1. Skład obornika i jego działanie na rośliny i zwierzęta
Obornik- to przefermentowana mieszanina odchodów zwierzęcych i ściółki. Zaw wszystkie niezbędne dla roślin skł pokar makro- i mikroel. Z obornikiem dostarcza się do gleby znaczne ilości subst org, która korzystnie oddziałuje na wł fiz, fizykochem i biol gleby. Poprawia żyzność i sprawność roli, nie powoduje zakwaszenia. Nawóz ten stanowi ważne ogniwo w obiegu skł pokar w gospodarstwie, gdyż znaczna część soli mineralnych pobranych z gleby przez rośliny wraca do niej z powrotem w postaci obornika. Skł chem obornika jest zróżnicowany i zależy od wielu czynników: gatunku i wieku zwierząt, skł chem paszy , rodzaju i skł chem ściółki oraz od sposobu przechowywania i stopnia rozkładu. ROLA:-Wzbogaca glebę w próchnicę;-działa strukturo i próchniczo twórczo, ;*poprawia żyzność i aktywność biol gleby;*nie powoduje zakwaszenia gleby..* jest doskonałą pożywką dla pożytecznych drobnoustrojów glebowych. Skład chem: *Zaw wody w %-75; *Zaw suchej masy w % -25; *N-0,5%; *P-0,3%; *K-0,7%; *Ca-0,36%; *Mg-0,15%

2. Scharakteryzuj troposferę i reakcje tam zachodzące
Troposfera–jest najniższą i najcieńszą warstwą atmosfery, w której skupia się 80% masy powietrza oraz prawie cała para wodna. W warstwie tej zachodzą procesy, które kształtują pogodę i klimat na pow Ziemi. Grubość troposfery zależy od szerokości geograficznej. Nad równikiem sięga ona do 17 km, natomiast nad biegunami do 8 km. Wraz ze wzrostem wysokości temp powietrza spada średnio o 0,6°C co 100 m. 14^oC to średnia temp przy pow ziemi.
smog londyński- smog klasyczny

4CH+5O₂-->4CO₂+2H₂O

4CH+3O₂-->4CO+2H₂O

4CH+O₂-->C+H₂O

SO₂+H₂O-->H⁺+HSO^3-

2HSO^4- +O₂|Fe; Mn>2H⁺+2SO4^2- Kwaśny deszcz to taki którego pH< 5,65

CO²+H₂O=H₂CO₃ słaby kwas węglowy
smog fotochemiczny- z Los Angeles
O+N₂=NO+N

N+O₂= NO+O

3. Zawartość tlenu w 1kg wody
1 kg wody= 1000g wody
M(H₂O)=18g
M(O)=16g
18 g H₂O---16 g O
1000 g H₂O---x g O
x=888,88g tlenu

4. Ile jest węgla w 1t ditlenku węgla
1t CO₂=1000 kg CO₂
M(CO₂)=44g
M(C)=12g
44 kg CO₂---12 kg C
1000 kg CO₂---x kg C
x=272,72kgC

5. Jakim reakcjom ulega N i w jakich formach występuje
N występuje w glebie zarówno w formie org, jak i mineralnej, przy czym zdecydowanie dominują połączenia org, które mogą stanowić do 99% całkowitej zaw N. N występuje w formach org reprezentowanych przez: *swoiste związki próchniczne; *aminokwasy, *aminocukry, *kwasy nukleinowe. Ponadto niewielkie ilości N występują w glebie w postaci glicerofosforanow, amin, wit i pestycydów oraz produktów ich rozkładu. W wodzie N występuje w formie rozpuszczalnej, w postaci jonów: azotanowego (NO₃), azotynowego (NO₂) i amonowego (NH₄), a także w postaci cząsteczek N₂ i związków org.
Reakcje jakim ulega N :
*Amonifikacja-przekształcenie związków org N do amoniaku (NH₃). Tlenowy i beztlenowy.
*Nitryfikacja- utlenianie amoniaku do azotynów.
*Denitryfikacja - redukcja azotanów do azotynów i wydzielenie wolnego N bez dostępu do tlenu
*Adsorpcja - jon amonowy [KS]NH₄⁺ jest adsorbowany wymiennie.
*Immobilizacja- włączenie N mineralnego pochodzącego z gleby lub z nawozów w biomasę mikroorg.

6. Wymień i scharakteryzuj nawozy fosforowe
Nawozy fosforowe wywierają silny wpływ na jakość plonu. Ponadto wpływają na efektywność nawożenia N. P z nawozów mineralnych w pierwszym roku po zastosowaniu jest pobierany przez rośliny w 20-30% a w ciągu kilku lat po zastosowaniu, wykorzystanie P przez rośliny dochodzi do 40-60%. Pod wpływem nawożenia fosforem wzrasta zaw tego skł w wierzchniej warstwie gleby i to zarówno jego ogólnej ilości, jak i form dostępnych dla roślin. Gromadzenie się P w glebie pod wpływem nawożenia nie zależy od jej odczynu. Najbardziej rozpowszechnione są nawozy otrzymywane z fosforytów. Nawozy fosforowe ze względu na szybkość działania dzieli się na: *szybko działające-rozpuszczalne w wodzie (superfosfaty); *wolno działające-rozpuszczalne w słabym kw cytrynowym (supertomasyna obecnie nie stosowana); *bardzo wolno działające-słabo rozpuszczalne w słabym kw cytrynowym (mączki fosforytowe i kostne).
Rodzaje nawozów fosforowych:
*Superfosfat pylisty (pojedynczy), *Superfosfat granulowany (prosty), *Superfosfat ,,Supermag", *Superfosfat potrójny- granulowany, *Superfosfat potrójny- granulowany- borowany, *Mączki fosforytowe

7. Kompostowanie na czym polega
Kompostowanie to procesy biol zachodzące w warunkach tlenowych. W wyniku tych procesów następuje unieszkodliwianie i zagospodarowanie odpadów, polegające na rozkładzie subst org przy udziale mikroorg z wytworzeniem humusu. Poza humusem powstaje CO₂, woda, amoniak, uwalniane do atmosfery oraz ciepło w pryzmie kompostowej.W kompostowaniu zachodzą równolegle 2 procesy biochemiczne: a)mineralizacja; b)humifikacja

8. Jak przeciwdziałać skutkom zanieczyszczenia metalami ciężkimi
*ograniczenie wnoszenia metali ciężkich do gleby; *łagodzenie skutków zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi.

W zapobieganiu nadmiernemu włączaniu metali ciężkich zaw w zanieczyszczonych glebach można wyróżnić metody chem, biol i fiz.
*Metody chem polegają na unieruchomieniu metali ciężkich w zanieczyszczonych glebach, poprzez wprowadzenie naturalnych lub syntetycznych subst chem. Do subst naturalnych należy zaliczyć nawozy wapniowe i materiały org
* Metody fiz oznaczają usuwanie przynajmniej części metali ciężkich z gleby, co może odbywać się poprzez ekstrakcję, wyparowywanie lub zastosowanie metod elektrokinetycznych
* Metody biol to wykorzystanie roślin do oczyszczania gleby, które od niedawna zaczęto nazywać fitoremediacją

9. Przyczyny zakwaszenia środowiska
*Złe nawożenie; *Kwaśne deszcze; *Emisja tlenków siarki; *Skała macierzysta; *Procesy glebotwórcze.
Zakwaszenie środowiska powodowane jest przez zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej w glebach i wodach. Zakwaszanie gleb, jest powodowane przez wody glebowe i opadowe, które rozpuszczają w pierwszej kolejności Ca i Mg, uwalniane podczas wietrzenia minerałów. Zjawisko to przyspieszane jest w miarę wzrostu kwasowości środowiska oraz gdy przesiąkająca woda zawiera rozpuszczony CO₂, mocne kw nieorganiczne (HNO₃ i H₂SO₄), a także kwasy org (np. humusowe). Wzrost zakwaszenia gleb powodowany jest także przez rośliny korzeniowe oraz mikroorg glebowe.

10. Scharakteryzować stratosferę i reakcje w niej zachodzące
Stratosfera -druga od dołu warstwa atmosfery ziemskiej, położona nad troposferą, a pod mezosferą. Zaczyna się od wysokości ok. 16-20 km nad pow Ziemi, a kończy na wysokości ok. 45-55 km. W dolnej części stratosfery panuje prawie stała temp powietrza, począwszy od wysokości 30-50 km temp rośnie wraz ze wzrostem wysokości. W niej znajduje się warstwa ozonowa, która odpowiada za filtrowanie promieni ultrafioletowych docierających do Ziemi ze Słońca. Stratosfera skupia około 21% masy powietrza. Występują w niej chmury iryzujące (perłowe).
Klasyfikacja biol promieniowania UV:
-UV-A-315-400nm-7%promieniowania; -UV-B-280-315nm-1,5%promieniowania; -UV-C-<280nm-0,5%promieniowania
Filtry przeciwsłoneczne:
UV-A jest obojętny , nie jest szczególnie niebezpieczny
UV-B niebezpieczny dla żywych organizmów
UV-C szybko niszczy, każdy żywy organizm
11. Cykl Chapmana (1930)
Synteza i rozpad zachodzą w stratosferze przy udziale promieniowania słonecznego.
Synteza:
O₂+hv(λ<240mm)-->O+O
O+O₂+M-->O₃+M
Rozkład:
O₃+hv( λ~290-320mm)-->O₂⁺ +O⁺
O⁺+O₃-->O₂+O₂

12. Wpływ metali ciężkich na biosferę
Metale ciężkie- pierwiastki niezbędne dla żywych org jak i zbyteczne dla ich wzrostu o gęstości powyżej 5 g/cm³ i liczbie atomowej większej niż 20 największe toksyczne działania: Cd, Pb, Hg, Cu, Zn, Ni, Sb, Bi.
Rozproszenie związków metali ciężkich w biosferze jest zazwyczaj produktem ubocznym działalności technologicznej i eksploracyjnej człowieka. Na intensywność migracji metali ciężkich w biosferze ma wpływ wiele czynników, m.in.: geochem, fizyczno-chem, klimatyczne i biol.
Metale ciężkie można podzielić na dwie grupy:
-metale niezbędne do prawidłowego funkcjonowania org tzw. mikroel (należą do nich np. Zn, Cu, Fe)
-metale całkowicie zbędne do prawidłowego funkcjonowania org, wręcz zaburzające procesy życiowe (Pb, Cd, Hg, Cr, Ni)
Zanieczyszczenia pyłowe:
- nawozy i pestycydy, produkty odpadowe stosowane do nawozów i rekultywacji
- do utwardzania plastiku sole metali ciężkich najczęściej chrom
Nawozy fosforowe produkowane są z fosforytu i aparytu zaw metale ciężkie.
Skutki: *toksyczne działanie niektórych pierwiastków na rośliny; *Wizualne symptomy; *Arsen-czerwono brunatne plamy na starych liściach, żółtobrunatne korzenie, hamowanie wzrostu; *Kadm- brunatny brzeg liścia, chloroza; * pomarszczenie liści .

13. Podział i kryteria wyboru nawozów wapniowych do odkwaszania gleby
Nawozy wapniowe pomagają w obniżeniu kwasowości gleby zakwaszonej na skutek ubytków Ca spowodowanego czynnikami naturalnymi bądź działalnością rolniczą.
Określenie potrzeb wapniowania: 1)orientacyjna metoda Schachtschabela polegająca na pomiarze pH w ocenie Ca o stężeniu 0,5 mola dm3 (1:2,5); 2)Metoda Kappena służąca do pomiaru kwasowości hydrolitycznej gleby; 3)na podstawie pH KCl i składu granulometrycznego
Wapniowanie: *Gleba bardzo lekka do 10; *Lekka 11-20; *Średnia 21-35; *Ciężka od 36
Zalecane dawki nawozów wapniowych ( t CaO ha): *Bardzo lekkie 3; *Lekkie 3,5; *Średnie 4,5; *Ciężkie 6,0

14. Podział i charakterystyka nawozów potasowych
Nawozy mineralne których głównym skł jest K w formie kationu K⁺, będący makroskł pokarm dla roślin, jest niezbędny przy asymilacji CO₂ oraz do biosyntezy związków org-jego niedobór powoduje mniejsze wytwarzanie cukrów.
Wśród nawozów potasowych możemy wydzielić: *chlorkowe-stosowane dla roślin niewrażliwych na nadmiar Cl, gdzie K występuje w postaci (KCl), np. kainit (8-10% K₂O), sole potasowe; *siarczanowe-tu K występuje w postaci siarczanu potasu, może je stosować dla wszystkich roślin, np. kalimagnezja.
Nawozy potasowe dzieli się również na nisko- i wysokoprocentowe (32-51% K₂O), np. sole potasowe, siarczan potasu, metafosforan potasu. W Polsce gleby zazwyczaj są ubogie w ten skł pokar, wprowadza się go zwykle w postaci nawozów wieloskładnikowych.

15. Reakcje fosforu w glebie i formy występowania
P w glebie może występować w związkach org jak i mineralnych.
Związki org P to przede wszystkim:
*fityna 2 - 50% P-org.; *fosfolipidy 1 - 5% P-org.*kwasy nukleinowe 0,2 - 2,5% P-org.
Związki mineralne występują w formie fosforanów Ca, Fe i Al. Przy udziale mikroorg oraz na skutek reakcji chem nierozpuszczalne sole H₃PO₄ [np. Ca₃(PO₄)₂] przechodzą w postać soli rozpuszczalnych [np. Ca(H₂PO₄)₂], z których rośliny pobierają pokarm.

16. Scharakteryzuj procesy zachodzące w atmosferze
To jedna z powłok ziemskich, ta najbardziej zew. Jest to mieszanina gazów o stałym udziale do 100 km. Ta warstwa nosi nazwę powietrza i składa się z: *N 78,08 %; *O 20,95% *argon 0,93% *CO₂ 0,03% oraz: krypton,ksenon, neon, hel, wodór, ozon i inne gazy 0,01
Reakcje zachodzące: O₃+hv-->O₂+O ; O+H₂O-->₂OH^- ;NO₂+OH-->HNO₃

17. Źródła metali ciężkich w środowisku
Źródła metali w środowisku przyr można podzielić na dwie podstawowe grupy: naturalne i antropogeniczne. Na terenach zamieszkanych, szczególnie w ośrodkach przemysłowych oraz dużych miastach jest podwyższona koncentracja metali w atmosferze, wodach czy glebach. Najważniejszymi źródłami antropogenicznymi są hutnictwo i przemysł metalurgiczny, duże znaczenie ma również spalanie paliw kopalnych, transport czy zrzuty ścieków. O czynniku który najbardziej zanieczyszcza decyduje specyfika badanego obszaru (obecność lub brak dużych ośrodków przemysłowych, natężenie transportu, gęstość zaludnienia, pora roku). Sama obecność pierwiastka w środowisku nie świadczy jeszcze o jego szkodliwości. Aby dany element mógł wywołać określony efekt (korzystny czy szkodliwy) musi znajdować się w formie biodostępnej. Wiele z metali zaliczanych do gr metali ciężkich odgrywa bardzo ważną rolę biochem w org człowieka np. Zn, Fe, które odpowiadają za ochronę przed infekcjami i nowotworami, a niedobór Fe osłabia koncentrację.

18. Podział i charakterystyka nawozów azotowych
Głównym składnikiem jest N. Mają duże znaczenie gospodarcze, są powszechnie stosowane w rolnictwie. N z nawozów przyswajany jest przez rośliny, mikroorg, a część przedostaje się w głąb gleby wraz z wodami opadowymi. Nawozy azotowe przyczyniają się do wzrostu plonów, mogą powodować zmniejszenie ilości różnych subst w roślinie i przez to obniżyć jakość upraw.
Nawozy azotowe można podzielić na szybko działające (N w formie azotanowej i amonowej) oraz wolnodziałające (N w formie amidowej i amonowej).
Nawozy azotowe można podzielić na: *amonowe: siarczan (21% N), chlorek amonu (25% N), węglan amonu, ortofosforan(V) amonu, woda amoniakalna; *saletrzane (azotanowe(V)): saletra wapniowa (14% N), saletra sodowa (15% N), saletra potasowa (14% N); *saletrzano-amonowe: mieszaniny soli amonu i saletr oraz saletra amonowa (34% N), saletrzak; *amidowe np. cyjanamid wapnia (azotniak) (20,5% N), mocznik (46% N).
19. Ile kg superfosfatu potrójnego należy zastosować aby wprowadzić 30kg P/ha?
M P₂O₅= 142g/ mol
M P₂=62g/mol
0,062 kg P₂---0,142kg P₂O₅
30 kg P₂---x kg P₂O₅
x=68,7 kg P₂O₅ - tyle P₂O₅ trzeba wprowadzić

liczę ile to nawozu
100% nawozu---x kg
46% nawozu---68,7kg
x= 149 kg
Należy wprowadzić 149 kg nawozu superfosfatu prostego.

20. Scharakteryzować procesy zachodzące w hydrosferze
Jedna z geosfer, obejmuje wody podziemne i pow: rzeki, jeziora, morza, oceany, lodowce i lądolody oraz bagna, a także zaw w atm i biosferze. Hydrosferę można podzielić na dwie części: oceanosferę i wody na lądach. Jej zasoby wodne to około 1,4 mld km³. Corocznie przybywa około 0,3 km³ wody na skutek procesów naturalnych. Rekompensowane jest to fotodysocjacją wody w górnych warstwach atmosfery, chem wiązaniem wody w skałach oraz innymi procesami. Również człowiek wpływa na zmiany ilości wody w hydrosferze, m.in. w procesach chem i technologicznych. Ważną rolę odgrywa również spalanie paliw kopalnianych. Hydrosferę w większości tworzą wody słone, bo aż ok 97,5%. Woda słodka to nieco ponad 2,5%. 69% wody słodkiej skoncentrowane jest w lodowcach, stałej pokrywie śnieżnej i wiecznej zmarzlinie w Antarktyce i Arktyce oraz w wysokich partiach. Pozostała część wód słodkich przypada na wody podziemne, część jezior, rzeki oraz bagna.
Oznaczanie alkaliczności wody:
HCO₃^-+H⁺<-->H₂O+CO₂
CO₃^2- +2H⁺<-->H₂O+CO² i miareczkować do pH=4

21. Ile kg wapna węglanowego zawierającego 60% CaCO₃ należy zastosować aby wprowadzić dawkę nawozu równa 1500kg CaO/ha?
M CaCO₃= 100g/ mol
M CaO=56g/mol
0,056 kg CaO---0,1 kg CaCO3
1500 kg CaO---x kg CaCO3
x= 2678 kg CaCO3 - tyle CaCO₃ trzeba wprowadzić
liczę ile to nawozu
100% nawozu---x kg
60% nawozu---2678kg
x= 4463 kg; należy wprowadzić 4463 kg nawozu zawierającego 60% CaCO3

22. Z czego powstaje superfosfat i jaki to nawóz
Superfosfat–nawóz fosforowy składający się z mieszaniny wodorofosforanu Ca i gipsu. Otrzymywany głownie z fosforytow i apatytow przez działanie na nie kw siarkowym. Jest rozpuszczalny w wodzie i łatwo przyswajalny przez rośliny. W glebie podlega sorpcji i przechodzi w związki nierozpuszczalne w wodzie.Ca₃(PO₄)₂ + 2H₂SO₄ → Ca(H₂PO₄)₂ + 2CaSO₄.
Przemysł chem wytwarza superfosfat zwykły i superfosfat podwójny. Gotowy produkt ma postać sypkiego proszku (lub granulek) o barwie szarej, którego podstawowymi skł są fosforan jednowapniowy Ca(H₂PO₄)₂・H₂O i siarczan wapniowy CaSO₄・H₂O. W skład superfosfatu wchodzą domieszki: fosforany Fe i Al, krzemionka oraz kwas fosforanowy. Produkcja superfosfatu polega na działaniu kwasem siarkowym na minerały fosforanowe.
W procesie otrzymywania superfosfatu wyróżnia się dwa stadia. W pierwszym stadium zachodzi dyfuzja kwasu siarkowego do cząstek apatytu, której towarzyszy szybka reakcja chem na pow cząstek, co prowadzi do całkowitego przereagowania kwasu siarkowego i wytracenia się siarczanu wapniowego.
W drugim stadium zachodzi dyfuzja powstającego kwasu fosforowego w porach cząstek nierozłożonego surowca.
Powstający fosforan jednowapniowy znajduje się początkowo w roztworze i dopiero po przesyceniu roztworu zaczyna krystalizować.
Ostatnim stadium procesu jest dojrzewanie superfosfatu, tzn. powstawanie i krystalizacja fosforanu jednowapniowego.

23. Nawozy wapniowe rodzaje i kryteria stosowania
Ubytki Ca następują na skutek wymywania go przez wody przesiąkające w głąb profilu glebowego oraz pobierania przez rośliny jako skł pok. Ca odkwasza niektóre nawozy sztuczne. Stosowane w rolnictwie nawozy wapniowe zawierają Ca w formie tlenkowej, węglanowej i krzemianowej. Nawóz wapniowy tlenkowy (wapno rolnicze palone) zawiera 80% lub 60% tlenku wapniowego (CaO). Jest szczególnie dobrym nawozem na gleby ciężkie i średnie ze względu na dużą aktywność. Należy go stosować na 2-4 tygodnie przed siewem nasion. Wapno rolnicze mieszane, o zawartości 50% CaO, jest mieszanka zmielonej skały wapiennej i wapna palonego, zawiera Ca w formie CaO i CaC0₃. Nadaje się głównie na gleby średnie. Nawóz wapniowy węglanowy zwyczajny (wapniak mielony rolniczy), o zaw 45% CaO w formie węglanowej, nadaje się na wszystkie gleby, a zwłaszcza lekkie. Nawóz wapniowy węglanowy posodowy (kreda posodowa) o zawartości 45% CaO w formie węglanowej, otrzymywany jest jako produkt uboczny w procesie produkcji sody. Nadaje się na wszystkie gleby. W handlu znajdują się też produkty odpadowe, jak wapno po celulozowe, wapno poflotacyjne, wapno łąkowe, kreda jeziorna, wapno defekacyjne i inne. Większość tych surowców wtórnych dostarczana jest jako nawozy wapniowe węglanowe z domieszką innych składników, często wartościowych w żywieniu roślin. Wapna te stosuje się tak jak inne nawozy wapniowe. Dawki nawozów wapniowych mieszczą się one w granicach 1-4t CaO na 1 ha. Wapnowanie gleb przeprowadza się co 4 lata. Nawozy wapniowe należy rozsiewać w czasie suchej pogody w lecie lub jesienią, a więc przed orką przedzimową. Konieczny jest równomierny rozsiew i staranne wymieszanie nawozów z glebą.

24. Opisać gnojówkę i gnojownice
*Gnojówka jest to przefermentowany mocz zwierzęcy. Zaw 0,2 - 0,3% N w formach łatwo dostępnych dla roślin, 0,6% K w(K₂O) oraz niewielką ilość P. Aby uniknąć strat N należy przechowywać ją w szczelnie zamkniętych zbiornikach, chronić przed dostępem powietrza, a także przed nagrzewaniem się. Stosuje się ja w ilości do 10 t/ha. Rozlewając gnojówkę należy zawsze stosować nawozy fosforowe w ilości 60-80 kg P₂O₅, w czystym składniku. Gnojówkę można stosować bez rozcieńczenia - przedsiewnie pod rośliny okopowe, a po rozcieńczeniu wodą - pogłównie w międzyrzędzia np. buraków, lub na łąkach i pastwiskach wczesną wiosną lub zaraz po pokosie. Nawożąc pogłównie, zwłaszcza buraki, należy uważać, aby nie dostawała się na liście, gdyż może je poparzyć. Rozcieńczamy stosując na jedną jej część 2 - 3 części wody. Po zastosowaniu na gruntach ornych, należy ją natychmiast wymieszać z glebą, aby zapobiec stratom azotu. Do rozlewania niezbędne są beczkowozy czy rozlewacze.
*Gnojowica jest nawozem zbliżonym w swoim działaniu do gnojówki, składa się z moczu, kału i wody używanej do spłukiwania stanowisk w oborach czy chlewniach bezściółkowych. Skł chem gnojowicy zależy od rodzaju zwierząt, ich wieku oraz od sposobu ich żywienia.
Gnojowica w świeżej masie zaw:
#bydlęca: *0,31–0,50% N; *0,15 P₂O₅; *0,33% K₂O
#trzody chlewnej: *0,30-0,50% N; *0,11-0,15% P₂O₅; *0,17-0,25% K₂O
Około 50-60% N znajdującego się w gnojowicy występuje w formie mineralnej. Ulega fermentacji w zbiornikach i po kilku dniach przechowywania może być stosowana do nawożenia pól w dawkach (20-30 t/ha, max 50 t/rok). Należy stosować nawożenie fosforowe w ilości 40-60 kg P₂O₅. Na łąkach i pastwiskach gnojowicę stosuje się wczesną wiosną lub po każdym pokosie czy wypasie, a na gruntach ornych najczęściej przedsiewnie. Do rozlewania niezbędne są beczkowozy czy deszczownie.

25. Ile ditlenku trzeba spalić aby otrzymać 1t węgla
1t C = 1000kg C
M CO₂ = 44g
M C = 12g
44kg CO₂--- 12kg C
x kg CO₂---1000kg C
x=3666,66 kg CO₂ ; trzeba spalić 3666,66 CO₂ aby otrzymać 1t C

26. Przyczyny i stan zakwaszenia gleb w Polsce
Zakwaszenie gleb w Polsce stanowi jeden z najważniejszych czynników ograniczających produkcję roślinną. Przyczyniają się do niego warunki klimatyczno-glebowe, jak i działalność człowieka. W ponad 90% obszarów to gleby wytworzone z kwaśnych skał osadowych. Czynniki naturalne przyczyniają się do zakwaszenia gleby. Oddziaływanie człowieka pogarsza odczyn gleby przez nawożenie i odprowadzenie z plonem kationów zasadowych. Szczególnie niebezpieczne jest wykorzystywanie nawozów fizjologicznie kwaśnych przy niedostatecznych dawkach nawozów wapniowych. Udział gleb b.kwaśnych i kwaśnych to 58% pow. gruntów ornych, a dział gleb o odczynie obojętnym i zasadowym nie przekracza 18 %. Polska jest jedynym krajem w EU, w którym zakwaszenie jest tak duże. B silnie zakwaszone są gleby w Karpatach i Sudetach i na Pobrzeżu Południowo - Bałtyckim. Wyjątkowo silnie zakwaszone są gleby w rejonie południowo - mazowieckim. Kwaśne gleby są tez we wschodniej i północno - wschodniej Polsce.

27. Makro i mikroelementy
*Makroel występują w glebach w dużych stężeniach i stosunkowo duże ich ilości pobierają rośliny, których wzrost może ulegać zahamowaniu z powodu niedoboru tych skł. Nadmiar makroel na ogół nie jest szkodliwy dla roślin, poza niektórymi, jak np. N. Do makroel należą: C, H, O, N, P, K, Ca, Mg, Na, S, Fe.
*Mikroel występują w glebach w znikomych ilościach. Rośliny potrzebują ich bardzo mało, ale są one niezbędne jako katalizatory procesów fizjologicznych, takich jak: fotosynteza, oddychanie, powstawanie chlorofilu itd. Niedobór i nadmiar mikroel jest szkodliwy dla roślin i zwierząt. Do mikroel należą: mangan, cynk, miedź, bor, molibden, chlor, kobalt, jod, fluor, ołów.

28. Opisz saletrę amonową i saletrzak
*Saletra amonowa- należy do nawozów azotowych amonowo-saletrzanych (N-NH₄⁺ i N-NO₃^-) Pod względem chem jest azotanem (V) amonu, otrzymywanym przez działanie amoniaku na kwas azotowy (V): NH₃ + HNO₃ = NH₄NO₃ + energia. W handlu znajduje się saletra amonowa w formie białych granulek o zaw 34%N. Jest nawozem higroskopijnym, łatwo zbrylającym się. Zanieczyszczona mat org po zetknięciu z ogniem łatwo wybucha. Należy się zachować dużą ostrożność podczas jej przechowywania, a w przypadku zbrylenia nawozu do rozdrabniania używać drewnianych narzędzi. Ze względu na zaw dwóch form N należy do nawozów uniwersalnych, czyli nadaje się do stosowania zarówno przedsiewnie jak i pogłównie oraz można ją stosować do nawożenia wszystkich roślin. W przypadku stosowania pogłównego i na glebach zasadowych wskazane jest przykrycie nawozu glebą w celu uniknięcia strat N w wyniku ulatniania się amoniaku.
*Saletrzak - należy do nawozów azotowych amonowo-saletrzanych (N-NH₄⁺ i N-NO₃^-) Powstaje przez dodanie w procesie technologicznym kamienia wapiennego do płynnej saletry amonowej. Produkowany jest w formie beżowych lub szarych granulek o zaw 28%N i 20% CaCO₃. Przez dodatek węglanu wapnia poprawia się właściwości fiz saletry amonowej i zwiększa bezpieczeństwo podczas przechowywania i stosowania. Ze względu na zaw dwóch form N w swoim składzie jest nawozem uniwersalnym, podobnie jak saletra amonowa.

29. Ile kg wodoru znajduje się w 1t wody
1t H₂O = 1000kg H2O
M H₂O=18g
M H₂=2g
18kg H₂O---2kg H
1000kg H₂O---x kg H
x=111,11 kg H ;w tonie wody znajduje się 111,11 kg H

30. Źródła azotanów w glebie i co one powodują
Nawóz zwierzęcy jest doskonałym źródłem N i może znacząco przyczynić się do poprawy jakości gleby. Zawiera ok.5 kg N/t, obornik drobiowy ok.10 kg i pozostałości roślin strączkowych od 10 do 40 kg. Ok połowa tego N org może zostać zamieniona na azotany gleby.
Nadmierna aplikacja obornika może mieć toksyczny poziom azotanów w uprawach pastewnych. Nawozy fosforanowe mogą zmniejszyć zaw. azotanów w roślinach. Ścieki unieszkodliwionych odpadów zwierzęcych mogą uwolnić ok 50 % swojej zaw N do atmosfery, a także stosowany doglebowo. Korzystanie z dodatków do paszy zwierzęcej może znacząco zwiększyć stężenie niektórych pierwiastków, takich jak Cu, Zn, arsen itp na pastwiskach lub podobnych miejscach. Takie odpady stale stosowane do gleb mogą ostatecznie doprowadzić do zbyt wysokiego poziomu toksyczności gleby dla roślin i często zwierząt.
Oczyszczone odpady org mogą zaw mały % N i innych skł odżywczych dla roślin. Źródłem N w glebach uprawnych są: resztki pożniwne, nawozy zielone, obornik, nawozy mineralne oraz sole amonowe i azotany pochodzące z opadów atmosferycznych.