Fascjologia (łac. Fasciolsis)
To choroba pasożytnicza.
Wywoływana przez motylicę wątrobową (Fasciola hepatica).
Bywa również nazywana chorobą motyliczą.
Chorują na nią ludzie i zwierzęta.
Cykl rozwojowy
Żywicielem ostatecznym najczęściej jest: owca, koza, bydło domowe, dzikie przeżuwacze.
Dużo rzadziej konie, świnie, króliki oraz inne ssaki roślinożerne.
Żywicielem ostatecznym może być człowiek.
Żywicielami pośrednimi w cyklu rozwojowym motylicy wątrobowej są ślimaki z rodziny błotniarkowa tych.
W Polsce głównym żywicielem pośrednim jest błotniarka moczarowa (Galba truncatula).
Oprócz tego żywicielami pośrednimi są: błotniarka stawowa.
W krajach pozaeuropejskich żywicielami pośrednimi mogą być liczne gatunki ślimaków.
Ponieważ źródło zakażenia stanowi zanieczyszczona woda lub rośliny, aby uchronić się od inwazji nie należy pić wody ze zbiorników, w których mogą istnieć przywry (stawy itp.), a także brać do ust traw ani roślin wodnych, na których mogą przebywać larwy.
Pasożyt kosmopolityczny.
W Polsce jest rozpowszechniona na terenie całego kraju.
Ludzie zarażają się jedząc surową i niedogotowaną wątrobę zwierząt chorych na chorobę motyliczą.
Połknięte pasożyty przyczepiają się do błon śluzowych w gardle i innych fragmentów przewodu pokarmowego, wywołując obrzęki oraz zapalenia.
Następnie wnikają do jamy brzusznej, nie dając na razie żadnych objawów.
Pierwsze objawy pojawiają się po mniej więcej 14 dniach.
Przejawia się ona ogólnymi zaburzeniami trawienia, funkcji wątroby – np. nieprawidłowe wydzielanie żółci.
W skrajnym przypadku prowadzi do żółtaczki.
Objawy choroby motyliczej u ludzi:
Zaraz po zarażeniu występują skórne reakcje alergiczne, niedokrwistość i niedobory żelaza.
W kilka tygodni po zarażeniu pojawiają się ostre dolegliwości, przypominające wirusowe zapalenie wątroby, tzn.: bóle wątroby, mdłości, biegunki, gorączka i stany podgorączkowe, utrata apetytu, ogólne osłabienie.
Zmiany włókniste wokół zagnieżdżonych pasożytów i zajętych przez nie przewodów żółciowych powodują w efekcie marskość wątroby.
Urazy i obumieranie tkanek i komórek są spowodowane przemieszczaniem się pasożytów przez wątrobę.
Pojawiają się trzy charakterystyczne objawy:
Powiększenie wątroby (hepatomegalia).
Nieregularne napady gorączki (nawet 40 stopni).
Zwiększenie liczby eozynofilów we krwi (eozynofilia).
Przywra może się przedostać także do płuc, ośrodkowego układu nerwowego, mięśni, tkanek podskórnych i gałek ocznych.
Ostra faza choroby prowadzi do zapalenia wątroby.
Leczenie przez lekarza w warunkach szpitalnych.
Organizm może zareagować dość burzliwie na leczenie, a zależy to od stopnia inwazji pasożytów, które, trute i nie mogące uciec, ani być wydalone drogami żółciowymi do przewodu pokarmowego i na zewnątrz (ze względu na rozmiary), stają się bardzo niespokojne i ruchliwe, co objawia się dokuczliwymi bólami i skurczami w brzuchu, nudnościami i wymiotami oraz biegunką.
Leczenie obejmuje także regeneracje uszkodzonej wątroby, usunięcie toksyn.
Lekiem z wyboru jest bitionol w dawce 40 mg/kg masy ciała powtarzanej co drugi dzień przez 28 dni.
Skuteczny jest też triklabendazol w jednorazowej dawce 10mg/kg masy ciała.
Leczenie i eliminowanie zwierząt zarażonych (zwłaszcza owiec i bydła).
Zwalczanie żywicieli pośrednich (ślimaków) przez osuszanie terenów podmokłych i likwidowanie niepotrzebnych cieków wodnych).
Okresowe badanie zwierząt.
Chemiczna dezynfekcja ścieków.
Nie biwakować na terenach podmokłych oraz nie jeść niemytych roślin npszczawiu, rzeżuchy.