Stereotypy lub mity Kresów:
Kresy jako egzotyka
Kresy jako zagrożona granica – nie koniecznie zresztą jako granica pastwa, czasem bardziej granica kultury, cywilizacji, religii, bytu narodowego, wolności – której należy bronić za wszelką cenę.
Kresy jako szkoła męstwa i rycerskości
Kresy jako głucha puszcza odwieczna i nieprzebyte bory pełne łownej zwierzyny, lub „dzikie pola” – ziemia niczyja, pusta, gdzie „konie dzikie, siwe bydło wielkorogie, półnagie pastuchy. Ni chaty, ni domu wokoło…”, kraj zyzny bez gospodarza; naszym świętym obowiązkiem – kmieci, rolników, lesniów – jest zagospodarowanie tej ziemi urodzajnej, tęskniącej do człowieka cywilizowanego, do cywilizacji.
Kresy jako królestwo Natury, pieknej i wzniosłej, oraz bliskiego z nią kontaktu.
Kresy jako zywioł szlachecki, domena dworku ziemiańskiego, oaza szlacheckiej kultury, także matecznik sarmatyzmu.
Kresy jako żywioł ludowy – groźny, ale fascynujący naturalnością autentyzm.
Kresy jako „raj utracony”.
Kresy jako „arkadia zniszczona”.
Kresy jako „meta przestrzeń przyrody”.
Kresy jako cel szczególnej misji i teren pracy organicznej.
Kresy jako „odrąbana” część organizmu RP, jej krwawiąca, niezgojona rana.
Kresy jako wyjątkowe natężenie antagonizmów, zagęszczenie okrucieństwa, terytorium Chaosu, straszliwe piekło historii.
Kresy jako zbiorowa mogiła polska (RP).
Kresy jako projekcja przeszłości (i Przyszłosci)
Kresy jako skrzyżowanie szlaków z Europy i Azji; wielkie rozstaje dróg w tej części świata.
Literatura kresowa mówi częściowo o zagładzie – dokonanej, lub przyszłej, ale której można jeszcze uniknąć.
Kresy – kraj nieograniczonych mozlwiości, gdzie dopiero możesz być sobą, gdzie musisz stac się innym, gdzie można być wsyztskim. Życie społeczności kresowej przypomina Zycie oblężonej twierdzy. Społeczeńswto nei może myśleć o rozwoju, ale tylko o przetrwaniu. Filozofia przetrwania leży u podstaw życia społecznego. Wolność znajduje się w rękach losu. Pozostaje bardziej marzeniem lub ideałem niż rzeczywistością. Kresy społeczeństwem nie wyboru, ale losu. Los wkracza do działania, kiedy chce i gdzie chce, Człowiek walczy z nim bezskutecznie. LK jest w całości nasycona świadomością przegranej, nieuchronnością klęski nadciągającej z wyroku Losu na swiat Kresów. Nutka emocjonalna, która przeradza się z czasem:
w ckliwy sentymentalizm
w eksponowanie martyrologii narodowej
w uproszczone stronnicze przedstawianie wrogów
w afektację i pretensjonalność.
Chodzi tu o Zycie ziemiaństwa. Misja polskich kresów jest ochrona chrześcijańskiej Europy przed pogaństwem tureckim i dzicza moskiewską.
Czlowiek kresowy:
niespokojna rycerskość kresowa
mistyczna religijność
awanturniczość
rycerz-zołnierz o specyficznie tutejszym zabarwieniu
człowiek krwi mieszanej – co stwarza specyficzny brak harmonii i równowagi wewnętrznej
zywy, wybuchowy temperament
skłonność do wspomnień, rozważąń historycznych
przywiązanie d stron rodzinnych.