egzamin tpw nata

Zagadnienia do kolokwium zaliczeniowego z przedmiotu

‘Teoretyczne podstawy wychowania’:

1. Podstawowe pojęcia:

2. Struktura działalności wychowawczej:

sytuacja wychowawcza i jej rodzaje),

3. Metody wychowania: (bankiewicz – posrednia, bezposrednia

modelowania)

4. T. Gordon, Wychowanie bez porażek, elementy omawiane podczas zajęć,

konstruowanie komunikatów typu JA.

5. Grupowe metody wychowania.

6. Dziedziny wychowania.

7. Film francuski pt. „PAN OD MUZYKI” (stosowane metody:akcja- reakcja czyli kara)

8. Amy Chua „bojowa pieśń tygrysicy”

9. „DZIKIE DZIECKO”- dokument mówiący o wpływach inkulturacji, socjalizacji, wychowania, opieki , a właściwie ich braku – na jednostkę. Jak brak tego wpływa na jednostkę…

1. PODSTAWOWE POJĘCIA:

a) WYCHOWANIE

To wszelkie oddziaływania na człowieka współtworzące jego osobową indywidualnośc (osobowośc). Mogą to być oddziaływania rodzinne, szkolne, zawodowe, sąsiedzkie, mediów masowych, grupy rówieśniczej, które wpływają na człowieka ( na postępowanie, poglądy, decyzje, na tworzenie się osobowego JA.) (M.Nowak „teorie i koncepcje wychowania” W-wa 2008, s.189)

To świadome, celowe, planowe i specyficzne pedagogiczne działanie osób z

reguły występujących w ich różnych zbiorach (rodzinnych, szkolnych, innych), dokonywane

głównie przez słowo (i inne postacie interakcji, zwłaszcza poprzez przykład osobisty),

zmierzające do osiągnięcia względnie trwałych skutków (zmian) w rozwoju fizycznym,

umysłowym, społecznym, kulturowym i duchowym jednostki ludzkiej.

1. Świadome, celowe, planowe działanie- w procesie wychowania wychowawca

podejmuje świadome działania na rzecz poszerzenia repertuaru zachowań oraz postaw

wychowanka. Wprowadza w sposób świadomy pewne treści do opanowania (przez

uczenie), wspiera i oddziałuje na różne sfery osobowości wychowanka z myślą

o osiągnięciu pewnego celu.

2. Względnie trwałe skutki- uznaje się za wychowawcze tylko te działania, które mają

choćby minimalne szanse względnie trwałego uzyskania zmian w osobowości tej

jednostki, na którą skierowane jest dane oddziaływanie.

3. Jednostka ludzka- (celowo nie uczeń lub wychowanek), definicja odnosi

wychowanie do całego życia człowieka, od jego urodzenia- do późnej starości (na

podstawie kryterium wiekowego zostały wyróżnione działy pedagogiki: od pedagogiki

prenatalnej, pedagogiki niemowlęcej, pedagogiki wieku przedszkolnego i szkolnego,

przez pedagogikę młodzieży (hebagogikę), pedagogikę dorosłych (andragogikę)

i pedagogikę ludzi starych (geragogikę, gerontagogikę). Podkreśla się, że przez cały

czas pedagog ma do czynienia z jednostką ludzką.

1. Złożoność wychowania:

- wychowanie podlega uwarunkowaniom zewnętrznym jak i wewnętrznym

(osobiste przeżycia, doświadczenia, potrzeby, aspiracje, dążenia,

funkcjonowanie organizmu ),

- złożoność wychowania to także uświadomienie sobie, ze w wychowaniu

chodzi nie tylko o zapamiętanie i rozumienie pożądanych wychowawczo norm

postępowania, lecz także o pełną ich akceptację i uwewnętrznienie, a więc

uczynienie z nich idei przewodniej w codziennym postępowaniu jednostki

(asymilacja i akomodacja).

2. Intencjonalność wychowania:

Wychowawca jest świadomy celów, jakie pragnie realizować w wyniki

planowo organizowanej działalności wychowawczej. Odwołuję się tu również

do wyższego akapitu: świadome, planowe, celowe działanie...

3. Interakcyjność wychowania:

- Proces wychowawczy odbywa się w sytuacji interakcji (diada wychowawcza),

czyli współdziałania ze sobą wychowawcy i wychowanka, które to

współdziałanie odbywa się na zasadzie wzajemności i polega na sprzężeniu

zwrotnym. Zarówno wychowawca, jak i wychowanek wpływają na siebie, co

w literaturze przedmiotu zwykło się określać mianem interakcji społecznej.

- Interakcja wychowawcza jest dwupodmiotowa, tzn. zarówno wychowawcę,

jak i wychowanka traktuje się jako równoprawnego partnera w procesie

wychowawczym.

b) SOCJALIZACJA

Instytucje społeczne, rodzinę indywiduum ludzkiego w jednostkę obdarzoną osobowością społeczną,

uwewnętrznieniu i uczeniu jej uznawanych przez daną zbiorowość norm, wartości, wzorów i

umiejętności, jednoznacznie formuje się jej tożsamość, co umożliwia czynne uczestnictwo w

codziennym życiu społecznym. Ów proces rozpoczyna się od momentu przyjścia dziecka

na świat.

jednostkę, a jednocześnie skutek tego wpływu w postaci zachodzących w niej zmian, także w sferze osobowości. Oczekuje się, że w wyniku socjalizacji dzieci i młodzież staną się pełnowartościowymi członkami społeczeństwa. (Łobocki, Teoria wych. w zarysie)

zaadoptowanie przyjętego w danym społeczeństwie sposobu myślenia i odczuwania oraz zgoda na obowiązujący w nim system wartości, łącznie z powszechnie głoszonymi tam opiniami, przekonaniami, wierzeniami, ideami. Nabywanie różnych umiejętności społecznych (np. opanowanie języka ojczystego) (Łobocki „Teoria wych. w zarysie”)

- wywieranie wpływu przez środowisko odbywa się w sposób bezpośredni (przez oddziaływania zewnętrzne) oraz w sposób pośredni ( z osobistym zaangażowaniem we własny rozwój,poddawany wpływom środowiskowym).

- socjalizację pierwotną- jest to w życiu młodej jednostki pierwszy, zasadniczy

i najważniejszy etap jej uspołeczniania obejmujący dzieciństwo i wczesną

młodość. Jest to okres, w którym jednostka przyswaja główne i podstawowe

informacje i umiejętności potrzebne do sprawnego funkcjonowania jej jako części

społeczeństwa,

- socjalizację wtórną- która zasadniczo trwa przez całe życie. Wiąże się ściśle ona

z poznawaniem złożoności świata społecznego oraz różnorodnych modeli

i wariantów życia. Jej skuteczność uwarunkowana jest możliwością odwoływania

się do pewnych schematów zinternalizowanych w okresie socjalizacji pierwotnej.

Rodzaj tej socjalizacji jest niezbędny w procesie zmieniania ról społecznych przez

człowieka, które są wyznaczane przez społeczeństwo, czyli role ujmowane tu są

jako, system wymogów (norm, oczekiwań) związanych z określoną pozycją

społeczną.

1. Rodzina:

- stanowi to środowisko społeczne, w którym przebiega początkowa faza

rozwoju osobowości dziecka,

- rodzina wpływa kształtująco na osobowość dzieci poprzez całą organizację

życia wewnątrzrodzinnego, oraz stosunki społeczne, jakie w niej panują,

- życie rodzinne dostarcza dziecku wzorów postępowania,

- w rodzinie kształtują się pierwsze społeczne więzi dziecka z innymi osobami.

2. Grupa rówieśnicza:

- dziecko uczestnicząc w życiu grupy rówieśniczej, uczy się poszanowania reguł

zbiorowego współżycia i działania,

- w grupie rówieśniczej dziecko uczy się szanować i rozumieć interes innych, a

także umieszczać cele własne w ramach celów zbiorowych,

- dziecko otrzymuje pierwszy trening w zakresie pełnienia różnorodnych ról.

3. Szkoła:

- w szkole następuje znaczne rozszerzenie i wzbogacenie społecznych

doświadczeń dziecka,

- szkoła dostarcza dziecku tych doświadczeń, które są niezbędne aby zrozumieć

strukturę oraz organizację życia społecznego, jak również aby w ich obrębie

znaleźć i zrozumieć własne miejsce,

- dziecko w szkole wykonuje różne powierzone mu zadania oraz realizuje rolę

społeczną, jaką jest rola ucznia.

4. Związki dziecięce i młodzieżowe:

- zaspokajają potrzebę zrzeszania się i społecznego działania,

- włączają młodych pokoleń do uczestnictwa w życiu społecznym,

- kształtują osobowość dzieci i młodzieży w sposób zgodny z przyjętym ideałem

wartościowego członka społeczeństwa,

5. Zakład pracy:

Aspekt formalny:

- podział i przydział zadań realizacyjnych,

- stymulowanie pracowników do jak najlepszego wypełniania obowiązków

Aspekt nieformalny:

uznawany w danym środowisku system norm i wartości.

c) RÓŻNICE MIĘDZY WYCHOWANIEM A SOCJALIZACJĄ :

- w wychowaniu zawsze mamy do czynienia z CELEM wychowawczym, czego brak jest w socjalizacji;

- w wych. pojawia się MYŚLENIE O PRZYSZŁOŚCI WYCHOWANKA, a w socjalizacji liczy się to co TU i TERAZ czyli TERAŹNIEJSZOśC (jak żyjesz, gdzie żyjesz, z kim żyjesz)

- w socjalizacji pojawia się ODDZIAŁYWANIE WIELU PODMIOTÓW tj otoczenie, społeczeństwo, , natomiast w wychowaniu ZAWSZE są wyodrębnione ROLE WYCHOWAWCY I WYCHOWANKA;

- socjalizacja jest UNIFIKUJĄCA ( takie samo, uogólnione, zachowujemy się tak samo w danym kręgu społecznym, stajemy się podobni do innych, podobnie pełnimy rolę np. matki, uczniów; wszyscy przestrzegamy ogólnych norm i zasad), natomiast w wychowaniu pojawia się podejście INDYWIDUALNE ;

WYCHOWANIE – działalnośc świadoma, intencjonalna, uspołecznienie, potrzebny jest czas

SOCJALIZACJA – dzieje się tu i teraz, działalnośc nieplanowana, nieświadoma !!!

e) OPIEKA

zapewnieniem środków i psychicznej pomocy. Opiekę podejmuje się ze względu na potrzeby

życiowe jednostki lub grupy.

- tworzenie warunków, które mają wspomagać zdrowie i rozwój jednostek ludzkich,

- wspomaganie jednostek wyzwalające ich siły i możliwości,

- pomoc jednostkom w zdobywaniu coraz większej samodzielności w zaspakajaniu

potrzeb oraz kreowaniu własnych dążeń i działań (A. Maciarz).

„we wszystkich czynnościach opiekuńczych odbywa się akt wychowawczy”- H. Radlińska

(1961), powyższe stwierdzenie wskazuje jasno na fakt, iż wychowaniu trudno byłoby

funkcjonować bez opieki, która staje się zapewnieniem niezbędnych warunków dla

prawidłowego przebiegu procesu wychowawczego. Z kolei opieka bez wychowania mogłaby

przekształcić się w „dawanie” ponad miarę, a tym, samym sprzyjać postawom biernego

wyczekiwania oraz sankcjonować brak aktywności i samodzielności (M. Łobocki, 2007).

f) INKULTURACJA / ENKULTURACJA

albo też procesem kulturowego przystosowania (A. S. Reber, 2000). Wskazuje na

dostosowanie się ludzi do kultury, czyli całokształtu materialnego i duchowego dorobku

ludzkości, przekazywanego z pokolenia na pokolenie.

„Wprowadzenie w kulturę nie może być pojmowane tylko jako przyjmowanie. Musi

w nim wystąpić również nabywanie zdolności produktywnego, aktywnego tworzenia

kultury”

„proces wrastania w kulturę danego społeczeństwa, sprawiajcy, że jednostka staje się integralnym członkiem tego społeczeństwa i nosicielem jego kultury”

wychowanie powinno być zamierzoną, świadomą i celową pomocą w uczeniu się kultury.

W tym sensie „wychowanie powinno zmierzać do kształtowania świadomości bycia.

podmiotem kultury i zdolności twórczego przemieniania struktur do poprawy aktualnego

stanu kultury”

g) RÓŻNICE MIĘDZY SOCJALIZACJĄ, A INKULTURACJĄ:

- empatia i umiejętności językowe

- uspołecznianie, życie w grupie;

- kształtuje osobowośc i rozwija emocje i uczucia;

- do 4-5rż człowieka rozwija się mózg, do tego etapu człowiek uczy się najwięcej, jeśli przebywa w grupie społecznej to ma wzór do naśladowania

- naśladownictwo

- bodźcowanie;

2. STRUKTURA DZIAŁALNOŚCI WYCHOWAWCZEJ

A. DZIAŁALNOŚC WYCHOWAWCZA stanowi obszerną sferę aktywności ludzkiej.

określonym systemie wartości, który to z kolei stanowi punkt wyjścia do stanowienia celów wychowania.

!!! Wartości , normy i prawa naturalne będą punktem wyjścia do stanowienia CELÓW WYCHOWAWCZYCH i będą wyznaczac kierunek dla nas jako wychowawcy.

Na działalność tę składa się wiele czynności pedagogicznych ukierunkowanych na dokonywanie zmian w psychice wychowanka , na przekształcanie lub kształtowanie jego świadomości, motywacji, systemów wartości i postaw.

zależności od tego czy wychowaniem zajmuje się JEDNOSTKA (nauczyciel, rodzic), czy też GRUPA osób odpowiedzialna za realizowanie wychowania w danej instytucji lub środowisku.

B. ELEMENTY STRUKTURY DZIAŁALNOŚCI WYCHOWAWCZEJ:

- wychowanek-wychowawca

- cele wychowania

- metody (sposoby) i środki wychowania

- warunki wewnętrzne determinujące wychowanie

(intelekt, predyspozycje genetyczne czyli wszystko to co składa się na osobowośc wychowanka i wychowawcy)

- warunki zewnętrzne determinujące wychowanie

(środowisko wychowawcze i sytuacja wychowawcza)

- wewnętrzne rezultaty wychowania (czyli zmiany w osobowości)

- zewnętrzne rezultaty wychowania (zmiany w aktywności wychowanka i w jego zachowaniu)

- sukces pedagogiczny / wychowawczy;

- niepowodzenie wychowawcze

C. PORÓWNANIE WYCHOWAWCY Z WYCHOWANKIEM

Są oni uczestnikami oddziaływań tj. osobami działającymi

czyli i wychowawcy i wychowankowie pełnia równorzędne co do znaczenia lecz odmienne co do jakości funkcje w przebiegu działalności wychowawczej:

WYCHOWAWCA WYCHOWANEK

WYCHOWAWCA WYCHOWANEK

- to PODMIOT wychowania

- organizuje sytuacje wychowawcze

- jest osobą bardziej doświadczoną

- reprezentuje swoją osobą wyższy poziom dojrzałości psychicznej

- pełni przypisaną rolę społeczną – czyli rolę wychowawcy

- stanowi PODMIOT wychowania

- asymiluje (przyswaja) wpływy wychowawcze

- pełni społecznie przypisaną rolę wychowanka

D) RELACJA DWUPODMIOTOWA:

RELACJA WYCHOWCA – WYCHOWANEK ma charakter DWUPODMIOTOWY, co wynika z interpersonalnej funkcji wychowania.

Proces wychowania odbywa się więc w sytuacji INTERAKCJI wychowawczej (DIADA WYCHOWAWCZA) czyli współdziałania ze sobą w-cy i w-nka., które to współdziałanie odbywa się na zasadzie wzajemności i polega na SPRZĘŻENIU ZWROTNYM.

WYCHOWAWCA WYCHOWANEK

CELE WYCHOWANIA

FORMY SPOSOBY PRZYSWAJANIE

PRZEKAZYWANIA WYCHOWANIA

(metody wych.)

WARUNKI WEWNĘTRZNE DET. WYCH.

(osobowośc w-wcy i w-nka)

WARUNKI ZEWNĘTRZNE DET. WYCH.

(środki wych. i sytuacje wych.)

WYNIKI WYCHOWANIA

SUKCES PEDAG. lub NIEPOWODZENIE WYCH.

-kontynuacja - zmiana WEWNĘTRZNE

REZULTATY WYCH.

- zmiany w osobowości

ZEWNĘTRZNE

REZULTAY WYCH.

- zmiany w aktywności i

zachowaniu

E) CELE WYCHOWAWCZE:

odnoszą się do osobowości człowieka. Cele wychowawcze ściśle wiążę się z systemem wartości akceptowanym przez uczestników i partnerów działalności wychowania.

Ideał wychowania (wzorzec osobowości do którego zmierzam, kim chce być)

Cele naczelne (ogólne, ukierunkowujące myślenie na dany cel)

Cele kierunkowe ( uwzględniamy dyspozycje osobowościowe)

Cele etapowe ( uwzględniamy wiek wychowanka tak by cele były możliwe do

osiągnięcia)

Cele operacyjne ( określają jaką aktywnośc wychowawca musi spełnic by

wychowanek zdobył doświadczenie)

F) SPOSOBY WYCHOWANIA (METODY WYCHOWAWCZE):

To systematycznie, świadomie i konsekwentnie stosowane sposoby postępowania wychowawczego lub też powtarzalne czynności zmierzające do urzeczywistnienia celów jakie stawia sobie wychowawca.

G) WARUNKI WEWNĘTRZNE DETERMINUJĄCE WYCHOWANIE:

Dotyczą PODMIOTU działającego, stanu jego organizmu (chwilowego, aktualnego) jak też cech ukształtowanych przez całe doświadczenie życiowe jednostki.

H) WARUNKI ZEWNETRZNE DETERMINUJĄCE WYCHOWANIE:

To czynniki środowiskowe tj. złożone cechy środowiska przyrodniczego i społecznego, w którym przebiega wychowanie. Warunki w jakich działa wychowawca, w jakich jego oddziaływania są odbierane i przetwarzane przez wychowanka.

I) WEWNĘTRZNE REZULTATY WYCHOWANIA

czyli zmiany w osobowości

J) ZEWNĘTRZNE REZULTATY WYCHOWANIA

zmiany w aktywności wychowanka i w jego zachowaniu

K) WYNIKI WYCHOWANIA:

- SUKCES wychowawczy – czyli został osiągnięty założony cel poprzez dobrze dobrane metody

- NIEPOWODZENIE wychowawcze – powodują go źle dobrane metody, różne zdarzenia losowe tj choroba, wypadek.

L) SYTUACJA WYCHOWAWCZA:

form aktywności wychowanka , także te które zostały zawarte w założonych celach operacyjnych.

- naturalna – każda sytuacja życiowa może stac się sytuacją wychowawczą)-oraz aranżowana.

3. METODY WYCHOWANIA

WYCHOWAWCZEGO lub też powtarzalne czynności zmierzające do urzeczywistnienia celów jakie stawia sobie wychowawca.

- umiejętności posługiwania się nimi

- zaistniałej sytuacji

- cech osobowości wychowanka i nabytych przez niego wcześniejszych doświadczeń

- oddziaływań środowiskowych na niego.

A/ METODY BEZPOŚREDNIE:

- sposoby postępowania wychowawczego w bezpośrednim kontakcie wychowawca-wychowanek, np. metoda nagradzania.

- polegają na takim oddziaływaniu wychowawczym, którym wychowawca posługuje się osobiście, bezpośrednio oraz natychmiast w zaistniałej sytuacji. Do tej grupy metod należy karanie i nagradzanie, których zadaniem jest przeciwdziałanie zachowaniom negatywnym dzięki sterowaniu całokształtem zachowań wychowanka poprzez odpowiednio dobrane wzmocnienia.

B/ METODY POŚREDNIE:

- sposoby postępowania wychowawczego, które w zamierzeniu dotyczą wychowanka, ale nie bezpośrednio np. metoda zadaniowa, m. modelowania – wychowanie odbywa się przez naśladownictwo.

- to działania, które w swym zamierzeniu dotyczą wychowanka, ale docierają do niego w sposób uogólniony – okrężną drogą. Są to działania skierowane na grupę społeczną czy zespół wychowawczy. Zadaniem tych metod jest takie kształtowanie dynamiki zespołu, aby dziecko włączone do grupy automatycznie podporządkowywało się wszelkim narzuconym działaniom. Punktem odniesienia dla jednostki staje się grupa. Jednostka steruje swoim zachowaniem na skutek narzuconych wpływów grupy.

Wśród metod tych można wyróżnić:

- metody informacyjno – perswazyjne – opierają się na słownym wpływie wychowanka

- metody modelowania – wzorowania – bazują na procesie naśladownictwa

- metody stosujące indukcję i dedukcję - stosując te metody zachęca się podopiecznych do samodzielnego rozwiązywania problemów.

Wyróżniamy metody:

  1. indywidualne:

    • metoda nagradzania,

    • metoda karania,

    • metoda modelowania,

    • metoda perswazji,

    • metoda zadaniowa,

  2. grupowe:.

    • metoda modyfikacji nacisku grupowego,

    • metoda modyfikacji odniesienia porównawczego,

    • metoda modyfikacji norm i wartości społecznych,

    • metoda modyfikacji kulturowego wzoru życia.

A/ Metoda nagradzania:

- nagroda musi być atrakcyjna dla wychowanka,

- nagroda bezpośrednio po zachowaniu,

- termin nagroda obejmuje nie tylko wprowadzenie jakiegoś czynnika awersyjnego, ale
też usunięcie czynnika awersyjnego,

- rozkład nagród można podzielić na 2 grupy: rozkład stosunkowy i rozkład interwałowy,

- nagroda, którą zapowiedziano przed czynnością przesuwa uwagę jednostki z tej czynności na nagrodę.

promowaniu pozytywnych zachowań z punktu widzenia wychowawczego za pomocą udzielania pochwał ( ustnych lub pisemnych) i przyznawaniu nagród rzeczowych lub innych np. zgoda na dłuższe oglądanie TV). Stosowanie nagradzania jest tym skuteczniejsze, im bardziej stosuje się je zgodnie z upragnionymi przez dzieci i młodzież rodzajami wzmocnień pozytywnych.

1. dzieci i młodzież dowiadują się o zgodnym z oczekiwaniami dorosłych wykonaniu określonych poleceń.

2. udzielanie pochwały i nagrody jest czynnikiem motywującym do zachowań społecznie i moralnie pożądanych.

Metoda ta spełnia takie funkcje jedynie wówczas, gdy bywa właściwie stosowana.

pozytywnego:

- należy wzmocnić jedynie przejawy zachowań pożądanych z wychowawczego punktu , natomiast świadomie i celowo unikać wzmocnień zachowań o charakterze destruktywnym, świadczących niekorzystnie o dzieciach i działających na ich szkodę;

- pożądane pod względem społecznym i moralnym zachowania wymagają wzmocnień bezpośrednio po zamanifestowaniu ich przez dzieci i młodzież, a więc jest przeciwwskazane nagradzanie wychowawcze dopiero po upływie jakiegoś czasu od pojawienia się takich zachowań.

- podczas wstępnych wzmocnień określonego zachowania należy wzmocnić je za każdym razem, gdy tylko pojawi się ono w polu widzenia dorosłego;

- z chwilą, gdy wzmocnione zachowanie zaczyna się pojawiać coraz częściej i w stopniu zadawalającym, powinno się je wzmacniać w sposób przerywany, a nie ciągły czy systematyczny. Dzięki temu umożliwia się wychowankom postępowanie na coraz wyższym poziomie. Chodzi o to, by nabrali przekonania, że na dodatkowe wzmocnienie w postaci pochwały lub nagrody powinni zasłużyć w szczególny sposób.

- wzmocnienia materialne np. w postaci książek, słodyczy, powinno łączyć się ze wzmocnieniem w formie różnego rodzaju pochwał - nagradzanie dziecka uśmiechem, przychylnym spojrzeniem, dobrym słowem. Praktyka taka zmierza do tego, aby zbiegiem czasu można było zrezygnować z nagradzania materialnego na rzecz wzmocnienia w postaci pochwał.

- zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia oczekiwanego przez dzieci i młodzież sposobu ich postępowania;

- pozytywnie motywuje ich do zachowań społecznie i moralnie pożądanych;

- wpływa na aktywność i kreatywność dziewcząt i chłopców;

- umacnia poczucie własnej wartości i własnej godności.

nadużywaniem i popełnieniem błędów w jej stosowaniu. Podkreśla się , że dziecko zbyt często chwalone i nagradzane zaczyna wobec innych przyjmowac postawę roszczeniową. Uczy się działań na wskroś interesownych. Oczekuje bowiem w następstwie zachowań społecznie i moralnie pożądanych jakiejś nagrody i zadośćuczynienia. Bez niej wyraźnie zaniedbuje spełnienie swych obowiązków i powinności. Błędem jest rezygnowanie z metody nagradzania wobec dzieci i młodzieży społecznie nieprzystosowanej lub niedostosowanej. One są w szczególny sposób spragnione pochwał i nagród ze strony dorosłych. Zdarza się też, że najwięcej pochwał i nagród otrzymują dziewczęta i chłopcy, którzy najmniej tego potrzebują. W takiej sytuacji uczą się oni dobrych manier wyłącznie za cenę bardziej lub mniej jawnego ich chwalenia lub nagradzania. Takie postępowanie osłabia lub eliminuje w nich wszelakie oznaki wspaniałomyślności i bezinteresowności, a tym samym wzmacnia postawy egoistyczne, sprzyja też niezdrowej konkurencji zarówno w środowisku rodzinnym, jak i szkolnym. Korzystanie z tej metody nagradzania może być chybione również w sytuacji udzielania pochwały i przydzielania nagród w gruncie rzeczy pozbawionych wszelkiego wpływu wychowawczego na danych wychowanków. Po prostu nie pełnią one funkcji zadośćuczynienia za określone zachowania. Inną ujemną stroną metody nagradzania jest pewien niedosyt systematycznego i nadgorliwego jej stosowania. W pierwszym przypadku zapewnia się , że jednorazowa lub okazjonalna pochwała lub nagroda na pewno w mniejszym stopniu motywuje dzieci i młodzież do zachowań pożądanych z punktu widzenia wychowawczego niż w miarę systematyczne stosowanie wobec nich wzmocnień pozytywnych.

W drugim zaś przypadku może zaistniec niebezpieczeństwo uniewrażliwienia się na udzielane przez dłuższy czas pochwały i nagrody albo pojawienia się wspomnianej wczesniej postawy roszczeniowej. Metodę nagradzania stosuje się niekiedy nie tyle w zależności od zaistniałej sytuacji wychowawczej, ile przysłowiowego „ widzi mi się”, czy beztroskiego humoru rodzica, wychowawcy lub nauczyciela. Praktyka taka jest jednym z powodów, dla których nagradza się dzieci i młodzież nie bezpośrednio po ich zasługującym na pochwałę zachowaniu, lecz dopiero po upływie dłuższego czasu od chwili jego zaistnienia. Niebagatelną rzeczą jest także zdawanie sobie sprawy z tego, że metoda ta nie gwarantuje natychmiastowego sukcesu pedagogicznego. Korzystny jej wpływ widoczny jest dopiero po pewnym czasie. Metoda ta jest szczególnie przydatna w zastosowaniu do dzieci w młodszym wieku oraz dziewcząt i chłopców sprawiających trudności wychowawcze. Wymaga jednak zazwyczaj powściągliwego stosowania oraz stopniowej i dyskretnej rezygnacji z niej z upływem czasu, gdy pojawią się konstruktywne zmiany w zachowaniu dzieci i młodzieży.

Spośród wielu twierdzeń dotyczących skuteczności nagradzania najważniejsze dla praktyki wychowania są poniższe:

  1. Prawdopodobieństwo wystąpienia danej reakcji wzrasta wraz ze wzrostem wartości, częstości, regularności nagród otrzymywanych w następstwie tego rodzaju zachowania (czy reakcji).

  2. Jeśli nagroda jest za często powtarzana w krótkim okresie czasu, to każda następna nagroda tego samego rodzaju w coraz mniejszym stopniu zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia nagradzanej reakcji.

  3. Nagrody opóźnione są mniej skuteczne niż nagrody bezpośrednie.

  4. Gdy powtarzanie jakiejś wyuczonej reakcji nie przynosi żadnych nagród prawdopodobieństwo wystąpienia danej reakcji stopniowo słabnie (zjawisko wygaszania reakcji).

  5. Dana reakcja jest bardziej odporna na wygaszenie, to znaczy będzie dłużej występować bez nagradzania, gdy:

- więcej razy wystąpienie tego zachowania było nagradzane,

- na jedną próbę przypadała większa nagroda;

- krótszy czas upłynął od otrzymania ostatniej nagrody;

- osoba częściej stykała się z nagradzaniem nieregularnym;

- zachowanie zostało wyuczone we wcześniejszym okresie życia.

  1. Nagradzanie danej reakcji przy określonym zespole bodźców zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia tej samej reakcji nie tylko przy tych samym, ale i podobnych zespołach bodźców (zjawisko generalizacji bodźca).

B/ Metoda karania:

- skuteczność kary uzależniona jest od jej siły, uzasadnienia i dostosowania do indywidualnego osobnika,

- mniej skuteczna, gdy późna i sporadyczna,

- karą może być brak nagrody.

KARANIA, nazywana również METODĄ WZMOCNIEŃ NEGATYWNYCH. Jest ona sposobem oddziaływania wychowawczego za pomocą świadomie stosowanych kar, celem zapobieżenia powtórzenia przez dzieci/młodzież zachowań niezgodnych z obowiązującymi wartościami i normami. Zmierza ona do wywołania przykrych konsekwencji niepożądanych zachowań.. jest mniej skuteczna niż

metoda nagradzania. Karanie nie powinno w niczym urągać godności dziecka, nie powinno być stosowane podczas uniesienia dorosłego. Należy wyjaśnić karanemu, na czym polega jego wina. Kara powinna następować w zasadzie bezpośrednio po przewinieniu i być stosowana po przekonaniu wychowanka że postąpił źle i zasługuje na nią. Metoda karania raczej „tłumi”, niż „wygasza” złe sposoby postępowania dzieci. To znaczy przyczynia się częściej do chwilowego ich zaprzestania niż całkowitego wyeliminowania. Stwierdzono również , że nadmiar karania wyzwala skłonność do agresji. Poważne zastrzeżenia budzi metoda karania odwołująca się do kar fizycznych (cielesnych). Karanie fizyczne przede wszystkim uwłacza godności osobistej wychowanków, wzmaga ich agresywność i uprzedzenie wobec osób dorosłych. Poza tym bite i maltretowane dzieci nabierają skłonności do bicia własnych dzieci w przyszłości. Złe skutki w procesie wychowania powoduje również karanie niesprawiedliwe, budzące chęć odwetu ze strony karanego i wymierzone w stanie zdenerwowania, a to głównie po to, aby uśmierzyć własne niezadowolenie i gniew.

Skuteczność metody karania- podobnie jak efektywność nagradzania – zależy od spełniania wielu warunków. Należą do nich między innymi: pozytywny stosunek karanego do każącego , dyskrecja podczas wymierzania kary i stosowanie jej w przyjaznej atmosferze ( tj nie w obecności osób trzecich i nie w sposób bezduszny). Podkreśla się również zależność powodzenia i niepowodzenia stosowanych kar od stopnia odporności dzieci i młodzieży na frustrację oraz od ich wrażliwości i samooceny. W odwoływaniu się do metody karania warto pamiętać, że młodzi ludzie nie zawsze są w stanie dostosować się do stawianych im wymagań, nie posiadają umiejętności spełnienia wszystkich oczekiwań dorosłych. Koniecznym warunkiem skuteczności tej metody jest okazywana karanym dzieciom miłość, jaką żywi wobec nich wychowawca. Jednocześnie podkreśla się, że wychowawca, który karze z miłości pozbawia tą karą możliwości konstruktywnego wpływania na dzieci i młodzież.

„Teoria wychowania w zarysie” Łobocki str. 213.

- metoda ta tłumi, a nie wygasza niepożądane zachowania u dzieci i młodzieży (nie eliminuje na stałe, ale na chwile). Powoduje to powrót do tych zachowań.

PRZYKŁAD: uczen podczas zajęc z nauczycielem, który kara i uczeń bez takiego nauczyciela – WNIOSEK: wymierzanie kar prowadzi do krótkotrwałych rezultatów , jest mało efektywne na dłuższą metę.

- nadmiar karania prowadzi do agresji, dogmatyzmu i uprzedzeń; sprzyja poczuciu niższości, budzi wiele negatywnych emocji np. frustrację, lęk.

- metoda ta najczęściej modyfikuje zachowania aspołeczne tylko w niewielkim stopniu, zazwyczaj chwilowo je tłumi, a nawet zwiększa ich nasilanie w momencie wycofania kary/ zakazu.

- zjawisko recydywy u osób, które przeszły proces resocjalizacji potwierdza, że metoda ta nie pociąga za sobą skutków trwałych

- niekiedy jest też szkodliwa (przybiera postac bolesnych i okrutnych oddziaływań)

- upatrywac się w tej metodzie można funkcji sterowania postępowaniem człowieka dzięki informowaniu go o bolesnych lub nieprzyjemnych następstwach;

- jest mniej skuteczna niż metoda nagradzania, jednak dzis twierdzi się, że naprzemienne łączenie ich daje rezultaty;

- zastrzeżenia budzą kary fizyczne (cielesne), stosowanie ich z premedytacją prowadzi zazwyczaj do odwrotnych skutków niż oczekiwane.

- ten typ kar uwłacza godności osobistej wychowanków, wzmaga ich agresywnośc, uprzedza wobec dorosłych;

-dzieci nie widzą wtedy innego rozwiązania problemu/ wyjscia z sytuacji i same stosują takie zasady, najpierw podczas zabawy, później wobec innych w życiu dorosłym.

C/ Metoda modelowania – naśladownictwa:

- okazywanie zrozumienia, zaufania, udzielanie pomocy łatwo podlegają modelowaniu,

- bardziej skuteczna wobec dzieci w wieku starszym,

- model wywiera większy wpływ, gdy jest podobny do obserwatora, gdy przejawia więcej entuzjazmu w czynach i gdy cieszy się większym autorytetem,

- metoda bezpieczna i naturalna (nie wywołuje odruchów buntu),

- nie ma oddziaływania o charakterze uniwersalnym.

Jest jedną z najbardziej skutecznych metod stosowanych w wychowaniu. Inaczej można ją nazwać METODĄ DZIAŁANIA WŁASNYM PRZYKŁADEM, METODĄ DAWANIA DOBREGO PRZYKŁADU LUB METODĄ PRZYKŁADU. O skuteczności tej metody można przekonać się obserwując ludzi pozostających ze sobą w częstych i bliskich kontaktach. Po upływie pewnego czasu osoby te zaczynają zachowywac się w sposób zbliżony do siebie. Dzieje się tak w wyniku nieświadomego przyswajania sobie zachowań i postaw innych ludzi. Skłonność taką przejawiają przede wszystkim DZIECI.

„SŁOWA UCZĄ A PRZYKŁADY PRZYCIAGAJĄ”

Oddziaływanie przez dobry przykład nie wywołuje u wychowanków odruchów buntu czy skłonności do robienia komuś na złość jak to bywa w przypadku perswazji lub podczas stosowania kar. Aby ułatwić rodzicom, wychowawcom i nauczycielom stosowanie tej metody, ważne jest uświadomienie sobie niektórych przejawów ich zachowań, które często i łatwo podlegają procesowi MODELOWANIA czyli zwracają na siebie uwagę dzieci i młodzieży. Istotnymi przejawami tych zachowań w rodzinie mogą być następujące postawy : okazywanie przez rodziców wzajemnego zrozumienia, zaufania i serdeczności, udzielanie sobie pomocy i bycie wobec siebie usłużnym, wzajemne zabieganie o zdrowie i dobre samopoczucie wszystkich członków. Tego rodzaju postępowanie rodziców wywiera b. duży wpływ na zachowanie oraz postawy społeczne i moralne pożądane u chłopców i dziewcząt. Przyczynia się ono bowiem do powstania atmosfery sprzyjającej upodabniania ich zachowań do zachowań rodziców. Znaczący wpływ na prawidłowy proces modelowania ma także okazywana prze rodziców miłość rodzicielska. Jest ona niezbędnym warunkiem wszechstronnego rozwoju dziecka. Modelowaniu podlegają również przybierane przez rodziców, wychowanków i nauczycieli postawy prospołeczne wobec innych ludzi z najbliższego otoczenia. Duże znaczenie ma okazywana wrażliwość na wszelkie symptomy krzywdy i niesprawiedliwości społeczne, a także na cierpienie i niepowodzenie innych osób. Wyrazem takiej wrażliwości może być zainteresowanie dziećmi chorymi, łącznie z organizowaniem dla nich pomocy. Metoda modelowania podobnie jak wszystkie pozostałe metody nie ma charakteru uniwersalnego, dlatego trzeba ją wzbogacać o inne metody.

Model to -

Czynniki ułatwiające modelowanie:

- wiek – metoda ta jest mniej skuteczna w stosunku do dzieci młodszych – nie jest jeszcze zdolne do reakcji samodzielnej na zaobserwowany model

-

Fazy modelowania:

D/ Metoda perswazji:

- podstawowa zasada skuteczności to taki dobór słów, konstrukcji gramatycznej i pozajęzykowych kontekstów, które by aktywizowały możliwie obszerne fragmenty wiedzy wychowanka,

- powiadomienia powinny być proste, konkretne, nie tak zawiłe jak metafory,

- najbardziej skuteczna w rozmowie liczącej się z osobistymi zainteresowaniami rozmówców,

- niewielka skuteczność.

Jest mniej użyteczną metodą. Polega ona głównie na uświadomieniu dzieciom i młodzieży różnych obowiązków i powinności jakie mają wobec społeczeństwa, innych ludzi i samych siebie oraz przypominaniu przysługujących im praw. Stanowi więc rodzaj słownego oddziaływania na świadomość moralna oraz społeczną dziewcząt i chłopców. Zastosowanie tej metody ma na celu szczególnie uprzystępnienie i wyjaśnienie różnego rodzaju wartości i norm. Dzięki niej dzieci uczą się odróżniać dobro od zła, poznają podstawowe zasady i normy moralne. Używanie perswazji może też pomóc dzieciom i młodzieży w poszukiwaniu i odnajdywaniu sensu swego istnienia oraz w kształtowaniu własnego systemu wartości moralnych. Skuteczność perswazji w kształtowaniu zachowań czy postaw z wychowawczego punktu widzenia jest na ogół niewielka, jeśli równolegle nie stosuje się metody modelowania i zadaniowej.

Możliwe są różne formy perswazyjnego oddziaływania. W warunkach życia rodzinnego może nim być ROZMOWA, jaka prowadzą rodzice, dziadkowie i inni członkowie rodziny z dziecmi. Takim sposobem jest również zasłyszana przez dzieci rozmowa prowadzona przez osoby dorosłe. Za najbardziej skuteczną uchodzi rozmowa niekierowana , licząca się z osobistymi zainteresowaniami rozmówców. Charakteryzuje się szczerością wypowiedzi i atmosferą wzajemnego zrozumienia. Szczególną rolę do spełnienia ma perswazja w warunkach szkolnych. Z powodzeniem może być stosowana na godzinach wychowawczych , na lekcjach języka polskiego, historii, religii. Przybiera ona często formę swobodnej i szczerej rozmowy , wymiany poglądów. Może nią być rozmowa niekierowana, przybierająca często postac dyskusji uczestniczącej. Nauczyciel czuje się równoprawnym jej uczestnikiem, nie lekceważy odmiennych od swoich opinii i poglądów ucznia.

E/ Metoda zadaniowa:

- zadanie pojawia się wówczas, gdy jednostka znajdująca się w konkretnej sytuacji w głowie posiada własną, bardziej pożądaną wizję tej sytuacji i podejmuje działania w celu jej urealnienia,.

- metoda jest skuteczna, gdy wychowanek ma swobodę wyboru ,

- istotne dla skuteczności są cechy zadania i osobowość wychowanka (wychowanek musi dokładnie pojąć cel, cel musi mieć związek z osobistymi motywami wychowanka i musi istnieć szansa na zrealizowanie celu).

Polega ona na powierzaniu dzieciom i młodzieży konkretnych zadań, których wykonanie prowadzi do konstruktywnych zmian ich zachowań i postaw pożądanych z wychowawczego punktu widzenia, a także do wzbogacania ich wiedzy i doświadczeń w określonej dziedzinie działalności. Chodzi tu przede wszystkim o szeroko pojętą działalność prospołeczną. Metoda zadaniowa może być szeroko stosowana w rodzinie. Istnieje w niej bowiem wiele okazji do świadczenia sobie wzajemnych usług. Przyjmują one różnorodną formę zadań wykonywanych na rzecz domu i rodziny. Szczególnie sprzyjające warunki do stosowania tej metody istnieją w rodzinach wielodzietnych ( więcej niż dwupokoleniowych). Znajdują się w nich bardzo często osoby, którym trzeba bezwzględnie pomóc i które wzajemnie się potrzebują ( Male dzieci, osoby starsze, chore, niedołężne). Dzieci z tych rodzin mają wiele okazji, aby rozwijać nast. umiejętności: dzielenie się z innymi, darowanie winy, liczenie się ze zdaniem innych, obowiązkowość, ustępowanie i pomaganie słabszym. Natomiast w rodzinach jednodzietnych i dwupokoleniowych dzieci mają mniej okazji służenia innym. Stad też znana jest opinia, że jedynaki cechują się brakiem wrażliwości na potrzeby innych ludzi. Te braki dobrze rekompensuje otwarcie domu jedynaka dla innych dzieci, jak również w miarę częste odwiedziny rówieśników. Jest to najwłaściwsza droga do uwolnienia go od nadmiernego egocentryzmu i umożliwienia mu normalnego rozwoju. Niektórzy rodzice mylnie uważają, że najważniejsze, co mają do spełnienia ich dzieci, to bezwzględne oddanie się nauce szkolnej. W związku z tym chronią je przed wykonywaniem obowiązków domowych tj. ścielenie lóżka, sprzątanie pokoju. W zamian za to wymagają od nich np. nauki gry na instrumencie itp. Nie ulega wątpliwości, że dzieci zwolnione z wykonywania obowiązków domowych, obojętnieją z czasem na sprawy innych ludzi, są też na ogół nie lubiani wśród rówieśników i mają trudności z nawiązywaniem z nimi serdecznym i bliskich kontaktów.

Obok rodziny dobrym trenerem do zastosowania metody zadaniowej jest również SZKOŁA. Szczególnie ważne jest powierzanie uczniom zadań związanych z udzielaniem pomocy koleżeńskiej. Pomaganie innym w nauce, nawet gdy się nie jest do tego należycie przygotowanym, sprzyja zdecydowanie podwyższeniu własnych kwalifikacji w zakresie opanowania i rozumienia treści, jakie staramy się innym przekazać i wyjaśnić. Innymi zadaniami przydzielanymi w szkole są różne formy działalności samoobsługowej np. dbanie o czystość w klasie, wykonywanie czynności dyżurnego. Metoda zadaniowa odgrywa ważną rolę w szkole podczas przygotowywania uroczystości i imprez klasowych. Możliwość zastosowania jej istnieje także w warunkach życia pozarodzinnego i pozaszkolnego. Przejawiać się to może w udzielaniu zwłaszcza przez młodzież pomocy ludziom kalekim, chorym, samotnym, starszym. Niesiona przez dzieci i młodzież pomoc osobom potrzebującym jest szczególnie pożądana z wychowawczego punktu widzenia, ponieważ świetnie przygotowuje do pełnienia w przyszłości roli matki i ojca, żony i męża.

5. GRUPOWE METODY WYCHOWANIA:

A/ Metoda modyfikacji nacisku grupowego:

- nacisk jest wpływem skierowanym, tzn. wywieranym przez grupę na określoną jednostkę wyłamującą się pod pewnymi względami z przyjętej linii postępowania,

- technika zbiorowego nagradzania i karania,

- to najprostszy sposób inicjowania działań grupy,

- zorganizowany nacisk bywa wychowawczo korzystny tylko wtedy, gdy grupa jest w ruchu,

- wychowawca powinien starannie dobierać wielkość zagrożenia do wstępnej spójności grupy.

B/ Metoda modyfikacji odniesienia porównawczego:

- technika eksponowania grup odniesienia porównawczego- przedstawienie wychowankowi pewnej wyróżnionej grupy , która jednak składa się z członków zasadniczo podobnych do wychowanka,

- odniesienia porównawcze służą członkom grupy do określania ich własnej sytuacji i pośrednio wpływają na wybór dróg postępowania w tych sytuacjach

- nie należy łączyć jednostek niechętnych sobie ani rozdzielać przyjaciół, włączenie jednostki do grupy nie może być odebrane przez jednostkę jako degradacja społeczna

C/ Metoda modyfikacji norm, wartości i ról społecznych:

- za pośrednictwem systemu ról, czyli wzajemnych oczekiwań partnerzy kontrolują swoje zachowania,

- metoda ta można doprowadzić do przeobrażenia myślenia i działania człowieka.

D/ Metoda modyfikacji kulturowego wzoru życia:

- tworzenie i modyfikacja wzoru opiera się na dwóch rzeczach:

- metodę należy stosować bardzo ostrożnie (wychowawca musi mieć znać poziom spójności w grupie, mieć świadomość atrakcyjność innych grup konkurencyjnych),

- nowe elementy kultury są wprowadzane za pomocą: kodeksów, rytuałów, anegdot, gier.

E/ METODA ORGANIZOWANIA DZIAŁALNOŚCI ZESPOŁOWEJ I SAMORZĄDNEJ

* METODA ORGANIZOWANIA DZIAŁALNOŚCI ZESPOŁOWEJ –

-polega na tworzeniu w grupie wychowawczej kilkuosobowych zespołów celem omówienia i przedyskutowania interesujących problemów oraz wykonania konkretnych zadań.

-Aktywizacja wychowanków w pracy zespołowej zapewnia wiele korzyści z pedagogicznego punktu widzenia : uatrakcyjnia zajęcia,

dodaje odwagi w przejawianiu swojej aktywności i samodzielności,

uczy współpracy z innymi,

pozwala przezwyciężyć nieśmiałość,

tworzy egoistyczną rywalizację

pobudza chęc dominacji nad innymi,

umożliwia lepsze poznanie i rozumienie wychowanków zachowujących się w sposób

bardziej naturalny w warunkach działalności zespołowej.

* METODA ORGANIZOWANIA DZIAŁALNOŚCI SAMORZĄDNEJ –

Polega na umożliwianiu wychowankom wzmożonego współudziału w decydowaniu o wspólnych sprawach i wykonywaniu przez nich konkretnych działań zgodnie z powziętą wcześniej decyzją. Odbywa się to na ogół w obrębie funkcjonowania różnego rodzaju komisji, sekcji, rad, kół zainteresowań, klubów.

Metoda ta sprzyja:

- uczeniu się demokratycznych form współżycia społecznego i organizowania się na zasadzie stowarzyszenia ludzi równych wobec prawa,

- kształtowaniu się postaw prospołecznych,

- głębszemu pojmowaniu odpowiedzialności moralnej, znaczenia prawdziwego autorytetu, prawa do odrębności i przekonań, tolerancji dla innych,

- zdolności do empatii i rozwijania tak zwanych wyższych uczuc,

- zapewnieniu wychowankom poczucia bezpieczeństwa , godności i wolności osobistej

F. METODA WSPÓŁUDZIAŁU UCZNIÓW W ORGANIZOWANIU LEKCJI

Polega na organizowaniu zajęc przy aktywnym udziale uczniów w sferze planowania, przygotowania, prowadzenia lub ich oceniania.

Wykorzystanie metody przynosi takie korzyści jak:

- Zwiększenie zaangażowania wychowanków w rozwiązywanie nurtujących ich problemów,

- nawiązanie bardziej otwartych i szczerych kontaktów z wychowawcą,

- wzrost spontaniczności i zdyscyplinowania

- wzrost samooceny i poczucia niezależności,

- rozwój kreatywnego myślenia i ciekawości poznawczej

- wzrost gotowości do kierowania własnym rozwojem.

6. DZIEDZINY WYCHOWANIA

działalności wychowawczej oraz ocenie jej rezultatów.

W pierwszym przypadku jest przydatne przy przydzielaniu poszczególnym instytucjom i osobom węższych zadań wychowawczych (szczegółowych).

W drugim umożliwia konieczne uświadomienie sobie, na którym odcinku wychowania (mając na względzie jego procesuralny charakter) uzyskujemy wyniki zadowalające , a na którym odcinku odbiegają one od ustalonych standardów.

uznając wychowanie jako działalność CELOWĄ możemy je dzielic w różny sposób:

I. PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA SFERY RZECZYWISTOŚCI:

Za zasadę podziału przyjmuje się SFERY RZECZYWISTOŚCI , w ramach których toczą się procesy wychowawcze. Wychowanie ma przecież przygotowywac człowieka w obrębie pewnych sfer rzeczywistości , co dokonuje się przez wprowadzanie wychowanka w różne dziedziny życia. Zgodnie z tą zasadą możemy wyróżnic następujące dziedziny wychowania:

1. wychowanie przez naukę – jest podstawowym elementem życia społecznego, wiedza naukowa stanowi przedmiot masowej informacji; zatem w wyniku wielu następujących po sobie przemian, nauka współcześnie wpisuje się w życie każdego człowieka już od najmłodszych lat, podczas gdy wiedza naukowa wraz z jej praktycznym zastosowaniem stały się po prostu wszechogarniającą nas rzeczywistością

2. wychowanie przez pracę - rolą wychowania przez pracę jest nie tylko przygotowanie do dorosłego życia, w którym wychowanek będzie samodzielnie się utrzymywał, lecz przede wszystkim chodzi tutaj o ukształtowanie w nim postawy odpowiedzialności i szacunku dla pracy

3. wychowanie przez sport i wypoczynek - tradycyjnie ten dział wychowania określany jest jako "wychowanie fizyczne", które z kolei coraz częściej zastępuję się szerszym pojęciem - "wychowanie zdrowotne"; ogólnie ujmując, ta dziedzina wychowania dotyczy rozwoju fizycznej sfery wychowanka, lecz także powinna być ona pojmowana jako wychowanie do racjonalnego spędzania czasu wolnego, co jest tak ważnym problem w dzisiejszej rzeczywistości

4. wychowanie przez sztukę - wychowanie kształtuje umiejętność konstruktywnego działania w życiu społecznym, harmonijnego współżycia oraz budowania osobistego szczęścia w życiu, gdzie wychowanie przez sztukę największą rolę spełnia w trzeciej funkcji

II. PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA PREDYSPOZYCJE OSOBOWOSCIOWE:

Dziedziny wychowania wyodrębnia się wg PODSTAWOWYCH PREDYSPOZYCJI OSOBOWOŚCIOWYCH , które są przez wychowanie kształtowane. Kształtowanie bowiem poszczególnych rodzajów dyspozycji osobowościowych wymaga podjęcia odpowiednich zabiegów wychowawczych. Uzasadnione jest zatem wyłonienie z całości zawierających się w pojęciu WYCHOWANIA tych, które służą budowaniu danej dziedziny osobowości. Przyjmując taką zasadę podziału wyłania się takie dziedziny wychowania jak:

1. Wychowanie moralne (nazwy zamienne to wychowanie do wartości oraz wychowanie etyczne): ma celu zapoznanie dzieci i młodzieży z normami określającymi ludzkie powinności oraz wartościami moralnymi, będących zarazem istotnym odniesieniem do wyrażania swoich sądów i ocen moralnych łącznie z akceptacją określonych norm i wartości moralnych. Uczy ono także występowanie w obronie powszechnie uznawanej moralności, czyli ogółu obowiązujących norm i wartości moralnych (zwłaszcza wartości uniwersalnych i ponadczasowych), wzorów i ideałów moralnych; umożliwia także uwewnętrznienie sądów i ocen, norm i wartości moralnych (internalizacja).

2. Wychowanie estetyczne: (nazwa zamienna to wychowanie do sztuki):

kształtowanie wrażliwości i kultury koniecznej dla przeżywania, poznawania i oceny zjawisk estetycznych. Zajmuje się rozwijaniem wrażliwości na piękni i kulturę odnoszące się zarówno do świata natury, jak i dokonań ludzkich. Jednakże wychowanie estetyczne ma także oddziaływać na sferę intelektualną (wzbogacanie wiedzy i myślenia osobistego), moralno – społeczną (zdobywanie podstaw oceny moralnej i umiejętności rozumienia sytuacji ludzkich, a zatem lepsze porozumienie z drugim człowiekiem), jest to także rozwijanie wyobraźni i pobudzanie dyspozycji twórczych.

3. Wychowanie seksualne (nazwy zamienne to wychowanie prorodzinne, wychowanie do życia w rodzinie oraz wychowanie do miłości):

ogół oddziaływań i wpływów zamierzających do kształtowania u wychowanków postawy szacunku i zrozumienia przedstawicieli płci odmiennej, uczuć wzajemnych, jakie są warunkiem wytwarzania prawidłowych relacji międzyludzkich; może też być utożsamiane z formowaniem, postaw wobec płci, partnerstwa i życia seksualnego. czyli jest to KSZTAŁTOWANIE POŻĄDANYCH SPOŁECZNIE I MORALNIE POSTAW WOBEC SEKSUALNOŚCI CZŁOWIEKA.

4. Wychowanie patriotyczne (nazwa zamienna to wychowanie obywatelskie):

wdrażanie lub przyuczenie do umiłowanej ojczyzny i narodu, łącznie z gotowością do wyrzeczeń i ofiar dla nich. celem wychowania jest zatem jak najlepsze przygotowanie do służby własnemu krajowi i narodowi; ma za zadanie sprzyjać kształtowaniu przywiązania i miłości do kraju ojczystego, jego przeszłości i teraźniejszości.

5. Wychowanie umysłowe:

kształtowanie pozytywnej motywacji i postaw wobec nauki jako wytworu umysłu ludzkiego, wobec pracy umysłowej i zaszczepienie wychowankom potrzeby rozwijania swojego umysłu.

6. Wychowanie religijne:

system wychowania oparty na podporządkowaniu działalności edukacyjnej założeniom jakiegoś wyznania; celem wychowania religijnego jest utrwalenie świadomości wychowanków obrazu Boga kochającego ich ze wszystkich miar i zapewniającego im poczucie bezpieczeństwa, a także oczekującego od nich podobnej postawy wobec innych ludzi. Pierwszorzędnym celem jest okazywanie miłości Bogu jako stwórcy wszechrzeczy, łącznie z wszystkimi ludźmi stworzonymi na Jego obraz i bezpieczeństwo.

7. Wychowanie zdrowotne:

„zwykło określac się jako SYSTEM DZIAŁALNOŚCI wychowawców i wychowanków, której celem jest OPANOWANIE przez wychowanków WIEDZY O ORGANIŹMIE LUDZKIM – jego stronie fizycz, psych i społecznej, ukształtowanie ich umiejętności, sprawności i postaw warunkujących zachowanie i doskonalenie zdrowia oraz stosowanie wymagań higieny w życiu osobistym i społecznym.”

METODY WYCHOWANIA („WYCHOWANIE BEZ PORAŻEK” – T. Gordon) (16.05.2015)

KONSTRUOWANIE KOMUNIKATÓW TYPU „JA”

KOMUNIKOWANIE SIĘ:

- komunikaty typu „JA”

- komunikaty typu „TY”

- wzmacnianie i wygaszanie zachowań

SCHEMAT KOMUNIKATU TYPU „JA”: (17.05.2015)

1. „co ja czuję?” (myśli, odczucia, uczucia)

2. „kiedy Ty…” (komunikat/ sformułowanie w oparciu o fakty)

3. Co to powoduje?


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Egzamin TPW
Pytania egzaminacyjne tpw
poprawione 93 pytania egzamin t.wych, Pedagogika Wczesnoszkolna i Przedszkolna UKW, TPW, ZAJĄC UKW T
tpw egzamin opracowane zagadnienia, pedagogika
Egzamin zaoczne
Pytania egzaminacyjneIM
ANALIZA WYNIKÓW EGZAMINU GIMNAZJALNEGO DLA UCZNIÓW KLAS III
zadania egzaminacyjne
Egzamin 2008 2009
Egzamin poprawkowy I 2009 2010
Egzamin II ze statystyki luty 2007
312[01] 01 122 Arkusz egzaminac Nieznany (2)
Egzamin praktyczny Zadanie Nr 4
konta egzaminacyjne id 246765 Nieznany
EGZAMIN PKM2 pytania2011

więcej podobnych podstron