1. Pielęgniarstwo tradycyjne i nowoczesne. Pielęgniarstwo tradycyjne - koncentracja na chorobie i człowieku chorym; dominacja postawy usługowej; orientacja na zaspokajanie potrzeb; minimalna współpraca z rodziną, opieka indywidualna; podejmowanie zadań na zlecenie lekarzy. Pielęgniarstwo nowoczesne - komplementarność opieki nad zdrowiem i człowiekiem chorym i zdrowym; wysokie znaczenie edukacji, doradztwa, upodmiotowienie pacjenta, partnerstwo; rozszerzenie pojęcia ”pacjent to klient” na rodzinę; społeczność przy zachowaniu indywidualizacji w pielęgnowaniu; umiejętność wyodrębniania i realizacji zadań samodzielnie przy zachowaniu współdziałania z lekarzem.

2. Definicja pielęgniarstwa i pielęgnowania. Pielęgnowanie - zespół czynności wchodzących w proces pielęgnowania chorych lub postępowania w zakresie ochrony zdrowia ludności. Specjalną rolą osoby pielęgnującej jest pomagać człowiekowi choremu lub zdrowemu w czynnościach mających na celu zapewnienie pełnego zdrowia lub powrotu do niego. Czynności obejmują: zapewnienie choremu zaspokojenie w miarę możliwości i w granicach zdrowego rozsądku potrzeb bio- psychospołecznych, ze specjalnym podkreśleniem czynności zapewniających choremu wygodę, poczucie bezpieczeństwa, poszanowanie godności osobistej, a w krytycznych przypadkach spokojną śmierć; czynności pomocnicze, związane z ustaleniem diagnozy przez lekarza; czynności wynikające z przeprowadzenia ustalonego przez lekarza planu leczenia, w tym zakresie wykonywanie zleconych zabiegów leczniczych; wykonywanie szczepień ochronnych; właściwe oddziaływanie na środowisko domowe i zawodowe pacjenta; propagowanie zasad higieny i prowadzenie oświaty zdrowotnej; popularyzowanie i wykorzystywanie zdobyczy nauki medycznej; wyszukiwanie kontaktów, ognisk zakaźnych, prowadzenie akcji uświadamiających; analizę potrzeb i ustalanie na jej podstawie planu zmierzającego przy aktywnej postawie pacjenta i jego otoczenia do odzyskania lub poprawy stanu zdrowia, umożliwienia powrotu do normalnych warunków życia lub uzyskania rehabilitacji i resocjalizacji w możliwych granicach. Pielęgniarstwo - termin używany do różnego rodzaju zadań i działań zawodowych pielęgniarki oraz nauki, wiedzy, techniki i sztuki z tymi czynnościami związanymi. Pielęgniarstwo bywa stosowane w takich znaczeniach jak m.in.: czynności mające na celu pielęgnację chorych i opiekę nad nimi, wykonywanych przez pomocniczy personel lekarski; zawód zapoczątkowany przez Florence Nightingale w XIX wieku; działalność związana z kształceniem, doskonaleniem zawodowym pielęgniarek oraz systemem organizacyjnym tych czynności; składowa część pojęcia służba zdrowia z jej problematyką.

3. Filozofia pielęgniarstwa. Wpływ na pojmowanie istoty pielęgniarstwa mają badania nad filozofią tej dziedziny nauki. Szczególny wpływ wywiera humanizm. Mianem tym można objąć te wszystkie nurty filozoficzne, które uznają bytową swoistość człowieka, psychofizyczną integralność jego natury, podmiotowość, aktywność, powiązanie ze społeczeństwem, zdolność tworzenia kultury oraz przeciwstawianie się instrumentalnemu traktowaniu ludzkiej osoby. Humanizm widzi w człowieku zawsze cel, nigdy środek do realizacji innych celów. Spośród wielu filozofii humanizmu istotny wpływ na pielęgniarstwo wywarł personalizm chrześcijański. Centralnym pojęciem personalizmu jest godność osobowa człowieka. Godność ta stanowi podstawę wszelkich norm moralnego działania. Jest ona wrodzona i niezbywalna. Przynależy każdej istocie ludzkiej, jest gwarantem jej kreatywności, za którą powinna ona ponosić odpowiedzialność. W związku z tym pielęgniarka w swej pracy z podopiecznym nie może się kierować jedynie względami ekonomicznymi, nakazem przełożonych, upomnieniami samych pacjentów czy ich rodzin, ale musi przede wszystkim mieć na uwadze godność osoby, która sam dopomina się uznania. Powinna również pamiętać, że afirmując godność człowieka, z którym wchodzi w relację, afirmuje także własną godność.

4. Komunikowanie w pielęgniarstwie. Efektywne komunikowanie jest warunkiem dobrych kontaktów między ludzkich ,a w tym komunikacji między pacjentem ,a pielęgniarką, pielęgniarką ,a lekarzem bądź kimś innym z personelu medycznego oraz pielęgniarką ,a rodziną chorego. Wymiana ta może mieć charakter werbalny i niewerbalny. Komunikacja werbalna wyróżnia człowieka z całego świata przyrody. Ten rodzaj komunikacji jest możliwy dzięki specyficznej ludzkiej zdolności operowania mową, czyli oderwanymi od konkretu zbiorami symboli. Komunikacja werbalna odwołuje się do procesów myślowych. W takim procesie komunikowania bardzo duże znaczenie ma umiejętność aktywnego słuchania, czyli takiego, w którym słuchający okazuje uwagę oraz potwierdza rozumienie. Opierając się na świadomym wysiłku możliwe jest rozwijanie umiejętności komunikowania. Komunikacja niewerbalna niesie informacje o tym, co jest nieświadome i niekontrolowane myślowo. Poprzez : • Gestykulację i ruchy ciała np. ruchy głową m.in. jej schylanie, odwracanie twarzy, różne ruchy oczyma, mruganie, oddalanie się, zbliżanie, zaciskanie pięści, tiki nerwowe ; • Mimikę czyli wszystkie ruchy w obrębie twarzy oraz jej wyraz jak np. smutek, śmiech, radość, zaskoczenie, lęk, gniew, zainteresowanie, zadowolenie, niezadowolenie. Wszyscy przecież wiemy co potrafi zdziałać ciepły uśmiech skierowany do pacjenta, jak on może poprawić humor i wewnętrzne emocje ; • Sposób wypowiedzi - ton, modulację głosu, pauzy i rytm wypowiedzi. Jedno słowo może nabrać kilku znaczeń poprzez akcentowanie i modulacje np. słowo „słucham” lub „tak” w zależności od tego czy wypowiadamy je tonem miękkim i ciepłym, czy też szorstkim, twardym i zimnym bądź gniewnym, może być różnie odebrane. Intonacja głosu to jeden z podstawowych czynników wyrażających emocje • Dotyk i kontakt fizyczny. Jest to wyraz postaci bliskości. Dotyk ma duże znaczenie dla niemowląt, gdyż pozbawienie maleństw tego kontaktu w ciągu krótkiego czasu, wywołuje niepokój, a dłuższe – poczucie bezradności. Z wiekiem brak bliskości powoduje pewne ograniczenia w zachowaniach społecznych ; • Wygląd fizyczny ,a w nim ubiór, uczesanie, kolor skóry, a nawet masa ciała, czerwienienie się, zblednienie, pocenie się ; • Komunikacje niewerbalną wyrażamy także poprzez spojrzenia. Ważny jest rodzaj spojrzeń, może on być pozytywny ,nawiązujący kontakt oraz negatywny unikający kontaktu (kiedy to kontakt jest niechciany). Istotna jest też długość spojrzenia. • Innym sygnałem niewerbalnym jest dystans fizyczny oraz pozycja ciała. Dość istotne jest to w jakiej odległości pielęgniarka będzie znajdować się od pacjenta i to jaką przyjmie postawę ciała np. czy będzie przygarbiona, pochylona, wyprostowana. • Zachowanie w przestrzeni ; • Miejsca spotkanie jak wyposażenie gabinetu, sali chorych, a w niej czystość, obecność innych osób, ruch , hałas).  W medycynie istnieje wiele metod komunikacji z pacjentem, najbardziej powszechna jest przez zadawanie pytań. Wyróżniamy trzy rodzaje pytań : otwarte, zamknięte i zogniskowane. Pytania otwarte dają swobodę wypowiedzi co jest istotne gdyż wprowadza w nią pacjenta ,a pielęgniarka ma możliwość dokonania różnych spostrzeżeń i zabranie informacji o chorym , a więc zebranie niezbędnego do pielęgnacji wywiadu. Wywiad jest metodą zbierania informacji wykorzystywaną nie tylko w pielęgniarstwie jako nauce medycznej ,ale i w naukach humanistycznych np. psychologia , społecznych np. jak socjologia. Pytania te nie powinny być zadawane osobom .których stan jest bardzo ciężki bądź stan emocjonalny lub możliwości intelektualne nie pozwalają na podanie odpowiedzi. Pytania zamknięte to takie ,które nie wymagają skomplikowanych odpowiedzi, wystarczające są takie krótkie jak np. „tak” , „nie”, lub odpowiedzi konkretne np. na pytanie „gdzie Pana boli”. Te pytania zadaje się osobą ,które mają trudności lub ograniczenia w wypowiedzi. Pytania zogniskowane służą do zdobycia informacji na określony temat. Konfrontacja czyli komentarz do wypowiedzi pacjenta , jeśli jego wypowiedź lub zachowanie jej towarzyszące wyrażają niekonsekwencję również jest formą / metodą komunikacji. Pielęgniarka rozmawiając z pacjentem przyjmuje po części postawę niemal lekarza stąd można mówić też o sposobie werbalizacji w której pozwala się wypowiedzieć swoje uczucia jakie wzbudza pacjent szczególnie jeśli są one negatywne, ale delikatnie tak by nie urazić chorego wyjaśnić na czym polega jego błąd. Istnieje jeszcze metoda wyjaśniania. Jest ona stosowana, gdy pielęgniarka nie rozumie sensu wypowiedzi pacjenta i stara się do tego co chce chory przetoczyć pielęgniarce. Techniką nazywamy całokształt środków materialnych służących ludziom do opanowania przyrody i do gospodarowania oraz umiejętności posługiwania się tymi środkami; najważniejszą dziedzina techniki jest technika produkcji, w skład której wchodzą środki pracy ,czyli narzędzia pracy jak również przedmioty i urządzenia związane z używaniem narzędzi oraz sposoby pracy ,takie jakimi są umiejętności posługiwanie się tymi środkami, nabyte w toku doświadczenia produkcyjnego i nauki zawodu. Technika opiera się na ogromnym zasobie doświadczenia społecznego i wiedzy naukowej. Ze względu na ta definicje technika komunikowania się będzie np. wezwanie pielęgniarki przez dzwonek umieszczony przy łóżku chorego, bandażowanie bądź wykonanie wstrzyknięć przez pielęgniarkę, gdyż istnieje wtedy kontakt nie tylko przez dotyk czy sygnał ,ale i po przez narzędzia pracy. Do każdego człowieka należy dobrać odpowiednią metodę komunikacji. Powinna mieć charakter wspomagająco-leczniczy ,który zapewni pacjentowi taką pomoc, jaka w określonych sytuacjach zdrowotnych człowieka jest mu najbardziej potrzebna. Rozmowa/kontakt z pacjentem powinien dostarczać pomocy, która przywraca nadzieję, pomaga w opanowaniu bezradności, pobudza do działania oraz do samodzielnego podejmowania starań o własne zdrowie. Do takich celów człowiek musi mieć przy sobie kogoś bliskiego, komu może zaufać. Pielęgniarka ,by stać się kimś tak ważnym dla pacjenta musi być pełna gotowości dawania pacjentowi z siebie, tego co najbardziej potrzebuje w trudnej sytuacji w jakiej się znalazł.

5. Uwarunkowanie rozwoju pielęgniarstwa w Polsce i na świecie. Polskie szkoły pielęgniarskie w ciągu krótkiego czasu zyskały wysokie uznanie jako jedne z najlepszych w Europie. Kształtowały praktyczne umiejętności pielęgniarskie na podstawach naukowych. Łączono z nauką moralną etyczne oddziaływania wychowawcze, ćwiczenia i praktyki zawodowe. Utworzono Polskie Stowarzyszenie Pielęgniarek Zawodowych w 1929r. Korzystając z programów i wytycznych istniejących od 1899r. Zadania PSPZ: -utrzymanie kontaktów ze szkołami pielęgniarskimi, wydawanie czasopisma zawodowego, coroczne organizowanie zjazdów stowarzyszenia, kształtowanie dobrych relacji z pielęgniarkami, doskonalenie zawodowe pielęgniarek i korzystanie ze zdobyczy nauki, rozwijanie szerokiej współpracy z różnymi organizacjami, świadczyło pomoc pielęgniarkom w formie korespondencyjnej, inicjowało wydawanie pierwszych podręczników, współpracowało z fundacją im. Florencji Nightingale oraz z Międzynarodową Radą Pielęgniarek, współdziałało  w opracowaniu ustawy o zawodzie z 1935r. Najważniejsze hasło stowarzyszenia to: Dobro chorego jest najwyższym prawem. Pierwsze polskie czasopismo zawodowe pielęgniarek zaczęło się ukazywać w 1929r. ,,Pielęgniarki Polskie” a redagowane było prze pielęgniarki, w skład wchodziły pielęgniarki, lekarze, profesorowie uniwersytetu, drukowano artykuły zagraniczne, wywierało ono wpływ n środowisko pielęgniarskie i solidarność zawodową. Do najbardziej zasłużonych osób należą: -Maria Babicka-Zachertowa, Hanna Chrzanowska, Teresa Kulczyńska, Anna Rydlówna, Jadwiga Romanowska. Do końca 1925r. powstały: Wyższa Szkoła Pielęgniarek i Higienistek w Poznaniu, Warszawska Szkoła Pielęgniarstwa i Szkoła Pielęgniarska PCK. Sukces nastąpił od 1926r. gdyż utworzone zostało w departamencie Służby Zdrowia Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Referatu Pielęgniarskiego z M.Rybicką-Zachertową jako dyrektorem. Różnorodność kształcenia spowodowała konieczność ujednolicenia drogi uzyskania dyplomu i uprawnień zawodowych poprzez egzamin państwowy regulowany ustawą z roku 1935. Powstały też organizacje konkurencyjne: -Związek Zawodowy Pielęgniarek Społecznych Rzeczpospolitej w 1931r. -Związek Pielęgniarek Dyplomowanych w 1934r. Reorganizację edukacji pielęgniarek przeprowadzono w latach 1961-1963: -wprowadzono 5 letnie licea   -wprowadzono 2 i pół letnie szkoły dla kandydatek po maturze. W 1969r. w Polsce zapoczątkowano kształcenie pielęgniarek na poziomie wyższym: -wprowadzono wiele zmian na lepsze, w tym wiele form doskonalenia zawodowego-specjalistycznego -podejmowano wiele działań na rzecz etyki pielęgniarskiej. W 1957r. powstało ogólnopolska organizacja Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie PTP, które w 1961r. zostało przyjęte do Międzynarodowej Rady Pielęgniarek. Najbardziej zasłużone pielęgniarki tego okresu to H.Chrzanowska i R.Hutner. W roku 1887. powstało Brytyjskie Towarzystwo Pielęgniarstwa. W Europie powstały organizacje pielęgniarskie a do ich zadań należało: -rozwiązywania zagadnień natury etycznej  -zagadnienia edukacji doskonalenia zawodowego -nawiązywanie kontaktów z różnymi organizacjami. W 1900r. nastąpiło rozpoczęcie działalności Międzynarodowej Rady Pielęgniarek: -wspólne znajdowanie odpowiedzi   -komunikowanie się pielęgniarek z całego świata. Pierwszy kongres MRP odbył się w Buffalo w 1901r.: -jedno z haseł to ,,Praca”  -wnioskowane podnoszenie standardów kwalifikacji  -konieczna jest pełna autonomia zawodowa  -pielęgniarki powinny zajmować wszystkie stanowiska kierownicze -wzywano do podejmowania wysiłków na rzecz towarzystw narodowych. Drugi zjazd odbył się w Berlinie w 1904r. Siedzibą MRP jest Genewa: -tylko jedno stowarzyszenie z danego kraju może być jej członkiem Działania MRP związane są z rozwojem praktyki pielęgniarskiej, propagowaniem teorii i modeli pielęgniarstwa, reprezentowaniem pielęgniarek na arenie międzynarodowej, działalnością wydawniczą, wspieraniem narodowych towarzystw pielęgniarskich i towarzystw badań naukowych. Europejskie Federacje Edukatorów Pielęgniarstwa zostały powołane w 1995r. w Belgii, w celu promocji  i rozwoju edukacji piel. w Europie.

6. Współczesne pielęgniarstwo zorientowane na działalność praktyczną i naukową.

Współczesne pielęgniarstwo charakteryzuje się: pełnieniem służby społecznej o istotnym znaczeniu dla ludzkiego zdrowia; dysponowanie zasobem wiedzy specyficznie pielęgniarskiej i podejmowanie badań naukowych; zapewnienie wszechstronnej edukacji na poziomie akademickim, umożliwiającej zdobywanie wysokich kompetencji pielęgniarskich i ich doskonalenie; posiadanie własnego kodeksu jako przewodnika etycznego postępowania pielęgniarki; wysoki poziom autonomii profesjonalnej – pielęgniarki same nadzorują i oceniają własną praktykę, poprawiają jej jakość, prowadzą kształcenie; aktywne funkcjonowanie organizacji pielęgniarskich; kształtowanie kultury profesjonalnej.

7. Charakter, zakres i metody badań naukowych w pielęgniarstwie.

Badania naukowe dotyczą w szczególności pielęgniarstwa klinicznego, środowiskowo-rodzinnego, promocji zdrowia, profilaktyki, kształcenia i wychowania pielęgniarek, organizacji i kierowania kadrami pielęgniarskimi, historii pielęgniarstwa, uwarunkowań szpitalnych i środowiskowej opieki zdrowotnej. Wymieniona problematyka badawcza zalecana jest przez WHO. Prowadzenia badań naukowych nabiera nowego znaczenia. Uwzględnia ono zarówno indywidualne preferencje pacjenta, jak i udokumentowane dowody naukowe dostosowane do sytuacji konkretnego pacjenta, jak również doświadczenie zawodowe.

8. Teorie pielęgnowania (F. Nightingale, V. Henderson, D. Orem, Roy): F. Nightingale: W swojej szerokiej koncepcji prawdziwego pielęgniarstwa wyróżniła dwa jego rodzaje: ogólne i właściwe. Bardzo mocno podkreślała: odrębność pielęgniarstwa od medycyny; leczenia prowadzonego przez lekarza od pomocy zapewnianej Chormy przez pielęgniarkę; edukacji pielęgniarek od edukacji lekarzy. Bardzo mocno podkreślała konieczność pełnej samodzielności pielęgniarstwa oraz osiągania jego profesjonalizacji. Proces pielęgnowania wg F. Nightingale: w swoim modelu pielęgniarstwa na podstawie własnych obserwacji, doświadczeń, zainspirowała także pielęgnowanie jakie jest określane współcześnie mianem PROCESU PIELĘGNOWANIA, wprowadziła różne wytyczne m.in. w programie edukacyjnym, w którym prowadzenie „historii pielęgnowania” znalazło zastosowanie, główne koncepcje modelu są zdefiniowane i powiązane ze sobą, model ma charakter ogólny, stwarza możliwość szerokiego korzystania z niego. W swoim modelu stawia na: odrębność pielęgniarstwa, podstawy wiedzy pielęgniarskiej, rozwój zawodowy pielęgniarek, poziom etyczny, przywracanie zdrowia w ujęciu historycznym, właściwe komunikowanie się przy zapewnianiu opieki, w zdrowiu i chorobie. Teoria F. Nightingale nazywana jest teorią środowiskową pielęgniarstwa. W tym modelu pielęgniarka służąc człowiekowi usuwa ze środowiska te czynniki, które przeszkadzają w procesie powrotu do zdrowia i zmienia je na pozytywne. To teoria, która jest skupiona na człowieku i jego reakcjach na różne czynniki środowiska. Dobra pielęgniarka: koncentruje swoją uwagę i myślenie na pacjencie, na jego potrzebach, a nie na sobie, okazuje troskliwość, jest pogodna, uprzejma, cierpliwa, zręczna, sprawna, serdeczna, pogłębia wiedzę potrzebną w pielęgnowaniu. 13 kanonów: 1. Wentylacja i ogrzewanie 2. Zdrowie domu 3. Światło 4. Hałas 5. Różnorodność 6. Łóżko 7. Czystość pokoju 8. Czystość osobista 9. Żywienie 10. Obserwacja 11. Podawanie posiłków 12. Głupie budzenie Nadzie 13. zarządzanie V. Henderson: Długie lata swojego życia poświęciła określaniu natury pielęgniarstwa oraz jego podstawowych zasad, a także podejmowaniu badań naukowych na rzecz takiego rozwoju edukacji pielęgniarskiej, która zapewni przygotowanie pielęgniarek zdolnych do zapewnienia opiekuńczej pomocy nacechowanej humanizmem, współodczuwaniem i wysokim poziomem etycznym. Poddawała krytyce ówczesną edukację pielęgniarek, w której główną rolę odgrywały przedmioty medyczne, a całkowicie niewystarczającym było przygotowanie do zapewnienia opiekuńczej troskliwości, skupionej wokół chorego i jego problemów zdrowotnych. Definicja pielęgnowania- jest przede wszystkim asystowaniem ludziom chorym i zdrowym w podejmowaniu działań znaczących dla umacniania i przywracania zdrowia, które podejmowaliby sami, gdyby mieli potrzebną siłę, wolę, wiedzę; pielęgnowanie jest także pomaganiem ludziom w przeprowadzaniu przepisanego leczenia oraz osiąganiu przez nich pełnej niezależności tak szybko, jak to tylko jest możliwe. Zakres zawodowych zadań pielęgniarki ujęła szeroko jako znaczących dla: *umacniania zdrowia *przywracania zdrowia *wspierania w czasie umierania. Wskazała też 3 podstawowe rodzaje pomocy, jakie pielęgniarka zapewnia choremu: *zastępuje go w wykonywaniu tych wszystkich czynności, do których wykonywania brakuje mu sił *pobudza do aktywności, gdy przejawia brak koniecznej do tego motywacji *pomaga w przyswajaniu takiej wiedzy i umiejętności, jakie są mu potrzebne do opiekowania się własnym zdrowiem. Wg Henderson pielęgniarka musi się cechować się: *wielką wrażliwością *umiejętnością interpretowania tego, co w różny sposób człowiek sygnalizuje *umiejętnością kształtowania konstruktywnych, a opartych na zaufaniu relacji z tym, kim się opiekuje *w razie potrzeby zdolnością i gotowością do podejmowania różnych ról * twórczym podchodzeniem do zapewnianej przez siebie pomocy *umiejętnością planowania. Podstawę dla osiągania tych cech przez pielęgniarki stanowi: znajomość siebie, akceptowanie i szacunek dla siebie, umiejętność rozwiązywania własnych problemów, w tym problemów natury emocjonalnej. Podstawowe potrzeby człowieka wg. Henderson: 1. Normalne oddychanie, 2. Odpowiednie odżywianie i dostarczanie płynów 3. Wydalanie 4. Poruszanie się i zachowanie właściwej postawy ciała 5. Normalny sen 6. Dobieranie odpowiedniej odzieży 7. Utrzymywanie prawidłowej temp. ciała 8. Utrzymywanie czystości ciała i zapewnianie jego ochrony przed urazami 9. Unikanie zagrożeń ze strony środowiska i nienarażanie innych na te zagrożenia 10. Komunikowanie się z innymi 11. Podejmowanie praktyk religijnych zgodnie z własnymi wierzeniami 12. Pracę, 13. Zabawę i różne formy rekreacji 14. Uczenie się i podejmowanie twórczych działań. Założenia teoretyczne pielęgniarstwa jako podstawy pielęgnowania wg Henderson, koncentrują się wokół potrzeb zdrowotnych człowieka związanych z jego codzienną aktywnością życiową. D. Orem: Także centralnym punktem dla teoretycznych podwalin pielęgniarstwa jako dyscypliny praktycznej są dociekania i wyjaśnienia tego, czym ono jest. Według autorki pielęgniarstwo jest przede wszystkim służbą o charakterze opiekuńczym, a współcześnie jako taka służba podlega procesowi, w którym: jest coraz wyraźniej odróżniane od innych służb o charakterze opiekuńczym, jego pozycja w opiece nad zdrowiem podlega umacnianiu, jego idee przewodnie są zachowane. Swoje opracowanie autorka rozpoczęła od rozważań ogólnych nad słowem pielęgniarstwo (pielęgniarki) i wyróżniła jego występowanie w 4 znaczeniach: opieki pielęgnacyjnej, wiedzy pielęgniarskiej, sztuki pielęgniarskiej, zajęć, pracy zawodu, profesji pielęgniarskiej. Wyjaśniając ogólne znaczenie słowa „opieka”, autorka stwierdziła, że oznacza ono: zwracanie na kogoś specjalnej uwagi, służenie człowiekowi, zapewnienie koniecznej ochrony, sygnalizowanie międzyludzkiej relacji pomagania, stan gotowości do pomagania u tego, kto opiekę zapewnia. Pielęgnowanie zorientowane na podmiot opieki, jako jedność biopsychiczna, kulturowa i duchowa. Jest przejawem aktywności i zaangażowania społeczności pielęgniarskiej, wyrazem dążenia do osiągnięcia coraz lepszych wyników w pielęgnowaniu. Staje się to możliwe wówczas, kiedy pielęgniarka postrzegana jest nie tylko jako osoba przygotowana do pomagania lekarzowi w procesie leczenia, lecz kiedy ma świadomość i możliwość wykorzystania tego, czym dysponuje współczesne pielęgniarstwo. Na pierwszym miejscu stawiana jest umiejętność współpracy z pacjentem i jego rodziną, budowana w oparciu o zasady charakterystyczne dla pielęgnowania zindywidualizowanego; jest szansą dla współczesnego pielęgniarstwa, choć nie jest lekarstwem na wszystkie trudności, z jakimi się ono zmaga. Jest szansą dla pielęgniarek, szczególnie tych mających odpowiednie warunki do tego, aby kierować pracą małych zespołów i odpowiadać za uzyskane wyniki pielęgnowania. Jest szansą dla pacjenta, który będzie rzeczywiście pielęgnowany przez ten sam zespół ludzi, dysponując niezbędną wiedza na jego temat, udokumentowana, stanowiąca źródło informacji możliwych do bezpośredniego wykorzystania, jak również przechowywania, przetwarzania i przesyłania za nim.

10. Zindywidualizowane podejście do podmiotu opieki w pielęgnowaniu. Jest to dostosowanie do oczekiwań i wymagań podmiotu opieki oraz warunków, w jakich opieka pielęgniarska jest realizowana. Oznacza to samodzielna działalność pielęgniarki, opartą na racjonalnych podstawach teoretycznych, ogólnych zasadach postępowania i zasadach etycznych.

11. Proces pielęgnowania jako pielęgnowanie nowoczesne, racjonalne i indywidualne.

Proces pielęgnowania( zindywidualizowane pielęgnowanie) jest propozycją takiej opieki pielęgniarskiej, która wykorzystuje świadome stosowanie rozpoznania stanu: biologicznego, psychicznego, społecznego, duchowego, kulturowego. Oznacza podejmowanie celowych i planowych działań mających przyczynić się do utrzymania lub zmiany na plus, w więc poprawy dotychczasowego stanu, a także oceniania uzyskanych wyników. Proces pielęgnowania to takie działanie pielęgniarki, które „polega na zastosowaniu w opiece pielęgniarskiej metod naukowego rozwiązywania problemów. To, co go wyróżnia od innych modeli pielęgnowania, to osobisty charakter opieki, oznaczający związek między dwiema osobami: pielęgniarką i pacjentem”. Proces pielęgnowania jest racjonalnym, opartym na przesłankach naukowych postępowaniem pielęgniarki wobec pacjenta ( jako indywidualnej jednostki), rodziny, innej niż rodzina grupy społecznej. Pielęgnowanie zindywidualizowane dostosowane jest do potrzeb, wymagań i warunków, w jakich jest realizowane. Uwzględnia zmienne charakterystyczne zarówno dla pojedynczego pielęgnowania, jak i całych grup ludzi objętych opieką pielęgniarską. Pozwala pielęgniarce na samodzielne decydowanie o zakresie i charakterze pielęgnowania, jakie podmiot opieki powinien otrzymywać.

12. Regulacje prawne zawodu pielęgniarki. Ustawa z 5.07.1996r. o zawodach pielęgniarki i położnej z późniejszymi zmianami. Ustawa z 19.04.1991r o samorządzie pielęgniarek i położnych. Rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 17.06.1992r. w sprawie trybu postępowania dotyczącego stwierdzenia wykonywania zawodu pielęgniarki i położnej oraz sposobu prowadzenia rejestru położnych. Rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 19.01.1993r. w sprawie postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej pielęgniarek i położnych. Rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 11.06.1997r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu orzekania o niezdolności wykonywania zawodu pielęgniarki i położnej oraz szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach zawieszenia prawa wykonywania zawodu lub ograniczenia wykonywania określonych czynności zawodowych. Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 04.04.2000r. w sprawie wymagań, jakimi powinny odpowiadać pod względem technicznym i sanitarnym urządzenia i pomieszczenia, w których można wykonywać indywidualną praktykę, indywidualną specjalistyczną praktykę grupową praktykę pielęgniarek i położnych. Rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 07.11.2007r w sprawie rodzaju i zakresu świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych, udzielanych przez pielęgniarkę albo położną samodzielnie bez zlecenia lekarskiego. Rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 17.12.1998r. w sprawie kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych. Rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 21.12.1999r. w sprawie sposobu ustalanie minimalnych norm zatrudnienia pielęgniarek i położnych w zakładach opieki zdrowotnej. Rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 20.09..2007r. w sprawie szczegółowego trybu postępowania w sprawach wpisu do rejestrów indywidualnych praktyk pielęgniarek i położnych, indywidualnych specjalistycznych praktyk pielęgniarek i grupowych praktyk pielęgniarek i położnych. Kodeks Etyki Zawodowej Pielęgniarek i Położnych RP.

13. Opieka profesjonalna, nieprofesjonalna w pielęgnowaniu. Opieka nieprofesjonalna – jako najbardziej odzwierciedlająca ideę opieki międzyludzkiej – sprawowana jest przez osoby nie mające przygotowania zawodowego do tego rodzaju działalności, a wiedza i umiejętności praktyczne niezbędne w świadczeniu opieki są wynikiem przestrzegania norm społecznych, zwyczajów, obyczajów kulturowych, religijnych, bądź mają charakter incydentalnych, spontanicznych zachowa intuicyjnych. Najczęściej opiekę nieprofesjonalną świadczą osoby zintegrowane ze społecznościami, którym świadczą usługi poprzez utożsamienie własnych interesów z interesami podopiecznych. Działania opiekuńcze w zakresie opieki nieprofesjonalnej są podejmowane przez rodzinę, sąsiadów, przyjaciół, kolegów, wolontariuszy. Opiekunek nieprofesjonalnym jest więc każda osoba, która świadczy opiekę, a nie jest przedstawicielem zawodu, legitymującym się uznanym wykształceniem w zakresie nauk opiekuńczych. Opieka profesjonalna – to działania opiekuńcze podejmowane przez osoby legitymujące się przystosowaniem zawodowym i doświadczeniem w praktyce zawodowej, uprawniającym formalnie do opiekowania się drugim człowiekiem, np. pielęgniarka, lekarz, rehabilitant, psycholog, dietetyk.

14. Opieka holistyczna Podstawą zespołowych działań opiekuńczych jest założenie, że zjawiska dotyczące człowieka i stanu jego zdrowia należy rozpatrywać całościowo. Zarówno w diagnostyce, jak i w terapii pacjent powinien być traktowany jako jedność psychosomatyczna. Wszelkie działania na ciele człowieka wywierają wpływ na jego psychikę, a każdy impuls psychiczny nie pozostaje bez wpływu na ciało. Człowieka należy ujmować jako naturalny system żyjący we wszechświecie stanowiącym całość. Taki pogląd wynika z przyjęcia w naukach opiekuńczych holistycznej koncepcji świata i wynikającej z niej holistycznej koncepcji zdrowia. Holistyczne postrzeganie podmiotu opieki to podejście skoncentrowane na osobie, uznające, że człowiek stanowi niepowtarzalną całość, naturalny system żyjący we wszechświecie stanowiącym całość. Oznacza to jednak coś więcej, niż że stanowi kompozycje połączonych ze sobą części. Człowiek to nie tylko jednolita całość połączonych tkanek, komórek, układów i narządów, ale zintegrowane funkcjonowanie różnorodnych aspektów jego całości w czasie i przestrzeni. Każdy człowiek ma jakąś swoistą harmonię i szczególną strukturę wynikającą z niepowtarzalnej integracji jego osoby.

15. Zadania i funkcje zawodowe pielęgniarki. Do zadań pielęgniarki należą: 1. Świadczenie opieki zdrowotnej i zarządzanie opieką (ocena potrzeb, planowanie opieki, dokumentacja wszystkich etapów procesów pielęgniarskich, stosowanie norm kulturowych, etycznych i zawodowych) 2. Uczenia pacjentów oraz personelu zajmującego się opieką zdrowotną (ocenianie indywidualnej wiedzy i umiejętności niezbędnych do zachowania zdrowia, przygotowanie i dostarczenia niezbędnych informacji, organizowanie kampanii i programów edukacyjnych oraz ich ocenianie) 3. Realizowanie roli członka zespołu opieki zdrowotnej (współpraca z podmiotem opieki i pozostałym personelem, zarządzaniem usługami świadczonymi przez pielęgniarki, współpraca w zespole opiekuńczym w zakresie planowania, koordynacji, rozwoju, sporządzanie raportów skierowanych do władz różnego szczebla i współpraca z mediami) 4. działania na rzecz rozwoju praktyki pielęgniarskiej (wdrażanie innowacyjnych metod pracy, określania obszarów, które powinny być przedmiotem badań w pielęgniarstwie, stosowanie norm etycznych, zawodowych i kulturowych). Funkcje: Opiekuńcza. Wychowawcza. Promowanie zdrowia. Profilaktyczna. Terapeutyczna. Rehabilitacyjna.

16. Zasady postępowania w pielęgnowaniu I etap procesu pielęgnowania: Ten etap procesu pielęgnowania składa się z 3 zasadniczych faz: 1. Systematyczne gromadzenie danych o problemach pielęgnacyjnych chorego i jego środowisku. 2. Analizowanie i syntetyzowanie danych.3. Stawianie diagnozy pielęgniarskiej. FAZA I: Systematyczne gromadzenie danych o problemach pielęgnacyjnych chorego i jego środowisku: Liczba i charakter danych zależą od stopnia poznania przez pielęgniarkę podmiotu opieki – pacjenta i jego środowiska. Pielęgniarka gromadzi dane od chorego i jego rodziny na temat stanu biologicznego, psychicznego, społecznego i duchowego. Na tej podstawie można określić rodzaj wymaganej i oczekiwanej pomocy, jej cel i zakres. Informacje o chorym zebrane w pierwszym lub drugim dniu pobytu w szpitalu nie są ostateczne i należy je uzupełniać. Indywidualna współpraca pielęgniarki z chorym pozwala na ciągłe uzupełnianie i analizowanie danych, wyciąganie wniosków i podejmowanie nowych działań. Możliwości gromadzenia danych:– wywiad, – obserwacja,– analiza dokumentów, – pomiary parametrów. Źródłem danych jest pacjent, członkowie rodziny i inne osoby mogące udzielić znaczących informacji. Chory podczas pobytu w szpitalu także jest poddawany systematycznej i dyskretnej obserwacji pielęgniarskiej. Ważnym źródłem danych jest dokumentacja lekarska oraz codzienne pomiary parametrów (np. ciśnienia, tętna, temperatury, oddechu) dokonywane przez pielęgniarkę. FAZA II: Analizowanie i syntetyzowanie danych (dokumentacja procesu pielęgnowania) Celem prowadzenia dokumentacji jest dostarczenie jasnego zapisu informacji, które służą do określenia problemów. Zebrane dane powinny być czytelne, zwięzłe i zrozumiałe dla całego zespołu pielęgniarskiego i lekarskiego.Do gromadzenia danych o pacjencie mogą służyć: - historia pielęgnowania,- karty pielęgnacyjne,- różne skale np. do oceny ryzyka rozwoju odleżyn. FAZA III: Postawienie diagnozy pielęgniarskiej: Polega na opracowaniu zebranych informacji, które należy uporządkować, przeanalizować, zinterpretować, a następnie sformułować wnioski. II etap procesu pielęgnowania- ustalenie planu indywidualnego pielęgnowania: Planowanie opieki i cele pielęgnowania wynikaj ą z rozpoznania i najczęściej obejmują: *wspieranie działań terapeutycznych lekarza prowadzącego leczenie (wzmocnienie motywacji, edukacji i wykonywanie zleceń lekarskich) *promocję zdrowia rodziny chorego, edukację zdrowotną, poprawę warunków sprzyjających zdrowiu, poprawę stanu zdrowia, jego zachowanie i wzmocnienie, *ograniczenie i eliminowanie czynników ryzyka zagrażających zdrowiu, *przygotowanie osoby wymagającej pielęgnowania oraz innych członków rodziny do pielęgnowania osoby chorej; przygotowanie do samodzielnego życia z chorobą i niesprawnością oraz radzenia sobie z problemami spowodowanymi chorobą, *przygotowanie pacjenta do rozpoznania stresów i radzenia sobie z nimi, *wspieranie rodziny w radzeniu sobie z kryzysem wywołanym przez chorobę lub niepełnosprawność członka (członków) rodziny, z uwzględnieniem odpowiedniego rodzaju i źródła wsparcia, *dokumentowanie przyjętych celów Planowanie kończy się wówczas, gdy plan pielęgnowania jest wyraźnie i jednoznacznie określony. III etap procesu pielęgnowania- realizowanie planu opieki: Realizacja planu opieki pielęgniarskiej powinna być ściśle związana z działaniami zaplanowanymi przez lekarza, w porozumieniu z pacjentem i przy jego akceptacji. Realizacja planu może dotyczyć bezpośredniej pomocy pielęgniarki świadczonej w formie: *zabiegów wynikających z terapii i zleceń lekarskich, *zabiegów wynikających ze szczegółowego rozpoznania pielęgniarskiego, *zabiegów higienicznych, *pielęgnowania skóry, *zapewnienia odżywiania, *zapewnienia poczucia bezpieczeństwa w czynnościach życia codziennego, *zapewnienia zażywania leków zleconych przez lekarza i nadzór nad tym procesem, *przekazywanie wiedzy i umiejętności w samoopiece i samopielęgnacji, a szczególnie: przekazywanie wiedzy o zdrowiu, sposobach i warunkach jego utrzymania, czynnikach zagrożenia, uczenie samokontroli zdrowia, samooceny objawów, uczenie konkretnych czynności opiekuńczych i pielęgnacyjnych, w tym rehabilitacyjnych, wskazanie źródeł i ułatwienie uzyskania pomocy z zewnątrz w zależności od potrzeb, *pomoc w efektywnym radzeniu sobie z problemami: w czynnościach życia codziennego, w likwidacji przyczyn i ograniczeniu stresu, dostarczeniu wsparcia społecznego, *pomoc w utrzymaniu aktywności fizycznej i społecznej poprzez motywowanie do zwiększenia i zachowania lub przywracania aktywności fizycznej w formie racjonalnego wysiłku fizycznego, motywowanie do wzmocnienia i zachowania lub przywracania aktywności społecznej, wzmacnianie i inspirowanie do integracji z grupami samopomocy. IV etap procesu pielęgnowania- ocena ustaleń teoretycznych i działań praktycznych: *Ocena zawiera porównanie stanu zdrowia pacjenta z etapu początkowego ze stanem, jaki został osiągnięty w wyniku zaplanowanych i zrealizowanych działań, a w szczególności: poprawę stanu zdrowia poprzez przywrócenie stanu pozytywnego lub pożądanego czy korzystniejszego od tego, który w diagnozie został określony jako niekorzystny, niepożądany czy zagrażający. *Ocena w zakresie zlikwidowania, ograniczenia lub zminimalizowania czynników, które zostały uznane za czynniki ryzyka zagrażające lub rokujące pogorszenie stanu zdrowia, nawroty choroby lub powikłania oraz pogorszenie samopoczucia, ograniczenie samodzielności i aktywności chorego. *Ocena wiedzy i umiejętności pacjenta w zakresie samopielęgnacji i samoopieki. *Weryfikacja zastosowanych metod pracy pielęgniarki. *Dokumentacja oceny wyników opieki.

17. Procedury i algorytmy postępowania. Procedury – jest uzgodnionym sposobem postępowania opartym na sprawdzonych podstawach teoretycznych, zgodnym z prawem i przyjętymi normami. Zawiera nazwę, cel działania, uporządkowane w kolejności czynności, wymagane warunki wykonania, stosowaną aparaturę, materiały oraz kwalifikacje wykonawcy. Procedury opracowane są najczęściej na bazie lokalnej i uwzględniają lokalne potrzeby i warunki wykonania np. procedura przygotowania pacjenta do zabiegu wycięcia wyrostka robaczkowego. Algorytm – jest schematem, formułą alternatywnego postępowania zapewniającą rozwiązanie danego problemu w określonych sytuacjach decyzyjnych. Algorytmy są przygotowane przez ekspertów, mają najczęściej postać drzewa decyzyjnego ukazującego kolejne kroki postępowania. Opracowywane są do sytuacji, w których konieczne jest sprawne i bezpieczne postępowanie, np. Algorytm postępowania ratowniczego w przypadku NZK lub Algorytm postępowania przy wykonywaniu kaniulizacji żył obwodowych. Stanowią one często załączniki do standardów opieki pielęgniarskiej.

18. Pojęcie standardu w pielęgniarstwie i standardu w pielęgnowaniu

Standardy służą przede wszystkim obiektywnej ocenie jakości pielęgnowania. Chronią pacjenta przed: otrzymywaniem usług niskiej jakości i świadczeniem ich przez osoby niekompetentne. Standardy służą też do: możliwości oceny jakości pracy; możliwości rozwiązywania powszechnie występujących problemów; możliwości istotnego wpływu na wynik pracy; możliwości pomiaru i oceny monitorowania procesów; pozwalają na określenie ram współpracy i współdziałania w zespole opiekuńczym

19. Jakość w opiece pielęgniarskiej: Pielęgniarstwo, aspirujące do pozycji wolnego zawodu, musi skupić wokół jakości opieki wysiłek wszystkich pielęgniarek, niezależnie od zajmowanego przez nie stanowiska, tworzyć celowe i całościowe programy i nie ustawać w konsekwentnym ich realizowaniu. W ochronie zdrowia jakość jest definiowana jako stopień, w jakim każda usługa świadczona pacjentowi, dostarczana zgodnie z aktualnym stanem wiedzy, podnosi prawdopodobieństwo uzyskania pożądanego wyniku opieki i redukuje prawdopodobieństwo niepożądanych następstw. Wymiary jakości opieki zdrowotnej wg Donabediana (1966): *techniczny-odnosi się do możliwości osiągnięcia jak najlepszych wyników w opiece zdrowotnej; efektywność, biegłość, znawstwo, zdolność, bezpieczeństwo, troska *interpersonalny- koncentruje się na relacjach pacjenta z osobami świadczącymi opiekę; szacunek dla innych osób, dochowanie tajemnicy zawodowej, dawanie informacji adekwatnych do poziomu wiedzy i wymagań , ustalenie wzajemnych relacji, zainteresowanie daną osobą *organizacyjny- obejmuje elementy środowiska fizycznego pacjenta: bezpieczeństwo, komfort, wyposażenie, ciągłość i wydajność opieki. Efekty jakości opieki: *efektywność- działania ochrony zdrowia są nastawione na osiąganie określonego celu, który jest korzystny dla jednostki *skuteczność i pełne wykorzystanie dostępnych źródeł *równość- równy dla wszystkich dostęp do usług całej populacji *dostępność- dostęp do usług medycznych bez względu na czas i odległość *akceptowanie- oferowane świadczenia są zadawalające i zgodne z oczekiwaniami pacjentów, personelu, społeczności *trafność- oferowane świadczenia są adekwatne do potrzeb. Powyższe elementy uwzględnia się przy tworzeniu standardów. Jakość działania szpitala- to suma jakości świadczeń cząstkowych, pomiaru jakości można dokonywać obiektywnie wg kryteriów, które zostały wcześniej ustalone. Jakość cząstkowa- to ocena jakości różnych dziedzin indywidualnych działań, różnych procesów występujących w szpitalu: *opieka lekarska i pielęgniarska *świadczenia hotelarskie *opinia publiczna *zarządzanie *współpraca *plan realizacji. Opieka lekarska i pielęgniarska: *diagnostyka *terapia *opieka *dokumentacja *analiza czasu trwania poszczególnych działań *kompetencje personelu *rodzaj i zakres zabiegów lekarskich i pielęgniarskich *udział pacjentów w podejmowaniu decyzji Świadczenia hotelarskie: *wyposażenie szpitala *czystość pomieszczeń *wyposażenie pokoi pacjentów *godziny budzenia i wykonywania zabiegów *godziny odwiedzin i miejsce do rozmów *godziny posiłków i sposób ich podawania *możliwość wyboru dań zgodnie z wolą pacjenta Opinia publiczna: *stopień znajomości lekarzy i pielęgniarek przez pacjentów *dobry, bezpośredni kontakt z lekarzem, pielęgniarką *czas oczekiwania na przyjęcie, zabieg, badanie *szczególne osiągnięcia w leczeniu/terapii *specjalistyczne diagnozy *nowoczesne środki i techniki pielęgnacyjne Zarządzanie: *struktura zarządzania szpitalem *kwalifikacje kadry kierowniczej na każdym szczeblu *komunikowanie się w ramach kierownictwach *organizacja szpitala *dostępność informacji *atmosfera w szpitalu *efektywność pracy apteki, pralni, kuchni, innych struktur palcówki Współpraca: *komunikowanie się w ramach kierownictwa/z różnymi grupami zawodowymi/się między grupami zawodowymi Plan realizacji: *koordynacja informacji od przyjęcia pacjenta do wypisu *zarządzanie ruchem pacjentów *organizacja procesu diagnostyki, leczenia, kontroli Formy zapewniania jakości: *wewnętrzne: -zastosowanie wszystkich sposobów i środków –stworzenie warunków do ich stosowania –organizowanie szkoleń –korzystanie z doradców z zewnątrz –wyznaczanie osoby odpowiedzialnej w randze pełnomocnika *zewnętrzne: -podejmowanie oceny jakości funkcjonowania przez instytucje zewnętrzne –porównanie jakości opieki w szpitalach z innymi placówkami. Jakość z punktu widzenia pacjenta: Dla pacjenta obiektywnie i subiektywnie jakość usług medycznych zależy od: *kwalifikacji lekarzy, pielęgniarek, terapeutów, itd. (struktura) *przebiegu procesu diagnostycznego, terapeutycznego (proces) *powrotu do zdrowia lub poprawy zdrowia po opuszczeniu szpitala (rezultat) Koncepcja Donabediana: *struktura *proces *rezultat.

22. Prawa pacjenta. Prawo pacjenta do świadczeń zdrowotnych; Prawo wyboru; Prawo do informacji; Prawo do wyrażenia zgody; Prawo pacjenta do tajemnicy informacji z nim związanych; Prawo do poszanowania intymności i godności pacjenta; Prawo pacjenta do dokumentacji medycznej; Prawo pacjenta do przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie; Prawo do zgłoszenia sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarza; Prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego; Prawo do opieki duszpasterskiej.

24. Prawa dzieci przebywających w szpitalu. Dzieci powinny być przyjmowane do szpitala tylko wtedy, kiedy leczenie nie może być prowadzone w domu, pod opieką poradni lub na oddziale dziennym: - Powinny mieć prawo do tego, aby cały czas przebywali razem z nimi w szpitalu rodzice lub opiekunowie. Nie powinno być żadnych ograniczeń dla osób odwiedzających - bez względu na wiek dziecka. Rodzicom należy stwarzać warunki pobytu w szpitalu razem z dzieckiem, należy ich zachęcać i pomagać im w pozostawaniu przy dziecku. Pobyt rodziców nie powinien narażać ich na dodatkowe koszty lub utratę zarobków. Aby mogli oni uczestniczyć w opiece nad dzieckiem, powinni być na bieżąco informowani o sposobie postępowania i zachęcani do aktywnej współpracy.  Dzieci i rodzice powinni mieć prawo do uzyskiwania informacji, a w przypadku dzieci, w sposób odpowiedni do ich wieku i możliwości pojmowania. Należy starać się o łagodzenie i unikanie zbędnych stresów fizycznych i emocjonalnych u dziecka w związku z jego pobytem w szpitalu. Dzieci i ich rodzice mają prawo współuczestniczyć we wszystkich decyzjach dotyczących leczenia. Każde dziecko powinno być chronione przed zbędnymi zabiegami diagnostycznymi i leczniczymi.  Dzieci powinny przebywać razem z innymi dziećmi w podobnym wieku. Nie należy umieszczać dzieci razem z dorosłymi.  Dzieci powinny mieć możliwość zabawy, odpoczynku i nauki odpowiedniej do ich wieku i samopoczucia. Ich otoczenie powinno być tak zaprojektowane, urządzone i wyposażone, aby zaspokajało dziecięce potrzeby. Przygotowanie i umiejętności personelu muszą zapewniać zaspokajanie potrzeb fizycznych i psychicznych dzieci. Zespół opiekujący się dzieckiem w szpitalu powinien zapewnić mu ciągłość leczenia. Dzieci powinny być traktowane z taktem i wyrozumiałością. Ich prawo do intymności powinno być zawsze szanowane.

25.Zakres usług pomocy społecznej Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. 2. Pomoc społeczną organizują organy administracji rządowej i samorządowej, współpracując w tym zakresie, na zasadzie partnerstwa, z organizacjami społecznymi i pozarządowymi, Kościołem Katolickim, innymi kościołami, związkami wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi i prawnymi.  1. Pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. 2. Zadaniem pomocy społecznej jest zapobieganie sytuacjom, o których mowa w art. 2 ust. 1, przez podejmowanie działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem. 3. Rodzaj, forma i rozmiar świadczenia powinny być odpowiednie do okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy. 4. Potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy powinny zostać uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom i mieszczą się w możliwościach pomocy społecznej. Prawo do świadczeń z pomocy społecznej, jeżeli umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej, przysługuje:  1)   osobom posiadającym obywatelstwo polskie mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;   2)   cudzoziemcom mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej posiadającym zezwolenie na osiedlenie się, zgodę na pobyt tolerowany lub status uchodźcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej; )   obywatelom państw członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego, przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, którzy uzyskali zezwolenie na pobyt.

26. Udział pielęgniarki w ocenie stanu zdrowia pacjenta: ocenianie w pielęgnowaniu (zwerbalizowane i udokumentowane), ocena stanu zaspokojenia potrzeb biopsychspołecznych, ocena radzenia sobie z problemami opiekuńczymi oraz funkcjonowania w sferze biopsychospołecznej i duchowej. Ostatnie kilkanaście lat w medycynie, pielęgniarstwie i naukach społecznych przyniosło znaczny rozwój badań nad jakością życia uwarunkowaną stanem zdrowia. Zainteresowanie to wynika z przyjęcia modelu medycyny holistycznej, który w przeciwieństwie do medycyny biotechnicznej zakłada kompleksowe podejście do człowieka chorego.   Uznanie dokonanej przez pacjenta oceny własnego zdrowia za ważny element w procesie leczenia i pielęgnowania pozwala na aktywne włączenie chorego w realizację tych procesów; ocena powinna być sporządzona za pomocą standaryzowanych narzędzi badawczych. Wynikają z tego korzyści zarówno dla pacjenta, jak i dla zespołu leczącego. Współczesna medycyna maksymalizuje wysiłki na rzecz przedłużenia choremu życia, ale również stara się zbliżyć jakość jego życia do stanu sprzed choroby. Wskazówki do planowania opieki Badania nad jakością życia pojawiły się już w latach 70., ale nie ma dotąd uniwersalnej definicji tego pojęcia. Jakość życia uwarunkowaną stanem zdrowia (Health Related Quality of Life, HRQL) może określić tylko sam człowiek chory, porównując swój stan obecny ze stanem, który pragnąłby uzyskać. Aby ocena jakości życia była pełna, potrzebna jest zarówno analiz obiektywnej oceny stanu zdrowia, jak również oceny subiektywnej, na którą składają się komponenty fizyczne, psychiczne, społeczne i międzyludzkie. Subiektywna ocena stanu zdrowia chorych stanowi istotny czynnik poznawczy i praktyczny, który może się przyczynić do podniesienia jakości opieki sprawowanej nad pacjentem. Wyniki takich badań pozwalają wytyczyć obszary i sfery życia wynikające ze stanu zdrowia, sprawiające najwięcej problemów. Będą mogły służyć jako wskazówki do planowania profesjonalnej opieki pielęgniarskiej nad chorymi w poszczególnych grupach. Celem podjętych przez nas badań była weryfikacja hipotez o wpływie czynników socjomedycznych na subiektywną ocenę stanu zdrowia pacjentów leczonych z powodu chorób przewlekłych. Czynniki wpływające na stan zdrowia: Na stan zdrowia ma wpływ wiele niezależnych czynników, które oddziałują również na siebie nawzajem. Do podstawowych należą: - uwarunkowania genetyczne (związane zarówno z rozwojem osobniczym w trakcie życia płodowego, jak i z dziedziczeniem cech czy skłonności z pokolenia na pokolenie; w tym drugim przypadku stanowią najczęściej określoną predyspozycję, która ujawnia się dopiero wówczas, gdy zaistnieją dogodne okoliczności) - środowisko życia i pracy (jest to szeroka kategorią, w skład której wchodzą takie aspekty, jak m.in.: ekologia, gospodarka, polityka, finanse, klimat psychologiczny; ogólnie mówiąc, jest to otoczenie, w którym człowiek żyje; największe znaczenie ma otoczenie najbliższe, czyli obok warunków mieszkaniowych i warunków pracy, przede wszystkim ludzie – rodzina, znajomi i współpracownicy; relacje z nimi w znaczący sposób wpływają na zdrowie i samopoczucie) - zachowanie (jest to kategoria, która w największy stopniu zależy od decyzji człowieka; dotyczy zachowań wyznaczających tzw. styl życia, czyli m.in.: odżywiania się, aktywności fizycznej, dbania o zdrowie, spędzania czasu wolnego, radzenia sobie ze stresem) Początkowo nie dostrzegano ogromnego postępu w badaniach psychofizjologicznych. Dopiero w latach trzydziestych przedstawiciele psychosomatyki dostrzegli rolę badań dotyczących mechanizmów tłumienia i wyparcia. Sztandarowym badaniem z tego pola jest eksperyment Deutscha, dotyczący zmian w fizjologicznym funkcjonowaniu organizmu na nieświadomy problem(powstały w wyniku sugestii hipnotycznej) i braku takiej reakcji po uświadomieniu sobie problemu. Współcześnie medycyna psychosomatyczna postrzegana jest przez pryzmat poglądów Groena "Medycyna psychosomatyczna bazuje na holistycznym ujmowaniu człowieka zarówno w zdrowiu jak i chorobie" jak i Lipowskiego który stawia następujące postulaty: • człowiek jest organizmem biopsychospołecznym, odbierającym przechowującym i przetwarzającym, tworzącym i przekazującym informacje, informacje te wywołują emocje, • zdrowie i choroba to stany współdeterminowane przez czynniki biopsychospołeczne, • w badaniu, leczeniu i zapobieganiu należy brać pod uwagę wszystkie z tych trzech klas czynników, • etiologia wieloczynnikowa, • optymalna opieka to uwzględnienie powyższych postulatów.

27. Źródła danych o podmiocie opieki (podstawowe i uzupełniające), metody pozyskiwania danych o podmiocie opieki ( obserwacja, wywiad, pomiar w pielęgnowaniu, analiza treści dokumentów). OBSERWACJA- pozyskiwanie danych przez obserwowanie tego co obserwowany robi, jak się zachowuje, jak reaguje w określonej sytuacji WYWIAD- rozmowa z podmiotem opieki mająca doprowadzić do zgromadzenia wiarygodnych danych o pacjencie POMIAR- podejmowanie działań w celu dostarczenia danych (masa ciała, pomiar ciśnienia, temp. ciała) ANALIZA TREŚCI DOKUMENTÓW- dotyczy dokumentów z jakimi podmiot opieki wchodzi w system ochrony zdrowia; mogą one stanowić źródło istotnych danych na potrzeby pielęgnowania

28. Udział pielęgniarki w ocenie podstawowych czynności życiowych pacjenta: oddychania, krążenia, termoregulacji, stanu świadomości. Stosowane metody i techniki w ocenie. Oddychanie Ocenie podlega częstość i jakość oddychania. Dorośli oddychają z częstością 10-20 oddechów na minutę. Alarmujące są częstości powyżej i poniżej tych granic. Pacjent przytom­ny może powiedzieć, czy trudno mu się oddycha, czy występuje duszność. Jeśli pacjent jest nieprzytomny, oddychanie ocenia się wzrokiem, słuchem i czuciem (nachylając się nad twarzą poszkodowanego, słucha się szmeru powietrza wydostającego się z ust, wyczuwa się ruch tego powietrza na policzku oraz obserwuje ruchy klatki piersiowej i nadbrzusza). Najczęściej pacjenci oddychający zbyt szybko wymagają podawania tlenu, a oddychający zbyt wolno potrzebują sztucznej wentylacji, np. workiem samorozprężalnym Ambu. Postępowanie w wypadku dzieci jest podobne, należy jednak pamiętać, że normalnie oddychają one znacznie szybciej. Krążenie W tym celu trzeba sprawdzić obecność i jakość tętna, oszacować wielkość krwawienia i ocenić perfuzję tkanek. Objawy nagłego zatrzymania krążenia występują w następującym porządku czasowym : natychmiast : brak tętna na tętnicy szyjnej ; po 10-20 sekundach : utrata przytomności ; po 15-30 sekundach : zatrzymanie oddechu lub "chwytanie powietrza" ; po 60-90 sekundach : szerokie źrenice, bez reakcji na światło (tzw. "sztywne") Bladość lub sinica skóry oraz szerokie źrenice nie stanowią jednak pewnych objawów zatrzymania krążenia, gdyż mogą towarzyszyć innym stanom chorobowym. Badanie tętna : tętno może być badane w trzech miejscach : na tętnicy szyjnej ; na tętnicy udowej ; na tętnicy promieniowej. Gdy u nieprzytomnego pacjenta nie ma bezpośredniego podejrzenia zatrzymania krążenia, można najpierw kontrolować tętno na tętnicy promieniowej. Przy niewyczuwalnym tętnie promieniowym, należy badać tętnicę szyjną. Brak tętna na tętnicy szyjnej rozstrzyga o zatrzymaniu krążenia. Kontrola czynności życiowych pacjenta musi przebiegać możliwie szybko. Dlatego doświadczony ratownik sprawdza wszystkie kliniczne objawy życia jednocześnie : wezwanie pacjenta ; obserwacja ruchów klatki piersiowej i zabarwienia skóry ; badanie tętna na tętnicy szyjnej. Dzięki temu można w ciągu kilku sekund rozpoznać utratę przytomności, zatrzymanie krążenia i oddychania. Termoregulacja wczesne objawy: ogólne osłabienie i zmęczenie, ból i zawroty głowy, omdlenie, przekrwienie twarzy, wysoka temperatura ciała przekraczająca 39 st. C, gorąca, sucha, zaczerwieniona skóra (pocenie się występuje w 50 proc. przypadków udaru cieplnego związanego z wysiłkiem fizycznym), możliwe oparzenia skóry I lub II stopnia, zaburzenia ze strony układu sercowo-naczyniowego: zaburzenia rytmu, spadek ciśnienia tętniczego krwi, zaburzenia oddechowe, w tym zespół ostrej niewydolności oddechowej zaburzenia ze strony centralnego systemu nerwowego, w tym: drgawki, zaburzenia psychiczne, możliwe zaburzenia świadomości i obrzęk mózgu, niewydolność wątroby i nerek. Podstawą udzielania pierwszej pomocy jest chłodzenie pacjenta oraz terapia podtrzymująca podstawowe czynności życiowe, do czasu przybycia pogotowia ratunkowego. Celem leczenia jest obniżenie temperatury do około 39 st. C. Pacjent z ciężkimi objawami udaru cieplnego powinien być leczony w warunkach intensywnej terapii. Arbitralnie udar cieplny dzieli się na dwa podstawowe stany kliniczne: klasyczny, który może się rozwijać w ciągu kilku godzin, a nawet dni, oraz udar powysiłkowy, u młodszych chorych, z gwałtownym początkiem. Postępowanie w przypadku udaru powinno być następujące: należy umieścić poszkodowanego w pozycji półsiedzącej w zacienionym miejscu z dostępem świeżego powietrza, stosować zimne, wilgotne okłady na głowę, kark oraz miejsca przebiegu dużych, leżących powierzchownie naczyń (pachy, pachwiny, szyja), sprawdzać temperaturę ciała co 5-10 min. (schładzanie należy przerwać, gdy temperatura osiągnie 38.3 st. C, bo może to spowodować hipotermię), podawać chłodne napoje, niegazowaną wodę, soki owocowe u osób nieprzytomnych zastosować pozycję boczną ustaloną i wezwać pogotowie, w przypadku braku oddechu stosować sztuczne oddychanie, aż do przybycia lekarza, nie wolno podawać żadnych napojów alkoholowych, nie wolno podawać środków przeciwgorączkowych, ani innych leków (mogą pogłębi uszkodzenie wątroby). Stan świadomości: Ocenę stanu świadomości rozpoczyna się od nawiązania kontaktu słownego. Należy się przedstawić i zapytać o dolegliwości. W odpowiedzi pacjent może pozostawać w pełnym kontakcie; być splątany, ale reagować na bodźce słowne; nie reagować na bodźce słowne, lecz reagować na ból; nie wykazywać żadnych reakcji. Do dokładniejszej oceny stanu świadomości służy skala Glasgow. Pacjent przytomny nawiązuje kontakt bez wezwania, pamięta swoje dane osobowe. Może być także zdezorientowany i nie pamiętać, dlaczego znalazł się na miejscu zdarzenia. Przy ocenie stanu dzieci należy pamiętać, że stres i ból mogą wywołać regresję zachowania, np. trzyletnie dziecko, które normalnie umie powiedzieć, jak się nazywa, po urazie może nie być do tego zdolne. Niektórzy pacjenci z kolei wyglądają, jakby spali, a dopiero na wezwanie (czasami bardzo głośne) otwierają oczy i odpowiadają na pytania. Poszkodowani nie reagujący na głos mogą czasami odpowiadać na bodźce bólowe. Najprostszym sposobem wyzwolenia reakcji bólowej jest silny ucisk własnym paznokciem na płytkę paznokciową ofiary lub uszczypnięcie mięśnia czworobocznego na karku. W odpowiedzi na ból pacjent może się wybudzić i odpowiadać na pytania, wydawać jęki, próbować usunąć źródło bólu lub odsunąć się od niego. Bywa jednak, że pacjent w ogóle nie reaguje na ból. Sposób reakcji pacjenta należy zawsze zapamiętać, aby mieć możliwość porównania z reakcją obserwowaną przy kolejnym badaniu i na tej podstawie ocenić dynamikę zmian (pogorszenie, poprawa lub stan bez zmian).

30. podawanie leków przez błony śluzowe. Przez błony śluzowe podaje się leki: Do worka spojówkowego postaci kropli, maści i płukań. Do nosa w postaci kropli, maści i płukań. Do pochwy w postaci globulek, płukań oraz tabletek, kremów i galaretek Oko Leki przed podaniem do oka powinny mieć temp. pokojową. Pacjent powinien być w wygodnej dla niego pozycji, leżącej lub siedzącej z odchyloną głową. Po założeniu maści pacjent powinien przymknąć powieki na kilka min. Przy podawaniu kropli nie można dotykać kroplomierzem rzęs, gałki ocznej itd., nie należy trzymać go prostopadle do oka lecz stycznie w odległości 1cm.Przy płukaniu należy rozchylić powieki palcami, polewać oko zleconym płynem o temp. ok. 35°C za pomocą gruszki gumowej lub strzykawki. Nos Przed zabiegiem należy oczyścić nos i ułożyć pacjenta tak jak przy oku. Kropli nie należy wciągać. Pochwa Przed wprowadzeniem leku pacjentka powinna oddać mocz, a po wprowadzeniu go pozostać w pozycji leżącej. Płukanie pochwy może być wykonane w pozycji: siedzącej na muszli klozetowej, w łóżku na basenie, na stole ginekologicznym. Do płukania używa się kanki pochwowej oraz ok. 1 litra zleconego płynu antyseptycznego o temp. ok. 42°C. zasady wykonywania zastrzyków. Ogólne zasady: przestrzeganie aseptyki i antyseptyki, dobranie odpowiedniej igły do rodzaju iniekcji oraz stanu pacjenta(czy jest gruby czy chudy), odpowiedniej strzykawki. Wybranie odpowiedniego miejsca wkłucia. Odpowiednie ułożenie pacjenta i przygotowanie go psychicznie(poinformowanie o przebiegu zabiegu). Usuwanie odpadów do odpowiednich pojemników. podawanie leków przez skórę. Podawanie leków przez skórę obejmuje stosowanie: zasypek, mazideł, maści, kremów, roztworów, płynnego pudru, kąpieli leczniczych, zabiegów przeciwzapalnych-zimno suche, zimno wilgotne, ciepło suche ciepło wilgotne, stosowanie środków chemicznych, stawianie baniek. Przed każdym zabiegiem należy oczyścić i osuszyć ognisko chorobowe Zasypki: osłaniają i osuszają skórę, wchłaniają pot i łój. Stosuje się w stanach zapalnych bez wysięku. Po zasypaniu nie bandażuje miejsca chorobowego. Mazidła: przed użyciem wstrząsnąć by powstała emulsja. Są stosowane w celu złagodzenia stanu zapalnego oraz w zmywaniu i oczyszczaniu niektórych zmian chorobowych przed opatrunkiem. Maści, kremy i pasty stosuje się przez namaszczanie(równomierne rozsmarowanie maści lub kremu na ogniska chorobowe zgodnie z kierunkiem wzrostu włosów; nakłada się gazę i bandażuje), wcieranie(wciera się ruchami półkolistymi uciskając nie za mocno skóry; po wtarciu można zasypać pudrem i zabandażować), płatowy opatrunek maściowy(nałożenie na ognisko chorobowe kilku warstw gazy z nałożoną maścią i umocnienie bandażem), opatrunek szczelny(ognisko chorobowe smaruje się maścią na grubość około 0,5mm i pokrywa cienką folią, następnie gazą i mocuje bandażem). Roztwory mają zastosowanie w postaci: okładów, przymoczek, wcierek, smarowań. Płynny puder działa osłaniająco, chłodząco, osuszająco. Nie stosuje się go w miejscach owłosionych. Po rozsmarowaniu papka powinna wysychać 4 do 6 min. Kąpiele lecznicze ogólne wykonywane w wannie wypełnionej do połowy wodą o temp 35,6 do 37,8°C wymieszaną z lekiem. podawanie leków przez układ pokarmowy. Przez usta podaje się leki w postaci: tabletek, drażetek, kapsułek, pigułek, kropli, roztworów, zawiesin, proszków, opłatków, granulek, syropów. Przez odbytnicę podaje się leki w postaci: czopków, wlewek leczniczych, wlewów kroplowych. Leki podawane tą drogą działają szybciej i silniej niż doustne. Czopki do odbytnicy zakłada pielęgniarka lub pacjent. Należy poinformować pacjenta aby przez pewien czas wstrzymał się od wypróżnienia. Wlewka lecznicza: zlecony przez lekarza lek należy rozpuścić w 50 do 150 ml o temp. 38°C i podać za pomocą strzykawki Janety powoli przez cienką, gumową kankę do odbytnicy. Wlew kroplowy: czas jego trwania nie może przekraczać 2 godzin, a szybkość wlewu wynosi 30-60 kropli/minutę. Po zabiegu pacjent musi leżeć spokojnie i nie może wyzwalać parcia. Na zmniejszenie wchłaniania leków wpływ mają: spożycie leków w trakcie posiłku bogato węglowodanowego, picie kawy lub herbaty tuż przed lub po zażyciu preparatów żelaza, popijanie sokami cytrusowymi antybiotyków, spożywanie olestry przy witaminach. Spożywanie skrobi kukurydzianej i oleju kokosowego przy lekach przeciwpadaczkowych. podawanie leków przez układ oddechowy. Przez układ oddechowy podaje się leki przez wziewanie czyli inhalację, podawane leki mogą być pod postacią: Gazu np. tlenu stosowane w duszności, w chorobach serca, krwi, stanach zapalnych płuc, zatruciach, po zabiegach operacyjnych, w ostrych stanach zagrożenia życia. Tlen można podawać: bezpośrednio z butli przez cewnik do nosa 2 do 4 litrów/minutę; bezpośrednio z butli przez kaniulę nosową tzw. Wąsy nosowe 4 do 5 litrów/minutę; bezpośrednio z butli przez maskę prostą 5 do 6 litrów/minutę; z butli przez maskę z workiem z częściowym oddechem zwrotnym 6 do 8 litrów/minutę(bez oddechu zwrotnego 10 do 15 litrów/minutę); przez układ Reesa do 25 litrów/minutę; poda namiotem tlenowym 10 do 12 litrów/minutę; z centralnej tlenowni przez sieć przewodów do pokojów pacjentów.Pamiętaj: chronić pacjenta przed niebezpieczeństwem związanym z podawaniem tlenu, w czasie podawania tlenu nie używaj otwartego ognia, nie pracuj w odzieży wełnianej, nie dotykaj butli tłustymi rękami, ustaw butlę w odległości co najmniej 1m. Od grzejników, chronić oczy pacjenta, stosować przerwy po 15 do 30 minpodawania tlenu, tlen powinien być nawilżany i ogrzewany, tlen powinien być podawany w stężeniu 28-33% w mieszaninie z powietrzem, nie należy używać butli jeśli ciśnienie wynosi 0,5 atm., używając cewnika do podawania tlenu wprowadza się go do nosa na głębokość od koniuszka nosa do płatka usznego (10-12cm). Gazu np. podtlenku azotu i tlenu stosowanego do wywołania znieczulenia ogólnego Pary wodnej z lekiem przy stanach zapalnych gardła, zatok przynosowych, krtani, tchawicy, oskrzeli, pęcherzyków płucnych. Aerozolu, będącego zawiesiną cząstek w powietrzu, który jest wytwarzany przez wdech chorego z dozowników proszkowych. Leku rozpuszczonego lub zawieszonego w sprężonym gazie nośnikowym np. freonie. Inhalacje Cel stosowania: nawilżenie błony śluzowej, rozszerzenie oskrzeli, zmniejszenia stanu zapalnego(gardła krtani tchawicy oskrzeli, pęcherzyków płucnych), upłynnienie wydzieliny z dróg oddechowych. Niebezpieczeństwa stosowania inhalacji: zakażenie układu oddechowego przez drobnoustroje znajdujące się w sprzęcie, obkurczenie oskrzeli, wysuszenie, przegrzanie błony śluzowej .Inhalacje wykonuje się za pomocą: inhalatorów pod ciśnieniem(ciśnieniowego skalowanego inhalatora dawkującego z lub bez spejsera, inhalatorów pobudzanych wdechem), inhalatorów proszkowych(inh. rezerwuarowe, kapsułkowe, zawierające wiele dawek np. Dysk), inhalatorów elektrycznych. Pamiętaj: w czasie inh. wdech powinien być wykonywany ustami, części jednorazowe powinny być wyrzucane po użyciu, nie stosować inhalacji bezpośrednio przed lub po posiłkiem, 30 min. po zabiegu nie należy palić tytoniu, należy zabezpieczyć odzież i włosy chorego.

32. Działania pielęgniarki zapewniające bezpieczeństwo pacjentów w szpitalu (dziecku, osobie starszej, pacjentowi nieprzytomnemu). Aseptyka i antyseptyka. Zapobiegnie zakażeniom w pielęgnacji pacjenta z chorobą zakaźną. Aseptyka - postępowanie mające na celu dążenie do jałowości bakteriologicznej pomieszczeń, narzędzi, materiałów opatrunkowych i innych przedmiotów w celu niedopuszczenia drobnoustrojów do określonego środowiska, np. otwartej rany operacyjnej.Aseptyczność jest to stan, w którym pomieszczenia, środki opatrunkowe, leki, narzędzia chirurgiczne i ręce operatora są wolne od żywych drobnoustrojów chorobotwórczych. Zapewnia to dokładne mycie i dezynfekowanie dłoni oraz stosowanie przez zespół operacyjny wyjałowionych masek, fartuchów, rękawiczek, narzędzi oraz odpowiednie przygotowanie sali operacyjnej (mycie, sterylizowanie sal poprzez naświetlanie promieniami ultrafioletowymi, powietrze jest przepuszczane przez filtr zanim trafi do sali operacyjnej) i pola operacyjnego. Oznacza to także działania, zabezpieczające przed zakażeniem.Aseptyka ma też zastosowanie poza salą operacyjną min. w badaniach laboratoryjnych i bakteriologicznych, w produkcji leków, żywności itp.W przemyśle spożywczym oznacza proces produkcyjny, który dzięki zastosowaniu specjalnej technologii pozwala na wytwarzanie i pakowanie produktów bez użycia środków konserwujących. Antyseptyka – postępowanie odkażające, mające na celu niszczenie drobnoustrojów na skórze, błonach śluzowych, w zakażonych ranach.W przeciwieństwie do dezynfekcji, antyseptyka nie dotyczy odkażania przedmiotów.Do tego celu stosowane są preparaty zawierające dichlorofenol, heksachlorofenol, diglukonian chloroheksydyny, a także heksylorezorcynol, alkohol etylowy, alkohol izopropylowy, jodofory, gencjana, jodyna oraz preparaty złożone: Dishand (Chirurgina), Octenisept. Ograniczone zastosowanie w antyseptyce znajdują chloraminy, barwniki akrydynowe, barwniki trifenylometanowe, związki srebra (azotan srebra) z żelatyną lub albuminą, nadmanganian potasu.

33. Zapobieganie powikłaniom w procesie pielęgnowania i rehabilitacji: Pielęgniarka zapewnia pacjentowi bezpieczeństwo psychiczne, udzielając wyjaśnień i informując go o rodzajach działań, ich celu i sposobach wykonania. Wyjaśnienie pacjentowi wątpliwości sprzyja pozyskiwaniu zaufania i współpracy. W przypadku leczenia i usprawniania narządu ruchu, stosowania sprzętu pomocniczego, np. szyn, podstawek, układania pacjenta w różnych pozycjach, pielęgniarka powinna przestrzegać obowiązujących zasad, co zapobiega możliwości wystąpienia powikłań. Podstawowe zasady pielęgnowania: ▪ unikanie uszkodzeń wtórnych (odleżyn, przykurczów, zaburzeń napięcia mięśniowego), ▪ stosowanie ćwiczeń biernych, czynnych i gimnastyki ogólnie usprawniającej, ▪ u pacjenta w opatrunkach gipsowych, z założonym wyciągiem ciągła obserwacja kończyny pod kątem wystąpienia: bólu, niedowładu, zaburzeń czucia i ruchu, odleżyn, przykurczy, zaburzeń ukrwienia, ▪ zapewnienia bezpieczeństwa pacjentowi (przed urazem, upadkiem) podczas uruchamiania pacjenta i podczas ćwiczeń gimnastycznych, ▪ łączenie zajęć usprawniających z codziennymi zajęciami, takimi jak: mycie, czesanie, ścielenie łóżka. Pielęgniarka przestrzegając zasad obowiązujących podczas wykonywania zabiegów higienicznych, zapewnia sobie i pacjentowi bezpieczeństwo. Np.( higieniczne mycie rąk, unikanie stykania się bielizny czystej z brudną, pracować w rękawiczkach, w trakcie wykonywania zabiegów obserwować pacjenta itd.)

36. Pielęgnowanie pacjentów z zaburzeniami termoregulacji: Podwyższenie temperatury ciała jest reakcją obronną organizmu, hamująca rozwój drobnoustrojów, jest więc zjawiskiem korzystnym. Może towarzyszyć wysiłkom fizycznym, stanom emocjonalnym oraz jest objawem wielu chorób. Gromadzenie informacji o pacjencie z podwyższoną temperaturą ciała: *określenie stanu fizycznego: 1. Obserwacja pacjenta – objawy obiektywne: w okresie narastania gorączki możemy zaobserwować: - skórę bladą, suchą –dreszcze spowodowane skurczami mięśni poprzecznie prążkowanych i przyspieszeniem przemiany materii -gęsią skórkę –wydzielanie moczu o małej gęstości względnej. W okresie szczytowym gorączki możemy zaobserwować: -skórę zaczerwienioną, pokrytą potem –tętno i oddech przyspieszone, niewielkie podwyższenie ciśnienia krwi –ograniczenie świadomości, itp. 2. Wywiad z pacjentem – objawy subiektywne *określanie stanu psychicznego: W celu określenia stanu psychicznego metodą obserwacji i wywiadu należy zgromadzić informacje dotyczące: -podstawowych możliwości umysłowych pacjenta –orientacji pacjenta w stanie własnego zdrowia (np. gorączka jako główny objaw chorobowy czy też jeden z wielu) i jego związku z pobytem w tym konkretnym szpitalu –stosunku pacjenta do sytuacji życiowej przed hospitalizacją –znaczenia dla pacjenta zmian i zaburzeń, które wystąpiły w funkcjonowaniu jego organizmu, np. np. dlaczego występują dreszcze –sposób reagowania pacjenta w określonej sytuacji, w której się znajduje *określenie stanu społecznego: W celu określenia stanu społecznego przez wywiad, obserwację i dane z dokumentacji należy zgromadzić informacje dotyczące: -wieku pacjenta –sytuacji rodzinnej –warunków materialnych –sytuacji mieszkaniowej –charakteru i warunków wykonywanej pracy zawodowej –nałogów –sposobu odżywiania się –sposobu ubierania się –sposobu spędzania wolnego czasu –unikania sytuacji sprzyjających zakażeniom 2. Wykonywanie pomiarów: Przed pomiarem temperatury należy poinformować pacjenta o:przebiegu i czasie trwania pomiaru, ułożeniu w pozycji wygodnej, osuszenie dołu pachowego, zachowaniu spokoju, konieczności przyciśnięcia ramienia do klatki piersiowej, nieprzyjmowaniu zbyt ciepłych lub zimnych płynów przed pomiarem w ustach, przytrzymaniu termometru w ustach wargami, a nie zębami, niewkładaniu gwałtownym ruchem termometru do ucha 3. Analiza dokumentacji: indywidualnej dokumentacji pacjenta prowadzonej przez pielęgniarki, karty gorączkowej, indywidualnej karty zleceń, wyników badania ogólnego, wyników badań dodatkowych, karty obserwacyjnej, karty pacjenta operowanego 4. Formułowanie diagnozy: określony stan pacjenta gorączkującego z jego cechami negatywnymi stanowi podstawę do sformułowania problemów pielęgnacyjnych, celu i planu opieki z uzasadnieniem.

37. pielęgnowanie pacjentów ze zmianami na skórze. 1. skóra bez wykwitów patologicznych i/lub jej wytwory zanieczyszczone z nieprzyjemnym zapachem. Cel – skóra i / lub jej wytwory czyste bez nieprzyjemnego zapachu. Postępowanie – ustalenie przyczyny braku czystości. W sytuacji braku samodzielności pomoc w wykonaniu toalety. W przypadku braku nawyków higienicznych pogadanka na temat zasad higieny oraz motywacja do działania. Mycie skóry 2 razy dziennie lub częściej. Używanie wody miękkiej, mydeł natłuszczających. W przypadku nadmiernej wrażliwości ograniczanie kąpieli 3-4 razy w tyg, dodawanie kilku kropli oliwy pod koniec kąpieli. W przypadku skóry bardzo suchej i wrażliwej dodawanie do wody emolientów. Osuszenie. Zmiana bielizny. Mycie włosów. Obcinanie paznokci. Usuwanie zarostu na twarzy. 2. Świąd skóry w przebiegu pierwotnych lub wtórnych zmian skórnych i / lub powikłania związane ze świądem. Postępowanie – przestrzeganie zaleceń wynikających z leczenia przyczyny zmian chorobowych powodujących świąd. Redukcja suchości, mycie letnią wodą bez mydła. Osuszanie stosowanie preparatów o właściwościach emilientów np. Ceralan. Stosowanie kąpieli leczniczych na zmiany uogólnione. W stosowaniu miejscowym balsamy zawierające mentol, fenol, kamforę. Stosowanie zimnych okładów. Edukacja – unikanie drapania, metod zastępujących drapanie np. delikatny ucisk. Dbanie o czystość paznokci. Mikroklimat. Uczenie umiejętności odwracania uwagi od swędzenia. Pomoc w rozpoznaniu i eliminowaniu alergenów. Unikanie spożycia alk i ostrych potraw. Leki przeciwhistaminowe, przeciwdepresyjne. Światłolecznictwo. Uczenie sposobów zapobiegania chorób będących przyczyną świądu. 3. zmiany liszajowate – na skutek zakażenia paciorkowcem i/lub gronkowcem Cel – brak zmian ropnych i zniesienie dolegliwości Postępowanie – utrzymanie skóry w czystości, mydło szare, kąpiel pod prysznicem, środki antyseptyczne. Kąpiele o działąniu odkażającym/ściągającym z dodatkiem nadmanganianu potasu, wody utlenionej, rumianku z wywarem z kory dębu. Odkażanie skóry ze zmianami patologicznymi – po wcześniejszym usunięciu strupów i wydzieliny zakaźnej przestrzegając zasad aseptyki i antyseptyki. Okłądy z roztworu rywanolu, kwasu borowego. W okresach pomiędzy okładami stosowanie aerozoli/maści z antybiotykiem. Pędzlowanie wykwitów. Przy wyst wykwitów na skórze o włosionej usunięcie owłosienia. Stosowanie osobnych ręczników i przedmiotów do higieny osobistej. Edukacja w zakresie opatrunków, uczenie higienicznego mycia rąk. 4. czyrak/czyraki powst w skutek zakażenia gronkowcem mieszków włosowych oraz towarzyszące dolegliwości. Postępowanie – ustalenie czynników – brak higieny, choroby skóry wywołujące swędzenie, choroby współistniejące cukrzyca, chor nerek. W początkowym okresie rozwoju zmian zastosowanie określonych środków i ciepła może przerwać rozwój czyraka np. pędzlowanie nalewką jodową, smarowanie szarą maścią, kompresy rozgrzewające. Odkażanie skóry. Stosowanie opatrunków. Przy dużych czyrakach konieczność operacji chirurgicznej. 5. zmiany skórne o charakterze wyprzenia w zgięciach stawowych i fałdach – tarcie, wilgotność Podobnie + wietrzenie zmian skórnych w świetle słonecznym.

38. Pielęgnowanie pacjentów z odleżynami Odleżyna stopnia 1 – blednące zaczerwienie na skórze znikające po usunięciu ucisku. Postępowanie – ocena przy pomocy jednej ze skal, określenie czynników ryzyka, założenie karty obserwacyjnej pacjenta z odleżynami, zastosowanie materaca, mobilizowanie do częstszej zmiany pozycji, utrzymacie czystości ciała, w szczególności krocza i pośladków. U osob znietrzmaniem stolca i moczu usuwanie zanieczyszczeń produktami np. piankami, stosowanie kremów ochronnych, stosowanie wkładek, pielucho majtek, oklepywanie i masowanie w okolicy iejsc zaczerwienionych. Wietrzenie okolic skóry z tendencją do zaczerwień znikających po ucisku, nagrzewanie. Zastosowanie środków tradycyjnych na skórę DSudocrem, Linomag, maść z nagietka.Zastosowanie nowoczesnych środków: błony półprzepuszczalne, hydrokoloidy. Ocena stanu odżywanienia i nawodnienia pacjenta, stosowanie diety bogato białkowej, edukacja pacjenta i rodziny. Odlezyna stopnia 2 – nieblednące, zaczerwienione pęcherze, zmiany ograniczone dla naskórka Kontynuowanie działań. Ocena i opis nasilenia zmiany. Stosowanie materaca zmiennociśnieniowego dynamicznego, ręczne ustawianie ciśnienia w materacu. Opatrunki hydrożelowe i hydrokoloidowe. Odlezyna 3 i 4 – owrzodzenie odleży nowe obejmujące naskórek, skórę właściwą, podskórną tkankę tłuszczową aż do mięśni. Kontynuowanie działąn. Ocena i opis, rodzaj wydzieliny w ranie, pomiar i ocena funkcji życiowych, pobranie wymazu z odleżyny do badania. Przemywanie zmiany odleży nowej NaCl lub wodą destylowaną, stosowanie miejscowo maści gojących np. Demazin, Polseptol, Delbetex. Stosowanie przymoczek na ranę z 10% NaCl, 8,4% Natrium Bicarbonicum. Pielęgnowanie skóry wokół zmiany odlezynowej- smarowanie np. Linomag. Stosowanie opatrunków na rany w zależności od stanu rany – rany z objawami infekcji ropnej – opatrunki o działaniu przeciwdrobnoustrojowym, pochłaniającym wysięk. Z wysiękiem - pochłaniające wysiek i izolujące bakterie. Rany z martwicą – żel do usuwania martwicy. Odlezyny na etapie ziarnowania – opatrunki utrzymujące wilgotne środowisko. Leczenie rany przy użyciu miejscowego podciśnienia. Antybiotykoterapia o działaniu ogólnym, Opracowanie chirurgiczne rany rodzaje udogodnień stosowanych w profilaktyce odleżyn. A. MATERACE PRZECIWOLDEŻYNOWE: 1)MATERACE STATYCZNE- rozkładają ciężar ciała na dużą powierzchnię i zapobiegają miejscowemu uciskowi. -materace z kulkami styropianu -materace z gąbki poliuretonowej -materace wodne -materace pneumatyczne stałociśnieniowe -materace żelowe 2)MATERACE DYNAMICZNE ZMIENNOCIŚNIENIOWE- pneumatyczna pompa odtłacza powietrze do komór materaca i co pewien czas przetłacza je pomiędzy poszczególnymi komorami. B. Używanie krążków i wałków pokrytych flanelą lub skórą baranią (zawierają lanolinę łagodzącą podrażnienia), które można pod kontrolą podkładać choremu. C. Kliny, ochraniacze na stopy, podpórki na łokcie i pięty, poduszki, nadmuchiwane opaski, opatrunki odciążające od ucisku

39. pielęgnowanie pacjentów z zaburzeniami w funkcjonowaniu pracy serca, układu krążenia i oddechowego. Ukł krążenia spełnia bardzo ważne zadania, utrzymuje stały obieg krwi, dostarcza tkankom tlenu i subst odżywczych, usuwa produkty przemiany materii, warunkuje czynność wydzielniczą nerek i gruczołów. Należy pamiętać, że serce jest jednym z najbardziej wrażliwych na niedotlenie narządów, wymaga to prawidłowego funkc układu oddechowego. Te dwa układy łączą się ze sobą w funkcjach fizjologicznych Definiowanie podstawowych zaburzeń funk ukł krążenia. D przyczyn można zaliczyć: -choroby m sercowego -wady w budowie zastawek serca i dużych naczyń. Postępowanie pielęgniarskie 1. ból wieńcowy cel opieki – natychmiastowe zlikwidowanie bólu i lęku. Postępowanie – podanie leków przeciwbólowych ( ze zleceniem )w warunkach szpitalnych ból wieńcowy zwykle likwidowany jest przy pomocy nitrogliceryny podawanej drogą dożylnego wlewu kroplowego lub pompy infuzyjnej. Podawanie tlenu. Aktywne towarzyszenie choremu i wspieranie go. Kontrolowanie tętna, ciśnienia tętniczego, zabarwienia i wilgotności skóry, stanu świadomości. Po za szpitalem – nitrogliceryna pod język, jednoczesne podanie jednej tabletki aspiryny, jeśli ból nie moja po 10 min podanie drugiej tabletki nitrogliceryny, wygodna, spoczynkowa pozycji ciała, dostarczenie Świerzego powietrza, eliminacja czynnika odpowiedzialnego za wyst bólu, w przypadku braku reakcji należy wezwać karetkę. Profilaktyka bólu – eliminacja czynników zwiększających ryzyko wyst bólu (zaprzestanie picia alkoholu, palenia, nadmiernego wysiłku, nadmiernych emocji, obfitych posiłków). Regularne przyjmowanie zleconych leków rozszerzających naczynia krwionośne. Regularne kontrole w poradni. Leczenie chorób współistniejących np. nadciśnienia tętniczego. Regularny sen i wypoczynek. Utrzymanie należytej masy ciała. Dieta hipolipemiczna. 2. duszność serocwa- postępowanie w stanach niewydolności przebiegających z dusznością jest zawsze wielokierunkowe, Podawane leki mają na celu zwiększenie pracy mięśnia sercowego i poprawę krążenia i odbarczanie narządów i tkanek z zalegającej krwi. Cel opieki – poprawa jakości życia chorych i wspomaganie efektu terapeutycznego podawanych leków. Post pielęgniarskie – ograniczenie aktywności chorego poprzez pomoc lub wyręczanie w czynnościach podstawowych. Układanie chorego w wygodnej pozycji. Podawanie tlenu. Przy nasilonej duszności spoczynkowej towarzyszenie pacjentowi w celu zmniejszania lęku.Kontrola i ocena oddechów, tętna, ciśnienia, prowadzenie bilansu płynów. Przygotowanie chorego i rodziny do oceny występujących duszności, działan przynoszących ulgę. Informacja o dozwolonych formach aktyności, odpoczynku, sposobie odżywania ( mało soli, małe lekko strawne posiłki) 3 Obrzęki – postępowanie – pomoc w aktywności niezbędnej do zmiany pozycji, poruszania się po za łóżkiem, utrzymania higieny, spożywania posiłków, wydalania. Zapwenie warunków korzystnych do odpoczynku, snu. Ochrona obrzękniętych tkanek. Układanie obrzękniętych kończyn powyżej miednicy. Mycie, osuszanie, nawilżanie i natłuszczanie skóry. Pomoc w akceptacji zmienionego wyglądu ciała. U leżących zapobieganie odleżyną. Kontrola spożywanych potraw i wypijanych płynów. Kontrola obrzęków. Podawanie leków moczopędnych na zlecenie lekarza, ocena efektów. 4 Zaburzenia rytmu serca – współpraca z lekarzem, gromadnie info o stanie chorego, udział w likwidowaniu niemiarowości serca, zwiększanie poczucia bezpieczeństwa. Postępowanie – wstępna ocena stanu chorego(tętno, akcja serca, EKG, ciśnienie, zabarwienie i wilgotność skóry, oddech, stan świadomości, towarzyszące dolegliwości. Bieżące stałe monitorowanie stanu chorego. Towarzyszenie choremu. Wkucie dożylne. Dokumentacja. Udział w leczeniu – zależy od stosowanej metody i kompetencji pielęgniarki. W leczeniu farmakologicznym zaburzeń rytmu serca do obowiązków pielęgniarki należy – podawanie choremu leków. Pomiar wskaźników pracy serca. Ocena samopoczucia. Następstwem niektórych zaburzeń rytmu serca są gwałtowne zaburzenia hemodynamiczne krążenia przejawiające się jego zatrzymaniem, utratą przytomności, zatrzymaniem oddechu, w sytuacji tej należy podjąć postępowanie resuscytacyjne. Zaburzenia funkcjonowania układu oddechowego – 1. kaszel – ma na celu usunięcie czynnika drażniącego receptory błony śluzowej. Cel opieki – uzyskanie u chorego jak najlepszej drożności dróg oddechowych oraz poczucia komfortu. Postępowanie – ocena charakteru i nasilenia kaszlu oraz odksztuszanej wydzieliny. Rozpoznanie czynników wywołujących kaszel. Zapewnienie prawidłowego mikroklimatu. W przypadku zbyt dużej lepkości wydzieliny zwiększenie u chorego podaży płynów ( na zlecenie lekarza ). Podawanie choremu ciepłych płynów rano na czczo. Stosowanie inhalacji wodnych, wodnych z dodatkiem olejków lub soli fizj. Uczenie pacjenta ćwiczeń oddechowych. Uczenie zasad higieny podczas kaszlu i odksztuszania. Zapewnienie choremu środków do toalety jamy ustnej. Oklepywanie, sprężynowanie klatki piersiowej. Układanie w pozycjach drenażowych. Współpraca z dietetyczką, posiłki powinny vbyć podawane godzinę po wykonaniu przez chorego toalety drzewa oskrzelowego. W przypadku krwioplucia pomoc w wygodnej pozycji, przekonanie o konieczności zostania w łóżku. W przypadku krwotoku z płuc należy ułożyć chorego w pozycji płaskiej na brzuchu, głową poniżej klatki piersiowej, chory powinien pozostać bez ruchu. Podawanie leków wykrztuśnych przeciwkaszlowych. Edykacja – wyeliminowanie nałogu palenia, negatywnych bodźców psychicznych, nadmiernego wysiłku, sytuacji narażenia na przeziębienia. 2 Duszność – ocena – ocena charakteru i nasilenia duszności, rozpoznanie i eliminacja czynników oraz sytuacji wywołujących duszność. Pomoc choremu w aktywności wyzwalającej lub nasilającej duszność, Pomoc w doborze najkorzystniejszej pozycji ciała.Zapewnienie prawidłowego mikroklimatu. Zapobieganie sytuacjom nadmiernego ruchu powietrza. Pomoc w zapewnieniu drożności dróg oddechowych. Podawanie tlenu. Edukacja w sposobie oddychania. Towarzyszenie w stanach nasilonej duszności. Udział w leczeniu farmakologicznym. Motywowanie do rzucenia nałogu palenia, edukacja w sposobie podawania leków inhalacyjnych.

40. Pielęgnowanie PACJENTÓW Z ZABURZENIAMI PRACY PRZEWODU POKARMOWEGO ZBIERANIE INFORMACJ : Wywiad - warunki bytowe, nawyki żywieniowe, tryb życia, liczba i czas przyjmowania posiłków, używki, związek między spożywanymi pokarmami a występującymi dolegliwościami, przebyte choroby, operacje. Obserwacja - (główne objawy chorobowe) Ból - umiejscowienie , okoliczności towarzyszące jego pojawieniu, czas wystąpienia , rodzaj bólu /słaby, średni, bardzo silny, promieniujący/. Wymioty - wygląd, ilość, związek czasowy z jedzeniem, czy wystąpiły nudności, zapach Przyczyną wymiotów mogą być nie tylko schorzenia przewodu pokarmowego ale również mogą występować w schorzeniach OUN / np. zap. opon mózgowo -rdzeniowych/, w zatruciach zewnątrz pochodnych Zaburzenia połykania - DYSPHAGIA - trudności z przesuwaniem pokarmu z jamy ustnej do przełyku lub wzdłuż przełyku. Krwawienia z przewodu pokarmowego- objawem są : obfite wymioty krwiste, fusowate, czarne stolce lub z domieszką świeżej krwi, bladość powłok skórnych / niedokrwistość /, tętno słabo napięte przyspieszone, spadek ciśnienia, przy perforacji do wewnątrz jamy brzusznej zapalenie otrzewne Biegunki- liczne w ciągu doby półpłynne lub płynne stolce mogące zawierać śluz, świeżą krew, cuchnące./ zakażenia bakteryjne; zaburzenia metaboliczne:nadczynność tarczycy , choroba Addisona ; zatrucia; nerwica; antybiotykoterapia ; schorzenia trzustki; sch. jelit. Zaparcia - stolec raz na kilka dni./ rozleniwienie perylstatyki jelit lub osłabienie mięśniówki jelita grubego/ Wzdęcia - gazy powstałe przy procesach fermentacyjnych, gnilnych w jelitach. Łaknienie i pragnienie - czy wystąpiły w ostatnim czasie zmiany Odbijanie - usuwanie nagromadzonych gazów w żołądku. Zgaga - zarzucanie treści żołądkowej do przełyku. Analiza dokumentacji - karta gorączkowa, karta zleceń lekarskich, wyniki badań laboratoryjnych Zapewnienie choremu właściwego żywienia - jakościowo, ilościowo, dostosowane do jednostki chorobowej (diagnozy lekarskiej), stanu ogólnego pacjenta. zapewnienie spokoju fizycznego i psychicznego - dobór sali, współtowarzyszy, blisko toalety /biegunki, wymioty/, dostarczenie miski nerkowatej i płatków ligniny. Opanowanie bólu - środki p/bólowe zgodnie z zaleceniem lekarza. przygotowanie chorego do badań diagnostycznych . Psychiczne - omówienie z pacjentem przebiegu badania i jego celowości wykonania. Fizyczne - oczyszczenie określonego odcinka przewodu pokarmowego z zalegających treści pokarmowych w zależności od zleconego badania diagnostycznego. USG jamy brzusznej - na czczo Gastroskopia- na czczo Rektoskopia - oczyszczony dolny odcinek przewodu pokarmowego /lewatywa wieczorem i rano, na czczo. Kolonoskopia - dokładne oczyszczenie jelita grubego od góry i dołu/ 2 dni przed badaniem dieta płynna, dzień przed tylko śniadanie po południu g.15.00 X-PREP plus 3 litry wody niegazowanej,. Wieczorem i rano głęboka lewatywa, na czczo. Zgoda pisemna pacjenta na badania inwazyjne Właściwy kontakt z rodziną- informacja o uwarunkowaniach dietetycznych, atmosfera spotkań, edukacja zdrowotna, wsparcie psychiczne chorego i rodziny. Zapewnienie czystości - Jamy ustnej, krocza i okolicy odbytu, ciała, otoczenia, posiłków. Opieka nad pacjentem o niepomyślnym rokowaniu - winna być rzetelna , działania opiekuńcze, lecznicze skierowana na zachowanie godności chorego, minimalizacji cierpienia, zapewnienie wszechstronnej opieki i wsparcia zarówno choremu jak i rodzinie. Pielęgniarka winna aktywnie współpracować z zespołem terapeutycznym by przygotować chorego na godne odejście niezależnie od przekonań religijnych.

41.PIELĘGNOWANIE PACJENTÓW Z ZABURZENIAMI UKŁADU MOCZOWEGO *przedstawić etiopatogenezę oraz obraz kliniczny wybranych schorzeń nerek i dróg moczowych, *wymienić czynniki predysponujące do powstawania chorób układu moczowego, *przedstawić czynniki ryzyka wybranych chorób układu moczowego, *wyjaśnić patomechanizm zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej, *prowadzić wywiad pod kątem danych potrzebnych do sformułowania diagnozy pielęgniarskiej, *przygotować pacjenta do badań diagnostycznych z zakresu rozpoznawania chorób układu moczowego, opieka w czasie i po badaniu. 1. Gospodarka wodno-elektrolitowa: bilans wodny, odwodnienie, przewodnienie, obrzęki. *omówić problemy pielęgnacyjne osób z chorobami układu moczowego, *opracować plan opieki pielęgniarskiej, *rozpoznawać, formułować i rozwiązywać problemy pielęgnacyjne chorych w wybranych schorzeniach układu moczowego, *udzielić wskazówek dietetycznych, *omówić profilaktykę wybranych chorób układu moczowego, *prowadzić edukację zdrowotną chorego ukierunkowaną na samoopiekę, *dokumentować działania pielęgniarskie.

44. Postępowanie z chorym nieprzytomnym: Szczególną troskę o bezpieczeństwo przejawia pielęgniarka w przypadku pacjenta nieprzytomnego. Pacjent nieprzytomny nie reaguje na otoczenie i płynące z niego bodźce, także na bodźce wewnątrzustrojowe. Organizm pacjenta funkcjonuje nie uwzględniając środowiska zewnętrznego. Staje się bezbronny, a zatem narażony jest na wiele niebezpieczeństw. W pielęgnacji pacjenta naczelną zasadą jest zapobieganie powikłaniom, tworzenie środowiska wolnego od czynników szkodliwych. Pielęgniarka w sposób planowy zapewnia pacjentowi nieprzytomnemu właściwą temperaturę ciała i otoczenia, drożność dróg oddechowych, odżywianie, wydalanie kału i moczu, zapewnia i utrzymuje funkcję ochronną skóry, zapobiega powikłaniom narządu ruchu. Podczas działań opiekuńczych komunikuje się z pacjentem werbalnie i pozawerbalnie, zapewniając dopływ bodźców do ośrodka układu nerwowego. W pielęgnacji pacjenta nieprzytomnego przejawiać się musi wysoki profesjonalizm i postawa etyczna pielęgniarki. Podstawową zasadą w realizacji opieki pielęgniarskiej jest ciągłość opieki i obserwacji. Oznacza to, że pacjent nieprzytomny wymaga stałej i wysoko profesjonalnej opieki pielęgniarskiej.

46. Pielęgnowanie ciężko chorego . Celem opieki pielęgniarskiej wobec pacjenta ciężko chorego jest łagodzenie skutków choroby, zapobieganie cierpieniu, powikłaniom oraz pomoc w uzyskaniu możliwie największej samodzielności i aktywności w życiu codziennym, stwarzanie warunków do przeżywania radosnych odczuć lub zapewnienie godnych warunków umierania. W czynnościach pielęgnacyjnych ważne jest profesjonalne postępowanie pielęgniarskie, które stworzy pacjentowi warunki komfortu, zarówno w sferze biologicznej jak i psychicznej. W opiece paliatywnej – hospicyjnej najważniejszy jest chory i jego bliscy – nie lekarz i nie pielęgniarka. Stąd niezwykłe znaczenie ma wyeliminowanie dystansu między pacjentem a personelem. Każdy podopieczny jest odrębną jednostką jedyną w swoim rodzaju, jest kimś, kto wiele w życiu doznał, jest skarbnicą wiedzy i doświadczenia. To nie my – personel przygotowany profesjonalnie „wiemy lepiej” a właśnie nasz chory. Stąd też abyśmy mogli jak najwięcej czerpać a także jak najwięcej ofiarować musimy pozostawić pacjentowi jak najdłużej do końca jego autonomię. W opiece nad chorymi terminalnie istnieje bezwzględna potrzeba umiejętności doskonałej obserwacji. Należy dostrzegać wszystkie potrzeby chorego – również te nie sygnalizowane werbalnie. Dotyczy to osób ciężko chorych, umierających – zbyt słabych by się z nami porozumieć. Umiejętność ta polega na wnikliwej obserwacji mimiki twarzy i nieraz znikomych gestów ciała. Jest to niezbędne w niesieniu ulgi. W opiece nad ciężko chorym uczymy rodziny wszystkich czynności niezbędnych do niesienia ulgi w dyskomforcie. Są to czynności związane z: – karmieniem, – techniką zmiany pozycji, – toaletą, – techniką zmiany opatrunków, – nieprofesjonalnymi masażami, – profilaktyką przeciwodleżynową, – zapobieganiem zaparciom, – techniką przygotowania i podawania leków doustnie i podskórnie, – zakładaniem podskórnie igły typu „motylek”, – obsługą pompy infuzyjnej, – podawaniem leków do venflonu i cewnika zewnątrzoponowego, – możliwością zmiany dawki leków, – odżywianiem. Edukacja rodziny to także rozmowy o kończącym się życiu ich bliskiej osoby. To dokładne omówienie czasu gdy trzeba będzie się pożegnać. To ofiarowanie ciągłej naszej pomocy przez umożliwienie kontaktu telefonicznego 24 godziny na dobę i 7 dni w tygodniu. Bardzo istotnym jest pozostawienie w formie pisemnej instrukcji, wszystkich informacji, jakie zostały przekazane. Edukacja rodzin to jedno z ważnych zadań pielęgniarki w opiece paliatywnej – hospicyjnej. Jednak priorytetową funkcją jest funkcja pielęgnacyjna. Priorytetowość ta wynika z systematycznie pogarszającego się stanu zdrowia pacjenta, z nasilania się dolegliwości oraz ze stopniowego systematycznego obniżania się i utraty kondycji fizycznej. Stąd też tylko doskonała i indywidualnie dostosowana pielęgnacja może zapewnić choremu zbliżającemu się do kresu życia niezbędny komfort. Przyczyn cierpienia chorych w terminalnej fazie chorób nieuleczalnych jest wiele i odczuwanie każdej z nich wzmaga następne. Każdy człowiek jest inny i każdy inaczej przeżywa swoją chorobę i umieranie, ale też każdy jest całością biologiczno-psychiczno-duchowo-socjalną. W opiece pielęgnacyjnej należy więc spostrzegać chorego pod kątem takich właśnie potrzeb. Funkcja pielęgnacyjna to zadbanie przede wszystkim o komfort fizyczny, a więc wszystkie zabiegi pielęgnacyjne i bardzo precyzyjna umiejętność obserwacji chorego. To także umiejętność różnicowania dolegliwości – nie każda z nich musi być wywołana chorobą podstawową.

48. Opieka nad pacjentem cierpiącym ból zadania pielęgniarki zajmującej się pacjentem cierpiącym ból. -indywidualne traktowanie pacjenta , komunikowanie się z podopiecznym obecność przy pacjencie zapewnienie odprężenia ocenianie stanu pacjenta podwyższanie progu bólowego i wytrzymałości na ból wypełnienie czasu wolnego zapewnienie komfortu psychicznego, ciszy, pokoju zmniejszenie napięcia fizycznego zapewnienie ruchu eliminowanie bodźców zewnętrznych wywołujących ból sprawne, szybkie, delikatne wykonywanie zabiegów pielęgnacyjnych podanie leków przeciwbólowych zabiegi przeciwbólowe dokumentowanie działań

49. Problemy chorego umierającego. Opieka terminalna. Potrzeby chorych umierających wymagają określonej pomocy i rozwiązań praktycznych kierowanych do chorego, jego rodziny i bliskich. W procesie umierania pojawiają się różne, emocje jak smutek, rezygnacja, rozpacz, litość, bezradność, niepokój, i lęk. Lęk i ból wywołują tzw. dyskomfort psychiczny polegający na odczuciu zagrożenia. Można wymienić osiem składowych leków będących źródłem niepokoju i dyskomfortu psychicznego: - lęk przed cierpieniem fizycznym - lęk przed poniżeniem, gdyż człowiek umierający ma trudności z przytrzymywaniem moczu, kału, mogą pojawić się też wymioty, co jest dla niego poczuciem wstydu oraz winy. Osoba ta traci poczucie własnej wartości i godności. - lek przed zmianami zachodzącymi w ciele. Zwykłe ślady po kroplówkach, wychudzenie ,umierający odbiera jak rozkład swojego ciała. - lęk przed uzależnieniem od innych wyzwala się podczas postępu choroby. Z czasem zwykła prosta czynność jest nie do wykonania bez pomocy innych. - lęk przed konsekwencjami naszej śmierci dla innych. - lęk przed przerwaniem realizacji ważnych zadań życiowych. - lęk przed nieistnieniem - lęk przed kara za grzechy. Ból obok lęku jest najbardziej dominującym doświadczeniem umierającego. Ma charakter subiektywny. Subiektywność odczuwania bólu sprawia ,że nie ma dokładnych reguł jego zwalczania. Wrażliwość na ból posiada silne czynniki psychologiczne i społeczne ,które nakładają się na siebie protegując ból i jego ocenę. Według A. Ostrowskiej ból powoduje niepokój, który nasila dotychczasowy ból. Niepokój przyczynia się do depresji wzmacniającej dany niepokój, a także przyczynia się do pojawienia się wrogości ,która w konsekwencji powoduje osamotnienie ,które pogłębia depresje. Pomoc w likwidacji bólu u osób umierających wymaga leczenia znoszącego ból i działań socjopsychicznych. Mimo wszystko leczenie u osób w stanie terminalnym ma wciąż w szpitalach charakter interwencyjny. Opieka terminalna, opieka nad człowiekiem umierającym. Współcześnie podejmowane są różne wysiłki zmierzające do tego, aby człowiekowi umierającemu zapewnić możliwie najlepszą pomoc - w tym ogromnie trudnym okresie rozstawania się z życiem, z wszystkim, co było w nim ważne i znaczące, z bliskimi. Specjalnego znaczenia nabiera ta pomoc w stosunku do ludzi, którzy umierają powoli, którzy cierpią. U podstaw podejmowanych wysiłków leży przekonanie, że każdy człowiek ma prawo do godnej śmierci, a społeczeństwo - obowiązek moralny zapewnienia koniecznej opieki i pomocy. Przełamywana jest więc zmowa milczenia wokół śmierci, opracowywane są różne programy pomocy, ukazują się publikacje, przygotowywani są lepiej do tej pomocy lekarze, a szczególnie pielęgniarki, angażowani są ludzie dobrej woli, powstają hospicja i oddziały opieki paliatywnej.

51. ogólne zasady postępowania podczas: * krwotoku- Postępowanie ratownicze przy krwotoku zewnętrznym: podniesienie zranionej kończyny w górę, ucisk ręczny przez jałowy materiał, założenie opatrunku uciskowego, Unieruchomienie kończyny. *obrażenia termiczne: Zasady postępowania w oparzeniu termicznym: 1. Usunąć natychmiast poszkodowanego z zasięgu płomienia, zgasić palące się na nim ubranie ( w miarę możliwości owinąć poszkodowanego w koc azbestowy). 2. Po ugaszeniu płomienia koc należy pozostawi, ponieważ będzie on chronił poszkodowanego przed utratą ciepła. 3. Uwolnić poszkodowanego od czynnika parzącego, należy natychmiast rozciąć ubranie nasiąknięte gorącym płynem i zdjąć, jeśli nie przywarło do skóry. 4. Miejsce oparzenia powinno się jak najszybciej zacząć schładzać prze okres 15 – 30 minut, aż do ustąpienia bólu. Ochładzanie wykonuje się poprzez polewanie strumieniem zimnej wody, założenie okładu z lodem lub przez zanurzanie kończyny oparzonej w naczyniu z zimną wodą. 5. W przypadku oparzenia twarzy i tułowia miejsca te ochładza się poprzez przykładanie serwet zamoczonych w zimnej wodzie. 6. Ochładzanie miejsca oparzonego ma duże znaczenie w ograniczeniu głębokości uszkodzonych tkanek. Schładzanie ma sens nawet w 3 – 5 godzin po doznanym urazie. 7. Delikatnie należy zdjąć z powierzchni uszkodzonej pierścionek, zegarek, pasek, buty, zanim pojawi się obrzęk. 8. Ranę oparzeniową zaopatrzyć należy jałowym, suchym opatrunkiem lub czystą gazą (oparzeń twarzy nie okrywa się opatrunkiem ). 9. Zapewnić poszkodowanemu spokój i chronić go przed utratą ciepła. 10. Regularnie kontrolować stan świadomości, tętno i oddech poszkodowanego. 11. Wezwać pomoc lekarską. Przetransportować chorego do szpitala. 12. W przypadku bardzo ciężkich oparzeń, należy ocenić podstawowe czynności życiowe, udrożnić drogi oddechowe przywrócić oddech i krążenie. *Złamania: 1. Poszkodowanego w miejscu zdarzenia pozostać do chwili wykonania unieruchomienia transportowego. 2. W przypadku złamania otwartego ranę należy zabezpieczyć jałowym opatrunkiem. 3. Unieruchomienie prowizoryczne wykonuje się przy pomocy środków, które znajdują się w miejscu zdarzenia. Poszkodowany powinien znajdować się w chwili jego wykonywania w pozycji leżącej, jedynym wyjątkiem są poszkodowani ze złamaniem kończyny górnej. W tym przypadku unieruchomienie zakłada się w pozycji siedzącej. 4. Unieruchamiając złamaną kość należy równocześnie unieruchomić sąsiadujące z nim stawy, staw powyżej i poniżej miejsca złamania. Jest to zasada POTTA. Opatrunek unieruchamiający powinien ściśle przylegać w okolicy stawów, zaś nieco luźniejszy powinien być w okolicy miejsca złamania. 5. W przypadku złamania kości w obrębie kończyny dolnej do unieruchomienia można wykorzystać laskę, nartę, kijek od szczotki. Do unieruchomienia dobrze byłoby wykorzystać 2 elementy unieruchamiające. Jeden z nich umieszcza się od spojenia łonowego do pięty, drugi zaś od dołu pachowego do pięty. Najprostszym sposobem wykonania unieruchomienia improwizowanego w obrębię kończyny dolnej jest przywiązanie kończyny złamanej do kończyny zdrowej kilkoma obwojami kolistymi. 6. Obserwować należy stan ogólny poszkodowanego, zwracać uwagę na: nasilanie się dolegliwości bólowych oraz na kończynę unieruchomioną ( kontrolować jej temperaturę, zabarwienie skóry, zachowanie ruchomości palców). 7. Uszkodzoną kończynę ułożyć należy powyżej poziomu serca aby osłabić narastanie obrzęku. 8. Złamaną kończynę górną unieruchamia się poprzez podwieszenie jej na dużym temblaku wykonanym z chusty trójkątnej. Można również przymocować kończynę obwojami kolistymi do klatki piersiowej. W przypadku złamania obojczyka jest możliwe założenie opatrunku – gwiazda pozioma grzbietu, z wykorzystaniem bandaża elastycznego. 9. W celu zmniejszenia obrzęku i bólu uszkodzoną kończynę można schładzać workiem z lodem lub zimną wodą. 10. Stale należy kontrolować stan ogólny poszkodowanego oraz unieruchomioną kończynę. 11. Przewieść pacjenta do szpitala. *zranienia: Pierwsza pomoc w zranieniach: 1. Poszkodowanego układa się w pozycji leżącej lub siedzącej, z podparciem zranionej części ciała. 2. Obserwacja stanu ogólnego i miejsca zranienia. 3. Zabezpieczenie rany przed zakażeniem poprzez odkażenie skóry otaczającej miejsce zranienia środkiem antyseptycznym i założenie jałowego, suchego opatrunku. 4. Gdyby w ranie znajdowało się ciało obce nie wolno go pod żadnym warunkiem samodzielnie usuwać. 5. W przypadku rany krwawiącej należy zatamować krwawienie poprzez założenie opatrunku ( patrz wyżej). 6. Zranioną kończynę unieruchamia się (patrz wyżej ). 7. Przewieść poszkodowanego do szpitala w celu opatrzenia rany przez lekarza. *ukąszenie i użądlenie przez owady i zwierzęta: Pomoc doraźna w ukąszeniach przez zwierzęta: 1. Ranę przemywać pod bieżącą, gorącą wodą z dodatkiem mydła przez okres 10 – 15 minut. 2. Następnie przemyć ranę wodą utlenioną lub innym środkiem antyseptycznym. Przeciwwskazane jest przemywanie rany spirytusem, jodyną lub innym środkiem powodując koagulację białka a w konsekwencji powodując trudności w procesie gojenia rany. 3. Ranę zaopatrzyć suchym, jałowym opatrunkiem. 4. W każdym przypadku pokąsania człowieka przez zwierzęta należy wykluczyć możliwość zakażenia wścieklizną. Poszkodowanego skierować należy do szpitala na szczepienie przeciwko wściekliźnie. Ukąszenie przez żmiję: 1. Chorego położyć lub posadzić. 2. Miejsce ukąszenia i tkanki dokoła obficie polewać bieżącą wodą z dodatkiem mydła przez 10 – 15 minut, albo jak podają inne źródła naciąć pionowo powłoki skórne i delikatnie wyciskać krew. 3. Założyć opaskę uciskową ponad miejscem ugryzienia, aby hamować odpływ krwi żylnej z okolicy rany, a nie utrudniać odpływu krwi tętniczej. 4. Założenie opaski nie ma podstaw jeżeli, od chwili ukąszenia upłynęło więcej niż 30 minut. 5.Stale kontrolować siłę ucisku opaski poprzez obserwację zabarwienie kończyny i tętna na obwodzie. 6. W celu zmniejszenia bólu położyć można na zranioną kończynę zimny okład. 7.Kończynę należy unieruchomić (patrz złamanie). 8. Jeśli ponad założoną opaską narasta obrzęk, należy 9. Prowadzić dokładną obserwację stanu ogólnego poszkodowanego ( kontrola tętna, oddechu, ukąszonej kończyny ). 10. Szybko przetransportować poszkodowanego do szpitala. 11. Do 24 godzin należy podać zleconą przez lekarza surowicę przeciwko jadowi żmii. Użądlenie przez pszczoły i osy Jad pszczoły lub osy działa w miejscu użądlenia. Pod jego wpływem powstaje zapalna reakcja, objawiająca się: bólem, zaczerwienieniem, obrzękiem i swędzeniem. Pomoc doraźna 1. Zmniejszenie bólu poprzez stosowanie okładów z lodem, roztworu amoniaku i roztworu wodorowęglanu sodu. 2. Bardzo niebezpieczne są użądlenia mnogie oraz użądlenia w obrębie jamy ustnej i krtani – mogą spowodować niedrożność dróg oddechowych. 3. Poważne zagrożenie zawsze występuje u osób uczulonych na jad pszczeli. Reakcja uczuleniowa związana z nadwrażliwością może doprowadzić nawet do wstrząsu anafilaktycznego. Symptomami jego jest: przyśpieszona akcja serca, obniżone ciśnienie tętnicze krwi, zaburzenia oddychania. 4. W sytuacjach w/w konieczne jest bardzo szybkie i sprawne przewiezienie poszkodowanego do szpitala. *drgawki: Zasady udzielania pomocy doraźnej 1. W czasie napadu chorego należy ochraniać przed zranieniem i urazem, zapewnić bezpieczeństwo np. odsunąć przedmioty stwarzające zagrożenie, o które chory mógłby się uderzyć. 2. Ułożyć chorego w pozycji leżącej. 3. Zabezpieczyć przed samouszkodzeniem: podłożyć poduszkę lub koc pod głowę, rozluźnić kołnierzyk lub krawat, nie krepować chorego, nie przytrzymywać go za ręce. 4. Kontrolować oddech i drożność dróg oddechowych. 5. W sytuacji dłużej trwającej utraty przytomności ułożyć należy podopiecznego w pozycji bezpiecznej i sprawować stałą opiekę nad chorym, aż do momentu powrotu świadomości *utrata przytomności: Zasady postępowania 1. Ocena stanu przytomności – próba nawiązania kontaktu werbalnego i niewerbalnego. 2. Ocena oddechu: gdy oddech jest zachowany – układa się poszkodowanego w pozycji bezpiecznej; przy zatrzymaniu oddechu zapewnić należy drożność dróg oddechowych. 3. Rozpocząć sztuczne oddychanie bezprzyrządowe lub z zastosowaniem sprzętu. 4. Ocenić akcję serca i tętno na tętnicach szyjnych i udowych. 5. Przy stwierdzonym zatrzymaniu krążenia rozpocząć masaż zewnętrzny serca. Kontrolować podstawowe funkcje życiowe ( oddech, tętno, szerokość źrenic, stan przytomności). *nagłe zatrzymanie krążenia: Elementy podstawowe tego działania to : - wstępna ocena stanu chorego, - utrzymanie drożności dróg oddechowych, - prowadzenie sztucznego oddychania powietrzem wydychanym przez ratownika ( metoda usta – usta lub usta – nos ), -masaż pośredni serca przez uciskanie przedniej ściany klatki piersiowej, Czynności te są wykonywane bez zastosowania jakiegokolwiek sprzętu i przyrządów. W sytuacji udzielania pomocy poszkodowanej osobie należy poszczególne czynności wykonać w następujący sposób: - obejrzeć ofiarę, sprawdzić czy daje oznaki życia ( ostrożnie potrząsnąć ramię i głośno zapytać czy jej coś dolega ), - gdy jest bark reakcji ofiary należy wezwać pomoc, - udrożnić górne drogi oddechowe.