Krew i preparaty krwinkopodobne
1.Krew- jest to płyn ustrojowy , który za pośrednictwem układu krążenia pełni funkcję transportową, oraz zapewnia komunikację pomiędzy poszczególnymi układami organizmu. Krew jest płynną tkanką łączną , która krąży w naczyniach krwionośnych (ukł. krwionośny zamknięty ) lub w jamie ciała (otwarty układ krwionośny).
Układ krążenia dorosłego człowieka zawiera około 70–80 ml krwi na kilogram masy ciała, czyli człowiek o przeciętnej masie ciała ma w sobie 5 do 6 litrów krwi (z racji różnicy w rozmiarach i masie ciała, mężczyźni mają przeciętnie około litra więcej krwi od kobiet). U dzieci krew to ok. 1/10 do 1/9 wagi ciała. Część krwi mieści się w zbiornikach krwi i jest włączana do krążenia tylko w razie konieczności.
Krew ze względu na stopień utlenowania dzieli się na krew utlenowaną i odtlenowaną. Krew utlenowana płynie w tętnicach obiegu dużego i żyłach obiegu małego. Krew odtlenowaną – krew, która jest słabiej wysycona tlenem (w 50-70%) od krwi utlenowanej (97%). Płynie w tętnicach obiegu małego i żyłach obiegu dużego. W przypadku sinicy także krew tętnicza nie jest odpowiednio utlenowana, co powoduje charakterystyczne objawy kliniczne.
Jednostka (j.) krwi pełnej ma objętość około 500 ml i zawiera około 450 ml krwi i 63 ml płynu konserwującego. Jej hematokryt (Ht) wynosi od 0,36 do 0,44 (36-44 %). Przechowywana musi być w lodówce w temperaturze od 2°C do 6°C. Termin ważności krwi pełnej pobranej do płynu CPDA wynosi 35 dni.
2.Preparaty krwiopochodne-preparaty uzyskane z krwi drogą oddzielania elementów morfologicznych od osocza, wyosobniania poszczególnych składników białkowych osocza oraz konserwowania.
3.Do środków krwinkopodobnych należą:
-koncentrat krwinek czerwonych
-koncentrat krwinek czerwonych przemywanych
-koncentrat krwinek płytkowych
-koncentrat granulocytarny
4.Wskazania do przetaczanie krwi i preparatów krwinkopodobnych:
Krew pełna:
Masywne krwawienie z utratą ponad 25% objętości krwi krążącej;
Transfuzja wymienna u noworodków; w takich przypadkach zaleca się przetaczanie krwi przechowywanej nie dłużej niż 5 dni ze względu na wyższe stężenie potasu w osoczu krwi przechowywanej ponad 6 dni.
Koncentrat krwinek czerwonych (KKCz):
Leczenie niedokrwistości u chorych normowolemicznych, u których konieczne jest jedynie zwiększenie zdolności przenoszenia tlenu oraz zwiększenie liczby krwinek czerwonych.
KKCz może być stosowany do transfuzji wymiennych u noworodków (przechowywany nie dłużej niż 5 dni).
Koncentrat krwinek czerwonych przemywanie:
U chorych z nawracającymi lub ciężkimi powikłaniami alergicznymi po przetoczeniu KKCz lub krwi pełnej, w szczególności u biorców z przeciwciałami przeciwko IgA i IgE.
Deglicerolizowane krwinki czerwone:
Konieczność przetoczenia krwinek czerwonych osobie (biorcy) z przeciwciałami do antygenów o dużej częstości występowania w populacji.
Przetoczenia autologiczne.
Ubogoleukocytarny koncentrat krwinek czerwonych:
U chorych z powtarzającymi się powikłaniami gorączkowymi po przetoczeniu KKCz.
Zapobiegawczo u wybranych wielokrotnych biorców zakwalifikowanych do przeszczepu szpiku.
W celu zabezpieczenia przed przeniesieniem zakażenia wirusem CMV.
Koncentrat krwinek czerwonych (KKCz) otrzymywany metodą konwencjonalną:
Małopłytkowość spowodowana niedostatecznym wytwarzaniem krwinek płytkowych (wywołana chorobą podstawową lub lekami mielotoksycznymi).
Małopłytkowość z rozcieńczenia (zwykle po przetoczeniu 15-20 j. KKCz).
Małopłytkowość spowodowana zwiększonym niszczeniem krwinek płytkowych (tylko w stanach zagrożenia życia).
Nieprawidłowości funkcji krwinek płytkowych.
Koncentrat krwinek płytkowych (KKP) otrzymywany metodą aferezy przy użyciu separatora:
Chorzy z małopłytkowością wymagający przewlekłego leczenia KKP lub tacy, którzy wytworzyli przeciwciała przeciwko antygenom zgodności tkankowej układu HLA lub antygenom krwinek płytkowych HPA.
Ubogoleukocytarny koncentrat krwinek płytkowych:
Ubogoleukocytarne KKP powinny być stosowane u chorych, u których przewiduje się długotrwałe leczenie preparatami krwi.
Koncentraty granulocytarne:
w przypadkach neutropenii poniżej 0,5 x 10 do pot. 9/l
gorączki w przebiegu posocznicy bakteryjnej, przede wszystkim Gram (-) utrzymującej się przez 24-48 h, nie odpowiadającej na leczenie właściwymi antybiotykami lub zakażenie oporne na antybiotykoterapię i dostępne metody leczenia;
hipoplazji linii białokrwinkowej szpiku.
5. Dawkowanie i sposób przetaczania krwi:
Krew pełna:
Dorośli: jedna jednostka krwi pełnej powinna spowodować wzrost poziomu Hb o około 10 g/l (1 g/dl), a Ht o 0,03-0,04 (3-4 %).
Dzieci: przetoczenie 8 ml/kg ciężaru ciała zwiększa poziom Hb o około 10 g/l (1 g/dl). Krew pełna musi być przetaczana przez standardowy zestaw do przetoczeń. Szybkość przetaczania zależy od stanu klinicznego biorcy. Natomiast czas przetoczenia 1 j. nie powinien być dłuższy niż 4 godz.
Koncentrat krwinek czerwonych (KKCz):
KKCz musi być przetaczany przez standardowy zestaw do transfuzji w czasie nie dłuższym niż 4 godz. Przetoczenie 1 j. KKCz powoduje po 24 godz. taki sam wzrost poziomu Hb i Ht, jak przetoczenie 1 j. krwi pełnej.
Koncentrat krwinek czerwonych przemywanych:
Preparat musi być przetaczany przez standardowy zestaw do transfuzji. Przetoczenie 1 j. tego koncentratu powoduje mniejszy wzrost poziomu Hb i Ht niż przetoczenie 1 j. KKCz, ponieważ część krwinek czerwonych ulega zniszczeniu w czasie przemywania.
Deglicerolizowane krwinki czerwone:
Deglicerolizowane krwinki czerwone należy podawać przez standardowy zestaw do transfuzji. Ze względu na straty w czasie przygotowywania, ich biorcy mogą wymagać dodatkowych transfuzji w celu uzyskania pożądanego wzrostu poziomu hemoglobiny i hematokrytu.
Ubogoleukocytarny koncentrat krwinek czerwonych:
Stosując usuwające leukocyty filtry przyłóżkowe, należy preparat przetaczać zgodnie z instrukcją dołączoną do danego filtru. Jeżeli usunięcie leukocytów wykonano w placówce służby krwi, wówczas ta placówka określi czas ważności preparatu i sposób jego przechowywania.
Koncentrat krwinek płytkowych (KKP) otrzymywanych metodą konwencjonalną:
U dorosłego chorego należy zwykle przetoczyć 6-8 j. koncentratu, który na ogół uzyskuje się w placówce służby krwi przez zlanie do jednego pojemnika pojedynczych koncentratów, pochodzących od 6-8 dawców.
Dzieciom zaś 1 j. na 10 kg ciężaru ciała. KKP przygotowany z 1 j. krwi powinien powodować wzrost liczby płytek o 5-10 x l09/l u chorego o powierzchni 1,8 m2 jeżeli nie występują objawy infekcji z gorączką, krwawienia, DIC, hipersplenizmu, lub autoimmunizacji.
Powinno się przetaczać krwinki płytkowe zgodne w układzie AB0. Niezgodność w zakresie antygenu D z układu Rh nie ma wpływu na czas przeżycia płytek, ale obecność krwinek czerwonych może doprowadzić do alloimmunizacji u biorców Rh ujemnych otrzymujących preparaty od dawców Rh dodatnich. Dlatego należy unikać takich przetoczeń szczególnie u kobiet przed menopauzą.
(KKP powinien być przetoczony jak najszybciej po dostarczeniu do oddziału szpitalnego. Można stosować standardowe zestawy do przetaczania krwi lub specjalne filtry zatrzymujące leukocyty w celu uniknięcia alloimmunizacji);
Koncentrat krwinek płytkowych (KKP) otrzymywany metodą aferezy przy użyciu separatora:
Przetoczenie KKP uzyskanego metodą aferezy (zgodnego w zakresie antygenów AB0) powinno spowodować zwiększenie liczby krwinek płytkowych od 30 do 60 x 10 do pot.9/l u dorosłego biorcy ważącego około 70 kg.
Ubogoleukocytarny koncentrat krwinek płytkowych:
Do każdego filtra usuwającego leukocyty przy łóżku chorego dołączona jest instrukcja, do której należy ściśle się stosować. Przetaczanie KKP przez filtry przy łóżku chorego nie wymaga już stosowania standartowych filtrów krwi.
Koncentraty granulocytarne:
W koncentratach granulocytarnych znajdują się znaczne ilości erytrocytów, dlatego przed przetoczeniem należy wykonać próbę zgodności surowicy biorcy z krwinkami czerwonymi dawcy. Leczenie powinno trwać przez co najmniej kolejne 4 dni. Należy stosować standardowy filtr do przetaczania krwi.
6.Wybrane preparaty:
1 ).Koncentrat krwinek czerwonych :
otrzymywany jest z 1 j. krwi pełnej poprzez usunięcie z niej 200-300 ml osocza. Przechowywany musi być w lodówce w temperaturze od 2°C do 6°C. Krwinki czerwone przechowywane wpłynie CPDA mają Ht od 0,65 do 0,75 (65-75 %) i termin ich ważności wynosi 35 dni. Krwinki czerwone przechowywane w płynie CPD z dodatkiem roztworów uzupełniających takich jak Adsol, SAGM, Nutricel mają Ht 0,50-0,70 (50-70%), a termin ich ważności wynosi 42 dni.
Przeciwwskazania
* Nie należy stosować KKCz u chorych z niedokrwistością, u których wystarczające jest leczenie preparatami żelaza, witaminą B i kwasem foliowym. U chorych z niedokrwistością w przebiegu ciężkich, przewlekłych chorób nerek zamiast przetoczeń można stosować preparaty erytropoetyny.
Należy przetaczać KKCz zgodny w zakresie antygenów układu AB0 oraz antygenu D (układ Rh), po wykonaniu prób zgodności. Z przetoczeniem KKCz związane jest ryzyko przeniesienia chorób wirusowych.
2).Koncentrat krwinek czerwonych przemywanych:
Preparat ten zawiera krwinki czerwone przemyte jałowym, fizjologicznym roztworem chlorku sodowego. Po przemyciu krwinki te zawieszone są również w 0,9 % Nad tak, aby Ht wynosił 0,65-0,75 (65-75 %). Celem przemywania jest przede wszystkim usunięcie białek osocza. Krwinki czerwone mogą być przemywane w dowolnym dniu okresu ważności. Koncentrat krwinek czerwonych przemywanych musi być przetoczony do 8 godzin od chwili przygotowania. Jeśli w tym czasie musi być przechowywany, to tylko w lodówce w temperaturze od 2°C do 6°C. KKCz przemywany w systemie zamkniętym, przy użyciu specjalnych zgrzewarek można przechowywać do 24 godzin.
Koncentraty krwinek czerwonych przemywanych zawierają w jednostce około 5 x l O8 leukocytów, więc ich stosowanie nie zapobiega alloimmunizacji.
3).Koncentraty granulocytarne:
otrzymywane są metodą leukoferezy od jednego dawcy. Każdy preparat powinien zawierać ponad 1,0 x 10 do pot. 10/l granulocytów, różne ilości limfocytów, płytek i erytrocytów w 200 do 400 ml osocza. Powinny być przetoczone jak najszybciej po ich przygotowaniu. Jeśli potrzeba, mogą być przechowywane w temperaturze od 22°C do 24°C, ale muszą być przetoczone w ciągu 24 godzin od chwili przygotowania (jak najszybciej po dostarczeniu do oddziału szpitalnego).
Koncentraty granulocytarne należy przetaczać tylko tym chorym, u których istnieje szansa odnowy szpiku. Skuteczne mogą być u noworodków z posocznicą oraz u chorych z zaburzeniami funkcji granulocytów.
Nie należy stosować koncentratów granulocytarnych profilaktycznie.
Z przetoczeniem koncentratu granulocytamego związane jest ryzyko alloimmunizacji oraz przeniesienia chorób wirusowych.
4).Koncentraty krwinek płytkowych
*otrzymywane metodą konwencjonalną:
KKP otrzymywany z 1 j. krwi pełnej metodą konwencjonalną, czyli przez odwirowanie krwi i następnie osocza powinien zawierać co najmniej 0,60 x 10 do pot.11 krwinek płytkowych w 50 ml osocza. Krwinki płytkowe można przechowywać mieszając (używając specjalnych mieszadeł) w temperaturze od 22°C do 24°C przez 72 godz. w pojemnikach standardowych oraz przez 5 dni w tzw. pojemnikach oddychających.
Uwaga: Wskazaniem do stosowania KKP jest stan chorego a nie liczba płytek. Profilaktycznie można stosować KKP u chorych z hipoplazją szpiku spowodowaną chemioterapią, nacieczeniem nowotworowym lub u chorych z aplazją, z liczbą płytek poniżej 10 x 10 do pot. 9/l. Ta wartość graniczna może być bezpiecznie obniżona.
Przeciwwskazania
* Profilaktyczne stosowanie w przypadkach masywnych krwotoków lub zabiegów operacyjnych z zastosowaniem krążenia pozaustrojowego.
* Nieskuteczne jest stosowanie KKP w przypadkach gwałtownego niszczenia płytek w krążeniu biorcy w przebiegu ITP, DIC oraz u chorych z posocznicą lub hipersplenizmem (u tych chorych przetoczenia mogą być wykonane tylko w przypadkach masywnych krwawień zagrażających życiu).
Z przetoczeniem KKP otrzymywanych metodą konwencjonalną związane jest ryzyko przeniesienia chorób wirusowych.
KKP powinien być przetoczony jak najszybciej po dostarczeniu do oddziału szpitalnego. Można stosować standardowe zestawy do przetaczania krwi lub specjalne filtry zatrzymujące leukocyty w celu uniknięcia alloimmunizacji.
*otrzymywane metodą aferezy:
Krwinki płytkowe uzyskane metodą aferezy pochodzą od jednego dawcy, poddanego zabiegowi trombaferezy. Taki koncentrat powinien zawierać co najmniej 3,0 x 10 do pot. 11 płytek (odpowiada to 5 j. preparatu otrzymywanego metodą konwencjonalną). Okres ważności i sposób przechowywania określa placówka służby krwi, która przygotowała preparat.
Przeciwwskazania
Patrz KKP otrzymywany metodą konwencjonalną.
Z przetoczeniem KKP otrzymywanego metodą aferezy związane jest ryzyko przeniesienia chorób wirusowych.
Przygotowały:
Czerech Bogusława
Grabka Małgorzata
Grzyb Weronika