4.10.2011

Temat: Wprowadzenie: Czym są media? O egzystencji i esencji mediów.

„Media, które stanowią protezę dla ludzkości”

Pierwsze pojęcie związane z mediami pojawia się u Arystotelesa. Jest nim METAXU

METAXU „trzeci element”; uczestniczy w procesie poznania

Efekt wiedzy (episteme – grec.)

„Trzeciej drogi (wyjścia) nie ma” – Arystoteles

Dyskursyw kulturowy: albo czarne albo białe

MATEXU godzi rozumowanie Arystotelesa – uczeń Platona

FONOLOGIZM - koncepcja, która pojawia się w pismach filozofii starożytnej; jako system oznacza dominację elementu dźwiękowego w naszym systemie poznania

FONO (dźwięk) LOGIZM (słowo, pojęcie, rozum, myślenie logiczne)

Aspekt czysto wizualny : TEORIA PLATOŃSKA ( metafora jaskini) nawiązuje do TEORII AMNEZY, (amnezja - polega na przypominaniu sobie, odtwarzaniu) która czyni z nas bardzo pasywnych obserwatorów, uczestników świata, np. dostarcza nam gotowe myśli, zwalnia nas z obowiązku bycia kreatywnymi

PLATOŃSKA TEORIA IDEI: Nasze dusze przed wcieleniem oglądają świat idealny, a we współczesnym życiu jedynie to odtwarzają

PROCES POZNANIA

• Pomyślane

• Powiedziane

• Napisane

Kultura medialna jest na ogół zawsze stricte audiowizualna

II etap teorii METAXU

Ja(źń) – świat rzeczy (inność – coś zupełnie innego, różnego ode mnie, ale nie gorszego)

Przekonanie o niepoznawalności „tego drugiego”.

III koncepcja, która składa się na metaxu

Relacja między „Ja(źń) – świat” opiera się na zapośredniczeniu

niebezpośredniość

Poznanie zawsze jest zapośredniczone!!!

METAXU

Relacja między światem ożywionym Wskazuje na zapośredniczenie

a nieożywionym (mediacje)

BLIŹNI – oznaczenie inności (druga osoba jest niepoznawalna) wiążę się z pojęciem „traumy”

„rana” z greckiego

Element wypływający z naszej niepoznawalności

Drugiego człowieka, elementu

3 główne elementy, które stworzyły kulturę europejską:

1. Kultura grecka

2. Prawo rzymskie

3. chrześcijaństwo

Media stworzone do komunikowania międzyludzkiego.

TEZA: media jako media nie istnieją (żeby to udowodnić trzeba się odwołać do tego co wyżej)

Komunikacja jako proces zapośredniczony będzie wielopoziomowym procesem translacji.

KOMUNIKACJA:

1. Przedstawienie (anamneza)

2. Symbolizuje (przetłumaczenie myśli na określony kod, np. językowy)

3. Przyswojenie (zrozumienie)

4. Zapamiętanie

5. Przekazanie (wypuszczona cyrkuluje między ludźmi)

Metaxu niesie gwarancje spójności tych elementów

Nie możemy mediów utożsamić tylko z jednym tym procesem, muszą być wszystkim

1. Marshall McLuhan: media jako

2. J. Baudrillard: media w kontekście dóbr konsumpcyjnych

3. P. Virilio : media jako wehikuły

4. H. Innis : media jako środki, nośniki informacji

5. Luhmann: media jako instytucje kulturowe, społeczne

6. F. Kittler: „aparaty techniczne”

7. F. Heider: „substancje”, światło, powietrze

Wszelkie poznanie będzie zawsze działo się w sposób zapośredniczony.

Erystyka – nauka o doświadczeniach

Inność zawsze będzie wywoływała traumatyzujący efekt, który determinuje nas do rozwoju.

Ból niewiedzy

TEORIE MEDIÓW (pogrupowane historycznie)

1. AISTHESIS (postrzegalność, zmysłowość, percepcyjność) – rozwijana za czasów romantyzmu (do XVIII w., do Hegela)

2. JĘZYK – od XVIII zwrot językowy w koncepcji mediów do połowy XIX w.

3. TECHNIKA – od połowy XIX wieku – era techno logizacji

MEDIA

• Klasyczne środki komunikacji: ciało, głos, pismo

• Technologie: druk, drzeworyt, fotografia, płyta winylowa

• Środki komunikacji masowej: radio, film, TV

• Instrumenty: narzędzia, próbki, preparaty, aparaty

(McLuhan: „artefakty” : broń, odzież, zegarek, pieniądze, okulary, dom)

Wymiary definicyjne mediów:

• Materiały

• Właściwości fizyczne

• Technologie

• Funkcje społeczne

Publicystyka: instrumentalny redukcjonizm (organizacyjny, instytucjonalny) kanał informacyjny, nośnik informacji

• Centralna rola w zrozumieniu poznania postrzegania komunikacji, pamięci i procesu tworzenia porządków społecznych (kategoria epistemologiczna)

• Interdyscyplinarny charakter

Teorie mediów – biorą swój początek w momencie pojawienia się nowych mediów masowych: film, fotografia (Bella Ballzs, Walter Benjamin)

Pojęcie „medium/media” – starsze niż teorie, które się nim posługują

Koncepcje teoretyczne:

1. Teoria postrzegania (od Antyku); estetyka (materialność)

2. Teoria języka (od XVIII wieku); fenomenologia (przedstawienie)

3. Technologie komunikacyjne (od poł. XIX w); operatywność

Związana z rewolucją industrialną; definiowanie medium przez jego aspekt technologiczny

Media numeryczne, cyfrowe

Wszystkie przedmioty nie istnieją realnie; oglądamy przekształcenie teorii postrzegania i języka.

POJĘCIE MEDIÓW – rys historyczny

Aistheis: medium = materiały/ materialność, w których dokonuje się postrzeganie

Od 1800 roku – język jako „medium przedstawienia” (reprezentacja + pamięć)

G.W.F. Hegel „Philosophe der Kunst” materialność medium = zakłóca zrozumienie, szkodzi przedstawieniu, nacisk na formalny wymiar medium

II połowa XIX wieku – język głównym czynnikiem determinującym pojęciem mediów (wraz z nowymi technologiami fotograficznymi i telegraficznymi)

Medialność = funkcja/operacja o podłożu matematycznym

• Heglizm (przedstawienie)

• Marksistowskie teorie mediów (wymiar społeczno – polityczny, aspekt manipulacji, oszustwa)

• szkoła kanadyjska (socjologia komunikacji: oralność, pisemność, kulturowa historia mediów, historia kultury zachodniej z perspektywy jej medialnej konstrukcji; komunikacja [obejmująca transport]

język + technika

Temat: Genealogia

Komunikacja – etymologia

• Sensu largo: wszelkie (techniczne, biologiczne, psychiczne i społeczne) procesy przekazywania (transportowania) informacji

• Sensu stricte: przenoszenie informacji (znaczeń) między ludźmi

• Komunikowanie (jednokierunkowe)

• Komunikowanie się (dwukierunkowe)

• Komunikacja (przepływ, transport)

Communicare (łac.) – czynić wspólnym, łączyć, udzielać wiadomości, naradzać się

Communio (łac.) – wspólność, poczucie wspólnoty, łączność

• Od XIV wieku – Nicolas Oresme (tłumacz Arystotelesa, doradca króla Karola V) użył słowa „komunikacja” dla znaczenia niezależności wiadomości wobec medium (sekularyzacja logosu), co umożliwiło jej swobodną cyrkulację

• Od XIV wieku – wchodzenie we wspólnotę, utrzymywanie stosunków (ekukomunika)

• Do XVI wieku – wspólnota, komunia, dzielenie się

• XVI wiek – transmisja, przekaz (proces: rozwój dróg, poczty)

• Od XIX wieku – przemieszczanie się ludzi i przedmiotów w przestrzeni (koń, pociąg, samolot, samochód)

• Przekaz informacji na odległość (telefon, telegraf, radio)

Nauka Społeczna Kościoła Katolickiego – „komunikacja społeczna” (zerwanie z materialnym wymiaru transportu) – wymiar humanistyczny

Symbolizacja – etymologia

Sum – ballein, gr. = „połączyć to co rozdzielone”, „zbierać”, „porównywać”

Symbol:

1. Wszystko, co może powiązać ludzi na wskroś przestrzeni, przełamując odosobnienie

2. Odpowiednik pojęcia postrzegany zmysłowo

3. Wiadomy znak czegoś niewidzialnego

Np.

• Litery – symbole głosek

• Cyfry, liczby – symbol ilości, wielkości

• Symbole matematyczne, fizyczne

• Pierwiastki chemiczne

• Oznaczenia walut

• Znaki drogowe

• Sny (psychoanaliza)

Symboliczność – w zachodniej kulturze – przeciwstawiana techniczność (techne vs episteme), np. opozycja człowiek/człowieczeństwo vs robot/maszyna

Pojazd/maszyny (samolot, pociąg, statek, samochód, etc.) – czynnik więzi społecznej (fakt kulturowy)

Symbolizacja:

• Integracja (terytorialna) – łączyć się w długim czasie, tworzyć terutorim

• Konstytucja – przyczyniać się do powstawania

Informacja – etymologia

Informare (łac.) – nadawać formę, kształtować, dyscyplinować, instruować, pouczać

Morphe (gr.) – kształt, forma

Eidos (gr.) – idea, rodzaj, kształt (idealna tożsamość/ esencja rzeczy), myśl, pojęcie

• Zapożyczonemu z łaciny „informować” odpowiada polskie „powiadamiać”

• „przekazywać wiadomośc” – etymologiczny związek z „wiedzą”

• „wiedza” – etomologiczny związek z „widzeniem”, „naocznością”, nie zaś z łacińskim „kształtowaniem świadomości”

• Implicytnie zawiera element perswazji (przekazywanie wiedzy – narzucanie wiedzy, nawracanie, kolonizowanie, podporządkowanie)

j. niemiecki: wiadomość = Nachricht (=wskazówka, pouczenie)

• Od XV wieku - informacja = „wiedza komunikowana”

Informacja (definicja techniczna) – uporządkowane sekwencje znaków/ symboli, które rejestrują i przekazują wiadomość

Nie ma neutralnych informacji!

Informacja = medium wiedzy!

Informacja versus wiedza

Społeczeństwo informacyjne może ułatwić dostęp do wiedzy, lecz nie jest społeczeństwem pedagogicznym.

Genealogia pojęcia „medium”

• Do lat 50. XX wieku – spirytualizm, ezoteryka, telepatia (pośrednictwo w komunikacji ze światem duchów zmarłych)

• Emanuel Swedenborg – XVIII w. teozofia kontynuowana przez mesmeryzm do połowy XX w.

• Nauki przyrodnicze – elementy, pierwiastki (powietrze, szkło, woda, kryształ); kontynuacja arystotelesowskiej teorii o postrzeganiu

• Od lat 60. XX wieku – radio + telewizja (media elektroniczne, środki masowego przekazu)

• „media masowe” – nielogiczna frazeologia, translacyjna kalka z angielskiego

Medius/ medium (łac.) – środkowy (będący pomiędzy/środek)

„środek” jako lokalizacja lub pośrednictwo: nie jako instrument

ARYSTOTELES

1. Metaxu (gr.) – nauka o aistheisis, De Anima (O duszy)

• Inspirowanie platońską ideą chora (miejsce nieokreślone)

• Warunkiem postrzegania jest istnienie „trzeciego rodzaju”, dzięki któremu zmysł (np. oko) może coś dostrzec

Zmysł – metaxu – przedmiot – pośrednictwo w przekazywaniu/translacji doświadczenia (komunikacja rzeczy z osobami)

Właściwości metaxu („przestrzeń leżąca pomiędzy”):

• Przejrzystość, niepostrzegalność, niewidzialność, nieokreśloność

• Warunek konieczny postrzegnia (=medialność innego elementu)

• Ani przedmiot, ani podmiot, ani nic (innego elementu, źródło wiadomości, postrzegalności

• Ani forma ani materia; coś wymykającego się

XVIII wiek

• Do XVII wieku – istnienie rzeczy materialnej o wątpliwej materialności (eter, fluid, fantom) nie potwierdzone ani nie obalone przez fizykę

• I poł. XVIII w – odkrycie niematerialnych środowisk (magnetyzm, elektryczność, grawitacja)

• „medium” – energia; interspatium poruszająca materię

• Teologia, teozofia, spirytyzm, magia, mesmeryzm = sukcesywne odmaterialnienie i wzrost funkcjonalnego znaczenia

• Heglizm – fenomenologia („medium” = przedstawienie, racjonalny element procesu poznania)

• Początek XIX w. – zmierzch ascetycznej koncepcji medialności (Shiller „natura medium materiału musi zostać w pełni pokonane”/oddzielenie medium

• „medium” = coś zagadkowego, niesprecyzowanego, nie mieszczącego się w żadnych kategoriach, PARADOKSALNOŚĆ

XIX wiek

• Romantyzm – sztuka jako refleksja nad medialnością

• Dziedzictwo heglizmu – media umożliwiają, lecz – gdy powiązane z medialnością – ograniczają

• Media – miejsce produkcji = miejsce wyobcowania (Karol Marks)

• Relacja – wytwarzanie + udawanie (kryzys przedstawienia, załamanie zasady prawdziwości)

• Media – między prawdą i pozorem: warunek pojawienia się – negatywny wymiar (ułomność, stronniczość, niejednoznaczność, iluzjogenność)

• Rozłam między sztuką (medium idealne, gwarantujące czystość, przejrzystość) a techniką (wypaczenie rzeczywistości), np. nowe medium optyczne - fotografia

• Popularność technik iluzjonistycznych: panorama, diorama

• Nowe media Tele-komunikacyjne: telegraf, telefon, fonograf (media elektryczne)

• Od II poł. XIX wieku – proces technicyzacji medialności (kosztem jej sztucznego wymiaru)

• Epoka elektroniczna – krytyczny stosunek do materialności (prąd elektryczny ma całkowicie niematerialną postać – nimb magii mitologiczne alegoryzacje)

„Tele” (gr.) – na odległość

Epoka elektroniczna

• Prąd – niepostrzegalny bezpośrednio zmysłom; nie ulegające binarnej klasyfikacji; przejrzysty – zaciemniony; konieczność nowych środków wyrazu

• Odcieleśnienie medialności (dematerializacja, desubstancjacja), ostateczne zerwanie z ascetycznością

• Media – technologia – okultyzm

• Odnegatywizowanie mediów – środek umożliwiający doskonalenie (idealizacja = medialność musi stać się całkiem niematerialną formą)

• Medialność = maszyna Turinga (jako wirtualna nie należy do techniki; czysty, matematyczny, abstrakcyjny model)

• Przejście od postrzegania do wymiany informacji; od optyki do kodowania elektronicznego; od estetyki do interakcji

• W filozofii: przejście od teorii (a priori świadomości) poznania do linguistic turn ( a priori języka struktury)

Wszystkie XX wieczne teorie mediów

• Media komunikacyjne (wymiana semiotyczna)

• Media technologiczne (matematyzacja świata symboli = informatyzacja)

Alians matematyki – techniki – języka

HISTORIA MEDIÓW - PISMO

• PISMO – OBRAZ – LICZBA – elementarne media

• Hieratyczne korzenie pisma; dzieło boskie (mity egipskie, babilońskie)

• Transcendencja pisma – immanencja mówcy

• Różnice społeczne i kulturowe (władza) – znajomość pisma (chroniony przywilej)

• Źródło formalnego myślenia (i.e. zasady: abstrakcji i powtórzenia)

• Logika i filozofia – efekty możliwe jedynie w medium pisma; także matematyka, literatura

• Pismo – przekład języka na strukturę linearną (zubożenie języka mówionego)

• PISMO = jednoznaczność, logiczność – źródło dominacji kultury zachodu; umiejętność dzielenia rodzajów doświadczenia na jednorodne, ciągłe sekwencje; pozwala człowiekowi zagłębić się w świat refleksji

PISMO- etymologia

„Dialog Faidros” Platona – pierwsza krytyka pisma:

• Prometeusz = ojciec i nauczyciel pisma i liczb (matematyka uzależniona od pisma)

• Graphe, graphein (gr.) – pismo, pisać, ryć

• Ta gram mata – litery

• Pośredniość pisma przeciwstawiona bezpośredniością mowy

• Żywe, aktywne słowo vs milczące, bierne pismo (monolog = lektura pisma)

• Konserwuje mowę tworząc pamięć (graweruje rzeczywistość)

• Nie nadaje się jako nośnik myśli filozoficznych(bo łatwo ulega kłamstwu); dialog – medium idealne

• Nie odrzuca pisma (w odróżnieniu od Sokratesa!)

• Nazywa je pharmekon = lekarstwem, które zależnie od dawki może leczyć lub truć

PISMO – teleobecność (poznanie aktem grupowym, możliwym na odległość)

CZAS – przestaje być spiralą cykli (oralność), stając się postępem linearnym (gdyż zaistniało pismo jako stały punkt odniesienia; wydobycie znaku; liczby – porządkowanie, numerowanie =CHRONOLOGIA)

EFEKTY LINEARNEGO ZAPISU SŁOWA (PISMO)

• Abstrakcja (pismo oddziela wiadomości od okoliczności jej powstania; dekontekstualizacja)

• Uniwersalność (słowo mówione = lokalizm, etnocentryczność, słowo pisane = globalność, np. systemy religijne, nauka, geometria)

• Logiczność (dedukcja, klasyfikowanie)

• Historia (początek od ustalenia rejestrów, genealogii)

• Geografia (zakłada plany podróży, szkice i kontury map)

• Krytyczność (zdolność obiektywizacji)

• Demokracja (równość wobec prawa zakłada prawo i jego czytanie przez wszystkich, np. różnica między spartańską aklamacją a ateńskim głosowaniem kartam???

SYMBOLICZNA SKUTECZNOŚĆ - PISMO. OD MEDIUM DO MEDIACJI.

• Judaizm i chrześcijaństwo – słowo = przedmiot pożądania

„na początku było słowo…”

„techne” – działanie człowieka na rzeczy

„praxis” – działanie człowieka na człowieka

• Chrześcijaństwo = jak abstrakcja działa w konkrecie? – poprzez pismo!

• Pierwsza fenomenologia: NIE „Czego wytworem jest ta myśl?”, „Skąd pochodzi”, lecz: „co ona spowodowała?”, „co zmieniła?”

• Troska o źródła (ontologia) zastąpiona troską o rozwój (pragmatyka)

• Judaizm/chrześcijaństwo = religie słowa (pisanego)

• Religia misyjna głosząca uniwersalną eschatologię – propagowanie wiary środkiem zbawienia (apostolstwo, duszpasterstwo, katecheza)

• Religia medialna = cura animalum (troska o duszę) siłą napędową poszukiwania i testowania wszelkich nośników umożliwiających pozyskanie dusz dla Boga (Kościół = najstarsze medium masowe)

• Sztuka sakralna (malarstwo, muzyka, teologia), eucharystyczna trans substancja = UPRASZCZANIE, KOMPRESJA, TRANSLACJA

• Krzyż, JHS, INRI, ryba, baranek – wizualizacje, esperanto, dla oka: maksymalna dynamika trans lingwistycznej i transnarodowej transmisji przekazów w sposób powszechny (katolikos) dostępny dla niepiśmiennych

CHRZEŚCIJAŃSTWO – RELIGIE MEDIACJI

• Mediologiczna zasada oszczędności (lakoniczność, lapidarność)

• Zwięzłość = insygnium władzy (Jezuici)

• Rzymska surowość, porządek – podatny grunt dla recepcji idei chrześcijańskich (np. kompedia, agenda, vademecum – Rzymianie amerykanami starożytności: skuteczność przede wszystkim)

• Media elektroniczne – proces społecznej technicyzacji = przekształcenie zachowań ludzkich, np. prawa skuteczności

• Technicyzacja słowa – Imperium Romanum i chrześcijaństwo

• Działanie słowami – zjawisko nieprzejrzyste, tajemnicze, boskie

• Filozofia języka – wypowiedź performatyczna

• Tradycja judeochrześcijańska – stworzenie/ „wtedy Bóg rzekł: niechaj stanie się światłość! I stała się światłość.

• Bóg – źródło per formatywnych wypowiedzi, „nigdy nie mówi, gdy nie chce czegoś zrobić, każde słowo jest czynnością, robi wszystko co mówi”

Kosmos = czynność językowa

MEDIACJA

• Zapośredniczenie

• Mediare (łac.) – być w środku, znaleźć się między – proces wchodzenia w relację, znajdowanie się pomiędzy kilkoma osobami/rzeczywistościami

• Brak bezpośredniej relacji

CHRZEŚCIJAŃSTWO – KULTUROWY PARADYGMAT MEDJACJI

• Chrystus – mediator (i.e. trzeci człon) między Bogiem a ludźmi (których bezpośrednie spotkanie jest niemożliwe)

• Bóg Starotestamentowy nie wchodzi w relacje z ludźmi, posługuje się aniołami (angelos, gr.) – wysłannik, emisariusz, przekaźnik

• Nowy testament wprowadza pośrednika człowieka – boga; centralna figura

• Chrystus = Droga przejścia

MEDIUM

1. Ogólna procedura symbolizacji (np. słowo, znak graficzny, obraz analogowy)

2. Społeczny kod komunikacji (i.e. język używany)

3. Fizyczny nośnik umożliwiający zapis lub magazynowanie (np. kamień, papirus)

4. Urządzenie i sposób rozpowszechniania ( np. pismo ręczne, drukowanie, technika cyfrowa)

PODWÓJNA NATURA MEDIUM

MEDIUM = WSPARCIE SYMBOLU
Nośniki techniczne
Nośnik materialny (statyczny: strona, powierzchnia magnetyczna; dynamiczny: fale dźwiękowe, radiowe)
Sposób ekspresji (tekst, obraz, dźwięki artykułowane)
Układ cyrkulacji (kanał, gwiazda, sieć)
Materie zorganizowane
Nośniki zewnętrzne - przenoszenie

MEDJACJA – KONSEKWENCJE SPOŁECZNE

• Myśliciel (mnich, izolacja, eremita) vs intelektualista (aktywista danej rzeczywistości)

• Mandat = budowanie pośrednictwa (mediacji/translacji/wdrażaniu) relacji między IDEĄ a LUDŹMI; przekład abstrakcji na programy radę/instrukcję

„mediatyzacja człowieczeństwa” – (l’hommedium); mistrz wcielenia (w życie), funkcja „Inter”, która przekształca go w człowieka aparat(u):

• Pośrednik między nauką a publicznością (intermediare)

• Tłumacz (interpreter)

• Osobą interweniującą w sprawy codzienne

• Przekazywanie – mediowanie (wcielenie) = transformacja (zadanie odpowiedzialne; może prowadzić do rozlewu krwi – pragmatyka)

• Wychowawca (educateur), przywódca (conducteur)

Marksowska filozofia: mitologia, lecz – poza innymi gorzkimi

LINGUISTIC TURN

Myśliciele, którzy w swoich pracach zwiększyli wyczulenie na medialność

1. Charles Sanders Peircel (1839 – 1914)

Zależność myślenia od znaku; semiotyczna struktura znaku (nośnik znaku, przedmiot, interpretant)

1. Ludwig Wittgenstein (1889 – 1951), „Traktat logiczno – filozoficzny)

• Medialne cechy logiki

• Językowy determinizm

• Nie da się myśleć i logicznie rozumować bez odwoływania się do języka

• Myślenie poza językiem – pozbawione sensu

1. Ernst Cossirer (1874 – 1945)

• Media = formy symboliczne (tworzone przez człowieka, wywodzące się ze znaków jak swoich zmysłowych ucieleśnień)

• Paradoksalność mediów: zapora wobec świata i ścisły związek ze światem za ich pośrednictwem

• Symbole = media między ludźmi a przedmiotami (poprzez nie poznajemy świat)

• Media wytwarzają kulturę, definiują warunki doświadczenia i wiedzy

Temat: Historia rozwoju technologii medialnych.

1. Wynalezienie pisma (IV tysiąclecie p.n.e.)

2. Wynalazek ruchomej czcionki drukarskiej (1456r.)

3. Rewolucja elektryczna (od XIX wieku do dziś)

PISMO

• Wymaga użycia narzędzi: papieru, atramentu, długopisu

• Jest całkowicie sztuczne (wtórne); zdolność rozwijania z rozwojem, nie wrodzona (naturalna)

• Klinowe – wynalezione ok. 3500 r p.n.e. w Mezopotamii przez Sumerów (40 tys. Lat po pojawieniu się homo sapiens)

• Alfabet = znaki odpowiadające nie pojęciom (ideografy), lecz dźwiękom (głoski), które tworzą słowa

• Pierwszy alfabet (sylabiczny) = 1300 lat p.n.e. w erze semickiej

• Alfabet wokaliczny (syryjsko – fenicki ) alfabet oparty na głoskach (greka – łacina )

• Tylko ok. 80 języków z.c. 3500 współcześnie istniejących posiada formę pisaną

• Kultury niepiśmienne (oralne):

• Posiadają kilka tysięcy słów (współczesny angielski = 1,5 mln słów)

• Uczenie się polega na rzemiośle, nie studiach analitycznych

• Ekstrawertyczne; nieskłonne do introspektywnej refleksji

• Chronią tradycję; unikają innowacji

• Orkiestrują się wokół zmysłu słuchu, nie wzroku

JĘZYKI

• Języki naturalne

Języki narodowe, etniczne z ich zróżnicowaniem (wewnętrznym = dialektalnym, terytorialnym = gwarowym), społecznymi (tj. środowiskowym, zawodowym), funkcjonalnym (tj. potocznym, oficjalnym, stylistycznym)

Naturalność jest naturalna dla ludzi, lecz nie same w sobie

• Języki pomocnicze

Sformalizowane systemy notacyjne służące do zapisywania informacji.

• Języki sztuczne

• Języki uniwersalne (lingua franca), wzorowane na językach narodowych

• 1817 r. – Jean Francois Sudre – SOLRESOL (opracowywany na podstawie siedmio nutowej gamy muzycznej); dzięki zastosowaniu tylko 7 różnych sylab, możliwe jest komunikowanie się nim na wiele sposobów (w tym również przez osoby niepełnosprawne, niewidome, niesłyszące) w kontaktach bezpośrednich na duże odległości, jak i w piśmie

• 1880 r. – ksiądz Johann M. Shleyer – valapuk (wolapik = ogólnoświatowy); powstał w oparciu o łacinę, niemiecki, francuski i angielski

• Ludwig Zamenhoff – esperanto

• 1951 – INTERLINGUA – opublikowany przez

RUCHOMA CZCIONKA DRUKARSKA

• 1456 – pierwsza drukowana książka Biblia Gutenberga, wydana w Mainz

• Gutenberg nie wynalazł druku (Koreańczycy, Chińczycy, Japończycy od VIII wieku drukowali teksty) lecz ruchomą drukarską czcionkę

• Druk dał początek pierwszemu jednolitemu i reprodukowanemu towarowi – książce

• Druk nadał ulotnemu słowu wymiar przestrzenny; rejestr owalność

IMPLIKACJA

• Stymulował rozwój literatur narodowych poprze dokonywanie tłumaczeń z łaciny

• Umożliwił szeroką dyfuzję dziedzictwa kulturowego

• Zmniejszył rozmiar książek

• Wykształcił nawyk osobistej i wyciszonej lektury

• Upowszechnienie uniwersalnej alfabetyzacji

REWOLUCJA ELEKTRYCZNA

• Poł. XIX w. – początek rewolucji elektrycznej; techniczne wynalazki, które zintensyfikowały rozwój komunikacji masowej

• Linia tlegraficzna (1844r.) – Samuel Morse z Waszyngtonu do Baltimore – (1) informacja uwolniona od fizycznego nośnika (okablowanie, druty, centrale, transmitery), (2) rozwiązanie problemu odległości

• Fotografia (1850) Louis Daguerre – rzeczywistość odtąd może być nie tylko reprezentowana (rozum), ale także reprodukowana; reprodukowalność faktów zmieniła sposób prezentacji informacji = kompresja przestrzeni potrzebnej do opisu faktu

• II poł. XIX wieku – Heinrich Hertz – doświadczalnie odkrywa fale radiowe = promieniowanie radiowe – elektromagnetyczne wytwarzanie przez prąd przemienny płynący w antenie

• 1883 r. – elektryczny teleskop Paula Nipkowa (sposób przekazywania obrazów = telewizja mechaniczna)

• 28.12.1895 r. – projekcja filmu przez braci Luniere w Paryżu, narodziny kina (1) próba eliminacji dystansu między obrazem a rzeczywistością (2)

• 1897 r. – CTR (elektronopromieniowa) = kineskop Ferdinanda Brauna i Jonathana Zemnecka

• 1898 r. – Gulielmo Marconi dokonuje transmisji sygnału radiowego alfabetem Morse’a; pierwszy bezprzewodowy pokaz przez wodę (z Ballycastle do Rothlin Islan w Irlandii Północnej)

• 1906 r. – Reginald Fessenden udoskonala radio, co daje możliwość transmisji słów i muzyki

• 1906 r. – powstaje prototyp TV – Max Dieckmann jako pierwszy użył lampy elektro promiennej do transmisji statycznego, czarno – białego obrazu

• 1924 r. – Szkot John Baird przsyła obraz na odległość 3 metrów; „ojciec telewizji”

• 1928 r. – Baird tworzy telewizję kolorową

• 1935 r. – pierwszy przekaz telewizyjny został wysłany w eter (z berlińskiego Haus der Rundfunks [domu nadawczego]???)

• 1960 r. – pierwszy eksperyment grafiki komputerowej = produkcja obrazu na bazie wartości numerycznych

• Lata 1960 – pierwsze układy scalone (tysięcy tranzystorów)

• 1970 r. – Marcian Hoff tworzy pierwszy mikroprocesor 4004 (czterobitowa szyna danych),m 2300 tranzystorów, 60 tys. Operacji/sekunde

• 1974 r. – firma Intel buduje uniwersalny mikroprocesor 8080 (8-bitowy układ, 4500 tranzystorów, 200 tys. Operacji/sekundę

• Początek lat 1980 – digitalizacja (cyfryzacja) sygnału daje początek multimediom

• Lata 1990 – popularyzacja informatyki, telematyki, wirtualnej rzeczywistości

TAKSONOMIA TECHNOLOGII SŁOWA – KONCEPCJA 4 WARSTW

1. Aspekty komunikacji, które technologia potrafi zarejestrować i odtworzyć poza myślą, ulotnym aktem samej komunikacji

2. Jakie procesy obejmują technologiczne refleksje (środki materialne, koszty)

3. Mobilność technologii komunikacyjnych

4. Dostępność i egzegetyczność

Temat: Fenomenologia mediosfery Marshalla McLuhana.

Herbert Marshall McLuhan (1911 – 1980)

„The Mechanical Bride”

„The Gutenberg Galaxy”

„Understanding media”

„metafizyka mediów”, „arcykapłan popkultu”, „prorok mediów”

• Daleki od tradycji metodologii (empirycznej analizy mediów)

• Inicjator Inter- i trans dyscyplinarnych badań i spojrzeń na media

• Krytykował linearne dochodzenie (część przestarzałej kultury książkowej) i klasyfikacyjne zabiegi

• Me systematyczność; brak jednolitego instrumentarium

• Wizjonerstwo (nowa ontologia, epistemologia i antropologia medialna)

• Teoretyk kultury (uzasadnia swą koncepcję badań w ramach ogólnej antropologii przez odwołanie do pojęcia „medium”)

• Innowacyjność heurystyczna

• Metoda „sondowania”

• Metoda „mozaikowa” (funkcjonuje jak obraz telewizyjny) odrzucenie? Twierdzeń: pragmatyka funkcjonalności)

INSPIRACJE

• Marcel Duchamp, T.S. Elliot, James Joyce, Ezra Pound, Bertrand Russel, Ludwik Wittgenstein

• Harold Imis – związek między piśmiennością, drukarstwem i mechanizacją

• Odrzucał neuropsychologiczne (behawioralne) koncepcje nauk humanistycznych i psychologię eksperymentalną

• Pesymizm kulturowy, krytyka nauki

• William Borrughs – „społeczeństwo kontroli”

• Kultura masowa = „nieustannie kolektywna epopeja”

• Nowe obrazowe myślenie (wzorowane na języku mitów, snów, baśni) zdolne do myślenia nielinearnego (walka z logiką alfabetyzmu)

• Bada środowisko medialne i ich wpływ na psychiczne struktury percepcji i poznania, wzorce myślenia, porządki polityczne i formacje kulturowe

• Brak jednoznacznej definicji pojęcia medium

• Media – więcej niż technika, środowisko życia

• Media = warunki umożliwiające funkcjonowanie ……..

ANTROPOLOGIA MEDIÓW

• Działają jako filtr – pozwalają organizować i interpretować ludzką egzystencję (podstawa antropologii medialnej = teoria medialnej intencjonalności poznawczej)

• „my kształtujemy nasze narzędzie, a one kształtują nas” – ścisły związek człowieka z techniką; związek zmysłów z narzędziami technicznymi

• Technicyzacja zmysłów – heglowskie przedstawienie: zmysły – schematy poznawczej konstrukcji rzeczywistości można technicznie modyfikować i sposób ich funkcjonowania (percypowanie, odbieranie bodźców)

• Media – perspektywa i kryterium analizy i oceny historii cywilizacji

• Media poszerzają horyzont poznawczy

• Zwiększają skuteczność postrzegania

• Modyfikują przestrzeń życiową człowieka (czasowa, społeczna, kulturowa) – determinanty ludzkiego życia, pozostając od niego niezależne

• Medialne artefakty = elementy poznawczej kultury człowieka, nieredukowalne

„The medium is the Message” – epistemologia

• Aprioryzm I formalism medialny

• Inherentna autoreferencyjność; formalna autonomia mediów = formy medialne – niezależnie od ich treści – stanowią odrębną jakość/wartość badawczą

• Odejście od merytorycznej funkcjonalności mediów (zerwanie z analizą zawartości mediów)

• Medium/medialność…..

ZWROT EPISTEMOLOGICZNO - METODOLOGICZNY

• Media nie są jedynie środkiem poznania (odmienność/inność) lecz same wymagają poznania; media jako dyspozytyw formujący kulturę

• Transcendentalizm historyczny mediów = warunki stanowienia/fundowania sensu, wartości, norm, postrzegania

• Rozszerzenie pojęciowe = na wszystkie dziedziny ludzkiego życia

EPISTEMIOLOGIA medialna - założenia

• INSKRYPCJA (w-pis) – sposób działania mediów; konfrontacja znaczenia (semiologia) z nadmiarem technicznym

• STRUKTURALNOŚĆ – media jako struktura (strukturalizm)

• KONTYNGENTNOŚĆ – media jako aktywne (warunkujące – struktura) i pasywne (warunkowane – historia) w procesie sensotwórczym

• DETERMINIZM – modyfikacja medium skutkuje zmianą jego treści oraz struktur postrzegania i kultury (recepcja)

• NIEZALEŻNOŚĆ (czysta funkcjonalność) – cel medialności = dematerializacja; bezcielesność gwarantuje wolność; kulminacją wszelkiej medialności jest światło = „medium bez przekazu” (odpowiednik techniczny – elektryczność); przy prędkości światła grawitacja traci siłę

MEDIOSFERA – (nie) przeźroczystość

• KULTURA + MEDIA = „MEDIOSFERY” (środowisko przekazywania wiadomości i transportu ludzi)

• Rozpoznanie medium danej epoki umożliwia poznanie jej podstawy i podporządkowanie = klucz do władzy nad światem

• Media = środowisko + infrastruktury (media tworzą otoczenie człowieka)

• „ŚLEPOTA MEDIÓW” – powierzchowna analiza nie pozwala na poznanie organizacyjnych reguł, normatywnych formuł, strukturalnych pryncypiów (media są nieprzenikalne, niewidoczne); medium jest ukryte a treść widoczna (media jako kulturowa nieświadomość)

• Czar – fascynacja – immersyjność = warunki władzy mediów nad człowiekiem (fetyszyzm medialny – między narcyzmem a narkozą/narkotycznym oszołomieniem)

• Determinują porządek myślenia, komunikację międzyludzką (polityczną) tożsamość

• Medium jest „the Message” i „the massage” – “medium jest masażem”

MEDIOSFERY

• MEMOSFERA – okres sztuk nie stosujących pisma i czas pamięci

• LOGOSFERA – wynalazek pismo; słowo mówione głównym środkiem komunikacji (większość jest niepiśmienna)

• Retoryka – (homilie, mowy, kazania, moralitety, teatr, poezja, epopeja)

• Pisać = dyktować (w Rzymie pisarz jest niewolnikiem)

• Pismo – depozytariusz Słowa Bożego lub uświęconego (chanson de geste, historie przodków); religie Księgi = transkrypcja w postaci aide-memoire, objawienia ustnego powszechnego (np. Biblia, Koran, Tora – mówienie wszystko o wszystkim)

• Lektura tekstu = recytowanie życia (Indie barmińskie, afrykańskie plemiona)

• GRAFOSTERA – wynalazek druku; pluralizacja

• Triumf sztuki, instytucji opartych na druku (np.szkoła)

• Świat socjalistyczny – kult książki i pedagogiki

• Rozwój świeckiego mesjanizmu; intensyfikacja dziejów (rewolucje, mody, gusty)

• Skurczenie geograficzne – para, elektryczność

• 1839 – Europa wizualności – fotografia

• WIDEOSFERA – dominacja obrazu – dźwięku

• Okres od elektronu do bitu

• Kultury przepływu = schyłek wszechobecności, ulotności – naczelną zasadą (np. przekaz LIVE)

• Dezintegracja i rekompozycja instytucji opartych na zasadzie odroczenia (opóźnionego sprzężenia zwrotnego)

• HIPERSFERA

• Scalająca numeryczność

• Wizja detronizacji elektronu przez foton (światło porusza się szybciej niż elektryczność i jest bardziej pojemne)

FENOMENOLOGIA medialności (2)mechaniczność (3)elektryczność

• Elektronika znosi mechanicyzm (specjalizacja na rzecz ogólności; pluralizm spostrzeżeń i doznań; łączność kolista = dowód elektryczny)

• Podział mediów:

„ZIMNE” – mowa, telefon, telewizja (wysoki wskaźnik uczestnictwa/dopełnienia = wyposażenie w dane)

„GORĄCE” – radio, gramofon, kino (przedłuża funkcje jednego zmysłu)

• Interfeizacja = porozumienie między człowiekiem a technologią; forma technologiczna nadawana materii informacyjnej i komunikacyjnej

TECHNOLOGICZNY HUMANIZM = człowiek zintegrowany (połączony, wspólnotowy)

FENOMENOLOGIA medialności

Symultaniczny świat – świat, w którym wszystko dzieje się naraz

• Implozja elektryczności

• Kompresja czasu i przestrzeni

• Pokonanie przestrzeni przez czas

• Globalna wioska = życie w sposób mityczny i holistyczny, gdyż elektryczność czyni z każdego miejsca centrum i fragmentaryzuje przestrzeń na wzór sieciowy (metafora centralnego układu nerwowego)

• Sieć globalna = możliwość sąsiedztwa, natychmiastowej komunikacji z całym światem

Temat:…………………………………… 17.11.2011 (czwartek)

………………….

Jean Baudrillard (1929 – 2007)

• Zanik wrażliwości w powodzi obrazowości

• Teoria o utracie referencyjności przez procesy medialne

• Medialność = dyspozytyw; kompleks techniczno – strukturalny determinujący porządki symboliczne i narzucające im określoną formę

• Podstawę społeczeństwa nie stanowią „warunki produkcji”, lecz „formy komunikacji”

• Strukturalna rewolucja wartości – wartości pojmowane w sensie ekonomicznym (Marks) stały się wartościami symbolicznymi (wartość wyłania się jako relacja – nic nie posiada wartości w sobie)

• Teraźniejszość oblężona przez potężne media masowe (więzienie)

• Przedstawicie francuskiego postrukturalizmu; socjolog

HIPER – nad

• Dystopijna analiza współczesnego społeczeństwa (nie utopiaa społeczeństwa informacyjnego)

• Krytyka porządku symbolicznego wraz z jego strukturami myślenia w miejsce ekonomii politycznej (połączenie marksizmu z lingwistyką i semiotyką)

Wymiana ekonomiczna – dobra materialne

Wymiana symboliczna – niematerialne dobra znaczące

PRACE

• „L’echange symbolique et la mort” (1976)

• “Simulacres et simulation” (1981)

• “Au royaume des aveugles” (2002)

INNOWACYJNOŚĆ

• Nacisk na analizę znaków = wymiana i wzajemna referencyjność

• Krytyka tradycyjnej dualistycznej metafizyki – w miejsce dychotomii (np. prawda – fałsz/fikcja/pozór; oryginał – kopia) pojawia się ciągły proces mediacji

• Autarkia znaku – udaremnia wszelką bezpośredniość (bezpośrednia obecność), niezależną rzeczywistość

• Przyjęcie pojęcia „symboliczność” jako semiologicznego a priori

• Transformacja historycznego materializmu (marksizmu)

MEDIALNY ILUZJONIZM

• Nacisk na funkcję (jak? Nie co?); nie chodzi o treść ani o informację

• Brak rozróżnienia między: medialnością jako zasadą; medialnością jako praktyką mediów masowych

• Medium = „autonomiczny system podporządkowanych kodów”

• „jedynym zadaniem scenariusza publicznej informacji i wszystkich mediów jest podtrzymywanie iluzji wydarzeniowości lub iluzji realności”

• „Requiem dla mediów” – pożegnanie z mediami jako mediami masowymi

• Media jako maszyneria iluzjonistyczna

• „świat jest iluzją doskonałą”

• Komunikacja – proces sybilicznej wymiany i semiologicznej produkcji

• Forma kodu i jego działanie – podstawa analizy; forma kodu – porządek elementów znaczących

MEDIA

• Medialność = wytwarza warstwę symboliczną; formo – twórcza formuła

• Media = relacja wymiany

• Telewizja – „mowa bez odpowiedzi” produkujące iluzję poprzez uniformizację rzeczywistości (np. reality TV – poprzez tworzenie fatamorgany realności); piętnuje inscenizację rzeczywistości w TV, gdyż realność pada ofiarą pozornej prawdy telewizyjnej („rozpad TV w życiu, rozpad życia w TV”)

• Komputer – „instrument egzotycznej magii”, niekończący się dialog z maszyną

• Wideo – „bezwzrokowość”; dla kultury wizualnej zasadnicze znaczenie ma „istnienie ekarnu, ale niekoniecznie wzroku”

• „sztuczna inteligencja jest pozbawiona inteligencji”

• Media są nie tylko aparatami technicznymi, ile instancje symbolizującą

• Wszechobecność mediów niszczy erotykę – w zbliżeniach na plakatach reklamowych (wysoka rozdzielczość) skóra staje się przedmiotem wulgarnego voueryzmu

SYMULAKRUM

• „Simulacrum nigdy nie jest tym co kryje prawda – to jest prawdą, która ukrywa, że nie ma. Symulakrum (udawanie) jest prawdą” Księga Koheleta

• „pochód symulakry” – w miejsce rzeczywistości – ZASADA WYMIENIALNOŚCI (dotychczas sprzecznych określeń)

• Afera Watergate, Disneyland, Kalifornia, malowidła w grotach Lascaut – symulacje inscenizują skandale polityczne, formy życia i artefakty kultury

• Symulacja – autoreferencyjność; wolna od fałszerstwa/oszustwa wszelkiej moralności

• Ustawiczna rekurencja

DEESENCJALIZACJA A HYPERRZECZYWISTOŚĆ

Uwolnienie od referencyjności:

• Czekolada bez cukru

• Kawa bez kofeiny

• Cyber seks

• Odtłuszczone mleko

Uwolnienie semiotyki od dualistycznej metafizyki:

• Znaczący [znaczony]

• Np.swastyka = „przynoszący szczęście” (sanskrypt)

Uwolnienie działania od podmiotu:

• To nie my mówimy językiem – język mówi nami (wrodzeni jesteśmy w zawsze już istniejącej strukturze języka)

• Podmiot = efekt, nie przyczyna

Hiperbolizacja:

• Egzageracja, przerysowanie, karykatura, parodia, pastisz, bombastyczność, patos, emfaza, teatralizacja

Temat: Teorie wpływu mediów na społeczeństwo.

1. Teoria „magicznego pocisku”/ „podskórnego zastrzyku” (strzykawki) do lat 40. XX wieku

• Odbiorca całkowicie bierny

• Oparta na modelu: „bodziec – reakcja” (każdy bodziec wywołuje reakcję, to ten sam bodziec powoduje jeden typ reakcji)

• Przekazy medialne wywołują wpływ na odbiorców zgodny z zamierzeniem

• Emisja przekazu – zmiana postawy czy zachowania u odbiorców

• Np. propaganda II wojny światowej w Europie; kampania medialna w USA zachęcająca do nabywania bonów pożyczki wojennej

1. Teoria katharsis – Seymour Feschbach

• Odbiorca reaguje zgodnie z intencją nadawcy przekazu

• Media masowe dostarczają środków zastępczego wyładowania negatywnych emocji (agresja)

1. Teoria „sygnałów agresji” (aggressive cues) – Leonard Berkowitz

• Odróżnia się od teorii katharsis sposobem przedstawiania wpływu, przekazu medialnych na jednostkę

• Media nie kanalizują negatywnych emocji społecznych, lecz przeciwnie – poprzez nasycenie ich obrazami przemocy, służą jako katalizator negatywnych zachowań odbiorców

• Media winne brutalizacji życia społecznego

1. Teoria kultywacji (kultywowanie postaw) – George Gerbner

• Obraz świata kształtowany przez „heavy viewers” (osoby uzależnione od TV) jest odbiciem strategii informacyjnej mediów, nie zaś obrazem rzeczywistości

• Dramatyzacja medialnego obrazu świata

1. Teoria dwuetapowego przepływu – Elihu Katz i Paul Lazarsfeld

• Akcentuje rolę komunikowania interpersonalnego

• Rola „opinion leaders”: media wywołują zainteresowanie produktem (opinia, postawa), zaś decyzja podejmowana jest po konsultacji z osobą z otoczenia pełniącą funkcję opiniotwórczą, autorytetu

• To nie media wpływają na nasze życie, lecz inni ludzie

• Media stawiają pytania i przedstawiają możliwości

• Lider lokalny vs. Lider kosmopolityczny (Robert Merton)

1. Teoria wieloetapowego przepływu – Joseph Klapper (1960)

• Teoria ograniczonych efektów (pewna aktywność odbiorcy, media są jednym z wielu czynników wpływających na ludzkie zachowanie)

• Oprócz „opinion leaders” występują „change agents” (osoby powodujące zmiany) oraz „gatekeepers” (selekcjonerów kształtujących strumień informacyjny)

1. Teoria gry – Williama Stephensona

• Odbiorcy mediów – osoby, które wykorzystują informacje z przekazó medialnych do własnych inspiracji i tworzenia indywidualnych scenariuszy zdarzeń

• Np. zachowanie bohaterów seriali czy innych postaci z mediów są KANWĄ, na której widz buduje złożone fantazje interpersonalne, zazwyczaj naśladują rozwiązania zaczerpnięte z mediów albo wybierają alternatywne wersje zdarzeń

1. Teorie przeciwnego dekodowania – Stuart Hall

• Przekaz medialny może zostać odczytany na przynajmniej 3 sposoby:

• ………………………

1. Teoria korzyści i gratyfikacji (uses and gratifications) – Jay G. Blumier I Elihu Katz

• Widz świadomie wybiera treść mediów, powodowany różnymi motywami

• Chęć nauczenia się czegoś

• Chęć spędzenia czasu

• Poszukiwanie towarzystwa

• Ludzie korzystają z mediów, by zaspokoić oczekiwania

1. Koncepcja PRIMING – torowania

• Uaktywnienie wybranych, często nieuświadomionych połączeń (asocjacji) istniejących w pamięci

• Eksponowanie poszczególnych elementów przekazywanych wiadomości

• Media – bodziec aktywujący uprzednio zapamiętane informacje, główne źródło oceny

• Ocena – „pamięć na skróty” – w oparciu o fragmenty informacji, które najłatwiej wyłowić z pamięci

1. Koncepcja FRAMING – plasowanie

• Media Frome (ramy) – dominująca idea, wokół której zorganizowany jest kontekst wiadomości, która wyznacza zawartość wiadomości: narzuca interpretacje treści

• Instrumenty flamingu – metafory, historie (mity, legendy), tradycje (rytuały i ceremonie), slogany, artefakty

1. Teoria „spirali milczenia” – Elisabeth Noelle-Neuman

• Opinia publiczna = zbiór publicznie wyrażających w społeczności opinii dotyczących spraw publicznych, kontrowersyjnych i ważnych, które można wyrazić publicznie nie narażając się na izolację społeczną