UKŁAD ODDECHOWY
Układ oddechowy jest niezbędnym do życia elementem każdego organizmu. Proces oddychania umożliwia wymianę ze środowiskiem dwutlenku węgla na potrzebny tlen. W pierwszych etapach życia zarodek ludzki oddycha całą powierzchnią ciała, a dopiero po wytworzeniu łożyska wymiana gazowa odbywa się między krwią matki i zarodka. Po porodzie, kiedy układ oddechowy jest już w pełni sprawny możliwe jest samodzielne oddychanie.
Do układu oddechowego zaliczamy:
nos,
jamę nosową,
gardło (miejsce skrzyżowania z drogą pokarmową),
krtań,
tchawicę,
oskrzela
płuca
górne drogi oddechowe stanowią:
jama nosowa,
jama ustna,
gardło
krtań,
zaś dolne:
tchawica,
oskrzela
płuca.
Powietrze przechodzące przez górne drogi oddechowe zostaje wpierw ogrzane, nawilżone i oczyszczone. Aby zachować ciągłą drożność dróg oddechowych ich ściany wzmocnione są elementami chrzęstnymi i kostnymi.
Mięśnie oddechowe:
przepona,
mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne umożliwiają poprzez unoszenie żeber i zwiększenie objętości klatki piersiowej, spadek ciśnienia w drogach oddechowych prowadzą do wdechu. W niektórych przypadkach mechanizm ten wspomagany jest przez mięśnie pochyłe i mostkowo-obojczykowo-sutkowe.
Wydech umożliwiają mięśnie: brzuszne i międzyżebrowe wewnętrzne.
NOS
Nos (łac. nasus externus)
- ma kształt trójściennej piramidy zlokalizowanej pośrodku twarzy
Wyróżnione zostały:
podstawa piramidy - podstawa nosa jest trójkątna i w większości przypadków położona poziomo lub pochylona do przodu.
trzy powierzchnie
powierzchnie boczne, również trójkątne, są nieruchome u góry oraz ruchome w swojej części dolnej tworzącej skrzydła nosa.
trzecia powierzchnia, tylna, jest strukturą umowną przechodzącą w jamę nosową.
trzy brzegi.
brzeg przedni stanowi grzbiet nosa przechodząc ku górze w nasadę nosa (miejsce połączenia z czołem), a ku dołowi w wierzchołek nosa.
brzegi boczne tworzą zaś obustronnie bruzdę nosowo-skrzydłową.
Budowa nosa oparta jest na szkielecie:
kostnym,
chrzęstnym (chrząstka przegrody, parzyste boczna i skrzydłowa),
mięśniowym (mięsień nosowy, obniżacz przegrody, dźwigacz wargi górnej i skrzydła nosa)
warstwie skórnej.
Unaczynienie:
t. grzbietowa nosa (t. oczna)
t. kątowa (t. twarzowa)
t. podoczodołowa.
Krew odpływa natomiast żyłą
oczną
twarzową
Unerwienie:
unerwienie ruchowe zapewnione przez nerw twarzowy
czuciowe, za które odpowiedzialny jest nerw trójdzielny (jego pierwsza i druga gałąź).
Jama nosowa (łac. cavitas nasi)
jest przestrzenią ograniczoną z jednej strony nozdrzami przednimi oraz ku tyłowi nozdrzami tylnymi przechodzącymi w część nosową gardła.
Jama nosowa podzielona jest na dwie połowy przegrodą nosa i zwęża się ku górze.
Długość jamy nosowej wynosi 6 cm, wysokość 4cm.
Każda z jam nosowych utworzona jest przez
ścianę dolną utworzoną głównie przez wyrostek podniebienny szczęki
kość podniebienną.
Ścianę górną tworzą kość czołowa, sitowa i klinowa
Ściana przyśrodkowa utworzona przez przegrodę nosa, składa się z części kostnej (kość sitowa i lemiesz), chrzęstnej i błoniastej.
Ściana boczna zawiera małżowiny nosowe (dolna, środkowa, górna) wpuklające się do wewnątrz.
Małżowina nosowa dolna
ułożona jest równolegle do ściany dolnej jamy nosowej, poniżej ogranicza ona przewód nosowy dolny, który ku tyłowi przechodzi w ujście gardłowe trąbki słuchowej.
Małżowina środkowa nosa
jest nieco krótsza od małżowiny dolnej i może zawierać komórki sitowe. Poniżej małżowiny znajduje się przewód nosowy środkowy zawierający komórkę powietrzną zwaną puszką sitową oraz ujścia dla zatoki szczękowej, komórek sitowych oraz zatoki czołowej.
Małżowina nosowa górna
najmniejsza, połączona jest z małżowiną środkową od przodu, a przewód nosowy górny zawiera ujścia otworów sitowych. Powyżej i do tyłu od małżowiny górnej znajduje się zachyłek klinowo-sitowy, a za nim otwór zatoki klinowej.
Nabłonek oddechowy
stanowi wielorzędowy nabłonek migawkowy (zawierający rzęski) wychwytujący i transportujący zanieczyszczenia na zewnątrz jamy nosowej, czyli w kierunku odwrotnym do wdychanego powietrza. W okolicy małżowiny nosowej górnej znajduje się okolica węchowa. Jest to skupisko błony śluzowej zawierającej włókna nerwowe węchowe odpowiadające za odbieranie bodźców węchowych. Okolica ta jest mniej unaczyniona i nie posiada nabłonka migawkowego w porównaniu do nabłonka oddechowego.
Unaczynienie:
t. sitowa przednia i tylna (t. oczna)
t. klinowo-podniebienna (t. szczękowa)
zaś krew odpływa:
do żyły ocznej
splotu skrzydłowego
Unerwienie:
pochodzi z pierwszej i drugiej gałęzi nerwu trójdzielnego
Zatoki przynosowe - są przestrzeniami powietrznymi w kościach twarzoczaszki biorącymi udział w ogrzewaniu i nawilżaniu wdychanego powietrza. Powstają wskutek wpuklania się błony śluzowej jamy nosowej w otaczającą kość.
Wyróżniamy zatokę klinową, czołową, sitową, szczękową występujące obustronnie.
Zatoka szczękowa (łac. sinus maxillaris) znajdująca się w trzonie kości szczękowej. Ma ona kształt piramidy, utworzonej z czterech ścian. Część przyśrodkowa zawiera otwór szczękowy łączący zatokę z jamą nosową. Część tylna obejmuje kanały zębodołowe, dolna zaś sięga do poziomu korzenia pierwszego zęba trzonowego.
Zatoka czołowa (łac. sinus frontalis) mieszcząca się w kości czołowej jest strukturą anatomiczną wykształcającą się po 6 roku życia.
Zatoka sitowa (łac. sinus ethmoidalis) zbudowana jest z grup komórek sitowych przednich i tylnych zlokalizowanych między oczodołem a jamą nosową.
Zatoka klinowa (łac. sinus sphenoidalis) znajduje się w obrębie kości klinowej. Jej ujście do jamy nosowej mieści się powyżej i do tyłu od małżowiny nosowej górnej, czyli powyżej dna zatoki powodując tym samym niekorzystne warunki dla odpływu wydzieliny.
3.Krtań (łac. larynx)
łączy gardło z tchawicą i stanowi narząd głosowy. U mężczyzn widoczna jest w postaci tzw. jabłka Adama.
położona jest w środkowej części szyi poniżej nasady języka i kości gnykowej, z którymi połączona jest aparatem więzadłowo-mięśniowym, co powoduje widoczne przemieszczanie się krtani podczas mówienia.
jej położenie względem odcinka szyjnego kręgosłupa szacuje się na C4-C6 a wielkość na 5 - 6cm.
do przodu krtań przylega do powięzi szyi, gruczołu tarczowego oraz mięśni szyi.
Budowa krtani opiera się na szkielecie utworzonym z chrząstek:
3 nieparzystych,
3 parzystych
dodatkowych
Chrząstka tarczowata jest największą i nieparzystą chrząstką chroniącą aparat głosowy. Zbudowana jest z dwóch symetrycznych blaszek połączonych ze sobą kątem otwartym ku tyłowi i niewiele pochylonych do przodu. Między połączeniem obu blaszek znajduje się wcięcie tarczowe górne. Na chrząstce, po jej obu stronach, znajdują się przyczepy m.in. zwieracza dolnego gardła, a także połączenia więzadłowe i mięśniowe (mięsień tarczowo-nalewkowy, tarczowo-nagłośniowy, głosowy) między płytkami chrząstki. Połączenia górnego brzegu chrząstki tarczowej z kością gnykową powodują odpowiadające sobie ruchy tych dwóch struktur.
Chrząstka pierścieniowata oba brzegi tylne chrząstki uwypuklają się ku górze i dołowi, jako rogi górne i dolne. Niżej położona chrząstka pierścieniowata wyglądem swym przypomina sygnet, gdzie przednia część przyjmuje postać łuku, tylna zaś płytki. W obrębie łuku znajdują się przyczepy dla mięśnia pierścienno-tarczowego i zwieracza dolnego gardła. Brzeg dolny chrząstki połączony jest za pomocą więzadła z tchawicą.
Chrząstki nalewkowate przypominające trójścienne ostrosłupy. Stanowią one miejsce przyczepu dla mięśnia pierścienno-nalewkowatego, nalewkowatego oraz przede wszystkim więzadła głosowego.
Wierzchołek każdej z chrząstek zagina się ku tyłowi i do środka łącząc z chrząstkami różkowatymi. Inne, chrząstki klinowate w postaci dwóch niewielkich chrząstek występujących niestale znajdują się ku przodowi od chrząstek różkowatych.
Chrząstka nagłośniowa jest pojedynczą strukturą stanowiącą rusztowanie dla nagłośni. Ma kształt zakrzywionego listka i znajduje się do tyłu od nasady języka i kości gnykowej. Ogranicza ona wejście do krtani. Z jej brzegów bocznych ku tyłowi do chrząstek nalewkowatych biegną fałdy błony śluzowej zwane fałdami nalewkowo-nagłośniowymi. Dolna część nagłośni łączy się odpowiednim więzadłem z powierzchnią tylną chrząstki tarczowatej.
Jama krtani
utworzona jest przez chrząstki tworzące ścianę przednią (chrząstka nagłośniowa, kąt chrząstki tarczowatej, więzadło tarczowo-nagłośniowe, łuk chrząstki pierścieniowatej i więzadło pierścienio-tarczowe),
ścianę boczną (łuk chrząstki pierścieniowatej, chrząstki nalewkowate, klinowate i różkowate)
ścianę tylną (chrząstka pierścieniowata, mięsień nalewkowaty).
Podzielona została na jamę górną, pośrednią i dolną:
Jama górna obejmuje wejście do krtani zwężające się ku dołowi ograniczone przez nagłośnię, fałdy nalewkowo-nagłośniowe i chrząstki nalewkowate od tyłu. Poniżej fałdów nalewkowo-nagłośniowych aż do fałdów przedsionkowych wyróżnia się przedsionek krtani.
Jama pośrednia ograniczona jest od góry fałdami przedsionkowymi od dołu zaś wargami głosowymi krtani, pomiędzy którymi znajdują się kieszonki krtaniowe. Natomiast wargi głosowe, przyśrodkowe powierzchnie chrząstek nalewkowatych tworzą szparę głośni, która utworzona jest przez dwie części, część międzybłoniastą (między fałdami głosowymi) oraz tylną zawartą miedzy chrząstkami nalewkowatymi. Jej wielkość mieści się w granicach 17-23mm. Ostry i wolny brzeg warg głosowych zwany jest fałdami głosowymi (tzw. strunami głosowymi).
Jama dolna krtani stanowi przejście w tchawicę.
Napięcie fałdów głosowych modulowane jest przez miesień pierścienno-tarczowy i mięsień głosowy.
Rozszerzanie szpary głośni możliwe jest dzięki mięśniowi pierścienno-nalewkowatemu tylnemu.
Zwężenie przy udziale mięśni: pierścienno-nalewkowatemu bocznemu, tarczowo-nalewkowatemu, nalewkowatemu.
Za zamknięcie wejścia do krtani odpowiedzialne są mięsień nalewkowo-nagłośniowy i tarczowo-nagłośniowy.
Błona śluzowa krtani posiada dosyć wiotką budowę
Nabłonek występuje w postaci nabłonka wielowarstwowego migawkowego poza miejscami tj. nagłośnia, fałdy głosowe i powierzchnia przyśrodkowa chrząstek nalewkowatych, gdzie występuje nabłonek wielowarstwowy płaski nierogowaciejący.
Unaczynienie tętnicze krtani
t. krtaniowa górna (t. tarczowa górna)
gałąź pierścienno-tarczowa
t. krtaniowa dolna (t. tarczowa dolna)
Unerwienie krtani
nerw krtaniowy górny zaopatrujący mięsień pierścienno-tarczowy
nerw krtaniowy dolny zaopatrujący pozostałe mięśnie krtani.
*W obrębie krtani odpływ chłonki odbywa się poprzez węzły szyjne głębokie oraz szyjne głębokie dolne do pnia chłonnego.
Tchawica (łac. trachea)
jest sprężystym, nieparzystym przewodem przechodzącym w swoim górnym biegunie w krtań, zaś ku dołowi rozgałęziającym się na oskrzela główne.
miejsce podziału to rozdwojenie tchawicy.
narząd ten znajduje się do przodu od przełyku odpowiadając położeniem względem kręgosłupa odcinkowi C6-Th5.
dodatkowo z przodu na poziomie górnych chrząstek tchawicy przylega gruczoł tarczowy.
niżej znajduje się żylny splot tarczowy nieparzysty, tętnica szyjna i podobojczykowa, żyła ramienno-głowowa, pień ramienno-głowowy, łuk aorty oraz mięśnie: mostkowo-obojczykowo-sutkowy, mostkowo-gnykowy.
długość tchawicy wynosi średnio 10-12cm.
w czasie ruchów oddechowych lub przełykania tchawica podąża za ruchami krtani.
Ściana tchawicy składa się z:
błony śluzowej,
błony włóknistej (zawiera 16-20 podkowiastych chrząstek ułożonych piętrowo połączonych więzadłami obrączkowymi)
błony zewnętrznej (wygięta jest ku dołowi i tworzy ostrogę tchawicy poprzedzającą chrząstki oskrzeli)
Tylna ściana tchawicy zwana ścianą błoniastą nie zwiera chrząstek.
Mięsień tchawiczy stanowią pasma mięśniowe rozpięte poziomo i pionowo do wewnątrz od błony włóknistej.
Błona śluzowa zawiera nabłonek wielorzędowy migawkowy
Oskrzela główne (łac. bronchi principales)
powstają w miejscu rozdwojenia tchawicy
kończą w miejscu wejścia do płuc (wnęka płuc) by tam ulec podziałowi na mniejsze odgałęzienia tworząc drzewo oskrzelowe.
do tyłu od oskrzela lewego znajduje się przełyk.
oskrzela główne skierowane są ku dołowi i bocznie.
kąt odejścia oskrzela prawego jest łagodniejszy, zaś oskrzele lewe przebiega niemal poziomo.
ponadto oskrzele lewe jest dłuższe i biegnie pod łukiem aorty.
różnica obejmuje również przekrój, który w przypadku oskrzela prawego jest nieco większy i stwarza lepsze warunki dla lokalizacji ciała obcego.
budowa oskrzeli jest taka jak w przypadku tchawicy.
Unaczynienie tętnicze tchawicy i oskrzela głównego:
tętnicę tarczową dolną,
gałęzie oskrzelowe aorty piersiowej oraz
gałęzie oskrzelowe tętnicy piersiowej wewnętrznej.
Odpływ żylny uchodzi do
żył tarczowych dolnych,
żył tarczowych najniższych,
żył oskrzelowych
żyły piersiowej wewnętrznej
Unerwienie obejmuje:
gałęzie nerwu błędnego w postaci nerwu krtaniowego wstecznego oraz
gałęzie pnia współczulnego.
W obrębie tchawicy i oskrzeli zlokalizowane są liczne węzły chłonne.
*Odpływ chłonki odbywa się poprzez węzły szyjne głębokie dolne do pnia chłonnego szyjnego oraz węzły thcawiczo-skrzelowe i tchawicze do pni oskrzelowo-śródpiersiowych.
Drzewo oskrzelowe
silnie rozgałęzionym układem przewodzącym powietrze.
Po odejściu od oskrzela głównego wyróżnia się kolejno oskrzela płatowe, segmentowe, podsegmentowe ulegające kolejnym podziałom aż do oskrzelików końcowych.
Przy podziale przekrój i długość zmniejsza się.
Od oskrzelików końcowych odchodzą oskrzeliki oddechowe tworzące przewodziki pęcherzykowe zakończone pęcherzykami płucnymi, w których zachodzi wymiana gazowa między powietrzem oddechowym a krwią.
Oskrzeliki oddechowe wraz z przewodzikami pęcherzykowymi i pęcherzykami płucnymi nazywane są gronkiem płucnym, elementarną jednostką czynnościową płuc.
Budowa ściany oskrzeli początkowo przypomina budowę tchawicy, jednak w oskrzelikach dalszych o średnim przekroju chrząstki tracą podkowiasty wygląd i stają się różnokształtne. Ponadto występuje błona mięśniowa i błona śluzowa
Płuca (łac. pulmones)
są narządem zawieszonym w klatce piersiowej tworząc jej dokładny odlew.
Od ściany klatki oddziela je jednak opłucna ścienna i opłucna płucna.
Płuca spoczywają u swojej podstawy na przeponie, zaś biegunem górnym przekraczają otwór górny klatki piersiowej.
Płuco lewe i prawe są oddzielone od siebie obecnymi w klatce piersiowej narządami, a przestrzeń ta nazywa się śródpiersiem (łac.mediastinum).
Płuca podzielone są szczelinami międzypłatowymi na płaty.
Prawe płuco posiada trzy płaty: górny, środkowy i największy dolny, a szczeliny dzielące narząd to szczelina skośna i pozioma.
Płuco lewe posiada jedynie dwa płaty: górny i dolny oraz szczelinę skośną. Każdy płat podzielony jest ponadto na segmenty.
Każde płuco zawiera 10 segmentów: Płuco lewe po 5 na każdy z dwóch płatów oraz płuco prawe 3 segmenty w płacie górnym, 2 w środkowym oraz 5 w dolnym.
Segment tworzą oskrzele segmentowe, gałęzie tętnicy płucnej otaczające miąższ. Podobnie wygląda to w przypadku podsegmentów i zrazików. W obrębie zrazika występuje od kilkunastu do około 30 gronek.
Platy i zraziki oddzielone są przegrodami łącznotkankowymi.
Każde z płuc wyglądem swym przypomina stożek w związku, z czym wyróżnić można powierzchnię boczną (żebrową), przyśrodkową (śródpiersiową) oraz szczyt i podstawę.
Powierzchnia boczna jest największa, wypukła i graniczy ze ścianą klatki piersiowej.
Powierzchnia przyśrodkowa jest wklęsła. Przylega do kręgosłupa i ogranicza śródpiersie. Na powierzchni przyśrodkowej znajduje się wnęka płuca, zagłębienie, w którym mieszczą się węzły chłonne oraz oskrzela, naczynia (tętnica płucna, żyła płucna górna i dolna, tętnice i żyły oskrzelowe) oraz nerwy tworzące z kolei korzeń płuca.
Korzeń płuca objęty jest opłucną schodzącą ku dołowi i tworzącą krezkę płuca. Przed wnęką, w śródpiersiu, znajduje się serce otoczone osierdziem i tworzące na powierzchni przyśrodkowej płuca wycisk sercowy.
Szczyt płuca wystaje nieco ponad otwór górny klatki piersiowej utworzony przez żebro pierwsze pochylone ku dołowi i w przód. Płuco otoczone jest w tym miejscu opłucną ścienną tworząc osklepek opłucnej.
Podstawa płuca przylegająca do przepony jest wklęsła i również obejmuje serce.
W płucach znajduje się około 3 milionów pęcherzyków płucnych, których łączna powierzchnia porównywana jest do trzypokojowego mieszkania lub kortu tenisowego.
Średnica pęcherzyka płucnego wynosi 150-200 mikrometrów.
Ściana pęcherzyków zbudowana jest z naczyń włosowatych, tkanki łącznej oraz komórek płucnych tzw.penumocytów. Pneumocyty typu I są komórkami o dużej powierzchni i cienkiej cytoplazmie, biorą udział w wymianie gazowej. Pneumocyty typu II odpowiedzialne są głównie za produkcję substancji fosfolipidowej (surfaktantu), która jest związkiem powierzchniowo czynnym obniżającym napięcie powierzchniowe pęcherzyków płucnych, co chroni je przed zapadaniem się i zmniejsza opór sprężysty podczas pracy oddechowej.
Unaczynienie
Dopływ krwi zapewnia pień płucny prowadzący krew z prawej komory serca. Jest to krew żylna. Pień płucny rozgałęzia się na prawą i lewą tętnicę płucną, a te na tętnice płatowe, segmentowe. Natomiast żyły płucne prowadzą krew już utlenowaną do lewego przedsionka serca, gdzie uchodzą po dwie: żyła płucna górna i dolna. Żyła płucna górna lewa odprowadza krew głównie z płata górnego, prawa z górnego i środkowego, obie żyły dolne z płatów dolnych. Rzadko niewielka ilość krwi może odpływać do żył głównych a stąd do prawego przedsionka. Innym rodzajem unaczynienia są gałęzie oskrzelowe odchodzące od aorty piersiowej oraz tętnicy piersiowej wewnętrznej doprowadzające krew tętniczą. Krew żylna natomiast odpływa poprzez żyły oskrzelowe uchodzące do żyły nieparzystej i żyły ramienno-głowowej lub uchodzi do żył płucnych, zawierających już, utlenowaną krew.
Licznie występujące w tej lokalizacji węzły chłonne zostały podzielone na kilka grup:
Wzdłuż tchawicy i oskrzeli znajdują się węzły chłonne oskrzelowo-płucne (w miejscu odejścia oskrzeli płatowych),
węzły chłonne płucne (miejsce dalszego podziału oskrzeli),
węzły tchawiczo-oskrzelowe górne i dolne (kąty miedzy tchawicą a oskrzelem),
węzły tchawicze (wzdłuż tchawicy).
Naczynia chłonne tworzą sieć powierzchowną i głęboką. Sieć głęboka przebiega wraz z naczyniami płucnymi, powierzchowna zaś podopłucnowo.
*Chłonka odpływa głównie przez węzły tchawiczo-oskrzelowe, pnie oskrzelowo-śródpiersiowe do kąta żylnego lub żyły ramienno-głowowej prawej i przewodu piersiowego po stronie lewej. Z dolnego obszaru płuc chłonka odpływa przez węzły oskrzelowo-płucne, tchawiczo-oskrzelowo dolne, dalej węzły śródpiersiowe tylne zaotrzewnowe do przewodu piersiowego.
Unerwienie
nerw błędny oddając gałęzie oskrzelowe przednie i tylne tworzące splot płucny, układ współczulny i nerw przeponowy. Nerw błędny wywołuje skurcz mięśniówki oskrzeli, rozkurcz naczyń, zaś układ współczulny działa do niego przeciwnie.
Opłucna (łac. pleura)
jest błoną surowiczą otaczającą płuca.
Opłucna składa się z dwóch blaszek:
opłucnej ściennej przylegającej do ściany klatki piersiowej i przepony
opłucnej płucnej pokrywającej płuco.
Opłucna płucna we wnęce płuca przechodzi w opłucną ścienną.
Wnika ona również w szczeliny międzypłatowe sięgając ich dna, dzięki czemu oba płaty są przedzielone podwójną warstwą opłucnej płucnej.
Przejścia pomiędzy opłucną ścienną nazywane są zachyłkami. Występują zachyłki:
żebrowo-przeponowy (przejście opłucnej z żeber na przeponę),
przeponowo-śródpiersiowy (miejsce przejścia z przepony na śródpiersie) i
żebrowo-śródpiersiowy przedni (miejsce przejścia z żeber na tylną powierzchnię mostka) i tylny (na przednią powierzchnię kręgosłupa).
Miedzy obu blaszkami znajduje się przestrzeń nazwana jamą opłucnej, która wypełniona jest niewielką ilością płynu surowiczego. Obie blaszki kontaktują się ze sobą. W niektórych stanach chorobowych dochodzi do gromadzenia się płynu, krwi czy treści ropnej w jamie opłucnej.
Unaczynienie opłucnej
tętnice międzyżebrowe tylne,
gałęzie śródpiersiowe,
przełykowe,
tętnice przeponowe górne odchodzących od aorty piersiowej,
gałęzie międzyżebrowe przednie,
tętnicy osierdziowo-przeponowej,
tętnicy mięśniowo-przeponowej odchodzących od tętnicy piersiowej wewnętrznej oraz
gałęzi oskrzelowych zaopatrujących w krew opłucną płucną.
Odpływ żylny jest adekwatny do przebiegu tętnic.
*Opływ chłonki odbywa się przez węzły chłonne międzyżebrowe mostkowe i kręgowe do węzłów śródpiersiowych przednich i tylnych.
Unerwienie
Opłucna płucna
układ współczulny,
opłucna ścienna
nerwy międzyżebrowe i nerw przeponowy.
Gardło (łac. pharynx)
jest kolejnym odcinkiem przewodu pokarmowego, przez który przechodzi kęs pokarmowy.
Z jednej strony łączy się z jamą ustną, nosową i krtanią, z drugiej zaś przechodzi w przełyk.
Jest to zatem również część układu oddechowego.
Gardło leży do przodu od kręgosłupa szyjnego i kończy się na wysokości szóstego kręgu szyjnego.
Zostało ono podzielone na część:
nosową (znajduje się ujście trąbki słuchowej (Eustachiusza), migdałek gardłowy)
ustną
krtaniową
Ściana gardła składa się z
błony śluzowej,
błony włóknistej,
błony mięśniowej (obecne są mięśnie odpowiedzialne za zwężanie i dźwiganie gardła)
błony zewnętrznej.