształceniu gipsu
Plan działania: - Ułożenie chorego w pozycji zabezpieczajacej gips przed splaszczeniem nad wystepami kostnymi (piety, posladki, barki)- nie opierac gipsu o twarde podloze( np stopa powinna być wysunięta, aby nie doszlo do splaszczenia gipsu na wysokosci piety) Wyjatnienie pacjentowi wlatciwego postepowania dotyczacego okresu wysychania gipsu:
• Utrzymanie swobodnego dostepu i ruchu powietrza przez unikanie przykrywania gipsu posciela
• Wykluczenie suszenia gipsu urzadzeniami elektrycznymi (oparzenie pod opatrunkiem)
• Co kilka godzin przypominanie i pomaganie przy zmianie pozycji ciala w celu umożIowieNia rownomiernego wysychania gipsu - Okrycie pozostatych czesci ciala pacjenta nie objetych opatrunkiem gipsowym w celu zapobiegruccia oziebieniu organizmu
Problem zdrowotny III Dolegliwości bólowe z powodu zlamania kości
Cel opieki- zlikwidowanie bolu
Plan dzialania - Obserwacja nateZenia i charakteru bolu oraz roZnicowanie z objawami zaburzen krazenia lub poraZeniem nerwOw z powodu ucisku Zastosowanie dzialah podwyZszajacych próg boloyvy (zmiana pozycji, utoZenie chorej konczyny wyZej - Podanie lekOw p/bolowych zgodnie zez zleceniem lekarza (moga maskować objawy powiklan z powodu ucisku gipsu)
Problem zdrowotny IV Ryzyko wystapienia powiklati z powodu ucisku qipsu na kończynę (zaburzenia krazenia i unerwienia w unieruchomionej konczynie, uszkodzenie skOry)
Cel opieki- zapobieganie nastepstwom ucisku
Plan opieki - Uniesienie unieruchomionej konczyny w opatrunku gipsowym (podwieszenie — temblak na konczynie gornej, aby dlon była ułoZona wyzej w stosunku do łokcia, a konczyne dolną układa sie wyżej) - Kontrola ciepłoty konczyny, zabarwienia skóry (objawy niepokojace konczyna zimna, blada, sina) oraz stopnia narastania obrzeku, Sprawdzenie zakresu ruchOw palcow nogi dłoni oraz ich ulozenia (opadanie dłoni. lub stopy Swiadczy o ucisku na nerw) - Nauczenie chorego rozpoznawania objawow uciśniecia nerwu strzałkowego lub promieniowego (dretwienie mrowienie palcOw oraz niemozność ich zginania prostowania). a także zglaszania personelowi subiektywnych odczuć w tym zakresie Powiadomienie Iekarza o zaistnientu niepokojacych objawOw i braku poprawy po zmianie utożenia unieruchomionej konczyny oraz przygotowanie zestawy do podciecia brzegu opatrunku lub rozciecia rozchylenia gipsu Obserwacja miejsc narazonych na otarcia i odparzenia(brzegi zalożonego opatrunku gipsowego) oraz zabezpieczenie skOry Srodkami ochronnymi
Problem zdrowotny V Deficyt samoopieki z powodu dysfunkcji narząu ruchu choreqo z opatrunkiern qipsowym
Cel opieki- zaspokojenie potrzeb biologicznych pacjenta
Plan dzialania• - Ocena stanu funkcjonalnego chorego i ustalenie zakresu potrzebnej pomocy oraz zaplanowanie i realizowanie dzialan umozliwiajacych zaspokojenie potrzeb fizjologicznych - Wspoldzialanie w usprawnianiu ruchowym oraz w pionizacja chorego oraz uczestnictwo w uczeniu lokomocji i uzywaniu pomocniczych aparataw ortopedycznych we wsólpracy z zespołem rehabilitacyjnym - Motywowanie i wspieranie chorego w podejmowaniu dzialan samopielegnacyjnych i cwiczen usprawniajacych Zapewnienie bezpiecznego transportu do pracowni radiologicznej w celu wykonania kontrolnego radlogramu Zapewnienie pacjentowi łóżka ortopedycznego wyposazonego w ramę bałkańską i trapez, drabinki przyłóżkowej, które umożliwiają dźwiganie ciała - Zapewnienie wygodnego podloZa zabezpieczajacego przed przeciazeniem stawów łokciowych w rozleglym opatrunku gipsowym np Desoulta
Wyciąg zastosowanie wyciągu w leczeniu złamań polega na przyłożeniu do kończyny siły o wybranym kierunku przez zastosowanie drutu lub grotów przebijających umieszczonych przy nasadach prostopadle do osi długiej kości, zastosowanie w przypadkach nastawiania i unieruchamiania złaman kosci, jak i nastawienia zwichnięć.
Rodzaje wyciągów: za skórę(wyciąg pośredni)nałożenie na kończynę pasów przylepca, mikroporowatej gąbki, za kość(wyciąg bezpośredni, inaczej szkoletowy) wprowadza się w typowe miejsca – nadkłykcie kości udowej, guzowatość piszczeli, dolną nasadę piszczeli, kość piętowa, wyrostek łokciowy- druty Kirschnera lub gwoździe Staeinmana za pomocą wiertarki elektrycznej, we wszystkich przypadkach stosowania wyciągu bezpośredniego istotne jest odpowiednie napiecie drutu w klamrze wyciągowej, w celu ograniczenia siły tnącej kości, jednoczesnie duze napiecie skory na drucie likwiduje się przez jej kilkumilimetrowe naciecie, Az do otworu, w którym tkwi drut, w celu zapobiegniecia wystapienia martwicy skory i zakazenia kości.
Wyciąg : zabezpieczenie drutu jałową gazą i założenie metalowych tarczek uniemożliwia przemieszczanie się drutu w kanale kostnym, wszelkiego rodzaju wyciagi zaopatruje się w gladki i mocny sznurek i bloczki wyciągowe, zmieniające kierunek działania siły wyciągu oraz jej niezmienna wartość w czasie ruchów chorego, kończynę układa się na szynie z bloczkami i obciaza ciężarkami(najczęściej stosuje się regule 1/10 wagi chorego)wazne aby oś wyciągu była przedłużeniem osi konczyn, a ciężarki zwisały swobodnie.
Problem zdrowotny I
Niepokójchorego spowodowany koniecznością zalozenia wyciągu szkieletowego(bezpośredniego)
Cel- zmniejszenie niepokoju chorego
Plan działania
umożliwienie kontaktu z lekarzem w celu dostarczenia informacji na temat leczenia za pomoca wyciągu szkieletowego
wyjaśnienie celu i sposobu zakladania oraz mechanizmu działania wyciągu bezpośredniego
wyjaśnienie konieczności zastosowania narzedzi mechanicznych(wiertarka elektr.)do wykonania otworów w kościach
współudział w zastosowaniu leków przeciwbólowych i w znieczuleniu miejscowym przed założeniem wyciągu
przygotowanie zestawu do założenia wyciągu i współudział w jego zakładaniu
poinformowanie pacjenta o wszystkich podejmowanych czynnościach przy zakładanym wyciągu
Problem zdrowotny II
Możliwość braku zrostu kości z powodu nieskutecznego działania wyciągu
Cel- zapobieganie powikłaniom przez zapewnienie skuteczności działania wyciągu
Plan opieki
Pacjent powinien leżeć w pozycji na plecach
Nie należy dokonywać modyfikacji działania wyciągu(zmiana wartości i kierunku obciążenia)bez zgody lekarza
Pościel i odzież nie może kolidować z elementami wyciągu ze względu na możliwość zmiany jego parametrów(siły,kierunku)
Linka naciągowa powinna mieć odpowiednią długość i naprężenie
Ciężarki nie powinny opierać się o bloczki i ramę łóżka, ani opadać na podłoże oraz powinny być zabezpieczone przed wypadnięciem(umieszczenie w płóciennym mankiecie, nie wolno ich potrącać)
Problem zdrowotny III
Możliwość wystąpienia zaburzen w krążeniu krwi i ukrwieniu oraz bólu konczyny z powodu zastosowania duzych sil naciągowych
Cel zapobieganie powikłaniom wynikającym z zaburzen krazenia krwi, unerwienia oraz bólu
Plan
obserwacja konczyny w kierunku objawów niedokrwienia(zbledniecie, zasinienie, obrzek)
kontrola zaburzen unerwienia z powodu ucisku na nerw strzałkowy lub promieniowy(zginanie grzbietowe stopy lub dłoni)
zapobieganie dolegliwościom bólowym przed ostrożną pielęgnacje pacjenta unikanie potracania ciężarków
zastosowanie działań podwyszajacych prog bólowy zgodnie z procedurą uwzględniając przeciwwskazania
współudział w działaniach farmakologicznych niwelujących dolegliwości bólowe zgodnie z kartą zlecen
Problem zdrowotny IV
Możliwość wystąpienia uszkodzenia skóry i zakażenie kości z powodu założonych drutów Kirschnera
Cel zapobieganie zmianom skórnym zakażeniu
Plan
Współudział w założeniu wyciągu w warunkach bezwzględnej aseptyki chirurgicznej
Obserwacja stanu skóry wokół drutu w kierunku objawów zapalenia
Kontrola opatrunku w miejscu wprowadzenia drutu i jego zmian w razie potrzeby
Obserwacja konczyny pod katem ewentualnego zakazenia(zaczerwienie, obrzek, bolesność)
Problem zdrowotny V
Deficyt samo opieki oraz unieruchomienie z powodu zastosowania wyciągu
Cel zapobieganie powikłaniom zapewnienie pacjentowi potrzeb biologicznych
Plan
Zapoznanie chorego z celem zastosowania wyciągu oraz ograniczeniami
Zapewnienie pacjentowi łóżka ortopedycznego w ramę bałkańską, trapez, które umozliwiaja mamine pozycji chorego w lozku w stopniu wskazanym i bezpiecznym
Wykonywanie działan pielęgnacyjnych z pomoca drugiej osoby w celu zapewnienia prawidłowego działania wyciągu przez unoszenie się pacjenta nad poziomem łóżka
Zapewnienie prawidłowego ustawienia stopy lub dłoni zapobiegającego padaniu i przykurczom, zgodnie z przyjętą procedura
Problemy pielęgnacyjne pacjentów z urazami układu kostno – stawowego
Złamanie szyjki kości udowej
Charakterystyka
- uszkodzenie typowe dla wieku starczego w związku z :
* zrzeszotnieniem kości
* zmniejszeniem sprawności fizycznej
* postępującymi procesami miażdżycowymi w ośrodkowym układzie nerwowym
- stanowią zagrożenie życia z powodu powikłań związanych z unieruchomieniem w łózku:
* zapalenie płuc
* zakażenie dróg moczowych
* powikłania zatorowo- zakrzepowe w płucach i mózgu
* odleżyny
Rodzaje złamań szyjki kości udowej ze względu na miejsce przełomu:
- podgłowowe
- przez szyjkowe
- przykrętarzowe
Rodzaje złamań ze względy na mechanizm złamań
- złamanie odwiedzeniowe najczęściej zaklinowane
- złamanie przywiedzeniowe przemieszenie ze skróceniem konczyny górnej i konczyny dolnej do tyłu
Gojenie się złamań szyjki kości udowej jest szczególnie niekorzystne ze względu na:
- specyficzne warunki anatomiczne(pierwotne i wtórne niedokrwienie odłamów)
- warunki patomechaniczne(duża niestabilność złamań)
W leczeniu złaman szyjki kosci udowej obowiązują zasady:
- unikania wtornego uszkodzenia unaczynienia odłamów
- wczesnego i dokładnego nastawienia odłamów oraz ich stabilnego zespolenia
- wczesnego podjęcia fizjologicznej czynności przez kończynę
Pacjent po zabiegu operacyjnym z powodu urazu narządu ruchu
Problem zdrowotny I
Ryzyko wystąpienia powikłań pooperacyjnych ze strony układu krazenia z powodu duzej utraty krwi
Cel zapobieganie powikłaniom wystapienia krwawienia, zapewnienie pacjentowi bezpieczeństwa
Plan prowadzenie karty pooperacyjnej
Problem zdrowotny II
Ryzyko wystapienia powikłań wynikających z rodzaju znieczulenia(znieczulenie miejscowe)
Cel zapobieganie powikłaniom po znieczuleniu miejscowym
Plan przestrzeganie zasad postepowania z chorym w znieczuleniu miejscowym
Problem zdrowotny III
Ryzyko wystąpienia zakażenia rany pooperacyjnej z powodu założonych drenów do rany, obniżonej odporności w wyniku utraty krwi oraz niedostatecznego ukrwienia w przypadku złamania szyjki kości udowej
Cel zapobieganie infekcji rany
Plan
Kontrola stanu opatrunku i procesu gojenia się rany
Obserwacja wydzieliny z założonym drenażu oraz pielęgnacja pacjenta z drenami zgodnie z procedurą
Kontrola wyników laboratoryjnych badan
Współudział w profilaktycznej antybiotykoterapii
Utrzymanie higieny osobistej i otoczenia
PACJENT PO ZABIEGU OPERACYJNYM Z POWODU URAZU NARZADU RUCHU.
Problem zdrowotny IV
• Niepokój przed zmianą opatrunku z powodu bólu pooperacyjnej
Cel obniżenie niepokoju pacjenta oraz zniwelowanie dolegliwości bólowyc
Plan działania:
• Zastosowanie niefarmakologicznych metod niwelowania bólu zgodnie z procedura
• Udział w farmakologicznym postępowaniu przeciwbólowym - podawanie środka przeciwbólowego np. w pompie infuzyjnej oraz regulowanie dawki w zależności od natężenia bólu zgodnie ze zleceniem lekarskim
• Przed wykonaniem opatrunku zwiększenie dawki leku przeciwbólowego w pompie infuzyjnej, podanie leku drogą domięśniową lub przez cewnik zewnątrzoponowy zgodnie ze zleceniem lekarza
Problem zdrowotny V
• Lek przed wykonywaniem ćwiczeń usprawniających, pionizacja i lokomocją spowodowany obawą występienia wtornej dysfunkcji narządu (zespolenie metalem, endoproteza).
• Cel opieki - zniwelowanie leku, zapewnienie bezpieczenstwa.
Plan dzialania:
* Przedstawienie pacjentowi znaczenia aktywnosci fizycznej i jej wpływu na prawidlowe funkcjonowanie narzadow oraz przekonanie chorego o konieczności systematycznej rehabilitacji oddechowej i ruchowej.
* Współudzial w wykonywaniu ćwiczen biernych, izometrycznych, czynnych zdrowych cześci ciala, w kolejnym etapie w rozpoczeciu cwiczen czynnych operowanej konczyny oraz pierwszej pionizacji i próby chodzenta zgodnie z przyjeta procedurą w danym oddziale oraz ze zleceniem lekarza a takZe we wspolpracy z zespolem fizjoterapeutycznym.
* Stopniowe, ostrozne zwiekszanie zakresu wykonywanych cwiczen w zależnotci od stanu pacjenta i zastosowanych metod leczenia operacyjnego zgodnie ze zleceniem lekarskim.
* Zapewnienie pacjentowi poczucia bezpieczeństwa przez okazana pomoc, obecność przy wykonywaniu cwiczen ruchowych.
* Obserwacja tolerancji wysilku wykonanego przez pacjenta (samopoczucie, tętno, oddech) oraz zapewnienie warunkow do wypoczynku
* Rehabilitacja ruchowa pacjentow po zabiegach operacyjnych w wyniku urazów narzadu ruchu zmierza do jak najszybszego przywrócenia im możliwie najpełniejszej sprawności fizycznej, psychicznej i zawodowej
* Podstawowa metoda rehabilitacji tej grupy pacjentow sa cwiczenia ruchowe w postaci gimnastyki leczniczej, która ma na celu zwiekszenie zakresu ruchów w stawach oraz wzmocnienie siły mięśniowej, a także podniesienie sprawności ogólnej,
* U pacjentów po operacji szyjki kości udowej biologiczne wygojenie się endoprotezy stawu biodrowego łacznie z odtwarzaniem pelnego dzialania mięśni i czucia głębokiego trwa długo, około 9-12 miesięcy i wymaga podjecia przez pacjentow systematycznego treningu oraz ćwiczeń wykonywanych harmonijnie, bezboleśnie i z dobrym wyczuciem, w celu unikniecia ryzyka wystapienia powiklania, jakim jest zwichniecie endoprotezy
Usprawnianie pacjenta po operacji złamania szyjki koSci udowoj, w zależnoSci od rodzaju wykonanego zabiegu oporacyjnego (endoprotoza połowicza, totalna lub zespolenie metalem), przykładowy plan dzialania przedstawia sie nastepujaco:
I doba:
• ćwiczenia oddechowe,
• ćwiczenia bierne kończyny operowanej od czeSci dystalnych — zginanie w stawach kolanowych do wyczuwalnego oporu
II doba:
• cwiczenia oddechowe,
• cwiczenia bierne (ruchy w wiekszym zakresie),
• cwiczenia izometryczne,
• cwiczenia czynne (zginanie i prostowanie kończyny)
III doba:
• cwiczenia oddechowe,
• cwiczenia izometryczne,
• cwiczenia czynne (zginanie, prostowanie, przywiedzenie i odwiedzenie konczyny oraz cwiczenia z obciażeniem w celu zwiekszenia siły
• siadanie w lóżku ze spuszczonymi nogami,
• pionizacja pacjenta z delikatnym obciaZeniem konczyny operowanej (endoproteza połowicza),
pionizacja pacjenta i chodzenie przy użyciu sprzetu rehabilitacyjnego bez obciążania konczyny operowanej (endoproteza totalna, zespolenie metalem).
Problem zdrowotny VI
• Lęk przed powrotem do domu z powodu deficytu wiedzy na temat samoopieki.
Cel opleki - obniZenie leku przez przygotowanie pacjenta i jego rodziny do samopielegnacji.
Plan dzialania: wyjasnienie koniecznoSci przestrzegania zalecen lekarza i fizjoterapeuty dotyczacych usprawniania ruchowego, przypomnienie o zachowaniu równowagi miedzy ćwiczeniami ruchowymi odpoczynkiem (należy uważac, aby nie obciążać wysilkiem operowanego stawu konczyny, natomiast nadmierne jego oszczedzanie nie wpływa stymulującą na proces gojenia); Wspoludzial w nauce poslugiwania sie sprzetem rehabilitacyjnym (np. kule pachowe, lokciowe, balkonik) oraz wyjaśnienie koniecznosci uZywania ich przy chodzeniu na czas zalecony przez lekarza; Pouczenie o zachowaniu ostroznosci w codzennym funkcjonowaniu w celu zapobiegniecia zwichnieciu endoprotezy przez - unikanie glebokiego siadu. - unikanie silnych ruchow rotacyjnych do wewnatrz i na zewnqtrz, - unikanie wiekszego przywiedzenia; Wyjaśnienie konieczności unikania nadmiernego forsowania operowanej konczyny prowadzong gimnastyka lecznicza, z gwałtownymi i bolesnymi cwiczeniami, w celu zmniejszenia ryzyka powstawania skostnień okołostawowych; Wyjaśnienie pacjentowi i jego rodzinie znaczenia prawidlowego odZywiania wpływające na gojenie (np. niedobiór bialka czy hipowitaminoza opóżniaja gojenie rany oraz zwiekszają podatnośc na zakażenia); Zaproponowanie rodzinie pacjenta przystosowania warunków mieszkaniowych do potrzeb chorego (w miare możliwoSci) w celu ułatwienia codziennego funkcjonowania; Poinformowanie pacjenta o koniecznosci przestrzegania wyznaczonych wizyt kontrolnych oraz natychmiastowego zgloszenia sie do Iekarza w przypadku zaobserwowanta objawow niepokojacych ze strony operowanej konczyny(np. nasilone dolegliwosci bólowe).
ANATOMIA I FIZIOLOGIA
Największy organ
Funkcje: 1.0chronna •Utrzymuje plynu wewnatrz organizmu •Jest bariera dla bakterii z zewnatrz 2.Czuciowa 3.Termoregulacyjna
RODZAJE CZYNNIKOVV PARZACYCH
I. CZYNNIKI TERMICZNE A. Wilgotne cieplo -najczesciej oparzenia powierzchowne-wrzaca woda -oparzenia pelnej grubosci skory-para (przegrana) powoduje jeszcze wieksze szkody z powodu uwalniania utajonego ciepla parowania-tluszcz — wieksza temperatura — giebsze zniszczenia
B. Suche cieplo (zapałki, papierosy, palaca sie odziez, urzadzenia domowe- piecyki, zelazka, rortopiony metal) -niewielkie lecz głebokie oparzenia
II. SRODKI CHEMICZNE (ciężkość oparzenia zależy od rodzaju srodka chemicznego, jego stezenia i czasu dzialania) -wapno (lasowanie sie wapna w wyniku kontaktu z wilgotna skórą przez dlugi czas — glebokie oparzenia) -kwas fluorowodorowy (szybko przenika przez skore — głegbokie oparzenia) -fenol (przy dutej powierzchni oparzonej w wyniku wchłaniania się fenolu (niewydolność nerek)
III. ENERGIA ELEKTRYCZNA -uszkodzenia sa wieksze im wiekszy jest woltaż prądu , skora jest wilgotna, długi czas dzialania
IV. ENERGIA JADROWA -oparzenia sloneczne — powierzchowne, rozlegle, bolesne -,,blysk spawacza" — oparzenia oka Swiatlem wywołane przez łuk elektryczny — małe punktowe oparzenia nablonka rogowki -oparzenia jatrogenne np. w przebiegu radioterapii guzow
OPARZENIE(COMBUSTIO)- uszkodzenie tkanek wywolane przez nastepujace czynniki: - Termiczne - Chemiczne - Elektryczne - Promieniowanie jonizujace Lokalizacja oparzenia: - Skóra - Układ oddechowy - Układ pokarmowy
STOPIEŃ I- oparzenie powierzchowne
1.Przyczyna: - Dluga ekspozycja na słońce - Krotkie dzialanie gorącego plynu, ognia, blysku, oraz czynnika chemicznego 2. Zabarwienie: -Czerwone 3. Powierzchnia: -Sucha lub bardzo małe pecherze 4. Czucie: - bol
STOPIEN II- oparzenie poredniej grubosci skory
1.Przyczyna: - Ograniczone dzialanie goracego plynu,ognia, blysku oraz czynnika chermcznego 2. Zabarwienie: -roZowe lub cętkowane czerwone 3. Powierzchnia: -wilgotna i sącząca 4. Czucie: - ból II a — warstwy powierzchowne skóry II b — warstwy głebokie skory
STOPIEŃ III – oparzenie pełnej grubości skóry
1. Przyczyna: przedłużone działanie ognia, gorących przedmiotów, czynnika chemicznego, lub kontaktu z elektrycznością o wysokim woltażu
2. Zabarwienie: perlisto biały lub zwęglony półprzezroczysty, pergaminowy, mogą być widoczne wyrzepione naczynia.
3. Powierzchnia sucha i nieelastyczna
4. Czucie brak czucia dotyku
STOPIEŃ IV jest to skrajna postać oparzenia tj. zwęglenie tkanek dotyczy głębszych struktur niż skóra
1. Przyczyna długotrwały kontakt z płomieniem, oparzenie elektryczne
2. Powierzchnia jak w III stopniu, ale mogą być widoczne kości, mięśnie i ścięgna
3. Zabarwienie jak w III stopniu
4. Ból – czucie jak w III stopniu
Rozległość oparzenia – ocena powierzchni oparzenia
1. Reguła dziewiątek Wallacea – u dorosłych
- głowa 9% powierzchni ciała
- konczyna górna 9% pow. ciała
- tułów z przody – 18% pow. ciała
- tułów z tyłu – 18% pow. ciała
- konczyna dolna – 18% pow. ciała
- krocze- 1 % pow. ciała

Ocena ciężkości oparzenia
Głębokość oparzenia+ powierzchnia oparzenia

CIĘŻKOŚĆ OPARZENIA
LEKKIE oparzenie I i II stopnia o powierzchni do 15% ciała u dorosłego i do 10 % ciała u dzieci lub oparzenie III stopnia obejmujące do 5 % powierzchni ciała
ŚREDNIE oparzenie I i II stopnia o powierzchni 15- 10 % ciała u dorosłych oraz 10-20 % dzieci lub oparzenie III stopnia obejmujące do 15 % powierzchni ciała
CIĘŻKIE oparzenie I i II stopnia o pow. powyżej 30 % ciała u dorosłych i 20 % u dzieci i starszych lub oparzenie III stopnia obejmujące powyżej 15 % pow. ciała
Wskazania do leczenia szpitalnego chorych w zależności od rany oparzeniowej i współistniejących obciążeń
Kwalifikacje oparzeń do leczenia szpitalnego wg. ABA(Amerykańskiego Towarzystwa Oparzeniowego)
* każde oparzenie >10% CPC u chorych w wieku <10 r. ż. oraz >50 r.ż.
* oparzenia >20% CPC w każdej grupie wiekowej
* oparzenia pełnej grubości skóry obejmujące >5 % CPC
* oparzenia rąk, twarzy, stóp, krocza oraz różnych stawów
* oparzenia elektryczne
* oparzenia chem.
* oparzenia dróg oddechowych, uraz mechaniczny z zakażeniem, znaczne przed urazem obciążenia chorobowe
Kryteria transportu do centrum oparzeniowego
Zarówno oparzenia II i III stopnia:
- >20 % pow. ciała dla każdego wieku
- > 10 % pow. ciała <10 lub >50 r. ż.
III stopnia
- >5 % pow. ciała
- oparzenia twarzy, dłoni, stóp, genitaliów lub stawów
Szczególne rodzaje oparzeń
- elektryczne i porażenie piorunem
- chem.
- urazy wziewne
- oparzenia okrężne klatki piersiowej i kończyn
- poważne choroby towarzyszące
- inne poważne urazy towarzyszące
Wstępne postępowanie na miejscu zdarzenia
Bądź swiadomy zagrożeń (Linie elektryczne , niebezpieczne materiały lub związki chemiczne)
Nie odłączaj linii energetycznych, nie usuwaj środków chemicznych, jeśli nie jesteś do tego przeszkolony i odpowiednio wyposażony
Czynniki powodujące uszkodzenia tkanek w przypadku oparzeń chemicznych:
- rodzaj czynnika chemicznego
- stężenie substancji
- ilość środka
- czas ekspozycji
- sposób kontaktu
- mechanizm działania:
Choroba oparzeniowa to zespół objawów ogólnych spowodowanych oparzeniem:
- wstrząs oligowolemiczny
- niewydolność nerek
- niewydolność oddechowa
- porażenie układu pokarmowego
* wrzody stresowe
Fazy choroby oparzeniowej
I (1-2 doba) wstrząs, kwasica, hemoliza, wrzód stresowy żołądka
II (2-5 dni)uruchomienie obrzeków, zatrucie produkatami rozpadu tkanek – niewydolność watroby, płuc, nerek i mózgu
III procesy odnowy tkankowej
Konsekwencje ogólnoustrojowe rany oparzeniowej:
utrata wody
utrata elektrolitów
utrata białka
utrata ciepła
zakażenie
ból
- powierzchnia skóry dorosłego człowieka = ok. 1, 7 m²
Urazy wziewne (zatrucie tlenkiem węgla, wdychanie trujących gazów, wdychanie dymu, wdychanie gorącego powietrza, wdychanie pary wodnej, uduszenie)
Objawy oparzenia górnych dróg oddechowych :
oparzenia twarzy
oparzenia brwi lub włosów w nosie
oparzenia ust
sadza w ślinie
przybywanie w płonącym zamkniętym pomieszczeniu