Czy właściciel gruntu rolnego może nabyć prawo zabudowy tego gruntu?

1). Jeśli właściciel gruntu jest rolnikiem może budować dom na działce rolnej, ponieważ grunty pod wchodzącymi w skład gospodarstw rolnych budynkami mieszkalnymi są nadal gruntami rolnymi. Działka pod budynkami wchodzącymi w skład gospodarstwa rolnego jest tzw. siedliskiem, a zabudowa siedliskowa obejmuje budowę domów jednorodzinnych o przeznaczeniu mieszkalnym oraz budynków gospodarczych. 

Rolnikiem jest osoba fizyczna będąca właścicielem, użytkownikiem wieczystym, samoistnym posiadaczem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych, których łączna powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 300 ha, posiadającą kwalifikacje rolnicze oraz co najmniej od 5 lat zamieszkująca w gminie, na obszarze której jest położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego i prowadzącą przez ten okres osobiście to gospodarstwo. Przy tym samo posiadanie lub własność gospodarstwa rolnego nie są uznawane za jego prowadzenie, jeżeli nie wiąże się z nimi wykonywanie działalności rolniczej.

2). Jeśli właściciel gruntu nie jest rolnikiem ma 3 wyjscia:

• kupno tak zwanego siedliska, czyli gruntu wraz z budynkami wchodzącymi w skład gospodarstwa rolnego (zazwyczaj o powierzchni powyżej 1 ha),

• zakup małej działki rolnej i przekształcenie jej w budowlaną (mała w tym wypadku oznacza na ogół przynajmniej 3000 m2, bo ziemi rolnej nie można podzielić na mniejsze działki).

• Kupno działki o powierzchni większej niż średnie gospodarstwo w gminie wówczas można wybudować siedlisko w dowolnym miejscu działki

Przekształcenie działki rolnej na budowlaną, czyli tzw. odrolnienie to niestety żmudny, wieloetapowy proces. Wniosek o zmianę MPZP należy skierować do wójta (burmistrza lub prezydenta miasta), który prowadzi rejestr planów miejscowych oraz wniosków o ich zmianę. We wniosku należy precyzyjnie określić nieruchomość oraz zakres wnioskowanej zmiany poprzez wskazanie interesującego rodzaju zabudowy (np. budownictwo mieszkaniowe jednorodzinne). Złożenie wniosku o zmianę przeznaczenia terenu w MPZP nie uruchamia automatycznie procedury sporządzania zmiany planu. 

W związku z tym, że przepisy prawa nie określają także terminu, w jakim wniosek ten powinien zostać rozpatrzony, proces jego rozpatrywania w praktyce jest naprawdę długi. Jeżeli wniosek zostanie uwzględniony, rada gminy dokona zmiany MPZP w drodze uchwały rady gminy.

Sytuacja jest nieco bardziej skomplikowana, kiedy działka będąca przedmiotem zainteresowania potencjalnego kupującego nie jest objęta MPZP. W takim przypadku należy wystąpić z wnioskiem o wydanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu (warto pamiętać, że taki wniosek może złożyć każdy, niekoniecznie właściciel gruntu). Organem samorządowym wydającym decyzję o warunkach zabudowy jest wójt (burmistrz, prezydent miasta) i to do niego kieruje się wniosek. W praktyce decyzję tę opracowuje odpowiednia komórka w urzędzie gminy. 

Żeby uzyskać decyzję o warunkach zabudowy, działka musi spełnić kilka wymogów:

• co najmniej jedna sąsiadująca z nią nieruchomość musi być zabudowana w sposób pozwalający na określenie wymagań dotyczących nowej zabudowy (tak zwany warunek dobrego sąsiedztwa). 
  Ale – uwaga! – tego warunku nie stosuje się do zabudowy zagrodowej, w przypadku gdy powierzchnia gospodarstwa rolnego związanego z tą zabudową przekracza średnią powierzchnię gospodarstwa rolnego w danej gminie (może to być kilkanaście hektarów);

• musi mieć dostęp do drogi publicznej;

• istniejące lub projektowane uzbrojenie działki musi być wystarczające do rozpoczęcia budowy domu;

• na przeszkodzie nie mogą stać przepisy odrębne (na przykład o ochronie środowiska). Jeżeli powyższe warunki nie będą spełnione, gmina nie ma prawa wydać decyzji o warunkach zabudowy.

Przed zakupem działki rolnej warto więc dobrze się zastanowić czy będzie to opłacalna inwestycja, a proces przekształcania jej na działkę budowlaną nie pochłonie zbyt dużo czasu