Konstrukcje geometryczne umożliwiające zagęszczanie szczegółowej osnowy poziomej.

Punkty osnowy szczegółowej nie są rozmieszczone w terenie dostatecznie gęsto, aby można było na nich oprzeć wszystkie pomiary sytuacyjne. Dlatego pomiarową osnowę geodezyjną należy zagęścić o dodatkowe punkty tworzące układ linii wystarczająco gęsty, aby można było domierzyć do nich wszystkie szczegóły sytuacyjne podlegające pomiarowi.

Do podstawowych konstrukcji, które umożliwiają zagęszczenie szczegółowej osnowy poziomej należą:

1. ciągi poligonowe

2. wcięcia

3. linie pomiarowe

4. aerotriangulacja

Instrukcja G-4 nakłada obowiązek wspólnego wyrównania tych sieci. Sposób zagęszczania osnowy szczegółowej zależy od terenu, w którym wykonuję się pomiary. Inne są potrzeby dotyczące gęstości linii osnowy i dokładności w terenie rolniczo – leśnym, a inne w terenie miejskim czy przemysłowym.

1. Ciągi poligonowe

Poligonizacja jest powszechnie stosowaną metodą zagęszczania osnowy poziomej, umożliwiającą pełne nasycenie terenu punktami geodezyjnymi w stopniu zależnym od potrzeb określonym zagospodarowaniem i sposobem użytkowania terenu.

Geometrycznie, ciąg poligonowy jest to szereg po sobie następujących punktów powiązanych kolejno bokami o pomierzonych długościach; pomierzone są również kąty wierzchołkowe położone pomiędzy sąsiadującymi ze sobą bokami. Punkty ciągu poligonowego nazywamy punktami poligonowymi. Ciąg poligonowy może tworzyć wielobok otwarty, zwany również ciągiem poligonowym otwartym, lub może tworzyć wielobok zamknięty, zwany również poligonem zamkniętym.

Ze względu na sposób dowiązania do osnowy wyższego rzędu rozróżniamy ciągi poligonowe dowiązane dwustronnie całkowicie: dwustronnie kątowo i liniowo, dwustronnie kątowo i jednostronnie liniowo, ciągi wiszące, czyli nawiązane jednostronnie kątowo i liniowo oraz ciągi nienawiązane

Sieć poligonowa jest to pozioma sieć kątowo – liniowa złożona z wieloboków zamkniętych lub otwartych, czyli z ciągów poligonowych. Punkty sieci poligonowej, które są punktami wspólnymi dla więcej niż dwóch ciągów poligonowych, nazywamy punktami węzłowymi.

Sieci i pojedyncze ciągi poligonowe są przeważnie sieciami nawiązanymi do punktów istniejącej na danym terenie osnowy charakteryzującej się wyższą dokładnością, a przede wszystkim większą pewnością wyznaczenia niż dokładność i pewność wyznaczenia sieci zakładanej.

a)

b)

c)

Rys. 1 Przykłady ciągów poligonowych: a – ciąg zamnkięty, b – ciąg otwarty dwustronnie nawiązany, c – ciąg otwarty jednostronnie nawiązany

1. Wcięcia

Zadanie geodezyjne polegające na wyznaczeniu współrzędnych jednego punktu za pomocą obserwacji kątowych, liniowych lub kątowo – linowych, w nawiązaniu do istniejących w terenie punktów o znanych współrzędnych, nazywane jest wcięciem. Położenie nowego punktu na płaszczyźnie odniesienia jest określone za pomącą dwóch wielkości: współrzędnej x i y. Do ich jednoznacznego wyznaczenia niezbędne jest wykonanie dwóch obserwacji: dwóch kątów lub dwóch odległości, albo jednego kąta i jednej odległości.

Wyróżniamy następujące rodzaje wcięć:

1. Kątowe wcięcie w przód – klasyczne, jest to sposób wyznaczania współrzędnych punktu wcinanego na podstawie współrzędnych punktów stałych ora pomierzonych na tych punktach kątów

2. Liniowe wcięcie w przód – jest to sposób określenia współrzędnych punktu wcinanego na podstawie współrzędnych punktów stałych oraz pomierzonych od tych punktów odległości do wyznaczanego punktu

3. Wcięcie wstecz – jest to sposób wyznaczenia współrzędnych punktu wcinanego na podstawie współrzędnych trzech punktów oraz pomierzonych na czwartym punkcie dwóch kątów

a) b)

c)

Rys. 2 Wcięcia: a – kątowe wcięcie w przód, b – liniowe wcięcie w przód, c- wcięcie wstecz

1. Linie pomiarowe

Linie pomiarowe są konstrukcjami geometrycznymi, których długość w terenie zabudowanym nie powinna przekraczać 400 metrów, natomiast w terenach rolnych i leśnych – 600 metrów. Instrukcja G-4 dopuszcza przedłużenie linii pomiarowej o 1/3 jej długości, ale nie więcej niż 10 metrów.

Linie pomiarowe służące do pomiarów szczegółów sytuacyjnych II i III grupy dokładnościowej metodą domiarów prostokątnych moa być oparte na punktach sytuacyjnych I grupy dokładnościowej.

Dopuszcza się dwurzędowy układ linii pomiarowych:

I rząd – linia oparta o punkty osnowy szczegółowej lub punkty posiłkowe

II rząd – gdy jeden koniec linii pomiarowej opiera się o linię pomiarową I rzędu

1. techniki fotogrametryczne (aerotriangulacja analityczna)

Technika ta stosowana jest przy zakładaniu osnów pomiarowych na dużych obszarach, łącznie z określeniem metodą fotogrametryczną sytuacyjnego położenia szczegółów terenowych na tych obszarach.

Bibliografia:

1. Kosiński W. : Geodezja, Wyd. SGGW, Warszawa 2005

2. Lazzarini T.: Geodezja. Geodezyjna osnowa szczegółowa, PPWK, Warszawa – Wrocław 1990