Jakie czynniki warunkują nasz rozwój? Jakie teorie stadiów rozwojowych poznaliście? Czy w rozwoju pomaga nam temperament i inteligencja?
Jakie czynniki warunkują nasz rozwój?
Genetyczne uwarunkowania rozwoju.
Czynniki które wiążą się z naszym genotypem, Od różnic genotypowych zależą procesy rozwoju, charakterystyczne dla poszczególnych ludzi z danej populacji, czyli mają zwój rytm i tempo. Czynniki genetyczne tworzą predyspozycje indywidualnego rozwoju człowieka. Oczywiście trzeba tutaj umieć odróżnić cechy dziedziczne od cech wrodzonych, które ukazują się podczas urodzenia. Mogą to być wcześniejsze, nabyte doświadczenia w łonie matki. Oczywiście genetyczny rozwój psychiczny człowieka i kształtowanie się jego osobowości jest zawsze pośredni.
Ekologia i środowisko.
czynniki biogeograficzne- klimat, wilgotność temperatura, nasłonecznienie, pola elektromagnetyczne). Jak i fauna i flora, zasoby mineralne i wodne.
czynniki ekonomiczne i społeczno-kulturowe- warunki materialne wyznaczone przez poziom ekonomiczny, wysokość zarobków, stan higieny, warunki mieszkaniowe, komunikacje, zróżnicowanie zawodowe, poziom szkolnictwa.
Wyznaczniki rozwoju.
Niezbędne czynniki do kształtowania się procesów psychicznych i poukładania i uporządkowania zewnętrznych i wewnętrznych warunków życia. Najważniejszymi wyznacznikami rozwoju są:
aktywność własna- bez której rozwój psychiczny nie mógłby przebiegać. Jest bo bardzo ważny wyznacznik, który reguluje stosunki człowieka ze światem zewnętrznym. Taka aktywność ludzka jest stanem i procesem, która wyraża się podczas konkretnych czynności i działań podejmowanych od dzieciństwa co i wiążę się z rozwojem umysłowym,
wychowanie- czyli zamierzone oddziaływanie na psychikę człowieka, które jest ingerencją zmierzającą do kształtowania osobowości i charakteru. Dlatego ten wyznacznik rozwoju jest bardzo ważny.
Czynniki endogenne- wrodzone.
- czynniki genetyczne- czyli dziedziczenie cech po rodzicach. Decydują o pewnych niezmiennych właściwościach gatunku, jak i cechach jednostki.
- czynniki niegenetyczne- czyli cechy wrodzone u człowiek, nabyte już we wcześniejszych doświadczeniach w łonie. Wpływ czynników związanych z genami matki, z przemianą materii, czy np. kolejnością ciąży. ( Nadmieniłam już o tym w pierwszym punkcie mojej pracy).
Oraz czynniki egzogenne- środowisko otaczające oddziałowujące na organizm człowieka, zmuszając do przystosowania się do obecnych warunków zewnętrznych.
Ostatni według mnie czynnik- tryb życia .
Codzienne zajęcia, ruch fizyczny, odpoczynek, sen. Bardzo ważna jest ich kolejność i proporcja.
Stadia rozwojowe:
rozwój poznawczy według Piageta.
Okres sensoryczno-motoryczny- od urodzenia do drugiego roku życia.
Przedmiotem poznania są stosunki przestrzenne między przedmiotami w otoczeniu dziecka. Schematy które kształtują się w tym okresie to: schemat stałego przedmiotu, schemat przestrzeni i następstwa czasowego.
Okres wyobrażeń przedoperacyjnych- trwa od drugiego do siódmego roku życia. Myślenie za pomocą obrazów. W tym stadium rozwija się intensywnie język, przyswajanie znaków i symboli, rozumowanie oparte na zdarzeniach zewnętrznych (a nie na operacjach logicznych).
Okres operacji konkretnych- myślenie słowno- logiczne. Trwa od siódmego do dwunastego roku życia.
Okres operacji formalnych – trwa od dwunastego roku życia. Ukazuję się rozwój abstrakcyjnego myślenia oraz dominacja inteligencji werbalnej.
Etapy rozwoju wg Eriksona .
Zaufanie – brak zaufania - pierwszy rok życia – okres niemowlęcy. Potrzeba spójnej i trwałej opieki i zaspakajanie potrzeb fizjologicznych. Ufność w matkę lub innego opiekuna.
Autonomia – wstyd i zwątpienie- Drugi, trzeci rok życia – dzieciństwo. Początki uniezależnienia. Nowe umiejętności fizyczne dają możliwość wolnego wyboru.. Dziecko uczy się kontroli, ale jeśli jest nieodpowiednio traktowane, może nabawić się wstydu.
Inicjatywa – poczucie winy - czwarty, piąty rok życia – wiek zabawy. Poznawanie świata, działania własne nastawione na osiągnięcie celu.. Podwyższenie poziomu asertywności i agresji. Rodzicielskie ograniczenia mogą wzbudzać poczucie winy za każdym razem, gdy dzieci będą próbowały odkrywać świat na własną rękę.
Pracowitość – poczucie niższości - lata wczesnoszkolne. Opanowanie wiedzy. Dziecięce pragnienie. Przyswojenie podstawowych umiejętności i norm wraz z umiejętnościami szkolnymi i sposobem użycia narzędzi.
Tożsamość – niepewność ról - 12 – 18 lat – dorastanie. Poszukiwanie tożsamości osobowej i zawodowej. Ukształtowanie zintegrowanego poczucia Ja. Przystosowanie pojęcia siebie samego do zmian związanych z pokwitaniem. Dokonuje się wyboru pracy. Osiąga dorosłą tożsamość seksualną i poszukuje nowych wartości.
Intymność – samotność- Wczesna dorosłość. Poszukiwanie bliskich i trwałych związków Nawiązuje się intymne stosunki wykraczające poza miłość młodzieńczą. Założenie rodziny. Małżeństwo, przyjaźń.
Produktywność – stagnacja- dorosłość. Poszukiwanie adekwatnych form produktywności i twórczości. Chęć wychowywania dzieci. Skupia uwagę na osiągnięciach zawodowych .Porzuca się zainteresowanie sobą na rzecz innych – troskliwość, opiekuńczość.
Integracja – rozpacz - późna dorosłość, starość. Ocena i bilans własnego życia. Integruje się poprzednie etapy i godzi z tożsamością. Akceptuje się siebie.
Teoria Freuda.
Freud wyróżnia 5 stadiów rozwoju psychoseksualnego:
stadium oralne- pierwsza 12 miesięcy życia. Świat poznawany poprzez usta.
stadium analne- wiek około 2/3 lat. Początek rozwoju ego.
stadium falliczne- od 3 do 6 roku życia
stadium latencji- trwa do okresy dojrzewania. Rozpoczyna się regularny tryb życia.
stadium genitalne- dojrzałość seksualna.
Inteligencja i temperament, moim zdaniem w mały sposób pomaga nam w naszym rozwoju. Inteligencja, pozwala nam się uczyć, zdobywać doświadczenia życiowe. Pomaga nam w rozwiązywaniu problemów i podejmowaniu trudnych decyzji. Temperament jest naszym elementem osobowości, myślę, że ma mniejszy wpływ na nasz rozwój niż inteligencja. Jak ktoś ma wysoki poziom temperamentu może on czasem przeszkadzać w naszym codziennym funkcjonowaniu. Fajnie jest jeżeli ktoś, ma umiejętności kontrolowania swojego temperamentu.
Dziękuję i pozdrawiam, J. Idzikowska