PEDAGOGIKA SPECJALNA
1 WYKŁAD 19.10
Wł. Zykcik (?) (red.) Pedagogika specjalna –wyd. UAM Poznań ( wstęp o autonomii na egzamin!)
Osoba niepełnosprawna jest podmiotem, zawsze ma prawo wyboru.
Pedagogika specjalna:
- dyscyplina naukowa, teoria i praktyka wspierania osób niepełnosprawnych
ma wymiar:
- teoretyczny (opisuje osoby niepełnosprawne, ich życie, problemy)
- praktyczny (jak zmieniać świat osób niepełnosprawnych, jak im pomóc, podmiotem jest osoba)
- normatywny ( problem celu, wartości, dlaczego pomagamy niepełnosprawnym, przedmiotem są wszelkie działania pomocy)
Podział pedagogiki specjalnej:
1) pedagogika specjalna niepełnosprawnych intelektualnie (Oligofrenopedagogika)
2) Surdopedagogika (pedagogika osób z wadą słuchu, nie głuchoniemych!)
3) Tyflopedagogika (pedagogika osób z wadą wzroku)
4) pedagogika terapeutyczna (pedagogika osób przewlekle chorych i niepełnosprawnych ruchowo)
5) pedagogika resocjalizacyjna (zajmuje się osobami, które nie przestrzegają norm społecznych)
6) pedagogika korekcyjna (zajmuje się dziećmi w wieku szkolnym w szkole powszechnej)
7) pedagogika niepełnosprawności sprężonych (wielorakich np. osoby z porażeniem mózgowym; osobami głuchoniewidomymi itp.)
2 WYKŁAD 26.10
Niepełnosprawni w starożytności:
- występowała większość niepełnosprawności współczesnych ( zespół Downa, matołectwo (kretynizm), niepełnosp. wzrokowa, ruchowa)
- zwyczaj uśmiercania niepełnosprawnych dzieci w całym starożytnym świecie (nie tylko w Sparcie)
- wypowiedzi Arystotelesa „ma obowiązywać prawo, aby nie chować żadnej kaleki”; Platona (hasła Eugenii); Seneki „ oddzielić nieurodziwe od urodziwego”; Homer – niewidomy? Czy ociemniały?; Hefajstos – mityczny niepełnosprawny Bóg „kulawy”, czyli niepełnosprawny ruchowo.
TERMINOLOGIA
Niepełnosprawność – terminologia medycyny – lekarze jako pierwsi zaczęli zajmować się tą problematyką
Pedagogika lecznicza – dawna, pierwsza nazwa pedagogiki specjalnej
Inna nazwa pedagogiki specjalnej to ortopedagogika (ortos – prosty, słuszny)
Ortodydaktyka – dydaktyka szkoły specjalnej (metody nauczania)
Edukacja specjalna
Defektologia – lata 70 – znaczenie historyczne, nauka o człowieku z defektem
Psychologia defektologiczna = psychologia kliniczna
Upośledzenie – starsze, zła nazwa, nacechowanie pejoratywne
Niepełnosprawność, poślad – nazwa uważana dzisiaj, nazewnictwo obojętne
Dziecko specjalnej troski – wymyślone przez rodziców dzieci upośledzonych umysłowo/ niepełnosprawnych (lata ’60) „Komitet pomocy dzieciom specjalnej troski”, osoba sprawna inaczej
Rehabilitacja – rehabilito – przywracam do stanu właściwego, przywrócić komuś cześć, godność
Rewalidacja – (waliduj – zdrowy, mocny) – przywrócenie mocy, zdrowia
Te dwa terminy stosujemy zamiennie (rehabilitacja= rewalidacja)
Kompensacja – zastępować – podstawowe działanie naprawcze, zjawisko złożone, wieloetapowe, przebiega na poziomie struktur mózgowych (teoria dynamicznych układów strukturalnych)
Kompensacje dzielimy:
- techniczna – poruszanie się na wózku, aparat słuchowy, balonik
- biologiczna – organ zastępuje i działa za inny (nerka działa za nerkę chorą)
- psycho – biologiczną – alfabet Braile’a
- społeczna –odnoszenie sukcesu w grupie, sport niepełnosprawnych
Dekompensacja – załamanie się procesu kompensacji
- dek. techniczna – popsucie się wózka
- dek. biologiczna – nerka przestaje działać
- dek. społeczna – ostra krytyka, niepowodzenie społeczne
Szkoła specjalna – szkoła powszechna, masowa
Ośrodek szkolno – wychowawczy – zespół placówek dla dzieci i młodzieży dla niepełnosprawnych
Młodzieżowy ośrodek wychowawczy – placówka o charakterze resocjalizacyjnym, niezdemoralizowanych.
Poradnie – (psychologiczno- pedagogiczna) – wydaje orzeczenie o niepełnosprawności ucznia – orzeczenie do kształcenia specjalnego
Inwalida i inwalidztwo – znaczenie wyłącznie prawne – osoba, która ze względu na chorobę czy niepełnosprawność ma ograniczenie w podejmowaniu pracy.
3 WYKŁAD 9.11
HISTORIA PEDAGOGIKI SPECJALNEJ
Starożytność
- występowały prawie wszystkie choroby współczesne (paleopatologia – nauka o stanie zdrowia starożytnych)
zespół Downa: gdy kobieta rodzi w starszym wieku (było mniej osób z taką chorobą z powodu niższej średniej wieku i krótszego życia starożytnych)
matołectwo: brak jodu uszkodzenie tarczycy upośledzenia (Alpy; pokraczne sylwetki)
niepełnosprawność wzrokowa: ślepcy byli traktowani jako nadzwyczajni ludzie talentami, wróżbici
* Homer: ociemniały czy niewidomy od urodzenia?
* Zeus: padaczka, „święta choroba”, w napadzie zabił dzieci
nie było retinopatii wcześniaczej (bo wcześniaki nie przeżywały)
Średniowiecze
- stosunek kształtowany przez religie
Kościół: w czasie inkwizycji palono takie osoby na stosie
Islam: nie poprawiać Allaha (ale w Arabii były początki opieki psychiatrycznej)
buddyzm: zasada ‘bycia dobrym’, opieki nad słabszymi
- rola zakonów jako pierwszych opiekunów niepełnosprawnych
infirmiarz: zakonnik niosący pomoc osobie chorej (pielęgniarz)
zakon jałmużników
- 1351: niepełnosprawni wydzieleni z ‘ludzi marginesu’ przez ordonans króla Jana Dobrego (Br. Geremek „Litość i szubienica”), zostali nazwali, oddzieleni od biedaków, dostali prawa (min. do żebrania)
* biedni: ekspulsowani (wyrzucani za bramy miasta), kary za żebry (chłosta, śmierć)
- instytucja opieki min. nad niepełnosprawnymi = szpital/szpital generalny
szpital: miejsce, w którym gromadzono chorych, żebraków, bezrobotnych itd., bo byli zagrożeniem dla miasta
najpierw chłosta dla wszystkich, potem pobyt (praktyki religijne w szpitalu)
późniejsze wieki: podział szpitali na specjalizacje
- początki Wielkiego Zamknięcia: odizolowanie ‘ludzi marginesu”
Obawa mieszkańców: więcej żebraków niż pracujących jest zagrożeniem dla bezpieczeństwa miasta
Odrębne instytucje, gdzie umieszczano biedaków (szpitale, więzienia, leprozoria)
*leprozorium: miejsce dla trędowatych (gdy trąd przygasł, pozostały puste, więc tam umieszczano niepełnosprawnych)
Odrodzenie
- Ludwik Vives (1492-1540)
„O życiu duszy”: początki psychologii empirycznej (introspekcyjnej)
„O wspieraniu ubogich”: świecka opieka nad ubogimi, sierotami i kalekami
* zakonnicy wg. Vivesa się nie opiekują chorymi, tylko się wzbogacają na państwowych pieniądzach
postulat szkół zawodowych dla niepełnosprawnych
- Andrzej Frycz-Modrzewski
„O obyczajach”: stworzyć urząd ‘dozorców ludzi ubogich”
- Jan Amos Komeński (1592-1670)
„Wielka pedagogika.” (Sztuka uczenia wszystkich wszystkiego): powszechnie kształcenie pomoże niepełnosprawnym (hominizacja)
edukacja dla wszystkich niezależnie od poziomu intelektualnego (bo każdego można czegoś nauczyć)
Oświecenie
- 1770, Paryż, Michael de L’Epee: szkoła dla głuchoniemych (metoda naturalna – język migowy)
- 1784, Paryż, Valentin Hauy: szkoła dla niewidomych
- 1778, Lipsk, Samuel Heinicke: szkoła dla głuchoniemych (metoda oralna)
- Wielka Rewolucja Francuska
Filip Pinel (psychiatra): oddziela idiotyzm (cel: usprawniać) od choroby psychicznej (cel: leczyć), podział upośledzonych umysłowo, terapia zajęciowa
koniec izolowania chorych psychiczne, ale ich leczenie
- Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela (1793): do roli państwa należy opieka nad potrzebującymi (min. chorymi), koniec ery Wielkiego Zamknięcia (uwięzienie może być tylko w wyniku postanowienia sądu)
XIX/XXw: początki systemu kształcenia specjalnego
- 1817, Dania: obowiązek szkolny dla głuchoniemych (potem kolejne państwa europejskie)
- progresywizm pedagogiczny (nowe wychowanie) a rozwój systemu kształcenia specjalnego (reformy szkolnictwa powstanie szkoły specjalnej)
powstanie pedologii i psychometrii dziecięcej
międzynarodowy fakultet pedagogiczny (Bruksela, Józefa Joteyko)
nauczanie wczesnoszkolne
uwzględnianie potrzeb i zainteresowań dzieci; aktywności wychowanków
o procesach rozwojowych dzieci
związki szkoły ze środowiskiem
nowy typ nauczania: bliżej ucznia; nie wykładowca a wychowawca
- wyodrębnienie dzieci o małym stopniu niepełnosprawności intelektualnej
Pedagogika specjalna (lecznicza) jako nauka
- 1921: Katedra Pedagogiki Leczniczej na Uniwersytecie w Brukseli (Owidiusz, Jean Decroly)
- 1925: Fakultet Defektologiczny na Uniwersytecie moskiewskim
- 1931: Katedra Pedagogiki Leczniczej na Uniwersytecie w Zurychu (H. Hanselmann)
1922: PIPS w Warszawie (Maria Grzegorzewska)
Dziedziny ped. Specjalnej:
- zdolnych i uzdolnionych (zdolności ogólne lub kierunkowe)
- rewalidacyjna i rehabilitacyjna (umysł, wzrok, słuch, sprzężone)
- lecznicza (choroby przewlekłe, niepełnosprawność ruchowa, starość)
- resocjalizacyjna (niedostosowanie społeczne, przestępczość)
- korekcyjna (uczenie się, zaburzenia mowy i emocji)
Interdyscyplinarność:
- medycyna: na czym polegają, skąd pochodzą, jak zapobiegać patologiom
Pedagogika lecznicza i terapeutyczna
Większa wiedza – mniej urodzeń niepełnosprawnych
Rozwój medycyny – rodzą się dzieci, które by nie przeżyły (wcześniaki)
- nauki techniczne
Wsparcie rehabilitacji (wózki, aparaty słuchowe)
Brak dbałości o środowisko
- psychologia
- psychometria (pomiar sprawności – testy, diagnozy)
- nauki prawne: resocjalizacja
- socjologia
-pedagogika ogólna
każda z dziecin ma swój język oraz terminologię i jest to powodem różnych podejść do danych określeń/nazw
4 WYKŁAD 16.11
PEDAGOGIKA NIEPEŁNOSPRAWNYCH INTELEKTUALNIE
OLIGOFRENIOPEDAGOGIKA
Podział niepełnosprawności intelektualnej ( „upośledzenia umysłowego”)
- niedorozwój (oligofrenia)
- demencje np. demencje starcze
Niepełnosprawność intelektualna nie jest chorobą!
Przemiany w pojmowaniu niepeł. intelektualnej:
- niepeł. intelek. (upośledzenie umysłowe) = choroba psychiczna
- oddzielenie niepeł. intelek. od choroby psychicznej (Pinel,L. Perzyna)
- niepeł. intelek. – niedostatek inteligencji
- niepeł. intelrk. – niedostatek inteligencji + trudności w przystosowaniu społecznym (obecnie)
IQ =$\frac{\text{wiek}\ \text{umys}l\text{owy}}{\text{wiek}\ z\text{ycia}}*100$
Początek pedagogiki niepeł. intelek.:
- od zawsze zauważano istnienie ludzi gł.,up. umysłowo (głuptacy, nawiedzeni, szaleńcy) – czczeni, eliminowani, ignorowani
Niedorozwój umysłowy – istnienie niższy niż przeciętny, ogólny poziom funkcjonowania intelektualnego (kryterium A) – co najmniej o 2 kryterium odchyleń standardowych, któremu towarzyszą istotne ograniczenia w zakresie funkcjonowania przystosowanego przynajmniej w zakresie dwóch spośród czynności: np. samoobsługa, komunikowanie się, kierowanie sobą, zdolności szkolne, praca, troska o zdrowie (kryterium B). Zaburzenie te ujawnia się w okresie rozwojowym, czyli do 18 roku życia (kryterium C)
Stopnie niepełnosprawności: Odchylenie:
- norma inteligencji ( rozwój prawidłowy)
- rozwój niższy niż przeciętny
- upośledzenie w stopniu lekkim (75% wszystkich) 70
- upośledzenie w stopniu umiarkowanym 50
- upośledzenie w stopniu znacznym 35
- upośledzenie w stopniu głębokim 0-19
Możliwości rozwojowe niepełnosprawnych intelek.:
| intelektualne | społeczne | |
|---|---|---|
| lekki | max. 8-12 lat | --------------------------------- |
| umiarkowany | max. 7-8 lat | 10 lat |
| znaczny | max. 5-6 lat | 7-8 lat |
| głęboki | -------------------------- | do 4 lat |
Pomoc:
-sporadyczna(lekki)/ograniczona(umiarkowany)/znaczna(znaczny)/całkowita(głęboki)
Przyczyny niepełnosprawności intelektualnej(historyczne):
- koncepcje demonologiczne – działanie demonów
- animalistyczne – ludzie niepełnosprawni jako zwierzęta
- XVII w. – poszukiwanie racjonalnych przyczyn (choroby duszy, ciała)
- przyczyny wyłącznie organiczne (uszkodzenie mózgu)
- przyczyny organiczne i kulturowe ( II połowa XX wieku)
Przyczyny niepełnosprawności intelektualnej(aktualne):
-przyczyny endogenne ( wewnętrzne, związane z genami, dziedziczeniem – dziedziczy się choroby nie upośledzenie) – zespół Downa (1/1700), zespół Edwardsa (trisomia 18, 1/8000), zespół Pateau (trisomia 13, 1/12000), fenyloketonuria, kretynizm (matołectwo)…
-przyczynny egzogenne (embriopatie, FAZ (zespół alkoholowy), okołoporodowe, nabyte po urodzeniu)
- przyczyny kulturowe
5 WYKŁAD 23.11
Instytucje zajmujące się osobami niepełnosprawnymi intelektualnie:
Ośrodek Wczesnej Interwencji:
- wczesne oddziaływanie medyczne i psychopedagogiczne w wypadku małych dzieci (0-7) z zaburzeniami rozwoju
- diagnoza, programy rehabilitacyjne + wspomaganie rodziców i opiekunów
- Polskie stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym (PSOUU) (kiedyś – Krajowy Komitet Pomocy Dzieciom Specjalnej Troski przy TPD – 1963 r.)
Poradnie psychologiczno-pedagogiczne:
- zespoły orzekające wydają orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego (= uczeń niepełnosprawny)
- podstawa skierowana do kształcenia specjalnego
U! Powiatowe Zespoły Orzekające – orzekają o stopniu ( znaczny, umiarkowany, lekki) niepełnosprawności – cele rentowe, ulgi itp.
LEKKA NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ INTELEKTUALNA (75% osób niep.)
- szkoły podstawowe
- gimnazja
- szkoły zawodowe
- klasy integracyjne/ nauczanie włączające
- nauczanie indywidualne (konieczność orzeczenia i skierowania, 4/6, 6/12, do 16 godz./ tygodniowo)
- Specjalne Ośrodki Szkolno- Wychowawcze
NIE MA PRZEDSZKOLI DLA DZIECI LEKKO NIEPEŁNOSPRAWNYCH, TRUDNO JEST STWIERDZIĆ LEKKĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ INTELEKTUALNĄ!
GŁĘBIEJ I GŁĘBOKO NIEPEŁNOSPRAWNI INTELEKTUALNIE (25%; 20% - głębiej, 5% głęboko)
- przedszkola specjalne (życia)
- szkoły podstawowe/gimnazja (życia)
- warsztaty terapii zajęciowej (Ustawa 1997 r.)
- zakłady pracy chronionej
- zespoły aktywności (aktywizacji) zawodowej
- środowiskowe domu samopomocy/ dzienne ośrodki wsparcia
- domy pomocy społecznej
PANSTWOWY FUNDUSZ REHABILITACJI OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH (PEFRON)
- finansuje zatrudnienie osób niepełnosprawnych
JEAN VANIER
- ur. 1928, twórca największych wspólnot integracyjnych
- 1964,Trosky (koło Paryża ARKA – wspólnota bytowania)
- 1971 „Wiara i światło” (wspólnota świętowania)
PROFILAKTYKA
- lekkie – dbałość o rodzinę
- głębsze, głęboki – wiedza, badania prenatalne
- nieinwazyjne – USG, Test PAP – A, test potrójny – badanie krwii
- inwazyjne – aminocenteza
- U! możliwości leczenia w okresie płodowym, interwencja tuż po urodzeniu
6 WYKŁAD 30.11
SURDOPEDAGOGIA
Pedagogika osób z wadą słuchu, subdyscypliny pedagogiki specjalnej, jej podmiotem są osoby z niepełnosprawnością słuchową.
Terminy: głuchoniemy, głuchy, z niepełnosprawnością słuchową, ogłuchły, niedosłyszący, słabo słyszący.
Rozpowszechnienie: w Polsce 1/1000 dzieci; PZG: 60 tys. os – konieczna proteza słuchowa
85 dcB -głuchota
Przyczyny wad słuchu:
- dziedziczne/ wrodzone/ nabyte
- swoiste – różyczka, toxoplazmoza, zespół Ushera, wcześniactwo, nagminne zapalenie górnych dróg oddechowych, choroby zakaźne (odra, ospa), zapalenie opon mózgowych, działanie antybiotyków, uraz akustyczny, długotrwałe oddziaływanie głośnych dźwięków (muzyka w słuchawkach), starzenie się, urazy psychiczne.
- U! Epidemia uszkodzeń słuchu
Podział medyczny (Marii Góral- prekursorka pracy z rodziną dziecka głuchego)
- głuchota transmisyjna( zapalne zmiany górnych dróg oddechowych – duzo, lekkie)
- głuchota odbiorniczka (uszkodzenie ślimaka, nerwu słuchowego, ucha środkowego)
- głuchota centralna (uszkodzenie ośrodka słuchu w mózgu)
Trudności w rozwoju osób z ciężką wadą słuchu
-rozwój emocjonalny może być zaburzony (np. trudności wychowawcze, skłonność do izolowania się, tzw. „getta głuchych”
- niewłaściwe postrzeganie głuchych, odrzucenie, mity dotyczące tych osób (głusi są złośliwi, mniej inteligentni, wszyscy migają, są tacy sami, wszyscy potrafią odczytywać mowę z ust, nie przeszkadza im hałas, nie potrafią mówić, aparaty słuchowe przywracają słuch)
- U! Większośc problemów w życiu codziennym ( społecznym) głuchych powodują słyszący
- rozwój poznawczy (myślenie) może być zaburzony ( przyczyna – oparcie nauczenia o język dźwiękowy – koncepcje orientalistów)
- zastosowanie naturalnego języka głuchych (migi) przeciwdziała w w./w. problemach
Formy komunikacji:
- język dźwiękowy / odczytywanie mowy z ust
- daktylografia (alfabet głuchych)
- ideografia (mowa migowa)
- mowa migowa (j. migowy + formy gramatyczne)
- totalna komunikacja (mowa kombinowana)
- 2011 Ustawa o języku migowym ( Polski Język Migowy, System Językowo – Migowy, osoba przybrana)
Mówić czy migać?
1770 Paryż, Chareles de l’Epee (?) – pierwsza szkoła dla głuchych ( język naturalny, migowy)
1778 Lipsk, Samuel Heinicke, szkoła dla głuchych (język dźwiękowy, oralizm)
- Spór szkoła francuska – niemiecka
1880 Mediolan, Międzynarodowy Kongres Nauczycieli Głuchych „Język jest dany od Boga”
1980 Hamburg, głusi maja prawo do swojego języka
- Noam Chomsky - „gramatyka uniwersalna”
USA/ Szwecja – emancypacja środowiska Głuchych ( nie choroba, niepełnosprawność, a mniejszość kulturowa – krytyka medykalizacji głuchoty, język migowy jest prawdziwym językiem
1988, Rewolucja Gallandet (Uniwersytet Gallandet) w Waszyngtonie – integracyjna wyższa uczelnia – głusi/ niesłyszący.
Kształcenie głuchych w Polsce
- ks. Jakub Falkowski 1817(1816) – założenie pierwszej szkoły dla głuchoniemych w Polsce ( Instytut Głuchoniemych i Ociemniałych)
- przedszkola/ szkoły podstawowe/ gimnazja/ zawodowe/ szkoły średnie/ ośrodki dla dzieci niesłyszących
- szkoły dla dzieci niedosłyszących
- Polski Zakamarek Głuchych
WYKŁAD 7 7. 12
TYFLOPEDAGOGIKA
Pedagogika osób z wadą wzroku
KLASYFIKACJA WAD WZROKU:
- niewidomi ( pismo Braiel’a)
- ociemniali ( nagle, stopniowo)
- szczątkowo widzący ( widzenie lunetowe)
- słabo widzący ( niedowidzący)
NIEWIDOMI- utracili wzrok w pierwszych latach życia ( do 5 lat), nieznane przyczyny, na tyle wcześnie rodzi się widząc i traci wzrok, że nie pamięta , że cokolwiek widział/a.
SŁABOWIDZĄCY – używa czarnodruku nie używa pisma Braiel’a
5-6% - czarna ślepota – nie ma poczucia światła
Ok. 20% społeczeństwa – problemy ze wzrokiem
60 tys. słabo widzących
10 tys. niewidomych
PRZYCZYNY:
20% - dziedziczenie ( nie wiemy po kim)
- wrodzone ( embriopatie np. różyczkowe)
- okołoporodowe ( np. retinopatia) - zw. z wcześniactwem,
- choroby analizatora wzrokowego ( jaskra, zaćma, nowotwory), jaglica ( Azja, Indie) – zakaźne zapalenie spojówek, choroba społeczna
jaskra – podwyższenie ciśnienia śródgałkowego
- choroby ogólne ( zapalenie opon mózgowych, ospa, szkarlatyna, cukrzyca)
- zatrucia/ urazy mechaniczne/ awitaminozy/ zmiany starcze
SPECYFIKA ROZWOJU OSÓB Z CIĘŻKĄ WADĄ WZROKU:
- motoryka (zaburzona), brak stymulacji wzrokowej, ograniczone naśladownictwo, lek przed zderzeniem z przeszkodą
- efekt – wady postawy, hipokinezja ( patologiczne ubóstwo ruchu)
- blindismy – anormalne stereotypie ruchowe ( np. chód bociani)
- rozwój intelektualny prawidłowy
- rozwój emocjonalny nieprawidłowy – (niska samoocena, frustracja w związku z ograniczoną możliwością realizacji potrzeb – efekt – apatia, ucieczka, rezygnacja)
REHABILITACJA:
- kompensacja ( biologiczna, społeczna, psychologiczna)
Teoria wikariatu – jeśli człowiek nie widzi brak wzroku będzie zastępowany dotykiem ( kompensacja na poziomie mózgu)
- dotyk/ słuch/ węch
- zmysł przeszkód ( widzenie twarzowe)
Wzrok jest teleanalizatorem –zmysł symultaniczny – widzenie wielu kwestii w jednym momencie
Dotyk – kontaktoanalizator – zmysł sekwencyjny
*uwaga słuchowa! – na podstawie dźwięku osoba niewidoma potrafi rozpoznać co widzi, zjawiska (np. nalewanie wody)
PODSTAWOWE ZASADY REHABILITACJI
- jak najwcześniej stwierdzić wadę, jej głębokość
- twórcza akceptacja niepełnosprawności
- trening orientacji przestrzennej ( poruszanie się z laską, pies przewodnik)
- trening samoobsługi ( budowanie samodzielności, poczucie własnej wartości, kształtowanie pozytywnego obrazu niepełnosprawności)
- trening wykorzystania resztek widzenia
- lokomocja ( samodzielne poruszanie się)
- nauka pisma Braile’a
ZASŁUŻENI DLA TYFLOPEDAGOGIKI
- Valentin Havy – pierwsza szkoła dla niewidomych, 1784 – Paryż
- Luis Braill – założyciel pisma ( Braile’a, da niewidomych. Był osobą ociemniałą, 1854)
- 1842 – pierwsza szkoła polska dla niewidomych
- Róża Czacka ( s. Elżbieta Róża Czacka)
- Maurice de la Sizeranne – opieka kompleksowa, problemy niewidomych – rozpowszechniać w świecie widomych
-U! Zakład w Laskach – s. E. Czacka – 1922
- system kształcenia niewidomych, niedowidzących
- Polski Związek Niewidomych
8 WYKŁAD 14. 12
TYFLOSURDOPEDAGOGIKA
Pedagogika osób głuchoniewidomych
Informacje dotyczące głuchoniewidomych:
- Głuchoślepota nie jest prostym złożeniem braku słuchu i wzroku
- Niepełnosprawność sprzężona ( sprzężona, wieloraka)
- Rozpowszechnienie w Polsce od 1,5-15 tysięcy ( wartość szacunkowa)
- Przyczyny( najczęstsze) – embriopatia różyczkowa, zespół Ushera, taxoplazmoza + urazy ( najczęściej mózgu)
Klasyfikacja głucho ślepoty wg. Towarzystwa Głuchoniewidomych
- słabowidzący – całkowicie niesłyszący
- słabosłyszący – całkowicie niewidzący
- słabowidzące – słabosłyszące
- całkowicie niewidomi – całkowicie głusi
Sposoby poznawania osób głuchoniewidomych:
- widza z tyflopedagogiki i surdopedagogiki
- informacje opiekunów głuchoniewidomych ( A. Sulivann, E. Jezierska, I. Sokolański)
- informacje od samych głuchoniewidomych
Jacy są głuchoniewidomi?
- trudności w poznaniu; brak skutecznych narzędzi („czarna skrzynka”)
-„charakteryzuje te osoby żywa chęć poznania otaczającego świata”
- rozwój intelektualny raczej prawidłowy, chyba że uszkodzenie mózgu
- ograniczenie spostrzeżeń zubaża rozwój poznawczy , dobra pamięć
- zaburzone emocje ( napady agresji)
Sposoby komunikacji osób z osobami głuchoniewidomymi:
- język migowy, pismo Brailla
- alfabet Lorma (pismo doręczne)
-specjalne urządzenia techniczne ( np. dostosowane komputery)
Podstawowe zasady rehabilitacji:
- najwcześniej określić rodzaj, głębokość niepełnosprawności
- znieść lęk, opiekun zbliża się do osoby niepełnosprawnej
- nauka samoobsługi i samodzielności
- nauka poruszania się ( lokomocji)
- nauka komunikowania się
- edukacja, przysposobienie zawodowe
Słynni głuchoniewidomi:
- Helena Keller (1880-1968)
„Nie wolno zgadzać się na pełzanie, gdy czujemy potrzebę latania”
-Olga Skorochodowa ( 1914 -1982)
- Krystyna Hryszkiewicz (1939)
- Grzegorz Kozłowski
- Farancisco Goya
Edukacja głuchoniewidomych:
- Instytut Perkinsa, Boston
- Ośrodek w Zagorsku k/Moskwy
- Klasy dla dzieci głuchoniewidomych w Bydgoszczy
9 WYKŁAD 21.12 (podane byłby tylko lektury, które można przeczytać jeżeli ktoś ma chęć na wyższą ocenę, nie było notatek dlatego ich tu nie umieszczam :P)
10 WYKŁAD 4.01
PEDAGOGIKA TERAPEUTYCZNA – osoby przewlekle chore i niepełnosprawne ruchowo
Szymon Starkiewicz – niepełnosprawni ruchowo i osoby przewlekle chore – 1926 – początki praktyki pedagogiki terapeutycznej
Janina Doroszewska – 1947 – IPS – kształcenie nauczycieli, którzy specjalizowali się w pracy z dziećmi przewlekle chorymi i niepełnosprawnymi ruchowo (wtedy – kalekimi); współpracownik Jan Bogdanowicz.
„ Nauczyciel, wychowawca w zakładzie leczniczym” J. Doroszewska
Doroszewska wprowadza pojęcie terapii zajęciowej
TERAPIA ZAJĘCIOWA
- spoczynkowa ( dzieci ciężko chore)
- uczynniająca ( dzieci zdrowiejące) – ruchowa, zabawowa, zajęciowa, pracą
POLSKA SZKOŁA REHABILITACJI ( model) ( lata 70) – rehabilitacja musi być wczesna, powszechna, kompleksowa ( prowadzona przez zespół rehabilitacyjny), ciągła ( wybiegająca poza obszar leczenia)
Twórcy: Lekarze: prof. Marian Weiss, prof. Wiktor Dega
Psycholog, pedagog: prof. Aleksander Hulek
OSOBY PRZEWLEKLE CHORE
- choroba przewlekła – ma długi czas trwania ( przynajmniej pół roku), wymaga stałego nadzoru, monitoringu, ma łagodniejszy przebieg niż choroba ostra, może spowodować uszkodzenie organizmu – narządu.
Modele chorowania ( zachowanie osoby chorującej)
- człowiek podejmuje działania:
-prozdrowotne – leczy się
-antyzdrowotne – nie leczy się
-poza zdrowotne – człowiek nie uznaje zdrowia za wartość, lekceważy objawy
CHOROBA JAKO:
- destrukcja – zniszczenie świata chorującego
- wyzwolenie – jest to dobre, człowiek urządza się w chorowaniu ( szczególnie dzieci)
- nowa forma aktywności – podejmowanie nowej aktywności pod wpływem choroby
STANY EMOCJONALE U LUDZI CHORYCH PRZEWLEKLE:
- lęk
-gniew, złość
- depresja
Lęk oligofreniczny – taki lęk, który występuje u człowieka, który nie jest w stanie wyjaśnić/ wykorzystać informacji z otoczenia
Wpływ choroby na rozwój poznawczy:
- rozwój poznawczy nie zależy od choroby, tylko od tego w jaki sposób traktowana jest osoba chora (dekatoryzacja choroby)
Szkoły szpitalne / klasy szpitalne (pierwsze w 1926 r)
Cele:
- cel edukacyjny – dziecko może kontynuować naukę, którą podjęło w szkole macierzystej
- cel psycho – terapeutyczny – wspieranie dziecka przewlekle chorego, znoszenie lęków
11 WYKŁAD 11.01
Niepełnosprawność ruchowa
-może dotyczyć każdego aspektu ruchu (duża motoryka – lokomocja i mała motoryka, np. poruszanie ręką)
Przyczyny:
- wrodzone
- nabyte: choroby, urazy
Pochodzenie
- mózgowe: Mózgowe Porażenie Dziecięce
- rdzeniowe: choroba Heine-Medina
- kostno-stawowe: reumatyzm, starzenie się
- brak kończyn: amputacja lub z urodzenia (Amelia)
Mózgowe Porażenie Dziecięce – zespół objawów a nie choroba!
- niepełnosprawności sprzężone: ruchowa+ inne(słuch, wzrok, smak, węch, umysł)
- przyczyna: w okresie rozwojowym (zapłodnienie – 18 r.ż.) uszkodzenie ośrodka ruchu w mózgu
- przyczyny wrodzone, okołoporodowe lub nabyte (ważna przyczyna: różyczka)
- uszkodzenie aparatu ruchu w czasie rozwoju mózgu (najczęściej spastyczne – przykurcze)
- wieloprofilowe usprawnianie dzieci z MPDz – zasada kompleksowej rehabilitacji wszystkich zaburzonych sfer
- najcięższa postać: czterokończynowa
- im większy stopień niepełnosprawności, tym większa szansa na wystąpienie niepełnosprawności intelektualnej
- MPDz jest stanem nieodwracalnym, można jedynie wspierać osoby chore terapiami
Rodzice dzieci niepełnosprawnych
- prof. Maria Góral: wsparcie rodziców dzieci głuchych
- Krajowy Komitet Wspierania Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej Ruchowo
- prof. Irena Obuchowska: „Dziecko niepełnosprawne w rodzinie”, 1993
stany emocjonalne rodziców:
szok: dlaczego my?, kto jest winien (może trwać nawet rok, konieczne wsparcie z zewnątrz) ośrodki wczesnej interwenci: diagnoza+wsparcie
kryzys emocjonalny: rozpacz, depresje, rozpad rodziny
pozorne przystosowanie się nieracjonalne próby wsparcia dziecka (kolejne terapie, diagnozy)
racjonalne przystosowanie się do sytuacji: skuteczna pomoc, poznanie prawdziwej przyczyny niepełnosprawności
od tego czy wystąpią wszystkie stany, czy nie dojdzie się do stanu 3 lub czy od razu wystąpi stan 4 decydują: rodzaj niepełnosprawności, stopień przygotowania (badania prenatalne!), charakter rodziców i siła ich więzi
- prof. Małgorzata Kościelska: „Oblicza upośledzenia”, badała matki dzieci z NI jako jedna z nich (niepełnosprawne dziecko)
lęk: przed innym, zaprzepaszczeniem szans, przyszłością, wrogością otoczenia
żałoba / rozpacz / apatia: ważne wsparcie bliskich lub osób w pomocnej sytuacji
wrogość: różne osoby i aspekty (g „brzucha”, lekarza, księdza, dziecka, partnera), wina
miłość: symbiotyczna, poświęcająca, wstydliwa, przebojowa, zracjonalizowana