Zagadnienie 57 na czym polega pluralizm ontologiczny Leibniza ?
pluralis (łac.) = mnogi
Pogląd pluralistyczny = pogląd przyjmujący/głoszący istnienie różnorodności w rozpatrywanej dziedzinie.
Pluralizm (ontologiczny) - istnieje wiele odrebnych
niesprowadzalnych do siebie wzajemnie ani do bardziej
podstawowych czynników elementów. Przedstawiciele: Leibniz,
Empedokles.
Artur
Gottfrieda Wilhelma Leibniza (1646-1716). Dla Leibniza świat składa się z monad; przedmioty (ożywione i nieożywione) są zbiorami monad.
Monady są nierozciągłe (a zatem niematerialne w Kartezjańskim sensie terminu „materia”; jak pamiętamy, dla Kartezjusza rozciągłość przestrzenna jest atrybutem materialności).
Wszystkie monady są upsychicznione, chociaż różne monady są upsychicznione w różnym stopniu.
Jako upsychicznione, wszystkie monady mają zdolność postrzegania, jednakże z różnymi stopniami „jasności”.
Monada postrzega monadę jako ciało materialne, chociaż żadna z nich materialna nie jest.
Jako niematerialne, monady nie oddziałują przyczynowo na siebie. Tym niemniej zmiany zachodzące w obrębie jednej monady są w tym samym czasie postrzegane przez inne monady.
Losy monad rozwijają się niezależnie, ale równolegle czasowo i zgodnie. Jest tak dlatego, że w świecie istnieje wprzódy ustanowiona harmonia. Ustanowił ją stwórca świata, Bóg.
Ponieważ każda monada jest substancją (w sensie Arystotelesa), a każda jest inna, koncepcję Leibniza uważa się czasami za przykład pluralizmu ontologicznego.
Ponieważ jednak wszystkie monady-substancje są niematerialne i upsychicznione, można ją też uznać za przykład spirytualizmu, tj. monizmu idealistycznego
To z wykładów pewnego profesora dostępnych w Internecie.
Leibnizjańską ideę substancji
(monady) kształtują 4 tezy; substancja jest: a) bytem mającym wewnętrzną
tendencję działania, samorozwoju, jest stałym centrum zmian; b) podmiotem,
czyli bytem, który nie tkwi w czymś innym, lecz jest podłożem wielu różnych
cech i czynnikiem ich spójności; c) bytem zupełnym, scharakteryzowanym w
każdym aspekcie; d) prawdziwą jednością, tzn. bytem prostym, niezłożonym.
Tezy te przedstawiają konstytutywne własności substancji. Każda z nich
determinuje substancję w nieco innym aspekcie, w aspekcie działania,
treściowym, egzystencjalnym i strukturalnym. Właściwa treść tych tez
sprowadza się jednak do wspólnej zasady pluralizmu, głoszącej, że świat
współtworzą substancjalne, w pełni realne, trwałe, obdarzone aktywnością,
niezależne od siebie, indywidualne jednostki.
Struktura tworzywa świata nie jest jednorodna, lecz zróżnicowana
Powszechna Encyklopedia Filozofii
Świat według niego składał się bowiem nie z jednej lecz z nieskończonej ilości substancji – prostych, nieskończenie małych, nierozciągłych i niepodzielnych. Nie posiadających ani części, ani kształtu, będącymi najmniejszymi cząstkami rzeczywistości, z których powstają poprzez nagromadzenie (aggregatum) twory bardziej złożone. Nie mogącymi być unicestwionymi i nie mogącymi ulec rozkładowi. Powstającymi i anihilowanymi wyłącznie przez akt boski. A Bóg wyobrażany jest tu jako najwyżej usytuowana monada – jako ta z substancji, która jako jedyna nie jest stworzona przez byt różny od niej samej, a przy tym jedyna zdolna do stwarzania innych monad.
Widzimy więc, że Leibniz ujmuje substancję w scenerii pluralistycznej. Przyjmuje istnienie nieograniczonych jej postaci, która to mnogość leży w samej istocie bytu. Bo jak każde zjawisko ma charakter indywidualny i różni się od innego, tak też każda substancja jest niepowtarzalna i jedyna w swoim rodzaju.
Ze względu na swą niepowtarzalność substancja jednostkowa nie dysponuje możliwością kontaktowania się z innymi substancjami i nie ma możliwości bezpośredniego wpływania na nie. Jej wewnętrzne stany zależą od danej jej uprzednio przez Stwórcę formy, a tym samym i dynamiki doświadczenia. To Bóg właśnie określa wszelkie przeszłe, teraźniejsze oraz przyszłe zmiany w jej wnętrzu. Bóg jest jedynym twórcą owego ładu – ładu danego w postaci harmonii w przód ustanowionej (harmonia praestabilita).