Koncepcja ogólna bezpieczeństwa maszyn w UE. Maszyny inne urządzenia techniczne nalezą do podstawowego i powszechnie stosowanego wyposażenia pracy. Szacuje się, że ok. 80% wypadków ma związek z ich eksploatacją w szczególności z obsługą. Taka jest skala strat wynikających z wydarzeń wypadkowych z ich udziałem. Po to aby straty minimalizować wdrożono wiele dyrektyw natury technicznej, ekonomicznej i społecznej pokrywających wszelkie aspekty bezpiecznego użytkowania maszyn i urządzeń technicznych.

Dyrektywa ramowa 89/391/EWG dotyczy wdrożenia środków w celu zwiekszenia bezpieczeństwa i poprawy zdrowia podczas pracy.

Druga dyrektywa szczegółowa 89/655/EWG (zmieniona dyrektywa 95/63/EWG i 2001/45/EWG) – określa minimalne wymagania w dziedzinie bezpieczeńtwa i ochrony zdrowia podcza używania przez pracowników wyposażenia roboczego podczas pracy w zakresie m.in.:

- urządzeń sterowniczych uruchamiania i zatrzymywania,

- ograniczania emisji substancji szkodliwych, promieniowania i hałasu,

-stoowania urządzeń ochronnych maszyn z elementami ruchomymi,

- ograniczania zagrożeń związanych z elektrycznością,

- zapewnienia odpowiedniej przetrzeni roboczej i dostepu w zakresie obsługi i konserwacji,

- stosowania urzadzeń ostrzegawczych.

Dyrektywa 95/63/WE – określa obowiazki pracodawcy w zakresie kontroli stanu technicznego wyposażenia roboczego oraz rejestracji wyników tych kontroli; dodatkowo dyrektywa ta rozzerza obszar przedmiotowy dyrektywt o wymagania dotyczące sprzętu ruchomego (mobilnego) oraz sprzętu służącego do dźwigania ładunków.

Dyrektywa 2001/45/WE – określa wymagania w odnieieniu do sprzętu roboczego służącego tymczaowej pracy na wysokości, w szczególności drabin, rusztowań oraz wejść linowych i technik pozycjonowania.

Powyższe wymagania w formie ujednoliconego tekstu zawiera dyrektywa 2009/104/WE.

Dyrektywa szczegółowa 89/655/EWG wraz z dyrektywami uzupełniającymi zotała przeniesiona do polskiego prawa rozporządzeniem Ministra Gopodarki z dn. 30.10.2002 r. w prawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (DZ.U.02.191.1596, zm. DZ.U.03.178.1745). Pojęcie mazyny (dla potrze rozporządzenia) zdefiniowano jako: wszelkie maszyny i inne urządzeia techniczne, narzędzia oraz instalacje uzytkowane podczas pracy, a także sprzęt do tymczasowej pracy na wysokości, w szczególności drabiny i ruztowania.

Wymagań minimalnych dla mazyn (sprzętu roboczego) jest bardzo dużo. Zotały one podane w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 30.10.2002 r., a są to m.in.:

- elementy sterownicze (§9)

- ukłądy sterowania (§11)

- uruchamianie (§12)

- zatrzymanie (§13)

- zatrzymanie awaryjne (§14 ut. 1)

- ochrona przed zagrożeniami powodowanymi wyrzucanymi przedmiotami, emiją gazów, oparów, płynu lub pyłu (§14 ust. 2 i 3)

- tateczności (§ 15 ust. 1)

- ochrona przed zagrożeniami będącymi następstwem oderwania lub rozpadnięcia sie części maszyn (§15 ust. 2)

- ochrona przed elementami ruchomymi (§15 ut. 3 i 4)

- oświetlenie miejsc i stanowisk pracy lub konserwacji maszyn (§16 ust.1)

- zabezpieczenie przed oparzeniami i odmrożeniami (§16 ust. 2)

- znaki i sygnały bezpieczeństwa (§16 ust. 3)

- stoowanie maszyn zgodnie z przeznaczeniem (§16 ust. 4)

- bezpieczeńtwo przy konserwacji maszyn (§17)

- odłączenie od zasilania (§18 ust. 1)

- bezpieczny dostęp do różnych miejsc maszyny w związku z jej użytkowaniem (§18 ust. 2)

- ochrona przed pożarem i wybuchem (§19 pkt 1)

- ochrona przed zagrożeniami prądem elektrycznym (§19 pkt 3)

- spełnianie wymagań przez maszyny mobilne (§20-§23)

- spełnianie wymagań przez maszyny do podnoszenia łądunków (§24-§25)

Rozporządzenie też reguluje warunki tymczasowej pracy na wysokości:

- drabiny (§8b)

- rusztowania (§8c i d)

- wejcia wykonane z wykorzytaniem lin oraz przętu do ustalania pozycji pracownika (§8e)

Kontrola maszyn

W przypadku gdy bezpieczne używkowanie mazyn jet uzaleznione od warunków w jakich są one instalowane pracodawca powinien poddać mazyny:

- wstępnej kontroli po ich zainstalowaniu, a przed przekazaniem do eksploatacji po raz pierwszych

- kontroli po zainstalowaniu na innym stanowisku pracy lub innym miejscu

Kontroli maszyn dokonują jednostki działajace na podtawie odrębnych przepisów albo ooby upoważnione przez pracodawcę i posiadajace odpowiednie kwalifikacje.

Maszyny narażone na działanie warunków powodujących pogorzenie ich tanu technicznego, co może powodować powstanie ytuacji niebezpiecznych, muszą być poddawane:

- okresowej kontroli, a także badaniom przez jednotki działające na podstawie odrebnych przepisów albo osoby upoważnione przez pracodawcę i posiadajace odpowednie kwalifikacje

- specjalnej kontroli przeprowadzanej przez jednostki działajace na podtawie odrębnych przepiów albo osoby upoważnione przez pracodawcę i poiadajace odpowiednie kwalifikacje, w przypadku mozliwości pogorszenia bezpieczeństwa zwiazanego z mazyną, a będącego wynikiem:

• Prac modyfikacyjnych

• Zjawisk przyrodniczych

• Wydłużonego czasu postoju mazyny

• Niebezpiecznych uzkodzeń oraz wypadków przy pracy

Rejestracja i przechowywanie wyników kontroli.

Wyniki kontroli rejetruje się i przechowuje do dypozycji zainteresowanych organów, zwłaszcza nadzoru i kontroli warunków pracy przez okres 5 lat od dnia zakończenia tych kontroli, o ile odrębne przepiy nie stanowia inaczej.

Jeżeli maszyny są użytkowanie poza terenem zakłądu pracy w miejscu ich użytkowania powinien być dostępny dokument potwierdzający przeprowadzenie ostatniej kontroli maszyny.

Obsługa. Jeżeli obsługa, naprawa, remont lub konserwacja maszyn powoduje zagrożenia dla bezpieczeństwa lub zdrowia pracowników, pracodawca powinien zapewnić, aby czynności te wykonane były przez pracowników upoważnionych i posiadających odpowiednie kwalifikacje.

W firmie pracodawca ponosi odpowiedzialność za użytkowanie przez pracownika danej maszyny. Pracodawca powinien przeszkolić pracownika z obsługi danej maszyny. Maszyny powinny podlegać pod okresową kontrolę, sprawdzajacą czy są one bezpieczne.

Instrukcja powinna być sporządzona w języku zrozumiałym dla danej osoby. Powinna zawierac m.in.: warunki użytkowania maszyn.

Triada bezpieczeństwa (sposoby ograniczania ryzyka przy eksploatacji maszyn i urządzeń technicznych wg dyrektywy nowego podejścia):

- rozwiazania konstrukcyjne

- dobór i stosowanie urządzeń ochronnych

- informowanie użytkownika o zagrożeniu.

Dodatkowe środki zapobiegawcze (na wypadek sytuacji awaryjnych): urządzenie do awaryjnego zatrzymania, ewakuacja i ratowanie osób uwięzionych np. ręczne posuwy przeciwbieżne, stateczność maszyn, łatwy dotęp do stanowisk, systemy diagnostyczne ułatwiające wykrywanie defektów.

Zagrożenie – potencjalne źródło szkody.

Szkoda – uraz fizyczny lub pogorszenie stanu zdrowia.

Termin zagrożenie może być uszczegółowiony:

- przez podanie jego pochodzenia np. mechaniczne, elektryczne, biologiczne, itp.

- charakteru oczekiwanej szkody np. zagrożenie cięciem, zagrożenie porazeniem prądem elektrycznym, zagrożenie pożarem, itp.

Istnieją stałe zagrożenia np. hałas, wysoka temperatura, niezdrowa pozycja ciała.

Istnieją również zagrożenia nieoczekiwane np. wybuchy.

Część czynników może być przyczyną urazów spowodowanych mechanicznie np. wyciek cieczy.