Choroby układu pokarmowego a obciążenie wysiłkiem fizycznym.

Choroby układu

pokarmowego,

a obciążenie

wysiłkiem

fizycznym.

Małgorzata Andreasik

Agnieszka Domaszewicz

Agnieszka Zwolińska

Gr. U6

Wysiłek fizyczny, a czynność

układu pokarmowego

Prawidłowe funkcjonowanie przewodu

pokarmowego jest u sportowców bardzo

istotne. Z jednej strony, układ pokarmowy

odgrywa zasadniczą rolę w dostarczaniu

energii, płynów i elektrolitów niezbędnych do

prawidłowego funkcjonowania organizmu

podczas obciążenia wysiłkiem fizycznym. Z

drugiej strony, dolegliwości ze strony przewodu

pokarmowego mogą istotnie upośledzić

wydolność fizyczną zawodników i wpływać

negatywnie na uzyskiwane wyniki sportowe.

Wysiłek fizyczny, a czynność

układu pokarmowego



Dolegliwości górnego odcinka układu

pokarmowego

: brak apetytu, zgaga, uczucie goryczy w

ustach, nieprzyjemny smak w ustach, odbijanie, piekące

bóle w klatce piersiowej w okolicy zamostkowej,

nudności wymioty, bóle nadbrzusza.



Dolegliwości dolnego odcinka przewodu

pokarmowego:

ból brzucha, wzdęcia, zaburzenia oddawania stolca

częściej pod postacią biegunek, rzadziej zaparć, stolce

podbarwione krwią.

Wysiłek fizyczny, a czynność

układu pokarmowego

Umiarkowany wysiłek fizyczny (np. 30-

minutowy marsz na bieżni z natężeniem

odpowiadającym 20-26-% maksymalnego

zużycia tlenu [VO2max]) przyśpiesza

motorykę przewodu pokarmowego i nasila

opróżnianie żołądka z treści pokarmowych,

podczas gdy bardziej wytężony wysiłek (np.

30-minutowy marsz na bieżni z natężeniem

rzędu 75% VO2max) wydłuża fazę

opróżnienia żołądka z pokarmów, przede

wszystkim tych o konsystencji stałej.

Wirusowe zapalenie wątroby

typu A

(,,żółtaczka typu A”)

Czynniki ryzyka:
-bliskie kontakty z chorym,
-podróż do kraju występowania HAV

( np.

    basen Morza Śródziemnego, kraje
    wschodniej Europy i Rosja,)
   -spożywanie owoców morza, zwłaszcza

skorupiaków i surowych ostryg.

Wirusowe zapalenie wątroby

typu A

(,,żółtaczka typu A”)

Objawy:

dyspeptyczne - od braku apetytu, po
nudności, biegunkę i wymioty,

żółtaczka,

powiększenie wątroby,

Wirusowe zapalenie wątroby

typu A

(,,żółtaczka typu A”)

Rodzaje szczepionek:
-szczepionka przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A i B,
-szczepionka uodparniająca na zakażenie wirusem HAV.

Jak szczepić?
-należy przyjąć dwie dawki szczepionki w schemacie pierwsza dawka,

następna 6 do 12 miesięcy od pierwszej (szczepionka przeciw WZW A),

-trzy dawki w schemacie pierwsza dawka, następna po 1 miesiącu, a kolejna
6- 12 miesięcy od pierwszej dawki (szczepionka przeciwko WZW A i B).

Wystarczającą odporność uzyskuje się już po ok. 2 tygodniach od drugiej

dawki.

Wirusowe zapalenie wątroby

typu A

(,,żółtaczka typu A”)

W odróżnieniu od zapaleń

wątroby typu B lub C, w przypadku

zakażenia WZW typu A nie dochodzi

do przewlekania się zakażenia, które

może prowadzić do marskości wątroby

lub do pierwotnego raka wątroby.

Wirusowe zapalenie wątroby

typu B

tzw. ,,żółtaczka wszczepienna”

Liczba przewlekle zakażonych HBV w Polsce

wynosi~ 700 000 osób, z przewagą płci męskiej.

Rodzaje WZW typu B:
-ostre,
-przewlekłe.

Wirusowe zapalenie wątroby

typu B

tzw. ,,żółtaczka wszczepienna”

Czynniki ryzyka:

Bezpośredni kontakt uszkodzonej skóry lub śluzówek ze

    skażonymi, nieodpowiednio wysterylizowanymi
    narzędziami medycznymi,
  -Używania przedmiotów higieny osobistej osoby zakażonej,
  -Stosunku płciowego  bez zabezpieczenia z osobą zakażoną

    wirusem,
  -Używania skażonych igieł i strzykawek przy dożylnym
    przyjmowaniu narkotyków,
-Przeniesienia wirusa z matki na dziecko w okresie

okołoporodowym.

Wirusowe zapalenie wątroby

typu B

tzw. ,,żółtaczka wszczepienna”

objawy występują tylko u ok. 40-50% zakażonych

-najbardziej żółtaczka

Objawy okresu ostrego
-Mogą przypominać grypę (występują bóle mięśniowe, bóle
stawowe, uczucie ogólnego rozbicia i osłabienia, gorączka),
-lekkie zatrucie pokarmowe (brak apetytu, nudności, niechęć
do papierosów)

-ściemnienie moczu i odbarwienie stolca.

Objawy okresu przewlekłego:
- mogą być niezauważalne.
-ciągłego zmęczenia, nieadekwatne do wykonywanych
czynności.

Wirusowe zapalenie wątroby

typu C

(,,żółtaczka typu C”)

Czynniki ryzyka:

-Bezpośredni kontakt uszkodzonej skóry lub śluzówek ze
skażonymi, nieodpowiednio wysterylizowanymi narzędziami

medycznymi,
-Używania przedmiotów higieny osobistej osoby zakażonej,
-Stosunku płciowego bez zabezpieczenia z osobą zakażoną

wirusem,
-Używania skażonych igieł i strzykawek przy dożylnym

przyjmowaniu
            narkotyków,
      -Przeniesienia wirusa z matki na dziecko w okresie

okołoporodowym.

Liczba przewlekle zakażonych HCV w Polsce

wynosi~ 750 000 osób, z przewagą płci męskiej.

Wirusowe zapalenie wątroby

typu C

(,,żółtaczka typu C”)

Objawy:
   -bóle mięśniowo-stawowe,
   -osłabienie,
  - nudności,
  - trudności z koncentracją,
  - niepokój lub depresję,
  -zmniejszenie masy ciała,
  -zmianę zabarwienia moczu,
  -świąd skóry .

Choroba wrzodowa żołądka i

dwunastnicy

To przewlekła choroba charakteryzująca się

występowaniem jednego lub kilku wrzodów

trawiennych czyli ubytków w błonie śluzowej,

błony podśluzowej i blaszki mięśniowej

żołądka lub dwunastnicy, powstała na skutek

zachwiania równowagi między zdolnością

ochronną błony śluzowej, a działaniem

czynników agresji np. soku żołądkowego

Występowanie

najczęstsza choroba przewodu

pokarmowego. Występuje u około
5-10% całej dorosłej populacji.

- Mężczyźni chorują ponad dwa
razy częściej niż kobiety (wrzody
dwunastnicy)

- Ponad 60% wrzodów
zlokalizowanych jest w
dwunastnicy

-Choroba może wystąpić w
każdym wieku, chociaż najczęściej
pomiędzy 25-55 rokiem życia.

- U dzieci występuje rzadziej,
obserwuje się jednak stałe
narastanie liczby zachorowań oraz
częstsze jej występowanie u coraz
młodszych osób.

-Owrzodzenia żołądka
lokalizują się zazwyczaj w
części przedodźwiernikowej
żołądka (końcowa część
żołądka) w odźwierniku, w
okolicy kąta żołądka i
krzywiźnie mniejszej.
Nietypowe umiejscowienie
wrzodu np na krzywiźnie
dużej budzą podejrzenie
raka żołądka, lub zespołu
Zollingera-Ellisona

- Wrzody dwunastnicy
najczęściej dotyczą przedniej
ściany opuszki, lokalizują się
zazwyczaj zaraz za
odźwiernikiem, niekiedy w
postaci dwóch położonych
naprzeciwko siebie wrzodów

Umiejscowienie

Helicobacter pylori

- jest podłużną bakterią o długości zaledwie kilku
mikronów. Jest zakończona kilkoma (2 do 6)
pojedynczymi rzęskami (witkami).

- osiedla się tylko na powierzchni błony śluzowej
wyściełającej żołądek lub na błonie śluzowej
dwunastnicy lub przełyku

- charakterystyczną cechą jest wytwarzanie przez nią
pewnego enzymu, nazywanego ureazą, pobudzającego
chemiczne rozkładanie mocznika i w ten sposób
bakteria zobojętnia żrący kwas żołądkowy

wytwarza również liczne

toksyny, które powodują
zapalenie i uszkodzenie błony
śluzowej.

główną drogą zakażenia są

wydzieliny i wydaliny (ślina, kał)

Inne czynniki

Innymi rzadkimi czynnikami mogącymi
spowodować owrzodzenie żołądka lub jelit
są:

- radioterapia
- napromieniowanie
- infekcje bakteryjne lub wirusowe
- zwężenie dwunastnicy
- sterydoterapia

-nadczynność przytarczyc

Zaostrzać przebieg choroby ponadto mogą
nieprawidłowa dieta, spożywanie alkoholu
oraz stres i inne czynniki psychologiczne

Objawy:

-ból zlokalizowany w nadbrzuszu – pojawia się zwykle 1–3
godziny po

posiłku (wrzody żołądka), ustępuje po spożyciu

pokarmu lub zażyciu leków zobojętniających kwas solny.
Często bóle występują w nocy lub nad ranem – na czczo
(wrzody

dwunastnicy).

Nawracają co kilka

miesięcy (nasilenie dolegliwości wiosną i jesienią).
- pieczenie występujące za mostkiem (tzw. zgaga)
- nudności, wymioty
- kwaśne lub gorzkie odbijanie
- brak apetytu
- niesmak w ustach
- zaparcia na przemian z biegunkami
- spadek masy ciała
- wzdęcie, uczucie pełności
- czkawka

Rozpoznanie:

Chorobę wrzodową w większości przypadków

można rozpoznać na podstawie typowych

objawów. Przeprowadzane przez lekarza

badanie fizykalne może wykazać bolesność

uciskową w nadbrzuszu środkowym (czynna

nisza wrzodowa żołądka).

Najpewniejszym badaniem pozwalającym w

blisko 100% prawdopodobieństwem

rozpoznać

zaostrzenie choroby wrzodowej

jest

badanie endoskopowe – gastroskopia.

Powikłania:

krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego

(krwawienia lub krwotoki spowodowane przerwaniem
ścian naczyń krwionośnych)

Objawy: krwiste bądź fusowate wymioty, stolce

smoliste, objawy wstrząsu hipowolemicznego

niedokrwistość będąca wynikiem przewlekłych

krwawień
- perforacja ściany żołądka

Objawy: gwałtowny ból brzucha, nudności,

wymioty, deskowato napięte mięśnie jamy brzusznej, w
rtg obecność wolnego gazu pod kopułą przepony, objawy
rozlanego zapalenia otrzewnej.

zwężenie odźwiernika

Objawy: gwałtowny ból brzucha, nudności,

wymioty, deskowato napięte mięśnie jamy brzusznej, w
rtg obecność wolnego gazu pod kopułą przepony, objawy
rozlanego zapalenia otrzewnej

Leczenie:

-Podstawą leczenia wrzodów
trawiennych, które powstały w
wyniku infekcji bakterią
Helicobacter pylori jest leczenie
antybiotykami (erydykacja
Helicobacter pylori).

-leki hamujące wydzielanie kwasu
solnego

-operacje chirurgiczne w
przypadku wystąpienia powikłań
choroby wrzodowej

Pomocnicze znaczenie ma

właściwa dieta, zaprzestanie

palenia papierosów i unikanie

niektórych leków

wrzodotwórczych.

Produkty nasilające
dolegliwości:

•

kawa, herbata, napoje gazowane

• potrawy ciężkostrawne

• cebula

• pikantne przyprawy

• smażone oraz tłuste potrawy

Zasady żywienia:

• regularne przyjmowanie niewielkich
posiłków

• spożywanie posiłków powoli w
spokojnej atmosferze

• spożywanie potraw umiarkowanie
ciepłych

Refluks żołądkowo-

przełykowy

(ang. gastroesophageal reflux disease ,

w skrócie

GERD)

To schorzenie, polegające na

nieprawidłowym cofaniu się kwaśnej

treści żołądkowej do przełyku, z

powodu niesprawności zwieracza

dolnego przełyku.

To wsteczne zarzucanie treści

żołądkowej, które wywołuje

dokuczliwe objawy i/lub powikłania.

Za główne czynniki

patogenetyczne uważa się:

-występowanie przedłużonego czasu
relaksacji dolnego zwieracza przełyku (na
rysunku przedstawiony jako połączenie
żołądkowo-przełykowe), co prowadzi do
zarzucania i długotrwałego zalegania
kwaśnej treści żołądkowej lub zasadowej
treści jelitowej w przełyku.

-zaburzenia opróżniania żołądka,
-otyłość,
-ciąża.

Rozwojowi GERD sprzyja przepuklina

rozworu przełykowego

Objawy dzielimy na:

typowe (przełykowe) nietypowe
(pozaprzełykowe)

•

zgaga ( pieczenie,

palenie za mostkiem)

• puste odbijanie
• cofanie się treści
żołądkowej do przełyku

• dolegliwości nasilają
się w pozycji leżącej na
wznak, przy pochylaniu
się i podczas parcia,
zwłaszcza po obfitym
lub tłustym posiłku.

•

chrypka, szczególnie

poranna (spowodowana
drażnieniem strun
głosowych przez
zarzucaną treść
żołądkową),

•suchy kaszel lub
świszczący oddech –
objawy jak w astmie,

•ból w klatce piersiowej
– najczęstsza (50%)
przyczyna niesercowego
bólu zamostkowego.

Powikłania:

• zwężenie przełyku, na skutek długotrwałego
stanu

zapalnego

• owrzodzenie
• krwawienie z owrzodzenia
• perforacja owrzodzenia
• przełyk Barretta (pojawia się nieprawidłowy
nabłonek w

dolnym odcinku przełyku,

jest stanem

przedrakowym )

Leczenie:

a)Zachowawcze – podawanie leków

zmniejszających kwaśność soku

żołądkowego

b) Chirurgiczne - stosowane w

przypadku powikłań lub nieudanego
leczenia

zachowawczego

Postępowanie niefarmakologiczne -

polega na:

- zmniejszenie masy ciała u chorych

z nadwagą lub otyłością

- uniesienie wezgłowia łóżka

- unikanie przyjmowania pozycji leżącej

przez 2-3 godz. po posiłku

- zaprzestanie palenia tytoniu

- unikanie pokarmów wywołujących refluks -

kawa, alkohol, czekolada, pokarmy tłuste

- unikanie pokarmów kwaśnych, które wywołują

zgagę - cytrusy, napoje gazowane, ostre przyprawy

Refluks żołądkowo-przełykowy a

wysiłek fizyczny

intensywny wysiłek może wywołać objawy

GERD

- biegi i pływanie mogą być przyczyną

dolegliwości związanych z rozluźnieniem

zwieracza przełyku

- leczenie polega na ograniczeniu spożycia

pokarmów na kilka godzin przed rozpoczęciem

ćwiczeń

Wrzodziejące zapalenie jelita

grubego



WZJG jest rozlanym nieswoistym
procesem zapalnym błony śluzowej
odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy ,
prowadzącym w niektórych
przypadkach do powstania
owrzodzeń .

Epidemiologia :



Choroba występuje na całym świecie



Zapadalność ~ 10/100 000/rok



Szczyt zachorowalności przypada na
wiek 20 -40 lat

Etiologia i patogeneza



WZJG należy do grupy nieswoistych
zapaleń jelit o niewyjaśnionej etiologii .



W etiopatogenezie uczestniczą czynniki
:

Genetyczne

Środowiskowe

Immunologiczne

Objawy podmiotowe :



biegunka i domieszka krwi w kale



liczba wypróżnień sięga do 20 na dobę.



u chorych ze zmianami ograniczonymi
do odbytnicy rytm wypróżnień może
być prawidłowy ,a nawet występuje
zaparcie.



krwawienie z dolnego odcinka
przewodu pokarmowego

Objawy przedmiotowe :



odwodnienie



tachykardia



obrzęki



rozlana lub miejscowa bolesność
uciskowa jamy brzusznej



gorączka

Przebieg naturalny



WZJG jest chorobą przewlekłą ,

przebiegającą najczęściej pod postacią

ostrych rzutów trwających od kilku tygodni

do kilku miesięcy , przedzielonych okresami

pełnej remisji.



Przyczyny nawrotów:

stres psychiczny

zmiany w sposobie odżywiania

leki przeciwbólowe

zakażenia jelitowe oraz innych narządów

leczone antybiotykami

wiek (> 50 r.ż )

Rozpoznanie



Rozpoznanie ustala się na
podstawie:

Obrazu endoskopowego jelita
grubego

Wyniku badania histologicznego
wycinka błony śluzowej

Klasyfikacja ciężkości rzutów

choroby według kryteriów wg

Truelove’a i Wittsa :

Lekkie - ≤4 wypróżnienia na dobę z małą

domieszka krwi , bez gorączki, tachykardii i

niedokrwistości

Ciężkie - ≥6 wypróżnień na dobę z dużą

domieszka krwi ,gorączka > 37,8⁰C

,tachykardia > 90 /min ,stężenie

hemoglobiny < 10,5 g/dl i OB. > 30 mm po

1 h

Średnio ciężkie – cechy pośrednie między

rzutami lekkim i ciężkim

Leczenie ostrego rzutu :

1.Rzut lekki:

leczenie odbywa się w warunkach
ambulatoryjnych

nie zaleca się ograniczeń w normalnym
trybie życia ani też szczególnej diety

stosuje się sulfasalazynę i jej analogi
podawane doustnie

2) Rzut średnio ciężki:

- stosuje się leczenie szpitalne

dostarczamy odpowiednią ilość kalorii i
białka

- eliminujemy z diety mleko

niekiedy konieczne staje się przetoczenie
krwi

uzupełniamy niedoboru elektrolitowych
drogą dożylną

podajemy min. GKS ,sulfasalazynę

3) Rzut ciężki :

ciężki rzut wymaga hospitalizacji

uzupełnienia niedoboru pozajelitowo
(woda, albumina , elektrolity, krwinki)

stosowanie GKS i niekiedy antybiotyków

czasem stosujemy dożywienia pozajelitowe

czas intensywnego leczenia wynosi 7- 10
dni

jeśli nie uzyskujemy poprawy, to chory
powinien być leczony operacyjnie

Leczenie podtrzymujące:

Leczenie niefarmakologiczne:

unikanie stresów

unikanie antybiotyków doustnie

unikanie leków przeciwbólowych

usuwanie mleka z diety

2. Leczenie farmakologiczne :

podawanie sulfasalazynę i preparaty

kwasu 5 –aminosalicylowego

Leczenie operacyjne :

Wskazania:

Utrzymywanie się objawów WZJG

Rak lub zmiany przed rakowe w jelicie

grubym

Zahamowanie wzrastania z opóźnieniem

dojrzewania płciowego dzieci

Niektóre powikłania miejscowe (zwężenie

okrężnicy) lub pozajelitowe (zgorzelinowe

zapalenie skóry ,postępujące choroby

miąższu wątroby i dróg żółciowych)

Rokowanie:



Wśród chorych na WZJG umieralność
jest większa niż w populacji ogólnej;



Poza pierwszym rokiem trwania
choroby

~90 % chorych jest zdolnych do pracy;



WZJG jest poważna chorobą o trudnym
do przewidzenia przebiegu i niepewnym
rokowaniu ;



Pełne wyleczenie jest niemożliwe.

Zespół jelita drażliwego

(IBS)



Jest przewlekłą chorobą jelita
cienkiego i grubego, objawiającą się
bólem brzucha i zaburzeniami rytmu
wypróżnień , które nie są
uwarunkowane zmianami
organicznymi lub biochemicznymi .

Epidemiologia



Objawy IBS występują u 10 – 20 %
całej populacji.



Choroba zaczyna się przeważnie w
wieku 30 – 40 lat .



Częściej u kobiet niż u mężczyzn.

Etiologia i patogeneza



Przyczyna IBS nie jest znana.
Najważniejszymi czynnikami
patofizjologicznymi są :

Zaburzenia czucia trzewnego i
czynności jelit;

Zaburzenie regulacji osi mózg- jelito ;

Przebycie biegunki infekcyjnej
,zwłaszcza bakteryjnej .

Obraz kliniczny



Przebieg IBS jest przewlekły i
nawracający .W zależności od
dominujących objawów można
wyróżnić postaci :

biegunkową

z dominującym zaparciem

mieszaną

Objawy przedmiotowe i

podmiotowe :

ból brzucha – stały lub nawracający

2.  biegunka lub zaparcie stolca
3.  wzdęcie brzucha
4.  domieszka śluzu w kale
5.  nudności, wymioty i zgaga
6.  objawy ogólne: ból głowy i uczucie

zmęczenia

7. zaburzenia miesiączkowania i

częstomocz u kobiet

Rozpoznanie

Rozpoznanie odbywa się na podstawie

stwierdzenia typowych objawów i wykluczenia

chorób organicznych.

Pomocne są tzw. Kryteria Rzymskie II, według

których IBS należy rozpoznać, gdy w ciągu

ostatnich 12stu miesięcy co najmniej przez 12

tygodni występował dyskomfort lub ból brzucha ,

który miał co najmniej dwie z następujących 3

cech:

ustępował po wypróżnieniu

jego pojawienie wiązało się ze zmiana częstości

wypróżnień

jego pojawienie wiązało się ze zimną wyglądu

stolca

Leczenie :

Zasady ogólne:

Podstawą leczenia IBS jest dobra

współpraca między lekarzem i chorym .

2. Dieta :



Należy spożywać otręby pszenne 1-2

łyżki stołowe (2-3x dzień)



Metylocelulozę



Należy unikać potraw zawierających

dużo węglowodanów oraz wzdymających

fasola, kapusta i brukselka

Zaburzenia funkcjonowania

jelit obserwowane u

sportowców:



biegunka



ból brzucha (także pod postacią tzw.

Kolek wątrobowych)



oddawanie ciemnych, podbarwionych

krwią stolców.

Ich przyczyną są najczęściej zmiany

zapalne w obrębie śluzówki mięśni jelit

(w ponad 80 % spowodowanych

niedokrwieniem) i/lub czynnościowe

zaburzenia jelit.



Niedokrwienie jelit podczas wysiłku
fizycznego może rzadziej prowadzić do
rozwoju krwotocznego zapalenia jelita
grubego .



U kilku procent biegaczy , po
zakończonym biegu maratońskim , w
badaniu kolonoskopowym stwierdza się
nadżerki i/lub owrzodzenie w obrębie
jelita grubego .

Document Outline