Motoryczność i rozwój motoryczny

1. Wyróżniamy dwa układy ruchu: bierny, czyli szkielet i jego połączenia, i czynny, czyli mięśnie.

Szkielet - układ bierny

    Dorosły, ludzki szkielet składa się z 206 kości. W jego skład wchodzą także chrząstki. Po okresie wzrostu, który kończy się między 19 a 25 rokiem życia, niektóre części chrzęstne ulegają skostnieniu - wcześniej umożliwiały one wzrost kości.
Tak naprawde kości nie są ani białe, ani suche, ani też łamliwe. Żywa kość ma szarawe zabarwienie i pokryta jest mocną błoną - okostną. Kościec ludzki zbudowany jest z tkanki kostnej i chrzęstnej.

Szkielet spełnia dwie podstawowe funkcje:

 stanowi rusztowanie dla ciała

 chroni narządy wewnętrzne przed urazami

Podstawowe składniki kości
Kości składają się z dwóch typów substancji. Jednym z nich jest zywa tkanka - drugim minerały. Kości złożone są z szorstkich włokien, które mogą rosnąc, a także naprawiać powstałe uszkodzenia. Włókna te zawierają minerały (głównie wapń i fosfor), które nadają kością siłe i twardość. 30 procent Twoich kości stanowi żywa tkanka, a 70 procent - substancje mineralne i woda.
Gdyby rozpuścić te minerały w kwasie, to z kości pozostałaby tylko żywa tkanka. Taka kość zachowałaby swój kształt, natomiast możnaby było zrobić z niej węzeł, ponieważ byłaby jak z gumy. Z kolei podgrzane kości spowodowałyby śmierć żywej tkanki. Wtedy kość byłaby bardzo krucha i możnaby łatwo ją roztrzaskać.

Czy wiesz, że...
...kościec mężczyzny waży ok. 12 kg, a kobiety ok. 10 kg?
...Twój szkielet ma coś wspólnego ze szkieletem dinozaurów?
...Twoje kości potrzebują witaminy D, a twoja skóra ją produkuje?

Mięśnie - układ czynny

Mięśnie tworzą prawie połowę wagi naszego ciała. Są wszędzie! Mięśnie mają zdolność kurczenia się dzięki czemu możemy się poruszać, trawić itp. Tkanka mięśniowa człowieka dzieli się na trzy odmiany: gładką, poprzecznie prążkowaną szkieletową i sercową.

Tkanka mięśniowa gładka wyścieła głównie narządy wewnętrzne np. żołądek albo jelita. Ich praca jest niezależna od naszej woli; długo się kurczą i rozkurczają.

Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana buduje mięśnie szkieletowe. Ich pracę widzimy co chwilę, poruszając nogą czymrugając powiekami; praca jest więc zależna od naszej woli. Widzimy też, iż szybko się kurczą i rozkurczają.

Ostatnia tkanka wyścieła serce. Tkanka sercowa funkcjonuje również bez naszej woli. Występuje także w jelitach, gdzie odpowiedzialna jest za transport pożywienia.

2 i 3. Mięśnie w naszym organizmie pełnią różne funkcje, w zależności od rodzaju. Tak więc:

• mięśnie szkieletowe umożliwiają ruchy kończyn i całego ciała

• mięśnie gładkie odpowiadają za funkcjonowanie narządów wewnętrznych

• mięsień sercowy napędza przepływ krwi w organizmie

Jak już wymieniono powyżej, wyróżnia się trzy rodzaje mięśni w organizmie człowieka:

• Mięśnie szkieletowe (poprzecznie prążkowane) zbudowane są z długich, cylindrycznych komórek, posiadających wiele jąder. Widoczne jest na nich poprzeczne prążkowanie wynikające z naprzemiennego występowania różnego rodzaju włókienek. Skurcz tych mięśni następuje szybko i trwa krótko. Szybko również następuje zmęczenie. Działanie ich podlega naszej woli. Mięśnie te są przyczepione do kości szkieletu i dzięki nim możemy aktywnie się poruszać.

• Mięśnie gładkie tworzone są przez komórki jednojądrowe, o kształcie wrzecionowatym. Nie widać tu prążkowania. Skurcz i rozkurcz mięśni gładkich są powolne, mogą utrzymywać się przez długi czas. Funkcjonowanie ich nie podlega naszej woli i nie następuje zmęczenie. Ten rodzaj mięśni wyściela przewody układów i narządów wewnętrznych - przewód pokarmowy, naczynia krwionośne, przewody wyprowadzające gruczołów. Występują też w innych narządach, np. w obrębie układu wydalniczego, oddechowego itp.

• Mięsień sercowy jest odmianą mięśni poprzecznie prążkowanych - komórki są wielojądrowe i również widoczne są naprzemienne włókienka jasne i ciemne. Włókna tego mięśnia nie tworzą jednak zwartej tkanki, ale tworzą rozgałęzienia. Funkcjonowanie mięśnia sercowego nie podlega naszej woli, posiada on bowiem własny mechanizm regulujący pracę. Tworzą go wyspecjalizowane komórki mięśniowe, zlokalizowane w prawym przedsionku (na tylnej ścianie) - jest to tzw. rozrusznik serca. Łączy on w sobie właściwości komórek mięśniowych oraz nerwowych. Skurcze są rytmiczne, a mięsień nie ulega zmęczeniu, jest bowiem stale zaopatrywany w duże ilości tlenu oraz substancji odżywczych.

4. Skurcz mięśnia – zmiana długości lub napięcia mięśnia, wywierająca siłę mechaniczną na miejsca przyczepu mięśnia lub wokół narządu otoczonego przez mięsień okrężny (np. mięsień okrężny ust). Poruszanie się organizmu możliwe jest dzięki synchronizowanemu skurczowi różnych grup mięśniowych.

W przypadku mięśni szkieletowych skurcz jest efektem potencjałów powstałych w mózgu w korze ruchowej. Skurcz mięśni gładkich oraz mięśnia sercowego odbywa się bez udziału woli, jednak niższe elementy ośrodkowego układu nerwowego wywierają znaczny wpływ na powstawanie i modyfikację siły skurczu.