29. SPÓR O ISTNIENIE ŚWIATA. GŁÓWNE STANOWISKO W ONTOLOGII- CHARAKTERYSTYKA I PRZYKŁADY. REALIZM- IDEALIZM. MATERIALIZM- SPIRYTUALIZM. ONTOLOGICZNY MONIZM, DUALIZM, PLURALIZM.
Idealizm – gł. twórca: Hegel ,Fichte, Szelling. Istotą realizmu było założenie, że myśl jest pierwotna w stosunku do bytu. Świat dostępny ludzkim zmysłom nie jest całością rzeczywistości. Prócz tego wymiaru istnieją bowiem byty niematerialne, które są wieczne i niezmienne. Są one dostępne człowiekowi poprzez poznanie drogą rozumowania. Platon uważał, że istnieje tylko jeden byt- idea. Rzeczy są cieniami idei, odrzucał, że idee są fizyczne i że są bytem psychicznym.
Realizm (ontologiczny) stanowisko przeciwne zarówno idealizmowi subiektywnemu jak i obiektywnemu, uznające istnienie rzeczywistości obiektywnej transcendentalnej w stosunku do poznającego podmiotu i niezależnej od aktów świadomości. Rozróżnia się:
Realizm naiwny- naturalny pogląd, który wyznaje każdy człowiek przed refleksją filozof.
Realizm krytyczny- pogląd po dokonanej refleksji.
Materializm- pogląd, według którego istnieje tylko materia. Jest pojęciem, które pozostaje w opozycji do idealizmu. Materialiści twierdzą, ze materia jest pierwotna w stosunku do przeżyć psychicznych, myśli, świadomości. Uważają, że nie ma bytowania niezależnego od świata.
Spirytualizm- w fil. jeden z kierunków monizmu zakłada, że w świecie rzeczywistym istnieją tylko substancje duchowe. Wg. Berkeley’a ciała są zaś układami wrażeń wytwarzanymi przez podmiot poznający a więc nie istnieją jako substancje (spirytualizm idealistyczny ). S. realistyczny zakłada, że w świecie rzeczywistym istnieją tylko substancje duchowe i nie ma innych substancji.
Monizm- uznaje naturę wszelkiego bytu za jednorodną: materialną, duchową lub materialno- duchową. Monizm pozwala na istnienie wielu substancji, ale ich natura jest taka sama
Monizm materialistyczny( Epikur, Marks, La Mettrie)
Monizm spirytualistyczny( Filon, Berkeley, Hegel)- istnieją tylko idee, świat materialny jest tylko pozorny
Monizm mieszany, panteistyczny (Baruch Spinoza, Leibniz)
Dualizm- co do głównych klas substancji wyróżnia dwie: ciało( substancja fiz.) i ducha( substancja duchowa). Dualizm zakłada, że istnieją zarówno substancje duchowe jak i subst. Cielesne. Ciała są podłożem zjawisk fiz, dusze są podłożem zjawisk znanym nam z dośw. wewn.( myślenie, cierpienie, radość itp.)
Dualizm skrajny- św. Augustyn, Kartezjusz- dusze i ciała to byty samoistne
Dualizm umiarkowany- Arystoteles, św Tomasz z Akwinu
Pluralizm- stanowisko ontologiczne w myśl, którego rzeczywistość składa się z bytów różnorakich, niesprowadzalnych do wspólnego mianownika reprezentowana przez m.in.: Empedoklesa, Anaksagorasa, Leibniza.