WYROK TRYBUNAŁU (WIELKA IZBA) Z DNIA 8 KWIETNIA 2008 R.(*)

Uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego – Artykuł 90 akapit drugi WE – Wewnętrzne opodatkowanie produktów innych państw członkowskich – Opodatkowanie mogące skutkować pośrednią ochroną innych produkcji – Zakaz dyskryminacji między produktami przywożonymi produktów konkurencyjnymi produktami krajowymi – Podatki akcyzowe – Odmienne opodatkowanie piwa i wina – Ciężar dowodu

W sprawie C‑167/05

mającej za przedmiot skargę o stwierdzenie, na podstawie art. 226 WE, uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, wniesioną w dniu 14 kwietnia 2005 r.,

Komisja Wspólnot Europejskich, reprezentowana przez L. Ström van Lier, K. Grossa, K. Simonssona oraz R. Lyala, działających w charakterze pełnomocników, z adresem do doręczeń w Luksemburgu,

strona skarżąca,

przeciwko

Królestwu Szwecji, reprezentowanemu przez K. Wistrand, działającą w charakterze pełnomocnika,

strona pozwana,

popieranemu przez:

Republikę Łotewską, reprezentowaną przez E. Balode-Buraka oraz E. Broksa, działających w charakterze pełnomocników,

interwenient,

TRYBUNAŁ (wielka izba),

w składzie: V. Skouris, prezes, P. Jann, A. Rosas, K. Lenaerts i L. Bay Larsen, prezesi izb, R. Silva de Lapuerta, K. Schiemann, P. Kūris (sprawozdawca) i A.Ó Caoimh, sędziowie,

rzecznik generalny: P. Mengozzi,

sekretarz: C. Strömholm, administrator,

uwzględniając procedurę pisemną i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 8 maja 2007 r.,

po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 18 lipca 2007 r.,

wydaje następujący

WYROK

1 Komisja Wspólnot Europejskich w swojej skardze wnosi o stwierdzenie przez Trybunał, że stosując podatki wewnętrzne, które w sposób pośredni chronią piwo, produkowane przede wszystkim w Szwecji, wobec wina, przywożonego przede wszystkim z innych państw członkowskich, Królestwo Szwecji naruszyło zobowiązania wynikające z art. 90 akapit drugi WE.

Ramy prawne

Ustawa 1994:1564 o podatku akcyzowym od alkoholu

2 Uregulowanie szwedzkie w zakresie akcyzy, znajdujące zastosowanie do napojów alkoholowych, którego dotyczy niniejsza skarga, jest zawarte w lagen 1994:1564 om alkoholskatt (ustawie 1994:1564 o podatku akcyzowym od alkoholu) z dnia 15 grudnia 1994 r. (SFS 1994, nr° 1564), zmienionej ustawą 2001:822 (zwanej dalej „ustawą o podatku akcyzowym od alkoholu”).

3 Artykuł 2 ustawy o podatku akcyzowym od alkoholu ma następujące brzmienie:

„Podatek akcyzowy jest należny od piwa należącego do kategorii 2203, którego zawartość alkoholu przekracza 0,5% objętości.

Podatek akcyzowy podlega również zapłacie od produktów będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, należących do kategorii 2206, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5% objętości.

Podatek akcyzowy wynosi 1,47 [SEK] od 1 litra za każdy procent objętości alkoholu.

Piwa, w których zawartość alkoholu wynosi co najwyżej 2,8% objętości są zwolnione od podatku.”

4 Artykuł 3 tej ustawy stanowi, co następuje:

„Opodatkowaniu akcyzą podlegają wina należące do kategorii 2204 i 2205, gdy alkohol w nich zawarty pochodzi wyłącznie z procesu fermentacji i

1. jeśli zawartość alkoholu przekracza 1,2% objętości, lecz jest niższa niż lub równa 15%, lub

2. jeśli zawartość alkoholu przekracza 15% objętości, lecz jest niższa niż lub równa 18%, oraz jeśli wino nie zawiera żadnych dodatków.

Podatek akcyzowy pobierany jest od litra:

napojów, których zawartość alkoholu przekracza 2,25% objętości, lecz jest niższa niż lub równa 4,5% objętości, w wysokości 7,58 [SEK];

napojów, których zawartość alkoholu przekracza 4,5% objętości, lecz jest niższa niż lub równa 7% objętości, w wysokości 11,20 [SEK];

napojów, których zawartość alkoholu przekracza 7% objętości, lecz jest niższa niż lub równa 8,5% objętości, w wysokości 15,41 [SEK];

napojów, których zawartość alkoholu przekracza 8,5% objętości, lecz jest niższa niż lub równa 15% objętości, w wysokości 22,08 [SEK], oraz

od napojów, których zawartość alkoholu przekracza 15% objętości, lecz jest niższa niż lub równa 18% objętości, w wysokości 45,17 [SEK].

Wina, których zawartość alkoholu wynosi co najwyżej 2,25% objętości, są zwolnione od podatku.”

Postępowanie poprzedzające wniesienie skargi

5 W wyniku skarg otrzymanych w przedmiocie szwedzkiego systemu dotyczącego podatku akcyzowego od wina, rzekomo o charakterze dyskryminującym w porównaniu do systemu stosowanego do piwa, Komisja dokonała analizy właściwych przepisów i uznała, że Królestwo Szwecji stosuje podatki wewnętrzne, które mogą chronić pośrednio piwo, produkowane przede wszystkim w Szwecji, na niekorzyść wina, przywożonego przede wszystkim z innych państw członkowskich, naruszając art. 90 akapit drugi WE.

6 Po wezwaniu tego państwa członkowskiego do przedstawienia uwag pismami doręczonymi w dniach 28 lutego 2000 r. i 1 lipca 2002 r. Komisja wydała uzasadnioną opinię oraz dodatkową uzasadnioną opinię w dniach odpowiednio 19 czerwca 2001 r. i 7 lipca 2004 r.

7 Gdy zmiany legislacyjne dokonane po dniu 19 czerwca 2001 r. wprowadzone ustawą 2001:517 i ustawą 2001:822 nie zostały uznane przez Komisję za wystarczające, a Królestwo Szwecji uznało, że nie może przyjąć tezy sformułowanej przez nią w dodatkowej uzasadnionej opinii, Komisja podjęła decyzję o wniesieniu niniejszej skargi.

8 Postanowieniem prezesa Trybunału z dnia 16 września 2005 r. Republika Łotewska została dopuszczona do sprawy w charakterze interwenienta popierającego Królestwo Szwecji.

W przedmiocie skargi

Uwagi wstępne

9 Komisja i Królestwo Szwecji stwierdzają zgodnie, że w Szwecji:

– piwo jest przede wszystkim produktem krajowym, a wino jest przede wszystkim produktem przywożonym;

– najczęściej spożywane wina, które są co do zasady najtańsze, posiadają w wystarczającym stopniu takie same właściwości jak piwo, aby stanowić dla konsumenta jego substytut, tak iż w świetle art. 90 akapit drugi WE można uznać, że konkurują one z piwem;

– opodatkowanie piwa i wina jest tradycyjnie związane z zawartością alkoholu w tych napojach, to znaczy proporcjonalne do zawartości alkoholu w ich objętości;

– istnieje różnica w opodatkowaniu objętości piwa i wina, oraz

– opodatkowanie może wpływać na zachowanie konsumenta.

10 Niemniej jednak w odniesieniu do twierdzeń przedstawionych powyżej w tiret drugim i piątym Królestwo Szwecji zgłasza pewne odmienności. To państwo członkowskie uważa, że piwo i wino jedynie w pewnym zakresie pozostają w stosunku konkurencji oraz że opodatkowanie jest tylko jednym z czynników mogących wpływać na zachowanie konsumenta.

11 Komisja i Królestwo Szwecji są również zgodne co do tego, że gdy to państwo członkowskie przystąpiło do Unii Europejskiej w dniu 1 stycznia 1995 r. opodatkowanie zawartości procentowej alkoholu w objętości piwa mocnego, które zostało zdefiniowane w alkohollagen (1994:1738) (ustawie 1994:1738 o napojach alkoholowych) z dnia 16 grudnia 1994 r. (SFS 1994, nr° 1738), jako piwo, którego zawartość alkoholu przekracza 3,5% objętości, i opodatkowanie zawartości procentowej alkoholu w objętości wina zawierającego 11% objętości alkoholu było prawie identyczne.

12 Od dnia 1 stycznia 1997 r. podatek akcyzowy od piwa został obniżony o około 40%.

13 W tej kwestii Królestwo Szwecji uściśla, że w 1996 r. jego rząd stwierdził, że graniczny handel piwem z Danią wobec różnicy opodatkowania tego produktu w obu tych państwach członkowskich przybrał takie rozmiary, iż konieczne było obniżenie opodatkowania piwa.

14 Królestwo Szwecji uściśla dodatkowo, że handel graniczny odpowiadający temu, jaki dotyczy piwa, nie rozwinął się w odniesieniu do wina, mimo że opodatkowanie w Szwecji jest również w przypadku tego ostatniego produktu znacznie wyższe niż opodatkowanie w Danii. Toteż zdaniem tego państwa członkowskiego nie istnieje potrzeba dostosowania podatku akcyzowego od wina i nie było powodu, aby zweryfikować opodatkowanie stosowane do tego produktu równocześnie z obniżeniem podatku akcyzowego od piwa, gdy zostało ono wprowadzone. To państwo członkowskie dodaje jednak, że na skutek nacisków wywieranych przez Komisję podatek akcyzowy od wina został obniżony o 18,8%, poczynając od dnia 1 grudnia 2001 r. na mocy ustawy 2001:822, oraz że w wyniku tego obniżenia został przywrócony istniejący poprzednio stosunek między opodatkowaniem mocnego piwa i opodatkowaniem wina. Zatem opodatkowanie to jest od tej pory równorzędne.

15 Sprzedaż detaliczna wina, mocnego piwa i napojów spirytusowych jest objęta w Szwecji monopolem przysługującym spółce akcyjnej, która znajduje się w całości w posiadaniu państwa szwedzkiego, Systembolaget AB (zwanej dalej „Systembolaget”). Z wyjaśnień przedstawionych przez Królestwo Szwecji, nie kwestionowanych przez Komisję, wynika, że system ten stanowi podstawowy instrument polityki tego państwa członkowskiego w dziedzinie zwalczania alkoholizmu i ma na celu ukierunkowanie sprzedaży detalicznej napojów alkoholowych, tak aby zapewnić kontrolę wieku konsumentów i przestrzeganie obowiązujących zakazów sprzedaży, przy jednoczesnym zagwarantowaniu dostępności tych produktów.

Argumentacja stron

16 Komisja podnosi, że piwo szwedzkie, dominujący produkt w sprzedaży alkoholu na rynku szwedzkim, jest objęte niższym podatkiem akcyzowym niż wino należące do konkurującej z nim kategorii. Jej zdaniem różnica w opodatkowaniu wpływa na wybór konsumenta, bowiem struktura i charakterystyka będącego przedmiotem sporu systemu podatkowego wzmacnia uwarunkowane historycznie upodobanie szwedzkiego konsumenta do piwa. Taka sytuacja jest niekorzystna dla wina, przywożonego przede wszystkim z innych państw członkowskich, i wywiera w konsekwencji na korzyść piwa, wytwarzanego przede wszystkim w Szwecji, skutek ochronny zakazany na podstawie art. 90 akapit drugi WE.

17 Analizując systematykę szwedzkich przepisów podatkowych będących przedmiotem sporu, Komisja zwraca uwagę, że pomimo obniżenia podatku akcyzowego od wina, poczynając od 1 grudnia 2001 r. na mocy ustawy 2001:822, produkt ten nie tylko nadal podlega wyższemu niż piwo podatkowi akcyzowemu, lecz jest ponadto opodatkowany w sposób progresywny w zależności od zawartości alkoholu, zgodnie ze skalą podatku akcyzowego określoną w art. 3 akapit drugi ustawy o podatku akcyzowym od alkoholu. I tak Komisja wskazuje, że w przypadku wina zwykłego o zawartości alkoholu 12,5% objętości podatek akcyzowy wynosi 1,77 SEK od procentu objętości alkoholu, co stanowi różnicę w wysokości około 20% w stosunku do podatku akcyzowego od piwa (1,47 SEK od procentu objętości alkoholu).

18 Komisja podkreśla, że cena końcowa obejmuje również podatek od wartości dodanej (zwany dalej „podatkiem VAT”) w wysokości 25%, obliczony od ceny uwzględniającej akcyzę, a w wyniku tego, jako że wino podlega wyższemu niż piwo podatkowi akcyzowemu, różnica jest powiększana o podatek VAT, co wzmacnia skutek ochronny spornego systemu podatkowego.

19 W związku z tym wino jest opodatkowane w większym zakresie niż piwo, a udział podatku jest wyższy w cenie sprzedawanych najczęściej win (o zawartości alkoholu od 8,5 do 15% objętości i należących do przedziału końcowej cena sprzedaży wynoszącego od 49 do 70 SEK, zwanych dalej „kategorią pośrednią”) niż w cenie piwa.

20 W odniesieniu do stosunku konkurencji między piwem i winem Komisja jest zdania, że w Szwecji istnieje stosunek konkurencji między piwem mocnym, produktem dominującym w sprzedaży na rynku szwedzkim, a winami kategorii pośredniej. Wskazuje ona w istocie, że wino jest nabywane w punktach sprzedaży Systembolaget, tak jak piwo mocne, podczas gdy piwo, którego zawartość alkoholu jest niższa niż 3,5%, jest dostępne w sklepach spożywczych. Zatem piwo mocne i wino stanowią dla siebie konkurencję w tych samych punktach sprzedaży. Według Komisji okoliczność, że konsument musi udać się do Systembolaget, aby kupić piwo mocne i wino, stanowi czynnik, który może zwiększać zastępowalność, a w rezultacie stosunek konkurencji między tymi dwoma produktami. Komisja uściśla ponadto, że wino i piwo są dostępne jedynie w restauracjach i zakładach gastronomicznych posiadających specjalne zezwolenie, a zatem również tam te dwa napoje mogą stanowić dla siebie konkurencję.

21 Komisja przystępuje do dokonania porównania wpływu spornego systemu podatkowego w odniesieniu do ceny, zawartości alkoholu i objętości odpowiednio piwa i wina, aby wykazać, że niezależnie od przyjętej metody porównawczej, obciążenie podatkowe wina jest ewidentnie wyższe niż obciążenie podatkowe piwa. W tym kontekście zwraca ona uwagę na to, że wpływ opodatkowania jest najbardziej wyraźny w przypadku win, których cena końcowa mieści się w przedziale od 41 do 70 SEK i które stanowią większość sprzedaży detalicznej tego produktu (78,7% w 2003 r.).

22 W odniesieniu do oceny w świetle art. 90 akapit drugi WE charakteru ochronnego spornego systemu podatkowego Komisja uważa, że zasadnicze znaczenie ma nie tylko stwierdzenie, że system ten ma charakter ochronny, lecz również wykazanie wpływu, jaki charakter ten wywiera na konsumenta, który może zostać zachęcony bezpośrednio lub pośrednio, rzeczywiście lub potencjalnie do wybrania produktu krajowego, który w przypadku braku tego czynnika byłby równorzędny z produktem przywożonym i w konsekwencji wobec niego konkurencyjny.

23 Komisja uważa, że sporny system podatkowy stanowiący przedmiot niniejszej skargi ma taki sam cel, jak ten, o którym mowa w pkt 27 wyroku z dnia 12 lipca 1983 r. w sprawie 170/78 Komisja przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, Rec. s. 2265, w którym Trybunał stwierdził, że skutkował on poddaniem wina pochodzącego z innych państw członkowskich nadmiernemu obciążeniu podatkowemu, które zapewniało ochronę krajowej produkcji piwa, która pod względem konkurencji stanowi najbardziej istotny punkt odniesienia. Komisja, powołując się na wyrok z dnia 27 lutego 1980 r. w sprawie 170/78 Komisja przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, Rec. s. 417, pkt 14, uważa, że rzeczony system krystalizuje nawyki spożycia, wzmacniając przewagę piwa, produktu krajowego, i wprowadzając dyskryminację w stosunku do potencjalnej sprzedaży wina, produktu pochodzącego z innych państw członkowskich.

24 Komisja podnosi, że Królestwo Szwecji wykorzystuje zatem opodatkowanie w celu wywierania wpływu na zachowanie konsumenta nie tylko w zakresie wyboru produktu, lecz także w zakresie wyboru między produktami konkurującymi ze sobą. Jej zdaniem z danych statystycznych opublikowanych przez Systembolaget wynika, że przed obniżeniem o 40% podatku akcyzowego od piwa i towarzyszącym mu niewielkim zwiększeniem podatku od wina, poczynając od 1 stycznia 1997 r., wielkość sprzedaży piwa i wina były podobne oraz że w wyniku tych zmian sprzedaż wina zmniejszyła się o 3,7%, podczas gdy sprzedaż piwa wzrosła o 8,9%. Po obniżce, uznanej za niewielką, podatku akcyzowego od wina, której dokonano, poczynając od 1 grudnia 2001 r., sprzedaż wina wzrosła o 11%, co stanowiło najwyższy wzrost zaobserwowany w okresie od 1995 r. do 2004 r. Jednakże te same dane statystyczne wskazują również, że równolegle ze wzrostem sprzedaży wina, procentowy wzrost sprzedaży piwa był wyraźnie większy. Komisja dodaje, że dane te powinny być analizowane przy uwzględnieniu, że Królestwo Szwecji wykorzystuje opodatkowanie jako instrument zwiększenia spożycia danych produktów.

25 W tym kontekście Komisja uważa, że zmiana wielkości sprzedaży tych dwóch napojów ma swoje źródło i uzasadnienie w odmiennym traktowaniu pod względem podatkowym tych napojów wprowadzonym w 1997 r., które w sposób oczywisty miało na celu ochronę krajowej produkcji piwa. To działanie ochronne jest kontynuowane. W istocie Komisja podkreśla, że o ile podatek akcyzowy stosowany do wina został również obniżony, to obniżenie to nie było tak wysokie jak obniżenie podatku akcyzowego od piwa i podatek akcyzowy od wina jest mimo wszystko wyraźnie wyższy niż podatek akcyzowy od piwa, tak iż sporny system podatkowy nadal prowadzi do promowania piwa kosztem wina.

26 Podsumowując, Komisja uważa, że wprawdzie Królestwo Szwecji nie musi opodatkowywać piwa i wina według określonej stawki, to jednak powinno ono określić podatek akcyzowy od tych konkurujących ze sobą produktów w taki sposób, aby produkty krajowe nie były faworyzowane pod jakimkolwiek względem. W trakcie rozprawy Komisja uściśliła w tej kwestii, że jej zdaniem powinno nastąpić ponowne obniżenie opodatkowania w takim zakresie, w jakim dokonano takiego obniżenia, poczynając od dnia 1 grudnia 2001 r.

27 Królestwo Szwecji utrzymuje, że nie uchybiło zobowiązaniom wynikającym z art. 90 akapit drugi WE. Sporne przepisy podatkowe, które nie są identyczne, nie mają bowiem na celu pośredniej ochrony sprzedaży piwa wobec konkurencji wina ani nie skutkują taką ochroną.

28 Królestwo Szwecji uważa, że ocena spornego systemu podatkowego w świetle art. 90 akapit drugi WE powinna opierać się na porównaniu najczęściej sprzedawanych piw mocnych i najczęściej sprzedawanych i najtańszych win o zawartość alkoholu wynoszącej około 11% objętości.

29 Według tego państwa członkowskiego rozstrzygające znaczenie ma ustalenie, czy obciążenie podatkowe tych konkurujących ze sobą produktów jest takie, że może wpływać na dany rynek, prowadząc do obniżenia potencjalnego spożycia produktów przywożonych na korzyść produktów krajowych.

30 Skutki krajowych przepisów podatkowych powinny podlegać ocenie w dwóch etapach. Najpierw należy dokonać porównania cen w odniesieniu do wpływu, jaki wywierają one na wybór dokonywany przez konsumenta między piwem i winem, a następnie należy dokonać analizy danych statystycznych dotyczących struktury sprzedaży w odniesieniu do wyboru między tymi produktami.

31 W kwestii porównania cen sprzedaży konkurencyjnych piwa i wina Królestwo Szwecji uważa, że wybór podstawy obliczeń dla dokonania tego porównania nie jest oczywisty i że nie jest łatwo ustalić, jakie porównanie cen w najbardziej dokładny sposób odzwierciedla stosunek konkurencji.

32 Jako że w ramach postępowania dotyczącego uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego Komisja jest zobowiązana wykazać istnienie zarzucanego uchybienia, rzeczone państwo członkowskie nie uważa za konieczne przedstawienia wszelkich możliwych porównań końcowej ceny sprzedaży produktów będących przedmiotem sporu. Jego zdaniem w niniejszym przypadku wystarczające jest odwołanie się, tak jak w postępowaniu zakończonym wyrokiem z dnia 9 lipca 1987 r. w sprawie 356/85 Komisja przeciwko Belgii, Rec. s. 3299, do wyników porównania ceny sprzedaży litra piwa i litra wina. W tej sprawie porównanie takie również uwidocznia, że nie można pominąć zasadniczej różnicy cen piwa i wina, niezależnie od różnicy obciążenia podatkowego stosowanego do tych produktów.

33 Królestwo Szwecji uważa, że porównanie ceny sprzedaży litra najczęściej sprzedawanego piwa mocnego i litra najczęściej sprzedawanego i najtańszego wina, którego zawartość alkoholu wynosi około 11% objętości, wskazuje, że różnica obciążenia podatkowego tych produktów nie jest taka, by można uznać, że wpływa ona na zachowanie konsumenta. Wino to bowiem – nawet opodatkowane w taki sam sposób jak piwo mocne, z którym jest ono porównywane – jest dwa razy droższe niż to piwo. Stosowne porównanie cen nie może zatem uzasadniać wniosku, że sporne szwedzkie przepisy podatkowe mogą wpływać na wybór konsumenta, faworyzując sprzedaż piwa, produktu krajowego, na niekorzyść wina, produktu objętego przywozem.

34 Królestwo Szwecji, popierane przez Republikę Łotewską, uważa zatem, że dokonując porównania cen, Komisja nie wykazała, że różnica cen piw i win porównywalnej jakości jest tak niska, iż różnica obciążenia podatkowego tych dwóch produktów wpływa na zachowanie konsumenta.

35 Podnosi ono następnie, że dane statystyczne dotyczące tendencji w zakresie spożycia piwa i wina, przywołane przez Komisję, nie wskazują w żaden sposób, że szwedzkie przepisy podatkowe wywierają skutek ochronny w zakresie sprzedaży piwa. W tym względzie Królestwo Szwecji zwraca uwagę, że analiza całościowych danych statystycznych Systembolaget, Skatteverket (szwedzki organ właściwy w sprawie podatków bezpośrednich i pośrednich) i Svenska Bryggareföreningen (szwedzkiej federacji piwowarów) odzwierciedla sytuację w najbardziej dokładny sposób. Uściśla ono, że od 1996 r. wielkość sprzedaż piwa mocnego przewyższała w relatywnie stały sposób wielkość sprzedaży wina o około 100 000 000 litrów rocznie.

36 To państwo członkowskie podziela zdanie Komisji, że dane statystyczne dotyczące sprzedaż wskazują, iż konsument, w ujęciu bezwzględnym, jest wrażliwy na opodatkowanie, bowiem wpływa na cenę produktu, do którego jest stosowane, przy czym stwierdza ono, że instrument cenowy jest istotny dla osiągnięcia celów polityki zwalczania alkoholizmu. Okoliczność, że konsument reaguje na obniżkę cen, zwiększając spożycie, nie wskazuje natomiast, iż zmienia on z tego powodu zachowanie w zakresie wyboru między różnymi rodzajami napojów alkoholowych. Przeciwnie, wrażliwość na ceny przemawia przeciwko temu, że obniżenie ceny wina, które wynikałoby z takiego samego opodatkowania wina i piwa mocnego, może prowadzić do wzrostu spożycia wina na niekorzyść piwa, bowiem jeśli wino kosztuje dwa razy więcej niż piwo mocne pomimo obniżenia jego opodatkowania, konsument, który jest wrażliwy na cenę, nie wybierze wina.

37 Republika Łotewska uważa, że przede wszystkim należy rozważyć krzyżową elastyczność popytu na wino i na piwo. Jej zdaniem popyt na te produkty jest relatywnie nieelastyczny, bowiem popyt ten nie jest wrażliwy na zmianę cen. W związku z tym dochodzi ona do wniosku, że cena piwa i cena wina nie są czynnikiem decydującym o wyborze konsumenta.

38 Królestwo Szwecji uważa ponadto, że stanowisko Komisji dotyczące sposobu, w jaki podatek akcyzowy wpływa na wybór przez konsumenta piwa i wina jest zbyt uproszczone. W istocie bowiem, jako że te dwa produkty nie są w pełni zamienne, inne niż opodatkowanie czynniki mogą wpływać na wybór konsumenta.

39 Królestwo Szwecji, popierane przez Republikę Łotewską, uważa ponadto, że rozważania przedstawione przez Komisję odnośnie do zmian nawyków spożycia wina i piwa nie są wystarczające, aby wykazać z całą pewnością istnienie związku między zmianami spożycia i faktem, iż opodatkowanie wina jest w niewielkim stopniu wyższe niż opodatkowanie piwa. Komisja nie udowodniła zatem, że szwedzki system podatkowy ma rzeczywiście skutek ochronny w zakresie sprzedaży piwa.

Ocena Trybunału

40 Na wstępie należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem art. 95 traktatu WE (obecnie art. 90 WE) w swoim całokształcie ma na celu zapewnienie swobodnego przepływu towarów między państwami członkowskimi w zwykłych warunkach konkurencji poprzez wyeliminowanie wszelkich form ochrony mogących wynikać ze stosowania dyskryminujących podatków wewnętrznych wobec towarów pochodzących z innych państw członkowskich i zapewnienie całkowitej neutralności podatków wewnętrznych w odniesieniu do konkurencji między produktami krajowymi i produktami przywożonymi (ww. wyrok w sprawie Komisja przeciwko Belgii, pkt 6).

41 Artykuł 90 akapit drugi WE obejmuje zatem każdą formę pośredniej ochrony podatkowej w przypadku produktów przywożonych, które mimo że nie są podobne do produktów krajowych w rozumieniu akapitu pierwszego, to niemniej jednak pozostają z niektórymi z nich w stosunku konkurencji chociażby częściowo, pośrednio lub potencjalnie (wyroki: ww. w sprawie Komisja przeciwko Belgii, pkt 7 i z dnia 11 sierpnia 1995 r. w sprawach połączonych od C‑367/93 do C‑377/93 Roders i in., Rec. s. I‑2229, pkt 38).

42 W konsekwencji do celów zbadania zgodności krytykowanego przez Komisję systemu podatkowego z art. 90 akapit drugi WE, należy, po pierwsze, wyjaśnić, w jakim zakresie w świetle tego przepisu można uznać piwo i wino za produkty konkurencyjne.

43 Z orzecznictwa wynika, że wino i piwo zaspokajają, w pewnym zakresie, identyczne potrzeby, tak iż należy przyznać, że istnieje między nimi pewien stopień zastępowalności, jednak Trybunał wyjaśnił przy tym, że uwzględniając znaczące różnice jakości i w związku z tym cen, jakie istnieją między winami, rozstrzygający stosunek konkurencji między piwem, napojem popularnym i powszechnie spożywanym, i winem powinien zostać określony w odniesieniu do win najbardziej dostępnych ludności, które zasadniczo są winami o najmniejszej zawartości alkoholu i najtańszymi, oraz że to na tej podstawie należy dokonać porównania opodatkowania (zob. ww. wyrok w sprawie Komisja przeciwko Belgii, pkt 10 i przytoczone tam orzecznictwo).

44 Uwagi te są aktualne również w niniejszej sprawie, bowiem informacje przedstawione Trybunałowi nie wskazują na istnienie cech szczególnych rynku szwedzkiego, które mogłyby uzasadniać odmienną ocenę. W związku z tym należy uznać, że w niniejszym przypadku jedynie wina należące do kategorii pośredniej, których sprzedaży detalicznej może dokonywać jedynie Systembolaget, mają w wystarczającym stopniu takie same właściwości jak piwo mocne, o zawartości alkoholu równej lub przekraczającej 3,5% objętości, którego sprzedaży detalicznej także może dokonywać jedynie Systembolaget, aby stanowić alternatywę wyboru dla konsumenta, i w związku z tym mogą zostać uznane za pozostające w stosunku konkurencji z piwem mocnym w świetle art. 90 akapit drugi WE.

45 Po drugie, należy porównać przepisy podatkowe dotyczące tych produktów w celu określenia ewentualnej różnicy ich opodatkowania oraz zakresu tej różnicy.

46 Komisja i Królestwo Szwecji nie są zgodne co do stosowności zastosowania w niniejszym przypadku metod porównawczych określonych w ww. wyrokach w sprawie Komisja przeciwko Zjednoczonemu Królestwu i w sprawie Komisja przeciwko Belgii w celu oceny, w jakim stosunku pozostają opodatkowanie piwa i opodatkowanie wina.

47 Trybunał uważa, że najbardziej odpowiednie w niniejszej sprawie jest porównanie podatku akcyzowego określonego stosownie do zawartości alkoholu w objętości tych dwóch napojów.

48 Należy bowiem wskazać, jak uczynił to rzecznik generalny w pkt 54 opinii, że zawartość alkoholu jest w niniejszym przypadku najwłaściwszym kryterium oceny, gdyż jest ona przyjmowana w Szwecji jako podstawa określenia podatku akcyzowego. Ponadto jest to kryterium obiektywne, które odzwierciedla cechy charakterystyczne danych produktów.

49 Zgodnie z art. 2 ustawy o podatku akcyzowym od alkoholu podatek akcyzowy od piwa jest stały, podczas gdy zgodnie z art. 3 tej ustawy podatek akcyzowy od wina jest progresywny, zmieniający się w zależności od kategorii określonych w tym przepisie. Poza tym bezsporne jest, że stawka podatku VAT wynosi 25% ceny sprzedaży, z uwzględnieniem akcyzy, w przypadku obu produktów.

50 I tak z porównania poziomu opodatkowania w zależności od zawartości alkoholu wynika, że konkurencyjne wobec piwa mocnego wino o zawartości alkoholu wnoszącej 12,5% objętości podlega opodatkowaniu od zawartości procentowej alkoholu przypadającej na litr o około 20% wyższemu niż opodatkowanie piwa mocnego (1,77 SEK wobec 1,47 SEK), przy czym różnica ta wzrasta o 36% w przypadku wina o zawartości alkoholu wynoszącej 11% objętości (2 SEK wobec 1,47 SEK) i o 50% w przypadku wina o zawartości alkoholu wynoszącej 10% objętości (2,208 SEK wobec 1,47 SEK).

51 Wino, które pozostaje w stosunku konkurencji z piwem mocnym, podlega zatem wyższemu opodatkowaniu niż to piwo.

52 Po trzecie, należy zbadać, czy wyższe w porównaniu z piwem mocnym opodatkowanie wina może wpływać na dany rynek, prowadząc do obniżenia potencjalnego spożycia produktów przywożonych na korzyść konkurencyjnych produktów krajowych (zob. ww. wyroki: w sprawie Komisja przeciwko Belgii, pkt 15 i w sprawie Roders i in., pkt 39).

53 Należy przy tym uwzględnić różnicę istniejącą między ceną sprzedaży spornych produktów i wpływ tej różnicy na wybór dokonywany przez konsumenta, jak również zmianę spożycia tych produktów (ww. wyrok w sprawie Roders i in., pkt 39).

54 Aby dokonać takiej oceny, należy przyjąć metodę porównawczą zaakceptowaną ostatecznie przez obie strony, odnoszącą się do litra piwa i litra wina, ponieważ Komisja nie wykazała, że w niniejszej sprawie stosowna byłyby inna metoda.

55 W tym względzie należy stwierdzić, że na podstawie danych przedstawionych przez Komisję i Królestwo Szwecji stosunek między końcową ceną sprzedaży, przy uwzględnieniu wszystkich podatków, litra piwa mocnego i litra konkurencyjnego win jest rzędu 1 do 2.

56 Jak wynika z danych przedstawionych Trybunałowi, przyjmując nawet, że podatek akcyzowy określony dla piwa mocnego, a mianowicie 1,47 SEK od zawartości procentowej alkoholu w litrze, byłby stosowany do konkurującego z nim wina o zawartości alkoholu wynoszącej 12,5% objętości, obniżenie końcowej ceny sprzedaży, uwzględniającej wszystkie podatki, litra tego wina wynosiłoby 4,63 SEK (0,5 EUR), lub 6,65%. Pomimo takiego obniżenia stosunek końcowej ceny sprzedaży, uwzględniającej wszystkie podatki, piwa mocnego do ceny konkurującego z nim wina pozostałby rzędu 1 do 2. Dokładniej, stosunek końcowych cen sprzedaży wyniósłby 1 do 2,1 wobec 1 do 2,3.

57 Porównanie stosunku cen sprzedaży litra piwa mocnego i litra konkurującego z nim wina wskazuje, że różnica między cenami tych dwóch produktów jest prawie identyczna przed opodatkowaniem i po opodatkowaniu. W tych warunkach nawet jeśli różnica istniejąca między cenami sprzedaży odpowiednio piwa i wina, które pozostają w stosunku konkurencji jest mniejsza niż ta, jaką stwierdził Trybunał w ww. wyroku w sprawie Komisja przeciwko Belgii, to należy podkreślić, że różnica ceny sprzedaży stwierdzona w niniejszej spraw jest niemniej jednak taka, iż różnica opodatkowania tych dwóch produktów nie jest takiego rodzaju, aby wpływało to na zachowanie konsumenta w rozpatrywanym sektorze rynku.

58 Z powyższych rozważań wynika, że Komisja nie udowodniła, iż w niniejszym przypadku różnica między cenami odpowiednio piwa mocnego o zawartości alkoholu równej lub przekraczającej 3,5% objętości i konkurującego z nim wina kategorii pośredniej jest do tego stopnia niewielka, że różnica w zakresie podatku akcyzowego stosowanego do tych produktów w Szwecji może wpływać na zachowanie konsumenta. Biorąc pod uwagę ustalenia dotyczące stosunku końcowych cen sprzedaży przedstawione w pkt 56 niniejszego wyroku, nie wydaje się, aby skutkiem stosowania spornego systemu opodatkowania była pośrednia ochrona szwedzkiego piwa w rozumieniu art. 90 akapit drugi WE tylko dlatego, że oznacza to, iż wino, przede wszystkim przywożone z innych państw członkowskich, jest wyżej opodatkowane niż piwo, produkt przede wszystkim krajowy.

59 W każdym razie należy stwierdzić, że dane statystyczne dotyczące sprzedaży rzeczonych produktów, przedstawione przez Komisję pozwalają co najwyżej na wskazanie pewnej wrażliwości konsumenta na zmiany cen tych produktów jedynie w krótkim czasie, z wyłączeniem trwałych zmian nawyków spożycia na korzyść piwa i na niekorzyść wina.

60 Trybunał przypomniał w pkt 10 ww. wyroku z dnia 27 lutego 1980 r. w sprawie Komisja przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, że nie można wymagać do celów stosowania art. 90 akapit drugi WE w każdym przypadku, aby dostarczono dowodów w postaci danych statystycznych na potwierdzenie skutku ochronnego wewnętrznego systemu opodatkowania, lecz że wystarczające jest, by ustalić, iż określony mechanizm podatkowy, przy uwzględnieniu jego właściwości, może wywołać taki skutek.

61 Jednakże w niniejszej sprawie, biorąc pod uwagę powyższe rozważania, należy uznać, że Komisja nie wykazała w sposób wystarczający pod względem prawnym, że sporne przepisy mogą wywołać taki skutek ochronny.

62 Należy zatem oddalić skargę jako bezzasadną.

W przedmiocie kosztów

63 Zgodnie z art. 69 § 2 regulaminu kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ Królestwo Szwecji wniosło o obciążenie Komisji kosztami postępowania, a Komisja przegrała sprawę, należy obciążyć ją kosztami postępowania.

64 Zgodnie z art. 69 § 4 akapit pierwszy regulaminu państwa członkowskie, które wstąpiły do sprawy w charakterze interwenienta, pokrywają własne koszty. Należy zatem orzec, że Republika Łotewska pokrywa własne koszty.

Z powyższych względów Trybunał (wielka izba) orzeka, co następuje:

1) Skarga zostaje oddalona.

2) Komisja Wspólnot Europejskich zostaje obciążona kosztami postępowania.

3) Republika Łotewska poniesie własne koszty.