1. Określ istotę reprodukcji gospodarczej – jej pojęcie, uwarunkowania oraz rodzaje.

Reprodukcja gospodarcza - Ciągłe i nieustanne odnawianie produkcji dóbr materialnych, siły roboczej, a także stosunków ekonomicznych towarzyszących temu procesowi.

RODZAJE:

• Prosta- utrzymanie się na stałym poziomie; stała ilość, niezmienna jakość; pełna odpowiedzialność

• Rozszerzona- ulęgają poszerzeniu i pogłębieniu; wzrost ilościowy i jakościowy w stopniu pożądanym i wystarczającym; odnawialność większa niż pełna

• Zawężona- ulegają ograniczeniu, zerwaniu i spłyceniu; obniżenie ilości i jakości poniżej poziomu dopuszczalnego; niepełna odnawialność

UWARUNKOWANIA

1. Określ istotę makroekonomii – jej pojęcie i zakres makroekonomii, podstawowe kategorie oraz główne teorie.

Makroekonomia – zajmuje się badaniem gospodarki narodowej jako całości lub też badaniem jej znaczących części. Odnosi się do ogólnego obrazu gospodarki narodowej, a nie do szczegółów działalności gospodarczej danego kraju.

ISTOTA

• makroekonomię trzeba traktować jako świadomie uproszczony model, dzięki któremu możemy wyodrębnić kluczowe elementy problemu i myśleć o nich w uporządkowany sposób.

• makroekonomia nie jest sumą wycinkowych analiz mikroekonomicznych dotyczących każdego poszczególnego rynku,

• makroekonomia zajmuje się głównie powiązaniami między różnymi częściami gospodarki, opierając się przy czynionych analizach operacyjnych, uproszczeniami poszczególnych elementów konstrukcyjnych - tak, aby móc wyjaśnić jak pasują one do siebie i w jaki sposób wzajemnie na siebie wpływają.

• makroekonomia bada szerokie agregaty gospodarcze, bowiem zajmuje się badaniem sposobu działania gospodarki jako całości.

ZAKRES

• Obserwuje całość zakupu dóbr i usług dokonywanych przez konsumentów,

• Ocenia ilość pieniędzy wydanych przez wszystkich producentów na budowę nowych zakładów i ich wyposażenia,

• Śledzi ogólny poziom cen lub średnią wszystkich cen,

• Bada dochody wszystkich zatrudnionych i globalną liczbę wszystkich zatrudnionych w gospodarce.

PODSTAWOWE KATEGORIE

• Wzrost gospodarczy, (proces powiększenia z okresu na okres podstawowych wielkości ekonomicznych)

• Produkt narodowy,

• Zatrudnienie i bezrobocie,

• Inflacja, ( proces wzrostu cen w gospodarce)

• Międzynarodowe stosunki gospodarcze (eksport) (część ogólnych stosunków ekonomicznych nawiązywanych na forum międzynarodowej działalności gospodarczej)

1. Wskaż i omów podstawowe współzależności praktyki makroekonomicznej.

Istota podstawowych problemów i współzależności praktyki makroekonomicznej dostrzegana jest w modelu systemu makroekonomicznego skonstruowanego jako zbiór współzależnych zmiennych, czynników, uwarunkowań oraz mechanizmów zależnościowych.

Zmienne sterujące

• Zmiennymi sterującymi są zmienne zewnętrzne oraz zmienne wewnętrzne .

• Pierwszą grupę zmiennych stanowią warunki klimatyczno-pogodowe, zagrożenia militarne (a więc siły nieekonomiczne) oraz siła gospodarczego otoczenia zewnętrznego.

• Z kolei zmiennymi wewnętrznymi są zmienne polityczne oraz zmienne ekonomiczne.

• Zmiennymi politycznymi jest szeroko rozumiana polityka gospodarcza państwa – tak wewnętrzna (pieniężna, fiskalna, dochodowa,…) jak i zewnętrzna (zagraniczna polityka gospodarcza). Status tej grupy zmiennych zależy przede wszystkim od instrumentów (narzędzi i środków) polityki gospodarczej.

• Zmiennymi ekonomicznymi (inaczej zasobowymi) są natomiast zasoby czynników produkcji (praca, ziemia, kapitał, technologia, przedsiębiorczość).

Zmienne indukowane

• Zmienne indukowane są pochodnymi funkcjonowania układu makroekonomicznego, czyli wynikiem zaistniałego procesu gospodarczego.

• Zawierają one jednocześnie w sobie wszystkie cele polityki makrogospodarczej, a więc wzrost gospodarczy (produkt krajowy), zatrudnienie, pożądany poziom cen oraz pożądany eksport netto

1. Określ istotę polityki makroekonomicznej ( fiskalnej, monetarnej, dochodowej ).

• Polityka makroekonomiczna to oddziaływanie rządu na zachowania się gospodarki jako całości, za pośrednictwem całej gamy narzędzi polityki gospodarczej.

• Zadanie: poprawa bytu większości lub całej ludności kraju przez dążenie do realizacji celów:

pełne i stabilne zatrudnienie,
rozsądna stabilność cen,
wysokie i coraz wyższe zarobki,
inne cele o charakterze międzynarodowym,

• Realizacja wymaga poniesienia kosztów, wiążących się z poświęceniem pewnych wolności indywidualnych. Rozważając jakiś problem makroekonomiczny trzeba odnaleźć odpowiedzi na pytania:

Jak ważny jest dany problem?

Jak można przyczynić się do jego rozwiązania?

Jakim kosztem ten problem rozwiązać?

• polityka fiskalna (budżetowa)-regulowanie popytu przez dochody budżetowe

• polityka monetarna (pieniężna, pieniężno-kredytowa)- określanie sposobów sterowania podażą pieniądza oraz kształtowanie odpowiednich związków pomiędzy pieniądzem, produkcją i inflacją

• polityka dochodowa (płac i cen)- istotą jest nakłanianie do przestrzegania określonych wytycznych kształtowania płac i cen.

• zagraniczna polityka gospodarcza- oddziałuje na powiązania międzynarodowe za pomocą licznych instrumentów ekonomicznych i administracyjnych.

1. Omów problem zatrudnienia – jego pojęcie, uwarunkowania i strukturę.

W wymiarze gospodarki narodowej zatrudnienie wyraża określoną liczbę osób wykonujących pracę na podstawie obowiązujących norm prawnych i ujmowanych w statystkach zatrudnienia, ubezpieczeń i organizacji związkowych. Istotę kwestii zatrudnia wyrażają pojęcia siły roboczej, zatrudnionych oraz bezrobotnych.

Siła robocza - w ekonomii oznacza część społeczeństwa w wieku produkcyjnym, która jest w stanie pracować. Zatem jest to suma aktywnych zawodowo i bezrobotnych.

Pod pojęciem bezrobotnego można rozumieć osobę niezatrudnioną, nie prowadzącą działalności gospodarczej i nie wykonującą innej pracy zarobkowej, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia (w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy).

UWARUNKOWANIA ZATRUDNIENIA

• Demograficzne - wpływają bezpośrednio na wielkość i strukturę zasobów siły roboczej. Ściśle powiązane z uwarunkowaniami biologicznymi. Obejmują m.in. zjawiska: rodność, płodność, umieralność ogólna i niemowląt, przyrost naturalny, migracja ludności.

• Społeczne- związane z osiągniętym poziomem rozwoju społecznego i realizowaną polityką społeczną. Związane z kwestiami: wymiar czasu pracy, zakres świadczeń społ., warunki przechodzenia na emeryturę, rentę, dostępność kształcenia, skala zatrudnienia i bezrobocia, zakres i formy pomocy społecznej. Możliwość podjęcia pracy w niepełnym wymiarze, warunki współpracy z innymi ludźmi. Te uwarunkowania charakteryzuje sprzyjanie komunikowaniu się ludzi.

• Ekonomiczne - najważniejsze, zdeterminowane przede wszystkim poziomem i strukturą produktu narodowego, a w konsekwencji możliwościami wzrostu gospodarczego. Z punktu widzenia tych uwarunkowań zatrudnienie jawi się jako ważny czynnik produkcji, źródło dochodów pracowniczych w formie płac oraz czynnik kształtowania równowagi społecznej.

STRUKTURA ZATRUDNIENIA

Często spotykanym podziałem gospodarki narodowej jest podział ze względu na strukturę zatrudnienia i kwalifikacji. Jest on wynikiem faktu obejmowania przez gospodarkę narodową szerokiego zakresu działalności ekonomicznej ludzi. Z tego punktu widzenia wyróżnia się sektorową, działową oraz gałęziowo – branżową strukturę zatrudnienia, kwalifikacji i zawodów.

1. Omów problem bezrobocia – jego istotę, rodzaje i mierniki.

Bezrobocie jako kategoria makroekonomiczna to zjawisko gospodarcze charakteryzujące się tym, że większa lub mniejsza liczba osób zdolnych do pracy i poszukujących pracy nie znajduje zatrudnienia.

Podstawowym miernikiem wielkości bezrobocia jest stopa bezrobocia, czyli stosunek liczby bezrobotnych zarejestrowanych do liczby ludności aktywnej zawodowo (tj. pracującej i bezrobotnej łącznie) wyrażony w procentach.

• Bezrobocie frykcyjne – jest rezultatem ruchu zatrudnionych na rynku pracy; ludzie zmieniają zawód, pracę, przenoszą się do innej miejscowości i pozostają krótko na rynku pracy. To bezrobocie występuje w każdej gospodarce, także w warunkach pełnego zatrudnienia. Jest ono korzystne dla gospodarki, gdyż umożliwia znalezienie w krótkim czasie pracowników.

• Bezrobocie koniunkturalne lub recesyjne - pojawia się wówczas, gdy następuje spadek popytu, produkcji i aktywności gospodarczej.

• Bezrobocie strukturalne – wynika z nieaktywności struktury podaży siły roboczej i popytu na nią na rynku pracy. Wynikać może ono z szybkich zmian strukturalnych zachodzących w gospodarce, za którymi nie nadąża szkolnictwo zawodowe i ogólne. Bezrobocie strukturalne występuje także wówczas, gdy zasoby kapitałowe są niewystarczalne dla zatrudnienia zasobów pracy.

• Bezrobocie technologiczne – wynika z postępu technicznego automatyzacji i mechanizacji procesów wytwórczych, które mają charakter praco-oszczędny. Pojawia się ono, gdy tempo wzrostu gospodarczego jest niskie, a inwestycje mają charakter modernizacyjny, prowadzą do wzrostu i unowocześnienia produkcji przy spadku zatrudnienia.

• Bezrobocie sezonowe – jest efektem wahań aktywności gospodarczej w różnych porach roku, spowodowanych zmianą warunków klimatycznych.

• Bezrobocie globalne -obejmuje całe bezrobocie występujące w danej gospodarce bez względu na jego powody.

• Bezrobocie przymusowe - obejmuje osoby pozbawione pracy ze względu na sytuacje na rynku pracy (brak miejsc pracy).

• Bezrobocie dobrowolne - obejmuje osoby pozostające bez pracy ponieważ nieakceptują oferowanych warunków na rynku pracy ( zbyt niska realna stopa płac).

• Bezrobocie cykliczne - obejmuje tych bezrobotnych, którzy pozostają bez pracy albo z powodu pogorszenia sytuacji koniunkturalnej ( bezrobocie koniunkturalne) albo z powodu cykliczności procesu produkcji.

• Bezrobocie jawne - obejmuje wszystkich bezrobotnych zarejestrowanych w oficjalnych statystykach.

• Bezrobocie ukryte ta część zasobów siły roboczej, która jest niewykorzystana i niezarejestrowana tworzą ją :

• osoby w wieku produkcyjnym, które przeszły na wcześniejszą emeryturę,

• przerosty zatrudnienia w niektórych działach gospodarki,

• zatrudnieni w niepełnym wymiarze.

1. Omów problem zasobów siły roboczej na rynku pracy – ich istotę, gospodarowanie nimi oraz polityka ich kształtowania.

• ZASOBY SIŁY ROBOCZEJ - obejmują osoby w wieku produkcyjnym zdolne do pracy i gotowe do jej podjęcia na typowych warunkach istniejących w gospodarce. Gospodarowanie siłą roboczą wymaga uwzględnienia jej specyfiki, a więc zastosowania obok kryteriów ekonomicznych także kryteriów naturalnych (np. demograficznych, fizjologicznych, biochemicznych) i społecznych (np. prawnych, kulturowych).

1. Istota inflacji – pojęcie, rodzaje, przyczyny jej wystąpienia oraz mierniki.

Inflacja - wzrost przeciętnego poziomu cen mierzone za pomocą indeksu cen konsumpcyjnych, naturalnych i fabrycznych

MIERNIKI INFLACJI

• Deflator Produktu Krajowego Brutto

• Indeks cen dóbr konsumpcyjnych

• Stopy inflacji

PRZYCZYNY WYSTĘPOWANIA

• Nadmierne zwiększanie podaży pieniądza poprzez jego emisję przez Bank Centralny lub kreację w bankach komercyjnych

• Niespodziewany i gwałtowny wzrost kosztów produkcji, który prowadzi do ograniczenia zagregowanej podaży

• Wzrost zagregowanego popytu w gospodarce

• Niezrównoważony budżet państwa

• Przeinwestowanie gospodarki

• Ingerencja państwa w politykę emisyjna Banku Centralnego, co prowadzi do nadmiernej ilości pieniądza

• Monopolizacja gospodarki

1. Określ istotę ekonomii jako nauki. Wskaż jej podziały oraz podstawowe problemy ekonomiczne.

Ekonomia nauka zajmująca się badaniem decyzji podejmowanych przez ludzi(konsumentów), podmioty gospodarcze(gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa) i państwo(rząd) dotyczące zaspokojenia nieograniczonych potrzeb społecznych i indywidualnych(bieżących lub przyszłych w warunkach ograniczonych zasobów.

Podział ekonomii:

• Mikroekonomia, makroekonomia, mezoekonomia

• Pozytywna(zajmuje się rzeczywistością taką jaka jest), normatywna(zajmuje się tym, jak gospodarka będzie funkcjonowała lub jak funkcjonować powinna)

• Podażowa, popytowa

Mikroekonomia – dziedzina ekonomii zajmująca się badaniem wyborów ludzkich w warunkach rzadkości dóbr, w tym w szczególności badaniem zachowań indywidualnych konsumentów i przedsiębiorstw oraz interakcji między tymi zachowaniami na poszczególnych rynkach. Jest to nauka zajmująca się szczegółową analizą podejmowanych przez jednostki decyzji dotyczących produkcji oraz wymiany (zakupu i sprzedaży) dóbr.

Makroekonomia - dziedzina ekonomii posługująca się wielkościami agregatowymi (zbiorczymi, dotyczącymi całej gospodarki) do badania prawidłowości występujących w gospodarce jako całości.

Mezoekonomia - w ekonomii opis i analiza zjawisk związanych z procesami przemian strukturalnych, tzn. zmiany relacji między gałęziami i sektorami produkcji zatrudnienia oraz regionami.

PODSTAWOWE PROBLEMY EKONOMICZNE

Odpowiedź na pytania:

• Co? Należy produkować, ile i kiedy(problem technologiczny)

• Jak ? przez kogo, z czego(materiały), za pomocą jakich technik produkcji, jak organizować(technologiczno – organizacyjny)

• Dla kogo? Jak podzielić wytwory, kto ma je użytkować, kto czerpać z nich korzyści (problem organizacyjny)

1. Określ istotę gospodarki narodowej oraz dokonaj jej podziału.

Istotę gospodarki narodowej możemy rozpatrywać pod kątem dwóch definicji. W pierwszej, gospodarka narodowa to część systemu jakim jest społeczeństwo. Składa się z elementów wzajemnie od siebie zależnych. Jest zbiorem elementów powiązanych ze sobą łańcuchem oddziaływań przyczynowo-skutkowych.

Gospodarka narodowa rozpatrywana pod innym kątem jest to całokształt zasobów i działalności prowadzonej w sferze produkcji, podziału, obiegu i konsumpcji w danym kraju, oraz jest to przede wszystkim podstawa zaspokajająca potrzeby społeczeństwa

Struktura podmiotowa gospodarki narodowej

• Gospodarstwa domowe

• Przedsiębiorstwa

Struktura własności gospodarki narodowej

• Sektor własności prywatnej

• Sektor własności publicznej

Struktura prawno-organizacyjna

• Przedsiębiorstwa prywatne

• Przedsiębiorstwa jednoosobowe

• Przedsiębiorstwa publiczne

• Przedsiębiorstwa państwowe

• Przedsiębiorstwa komunalne

• Przedsiębiorstwa mieszane

• Spółki:

• Osobowe (cywilne, jawne, komandytowe)

• Kapitałowe (z.o.o, akcyjne)

• Spółki z udziałem podmiotów zagranicznych (join ventures)

• Spółdzielnie

Struktura funkcjonalno-instytucjonalna

• Sektor przedsiębiorstw niefinansowych

• Sektor instytucji finansowych i ubezpieczeń

• Sektor instytucji rządowych i samorządowych

• Sektor gospodarstw domowych

• Sektor instytucji niekomercyjnych

• Sfera zagranicy

Struktura produkcyjna

• Sektor I – produkcja pierwotna

• Sektor II – obejmujący przemysły przetwórcze

• Sektor III – należą do niego wszelakiego rodzaju usługi

Struktura zatrudnienia i kwalifikacji

Struktura ta jest wynikiem faktu obejmowania przez gospodarkę narodową szerokiego zakresu działalności ekonomicznej

Struktura stosowanych technologii

Decydujący wpływ na dynamikę i efektywność wzrostu gospodarczego w danej gospodarce ma poziom i struktura stosowanej techniki, technologii i organizacji. Często przy opisie tejże gospodarki odwołuje się do rozróżnienia jej struktury z punktu widzenia tych kryteriów. Wyróżniamy wówczas struktury zacofane i nowoczesne.

1. Określ istotę oraz dokonaj charakterystyki gospodarki rynkowej. Wskaż i omów jej podstawowe elementy i mechanizmy.

Gospodarka rynkowa - to gospodarka, w której zasadniczym regulatorem procesów gospodarczych jest samoczynnie działający rynek czy też mechanizm rynkowy.
Gospodarka rynkowa - to taki typ organizacji człowieka w którym koordynatorem procesów jest rynek a własność czynników produkcji ma charakter prywatny.

Gospodarka rynkowa – jest systemem w którym ceny, warunki rynkowe, zyski i straty, bodzce i korzyści decydują o tym co, jak i dla kogo produkować. Przedsiębiorstwa produkują te towary, które przynoszą im najwyższe zyski przy pomocy technik zapewniających najniższe koszty.

Gospodarka rynkowa charakteryzuje się dwiema zasadniczymi cechami: dominacją prywatnej własności czynników produkcji oraz rynkową alokacją zasobów gospodarczych.

Elementy:

• Towar - artykuły będące produktem pracy ludzkiej przeznaczone na sprzedaż. Artykuł staje się towarem w momencie transakcji

• Cena – wartość towaru przedstawiona w pieniądzu

• Pieniądz – powszechny ekwiwalent, wyrażający wartość towarów i będący na nie wymienialny

• Rynek – całokształt transakcji kupna i sprzedaży oraz warunków, w jakich one przebiegają

Mechanizm rynkowy - proces obejmujący żywiołowe działania podmiotów na rynku w wyniku którego dochodzi do ustalenia równowagi rynkowej, a więc samoczynnego dostosowania wielkości popytu i podaży poprzez odpowiednie ustalenie ceny równowagi.

Jeżeli popyt na jakieś dobro przewyższa podaż, wówczas nabywcy są skłonni płacić za nie więcej. Gdy przejawiają tę skłonność na rynku, cena tego dobra rośnie. Wzrost ceny skłania natomiast producentów do zwiększenia jego produkcji, co doprowadzi w końcu do zrównania podaży z popytem.

Jeżeli w sytuacji równowagi rynkowej wystąpią okoliczności, których skutkiem będzie ograniczenie popytu na dane dobro (np. zmiana gustów konsumentów), wówczas nie wszystkie produkowane towary znajdą nabywców. Skłoni to część producentów do zmniejszenia produkcji i obniżenia ceny, celem zachęcenia części konsumentów do zakupu większych ilości towarów. Efektem będzie ustalenie się równowagi rynkowej przy niższym poziome produkcji i niższej cenie.

1. Omów istotę mikroekonomii i jej główne kwestie.

Mikroekonomia – bada przede wszystkim poszczególne elementy tworzące gospodarkę, takie jak: gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, sektory i gałęzie (branże) gospodarki. Analizuje sposób działania oraz zachowania się na rynku poszczególnych producentów i konsumentów, sprzedawców i nabywców. Bada czynniki wpływające na popyt i podaż (oraz produkcję), oraz na wysokość cen. Analiza mikroekonomiczna szczegółowo bada indywidualne decyzje dotyczące pojedynczych towarów. Do badań zachowań producentów wykorzystuje się takie pojęcia jak:

• zysk

• koszty

• stopa procentowa

• renta

• Zajmuje się badaniem pojedynczych rynków, które funkcjonują w ramach gospodarki narodowej

• Sprowadza swoje dociekania do analiz i interpretacji zjawisk mających miejsce na rynku oraz związanych z dokonywaniem osobistych wyborów przy zakupach

• Koncentruje się zwłaszcza na analizie zachowań indywidualnych podmiotów gospodarujących

• BADA DECYZJE ALOKACYJNE- podstawy podejmowania decyzji i ich skutki- podejmowanie przez jednostki

• Decyzje indywidualne wyrażone są w działaniach producentów i konsumentów- skutkują określonymi reakcjami grupowymi

• Splatanie się działań ludzkich- pojedynczych jednostek stanowi o działaniach grup i społeczeństwa

• Opiera się o założenia dotyczące zachowań indywidualnych

• Podstawowe założenie- ludzie są w stanie brać pod uwagę różne sposoby poprawy swojej sytuacji życiowej

• Producenci i konsumenci dokonują racjonalnych wyborów, pod kątem maksymalizacji swego zadowolenia

1. Określ istotę rynku w wymiarze mikroekonomicznym oraz jego mechanizmy (popyt i podaż) w oparciu o podstawowe wyznaczniki.

Rynek To ogół transakcji kupna i sprzedaży dóbr i usług oraz ogół warunków , których są zawierane owe transakcje wymienne między sprzedawcami a kupującymi.

Mikroekonomia - Dziedzina ekonomii zajmująca się badaniem wyborów ludzkich w warunkach rzadkości dóbr, w tym w szczególności badaniem zachowań indywidualnych konsumentów i przedsiębiorstw oraz interakcji między tymi zachowaniami na poszczególnych rynkach. Jest to nauka zajmująca się szczegółową analizą podejmowanych przez jednostki decyzji dotyczących produkcji oraz wymiany (zakupu i sprzedaży) dóbr.

FUNKCJE RYNKU

• Dokonuje wyceny różnych dóbr( produktów i zasobów gospodarczych). We współczesnej gospodarce rynkowej występuje tendencja do przekształcania się wszystkich dóbr w towary. Ich ceny ustalają się właśnie na rynku. Rynek jest więc instrumentem i zarazem miejscem obiektywnej wyceny dóbr.

• Jest podstawowym źródłem informacji dla podmiotów gospodarczych- dokonuje wyceny różnych produktów i zasobów, rynek dostarcza podmiotom najbardziej obiektywnej informacji o ich cenach i realizacjach cen. Z rynku płyną informacje dotyczące nie tylko cen i ich realizacji, lecz także innych „parametrów rynkowych”: rozmiarów podaży i popytu na poszczególne produkty oraz usługi

• Jest niezbędnym warunkiem racjonalnego wykorzystania zasobów gospodarczych zarówno zasobów produktów jak i czynników produkcji. Dostarczając dążącym do maksymalizacji swoich korzyści podmiotom gospodarczym obiektywnej informacji o cenach i realizacji rzadkości poszczególnych zasobów.

• Umożliwia ustalanie się stanów równowagi w gospodarce. Parametry rynkowe np.ceny dostarczają podmiotom gospodarczym ważnych sygnałów. Reakcją na te sygnały są działania uczestników rynku, których efektem może być powstawanie, przywracanie i utrzymanie się stanów równowagi w gospodarce. Jeśli np. konsumenci chcą zwiększyć konsumpcję jakiegoś produktu np. cukru to zwiększają jego zakupy w sklepach, a z kolei sklepy zwiększą zamówienia na ten produkt u swoich dostawców

• Jest weryfikatorem społecznej przydatności produkcji i zarazem mechanizmem dostosowywania produkcji do potrzeb. Dopiero na rynku okazuje się czy dana produkcja znalazła uznanie nabywców. Chcąc sprzedać swoje dobra lub usługi, producenci zmuszeni są dostosowywać wielkość i ich strukturę podaży do wielkości i struktury efektywnego popytu.

KLASYFIKACJA RYNKU

• Według przedmiotu obrotu możemy wyróżnić rynek dóbr i usług konsumpcyjnych oraz rynek czynników produkcji (ziemi, pracy, kapitału)

• Według zasięgu geograficznego możemy rozróżnić rynki lokalne, regionalne, krajowe, międzynarodowe, światowy

• W zależności od sytuacji rynkowej możemy mówić o rynku sprzedawcy i rynku nabywcy

• W zależności od stopnia jednorodności przedmiotu transakcji możemy wyróżnić rynek homogeniczny( jednorodny) np. rynek ropy oraz rynek heterogeniczny np. rynek pracy

• W zależności od stopnia wyrównania się cen wyróżniamy rynek doskonały i niedoskonały

1. Określ istotę gospodarstwa domowego jako podmiotu gospodarczego.

Gospodarstwo domowe – zespól osób razem zamieszkujących i wspólnie utrzymujących się w większości połączonych więzami biologicznymi i stanowiących rodzinę

15. Wskaż i omów determinanty rachunku narodowego.

RACHUNEK NARODOWY w rozumieniu systemu rachunku narodowego jest zbiorem logicznie powiązanych ze sobą rachunków makroekonomicznych i bilansów, jest to jednocześnie system pomiaru wielkości dóbr i usług wytworzonych w danym kraju w danym czasie. Obejmuje on sobą całość zależności gospodarki narodowej.

Jego istotą jest dostarczenie logicznego i wewnętrznie spójnego zestawu definicji i mierników wytworzonej w danym kraju produkcji i usług, dzięki którym można byłoby ocenić stan całej gospodarki

Pełna analiza rachunku narodowego wymaga uwzględnienia w systemie funkcjonalnym gospodarki narodowej - oprócz gospodarstw domowych, przedsiębiorstw (o różnym statusie organizacyjnym i własnościowym) oraz jednostek organizacyjnych aparatu państwa (tak na szczeblu centralnym jak i lokalnym), także związków z otoczeniem zewnętrznym, tj. z zagranicą.

Wobec tak określonych zależności, za podstawę ujawnienia istoty rachunku narodowego przyjąć można model ruchu okrężnego reprodukcji społecznej otwartej gospodarki rynkowej, to jest model składający się z takich elementów, jak: przedsiębiorstwa - państwo - gospodarstwa domowe - zagranica . Każdy z nich charakteryzuje się innymi cechami oraz pełni inną rolę .

PAŃSTWO

Jest super podmiotem gospodarczym. Pełni ono rolę organizatora funkcjonowania gospodarki narodowej. Funkcjonuje w oparciu o dochody, których źródłem są:

• podatki bezpośrednie - nakładane na płace, czynsze, odsetki, zyski (--> podatek dochodowy);

• podatki pośrednie - zwane podatkami od wydatków, np. VAT, akcyza (podatek specjalny obciążający benzynę, papierosy), cła

PRZEDSIĘBIORSTWA

To podstawowe podmioty gospodarczych, które:

• wykorzystują czynniki produkcji dostarczone przez gospodarstwo domowe do wytworzenia dóbr i usług.

• płacą gospodarstwom domowym za wykorzystanie czynników produkcji.

• sprzedają dobra i usługi gospodarstwom domowym

GOSPODARSTWA DOMOWE

To - podobnie jak przedsiębiorstwa - podstawowe podmioty gospodarcze, które:

• dysponują czynnikami produkcji, które dostarczają przedsiębiorstwom (--> usługi czynników produkcji).

• otrzymują dochody od przedsiębiorstw w zamian za dostarczane czynniki wytwórcze (--> dochody czynników produkcji).

• wydają dochody na dobra i usługi wytworzone przez przedsiębiorstwa (--> wydatki na dobra i usługi).

16.Wskaż i omów mierniki rachunkowości społecznej ( produkt krajowy brutto, produkt narodowy brutto, produkt narodowy netto, dochód narodowy, wskaźnik dobrobytu materialnego).

• PKB jest miarą produkcji wyrażonej w pieniądzu, wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju niezależnie od tego, kto jest ich właścicielem.

• Produkt krajowy brutto obejmuje wartość wszystkich dóbr i usług wytworzonych w określonym czasie (najczęściej w ciągu jednego roku) na terytorium danego kraju. Jest to miara strumienia bieżącej produkcji.

• PKB nie jest sumą wartości wszystkich dóbr i usług wytworzonych w ciągu roku w danym kraju. Przy jego obliczaniu sumuje się jedynie wartość dóbr służących bezpośredniej konsumpcji i wykorzystywanych w procesie inwestycyjnym. Pomija się natomiast tzw. dobra pośrednie zużyte przez producentów dóbr finalnych;

• PKB nie może odzwierciedlać wartości dóbr i usług, które nie są przedmiotem transakcji rynkowych, np. wytworzonych w gospodarstwach domowych Mając na uwadze pokaźne rozmiary tego typu produkcji, zwłaszcza w krajach o mniej rozwiniętych rynkach, PKB jest stosukowo mało wiarygodną miarą wartości wytworzonej produkcji.

PRODUKTU NARODOWY BRUTTO

• wartość PKB + zarejestrowane przez oficjalne statystyki dochody uzyskane przez Polaków zamieszkałych za granicą i odjąć dochody cudzoziemców uzyskane w Polsce = suma PKB i dochodów netto z pracy lub własności za granicą;

• miara całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju - bez względu na miejsce świadczenia usług;

• PNB > PKB, jeśli dochody cudzoziemców byłyby mniejsze od dochodów obywateli Polski uzyskiwanych za granicą

• PNB nie uwzględnia nielegalnych dochodów

• Porównania podawanych przez krajowe i międzynarodowe rachunki statystyczne wartości PKB (PNB) nie pozwalają jeszcze wnioskować o kondycji gospodarki krajowej i sytuacji ekonomicznej obywateli danego kraju, ponieważ:

• poszczególne kraje różnią się liczbą ludności, a w związku z tym liczbą osób tworzących PKB (PNB),

• waluty poszczególnych krajów, w których wyrażany jest PKB (PNB), mogą mieć różną siłę nabywczą,

• poszczególne kraje różnią się zasobem nagromadzonego majątku

• Produkt narodowy netto (PNN) to produkt narodowy brutto pomniejszony o amortyzację, czyli o równowartość zużytych środków trwałych. Oznacza wielkość produkcji w danym kraju i w danym okresie, np. w ciągu roku powiększoną o transfery zagraniczne i pomniejszoną o amortyzację. Upraszczając: PNN to dla danego roku w Polsce wielkość tego, co w ciągu roku wytworzyliśmy w Polsce pomniejszone o transfery zagraniczne i o amortyzację. Amortyzacja jest miarą szybkości zmniejszania się wartości istniejącego zasobu kapitału w danym okresie, będącego wynikiem jego fizycznego lub ekonomicznego zużycia. Określa ona w jakim stopniu zużywa się rzeczywisty zasób kapitału w każdym okresie. Określenie „netto” oznacza, że z wielkości miernika PNN wyłączono wartości zużytych w procesie jego tworzenia budynków, maszyn i urządzeń itp. czyli odjęto tzw. amortyzację.

• Dobrobyt - jego istotnym elementem jest ocena poziomu dobrego samopoczucia z dostępnych warunków gospodarczych, kulturowych, politycznych i środowiskowych.

Wyróżnia się następujące rodzaje dobrobytu :

• gospodarczy - opisuje za pomocą form ekonomicznych w jakim stopniu ludzie zaspokajają swoje potrzeby ( z punktu widzenie ekonomii mówiąc o dobrobycie ma się na myśli dobrobyt majątkowy )

• społeczny - opisuje w jakim stopniu ludzie zaspokajają ogół swoich potrzeb, również potrzeb w zakresie oświaty, opieki medycznej, bezpieczeństwa itp. Nie jest on jednak możliwy do zmierzenia, gdyż taki pomiar odnosi się do jednostek lub większych zbiorowości, a dobrobyt społeczny nie jest suma dobrobytów jednostkowych.

• dobrobyt ekonomiczny netto - miernik produktu narodowego korygujący niektóre ograniczenia miernika PKB

Funkcja dobrobytu ekonomicznego- reprezentuje dobrobyt społeczeństwa w zależności od indywidualnych użyteczności

Wyznacznik dobrobytu - wg Adama Smitha wyznacznikiem dobrobytu jest wzrost bogactwa narodu czyli PNB

17. Określ istotę ( pojęcie i rodzaje ) równowagi ekonomicznej.

Równowaga ekonomiczna należy do tych kategorii ekonomicznych które funkcjonują zarówno w skali makroekonomicznej jak i mikroekonomicznej. Wyraża ona stan zgodności pewnego układu sił i wartości. Jest ona stanem pożądanym.

W zależności od kierunku i szkoły ekonomicznej - ma różną treść.

Równowaga ekonomiczna (nazywana także gospodarczą) jako pojęcie, najczęściej - co jest wspólne różnym teoriom - używana jest do określenia wzajemnej zgodności podstawowych wielkości ekonomicznych (takich jak :produkcji, popytu, ceny, dochodów, itp.), która tworzy sytuację nie wymagającą zmian w gospodarce. Stanowią ją takie relacje pomiędzy poszczególnymi elementami procesu reprodukcji społecznej, które zapewniają jej niezakłócony przebieg.

RODZAJE RÓWNOWAGI EKONOMICZNEJ

• 1. Równowaga makroekonomiczna

• 2. Równowaga rynkowa

• 3. Równowaga na rynku pracy

• 4. Równowaga na rynku walutowym

• 5. Równowaga na rynku ziemi

18.Wskaż i omów istotę równowagi makroekonomicznej, warunki jej kształtowania, odchylenia od niej i sposoby jej przywracania.

Istotę równowagi makroekonomicznej oddaje najpełniej obraz funkcjonowania gospodarki narodowej sprowadzony do modelu gospodarczego odzwierciedlającego kształtowanie się zagregowanego popytu i zagregowanej podaży. Przy czym zagregowany popyt pokazuje całkowite zapotrzebowanie gospodarstw domowych, przedsiębiorstw i rządu na wszystkie dobra i usługi wytworzone w gospodarce, a zagregowana podaż całkowitą produkcję oferowaną przez wszystkie przedsiębiorstwa na sprzedaż. Jeśli obie strony funkcjonowania tak rozumianej gospodarki połączymy ze sobą - nakładając je na siebie to otrzymamy obraz przecięcia się krzywych zagregowanej podaży z zagregowanym popytem.