1)szkoła kazańska a)de Kurtene, Mikołaj Kruszewski

b)zajmowali się fonetyką c)rozróżnili synchronię(określa współistnienie zjawisk w danym momencie historycznym,statyczne) oraz diachronię(ukazuje je w przebiegu czasowym,dynamiczne) d)rozróżnianie języka zbiorowości od języka jednostki e)nowa koncepcja fonemu(może mieć on cechy wyróżniające, zmiana głoski równa się zmianie znaczenia)

2)szkoła genewska

a)De sosir(kurs językoznawstwa ogólnego albo szkice językoznawsta ogólnego- to drugie bardziej autentyczne, pierwsze wydali studenci) b)język jest systemem relacji między znakami(znaczące i znaczone) c)język jest systemem relacji między formą(tym co należy do struktur językowych) a substancją(coś poza językiem) d)relacje między znakami mogą być paradygmatyczne(zbiór wszystkiego) i syntagmatyczne(zbiór podobnych do siebie) e)wprowadził rozróżnienie między język, mowę i mówienie.

3)SZKOŁA PRASKA a)Jackobson, Havranka, Trubeckoj

b)teoria binarnych opozycji fonologicznych(twardość, miękkość, dźwięczność, bezdźwięczność)

c)nacisk na funkcjonalność języka

d)wyróżnienie tematu(dana informacja) i rematu(zdanie ma podwójną wypowiedź:co się mówi i jak sie na ten temat mówi)

e)każdy element komunikacji ma funkcję

f)zwrócenie uwagi na funkcję poetycką

4)SZKOŁA KOPENHASKA a)Bronal i Hjemslev

b)próba budowy metajęzyka c)badania semiotyczne i semiologiczne(wyraz jako znak)

d)zdefiniowanie homonimi(to samo brzmienie inne znaczenie) i polisemi(wieloznaczności) e)glossemantyka- dwa plany- treści i wyrażania- badanie relacji między nimi

f)Hjemslev uważał ze językoznawstwo jest przede wszystkim synchroniczne g)treść to rzeczywistość, wyrażanie- środki za pomocą których przekazuje się te treści h)wyrażanie:substancją są ruchy narządów mowy, formą jest psychiczny obraz substancji i)treśc:substancja-obiektywna rzeczywistość, formą subiektywny obraz świata

5)SZKOŁA AMERYKAŃSKA a)Bloomfield b)językoznawstwo opisowe(deskryptywne) c)praca dystrybutywna- czyli zbiór kontekstów w jakich dany element tekstowy występuje d)procedury odkrywania jakiegoś jezyka e)hipoteza Sapira-Whorfa(człowiek widzi świat poprzez język, struktura narzuca sposób) f)próba wyjaśnienia języka w kategoriach behawioralnych(bodźce, albo reakcje na bodziec).

ZNAKI JĘZYKOWE WG HOCKETTA

(Cechy wzorcowe określające język)

A)Arbitralność- a)brak związku naruralnego między formą i treścią(wyraz róża i kwiat) b)nie jest jednak dowolna(desygnat jest przypisany) c)raz wyuczony związek jest traktowany jako obowiązujący i koniczny

B)Semantyczność a)odesłanie do zjawisk otaczającego świata

b)semantyczność to abstrakcyjność znaków języka

C)dwuklasowość- jednostki nie obdarzone znaczeniem + jednostki obdarzone znaczeniem D)Autonomiczność- posługiwanie się jęzkiem w mówieniu o sprawach odległych

E)Kreacyjność- otwartość systemu, człowiek może mówić co chce i kiedy chce

WIELOZNACZNOŚĆ -polisemia- gdy między różnymi treściami istnieje powiażanie semantyczne(ucho-igielne, naczynia)

-homonimia- brak powiążania semantycznego(pokój)

-synestezja- wrażenia zmysłowe- (ostry nóż, ostry kolor)

SYNONIMIA-bliskoznaczność ANTONIMIA-opozycyjność(świat jako kontrast) HIPOMINIA-relacje sensu zachdzą między wyrazem bardziej i mniej szcegółowym(pies i pudel)

PARTONIMIA- relacja czałość- część DWA TYPY PÓL W KRÓRYCH POWINNO SIĘ ANALIZOWAĆ WYRAZY

1)PARADYGMATYCZNE- jednostki tej samej klasy-kura, kurczę

2)SYNTAGMATYCZNE- jednostki występujące w kontekście

POLE- to zbiór wyrazów powiązanych przynależnością do wspólnej kategorii znaczeniowej

GRAMATYKA TRANSFORMACYJNO-GENERATYWNA

a)twórcą Chomsky b)zakłada generowanie zdań, które ulegają transformacją c)zdania mogą zmieniać znaczenie d)Chomsky zadał sobie pytanie- jak możemy budować i rozumieć zdania z którymi się nie zetknęliśmy e)jest opozycyjna do językoznawsta kognitywnego f)Zdolność ta tłumaczy się faktem rozporządzania przez mówiącego skończoną liczbą reguł gramatycznych, za pomocą których tworzy on syntagmy i zdania ze znanych sobie wyrazów. g)podstawową jednostką języka jest zdanie h)struktura powierzchniowa-skupienie na budowie i)struktura głęboka-nie jest dostępna bezpośrednio

KOGNITYWIZM a)związane z teorią poznania b)pragnienie odtworzenie świata na podstawie danych językowych c)chęć ukazania świata w konstrukcji pojedynczych jednostek d)przedstawiciele Lakoff i Johnson e)język jest metaforyczny

f)metafory: 1)orientacyjne-góra dół(jestem w siódmym niebie)

2)ontologiczne- związane ze stanami-strach, rozpoznawanie przyczyn 3)literackie- wyrafinowanie 4)metonimia-nazwanie zjawiska inną nazwą pozostającą w koorelacji- biały dom- prezydent USA g)zjawiska mają cechy istotne

DIALEKTY POLSKIE-kaszubski, małopolski, mazowiecki, wielkopolski, śląski

DIALEKT- to odmiana języka ogólnonarodowego, używana na określonym obszarze głównie przez ludność wiejską

a)wyróżnia się cechami fonetycznymi i leksykalnymi

b)mniejszy zakres dialektu- gwara

DIALEKT MAZOWIECKI- mazurzenie, twarde L, brak udźwięczninienia międzywyrazowego,

DIALEKT MAŁOPOLSKI- mazurzenie, udźwięczenie międzywyrazowe, bez przegłosu

DIALEKT WIELKOPOLSKI- brak mazurzenia-udźwięcznienie, dźwięczne "W"

DIALEKT ŚLĄSKI-mazurzenie, jabłonkowanie na Śląsku Cieszyńskim, "ę" i "ą" jako a

DIALEKT KASZUBSKI- brak mazurzenia, brak "e"ruchomego, zamiast "ki" "gi" czi dzi

MŁODOGRAMATYCY

a)Lipsk b)Brugmann, Osthoff, Delbruck c)w Polsce Łoś, Rozwadowski d)chcieli nadać jezykoznawstwu charakter nauki ścisłej jak nauki przyrodnicze e)wierzyli w bezwyjątkowosć praw głosowych(jeśli zachodzi zmiana w jednym wyrazie, musi zachodzić we wszystkich) f)twierdzenie analogii- powstawanie wyrównań fonetycznych niezgodnych z prawami fonetyki

g)podejście historyczne, język jest tworem indywidualnego doświadczenia h)jezyk jest działaniem i)krytykami Sosir i Cortene-krytykowali samo nastawienie się na ewolucję, a niezwrócenie uwagi na całość i statykę zjawiska

KRYTYKA SZKOŁY:- Badania dialektologiczne nie potwierdziły zasady bezwyjątkowości praw głosowych, przynosząc dane o istnieniu stref dialektów „mieszanych”.

-Szczegółowe badania historii poszczególnych jęz. przyniosły duże listy wyjątków od działania występujących wówczas zmian głosowych, a wyjaśnienie tych wyjątków tylko działaniem analogii często nie było przekonujące.

-Wreszcie uzasadnienie praw głosowych czynnikami fizjologicznymi lub psychologicznymi okazało się nieprzekonujące, bo koncentrowało uwagę tylko na indywidualnych aktach mowy i nie uwzględniało społecznego charakteru języka i jego zmian.

JĘZYKI EUROPA

Austria-niemiecki

Belgia-francuski, niderlandzki, flamandzki

Cypr-grecki, turecki

Hiszpańsk-ogólnie to kastylijski, ale regiony walczą o autonomię(katalonia, baskonia)

Luksemburg- francuski, niemiecki

Rosja- bardzo rozbudowany

Szwajcaria-niemiecki, francuski, włoski

AUSTRALIA- angielski

AMERYKA PŁN- angielski, w Kanadzie francuski, w Meksyku hiszpański,wysepki hiszpańskie bądź angielskie, języki indian- hoppi, siux, nawaho

AMERYKA PŁD- Surinam niderlandzki, Brazylia portugalski

AFRYKA- arabsko-francusko-angielsko-portugalska. 1)Egipt, Dżibuti 2)Kongo, Gabon 3)Ghana, Liberia 4) Angola, Mozambik, Banatu, buszmeńskie

AZJA- języki własne+arabski w państwach islamskich, angielski w Singapurze i Filipinach