Zależnie od wybranego kryterium rozróżnia sie narzędzia :

Według dostosowania do zadań

*uniwersalne

*specjalne

Według rodzaju napędu

*ręczne

*zmechanizowane(wiertarka)

*maszynowe(stanowiące wyposażenia maszyny)

Według przeznaczenia:

-nazwane od rodzaju obróbki(tokarskie)

-nazwane od profesji użytkownika(szewskie)

-nazwane od rodzaju obrabialnego materiału

-nazwane od sposobu obróbki (skrawające)

Stawiane wymagania:

-duża twardość

-odporność na odpuszczające działanie ciepła

-odporność na zmiany temperatury

-odporność na ścieranie

-dobra sprężystość

-dużą odpornością chemiczną

-odporność na zmiany kierunku obciążenia

-dobre przewodnictwo cieplne

Podstawowe materiały stosowane na narzędzia:

-stale narzędziowe węglowe i stopowe

-węgliki spiekane

-węglikostale

-cermetale

-materiały ceramiczne i ceramiczno-węglikowe

-supertwarde materiały narzędziowe (ceramika twarda)

-diament

Stal narzędziowa niestopowa węglowa- poza węglem (o,5%-1,3%) nie posiada większej ilości dodatków stopowych, max twardość tych stali w zależności od gatunku 58-65 HRC. Znakowanie stal- składa się z litery C, liczby oznaczającej zawartość węgla w setnych częściach procentu i litery U na końcu znaku oznaczającej przeznaczenie stali na narzędzia.(C45U,C70U)

Stale narzędziowe stopowe do pracy na zimno-poza węglem (0,45%-2,1%) zawierają również pierwiastki stopowe(V,Cr,W,Mo), wzrost hartowności, powstanie węglików stopowych sprzyjających uzyskanie wysokiej twardości i odporności na ścieranie. Znakowanie:-stale stopowe o stężeniu pierwiastka<5%-liczba oznacza średnie stężenie węgla w setnych %, symbole chemiczne pierwiastków stopowych i na końcu liczby oddzielone-podające średnie stężenie pierwiastków stopowych w % pomnożone przez odpowiedni współczynnik.

Stal narzędziowa stopowa:

1,65% Mn-typu MC: VC,TiC-węgliki proste

0,5% Si-typu M2C,Mo2C-węgliki proste

0,1% V-Fe3C-węgliki złożone

0,01 %W, 0,08% Mo,0,06% Nb,0,05% Ti

Stal narzędziowa stopowa do pracy na gorąco-zmniejszona zawartość węgla (0,3%-0,6%). Zawierają podstawowe składniki stopowe Cr,V,Mo,W również Si,Ni,Co. Chrom występuje we wszystkich stalach w ilościach 0,65%-zwiękrzenie hartowności oraz odporność na utlenianie. Molibden-w większości z nich w ilościach 0,25%-0,39% oraz wolfram. Dodatek V zwiększa odporność stali na zużycie .

Stale szybkotnące-poza węglem(0,8%-1,3%)4-4,5% Cr, do 18% W, 1-4,5% V, 3-10% Mo,5-10% Co.Oznaczanie: zgodnie z nowymi zasadami stal szybkotnąca oznacza się symbolem HS i liczbami oddzielonymi kreskami określającym średnie stężenie gdzie:

-W,Mo -opóźniają procesy podczas odpuszczania

-V-najbardziej węglikotwórczy pierwiastek(VC),powoduje twardość wtórną, jak równiez ma decydujący wpływ na zużycie ścierne

-chrom-stały dodatek, powoduje zwiększenie hartowności i zwiększa efekt twardości wtórnej, zmniejsza efekt utleniania stali. co poprawia własności temperaturowe stali (zwiększa szybkośc zarodkowania i zmniejszania szybkość wzrostu wydzieleń węglików, nie tworzy węglików, zwiększa skłonność do odwęglania

-Mn-powyżej 0,4% zwiększa zawartość austenitu,powoduje rozrost ziarna

Spiekane matariały narzędziowe:

-węgliki spiekane

-cermetale

-węglikostale

-materiały ceramiczne i ceramiczno-węglikowe

Węgliki spiekane-to materiał narzędziowy uzyskiwany droga metalurgii proszków. Składają się one z węglików metali trudnotopliwych głównie wolframu WC ale również tytanu TiC, niobu NbC i tantalu TaC oraz metalu wiążącego najczęściej kobaltu. Udzu=iał węglików wynosi 65%-95% reszta to materiał wiążacy. Węgliki spiekane wykazują wysoką twardość i odporność na ścieranie jak również odpornością na wysokie temperatury nawet 1000C. Węgliki spiekane stosuje się do obróbki twardych stopów żelaza.

Węglikostale- produkcja wymaga specjalnych urządzeń ze względu na b dużą reaktywność chemiczna Ti z tlenem. Wytwarzane sa przez niewiele firm, które strzegą metod wytwarzania. Ograniczenia patentowe i tajemnice firmowe. Jest to odmiana cermetali w których udział fazy węglikowej i osnowy matalicznej jest w przybliżeniu taki sam 50/50. Materiałem wiążącym jest stal stopowa pozostała część to TiC,VC,WC,TiCN.

Cermetale-to materiał narzędziowy otrzymywany podobnie jak węgliki spiekane technologia metalurgii proszków. Zawierają cząstki ceramiczne węglika tytanu TiC, azotka tytanu TiN, Ti(C,N), które odpowiadają za twardość oraz metaliczna fazę wiążącą złożoną z kobaltu i niklu, chromu i molibdenu. Odznaczają sie duża kruchością.

Materiały ceramiczno-węglokowe- do tej grupy materiałów zalicza się jednofazowy spiekany lub prasowany na gorąco tlenek aluminium AL2O3 oraz Si3N4 a także mieszaniny tych faz z twardymi tlenkami, azotkami i węglikami. Wytwarza się je róznymi zmodyfikowanymi metodami metalurgi proszków. Są bardzo twarde , odporne na ścieranie ale bardzo kruche bo nie posiadają metalicznej fazy wiążącej tak jak węgliki spiekane. Materiały ceramiczne i ceramiczno-węglikowe stosuje się w postaci płytek zamocowanych w odpowiedni sposób w uchwytach. Sa odporne chemiczne stabilne a atmosferach obojętnych utleniających.

Supertwarde materiały- to diament, borazon. Diament jest krystaliczną odmianą węgla o wysokiej twardości i odporności na ścieranie. borazon- jest otrzymywany przez spiekanie azotku boru w temp. 1650C. Drobne kryształki borazonu o wielkości ziaren piasku mają zabarwienie czarne, brązowe lub ciemny odcień. Twardość jego jest porównywalna z diamentem, stąd tez jego zastosowanie do obróbki diamentów.

Żarowytrzymałość - odporność stopu na odkształcenia, zdolność metali i stopów do przenoszenia krótko- lub długotrwałych obciążeń (stałych lub zmiennych) w wysokiejtemperaturze, połączona z odpornością na wielokrotne zmiany temperatury i niekiedy z żaroodpornością.

Żaroodporność - zdolność materiału do przeciwstawienia się korozji gazowej w podwyższonych temperaturach. W celu zwiększenia żaroodporności stali stosuje się dodatki stopowe takie jak: chrom, krzem i aluminium.