WYKŁAD 1

6 typów percepcyjnych

strefy

1 WZROK- osoby które uwielbiają czytać

2 SŁUCH- nauka poprzez słuchania opowiadania

3 RUCH- uczymy się przez to, że sami coś robimy

SRW- przewodnik stada

te wszystkie dzieci, które są słuchowcami, są dobrymi sportowcami

-sprawne językowo (dużo mówią, bogate słownictwo, bez problemu zabierają głos, zadają dużo pytań, dzieci aktywne werbalnie, świetnie będą się uczyli z wykładu, więcej te dzieci wynoszą z rozmowy)

-dzieci bardzo kreatywne( dużo pomysłów których chcą się pochwalić)

• dzieci sprawne ruchowo, dużo technicznych zadań, pływanie

• słabym obszarem jest wzrok(dysortografia, dysekcja, brzydkie pismo)

? co zrobić, żeby wycisnąć z dziecka jak najwięcej??

-dużo z nimi rozmawiać

-użyć np. zasad ortograficznych poprzez wierszyki, rymowanki

-jak się dziecko zgłasza – to trzeba pytać

-jeśli dziecko jest smutne, pocieszeniem dla niego będzie rozmowa (mówienie do nich przemawia, jest ważne)

2 SWR- akrobata słowny

• aktywny słuch

• równie dobry wzrok

• zaskakują bogactwem słownictwa

• dobre zapamiętywanie piosenek, wierszyków

• wyłaniają słowa z otoczenia i zapamiętuje je

• uwielbiają towarzystwo dorosłych (rozmowa)

• lubi czytać, ładnie pisze

• słabiej rozwija się ruchowo (trudności w wykonywaniu prostych rzeczy) mogą później nauczyć się chodzić, uprawiać sport

• boją sie uprawiać zajęcia ruchowe, ale trzeba na to czasu i uczyć je poprzez rozmowę i patrzenie

3 RWS - wędrujący poszukiwacz

• dziecko bardzo spokojne, woli kontakt ze zwierzęciem niż z dorosłym, uwielbiają przyrodę

• potrzebują akceptacji, czułości i ciepła, dotyk, mają skłonności do zamykania się

• maja 1 lub 2 przyjaciół, mówią mało i krótko

• bardzo reagują na agresję słowną, zmuszanie

• lubi czytać, ma wszechstronne zainteresowania

• świetni sportowcy, wytrzymali ruchowo

• źle się czują wśród nadmiernie gadających dzieci

4 RSW - żywe srebro

• naturalna aktywność

• silna potrzeba wstania, chodzenia, przełożenia czegoś na inne miejsce

• urodzeni sportowcy, kochają to

• mają coś do powiedzenia

• brzydkie, średnie pismo

• nie za bardzo lubią czytać

• fantastyczna nauka z doświadczeń, kiedy samemu trzeba coś wykonać, eksperymenty, wycieczki

• gdy dziecko jest smutne trzeba podejść, pogłaskać, przytulić- dzieci są zmysłowe

• otwarty i towarzyski

5 WRS - wszędobylski obserwator

- potrzeby, wpatrzone oczy w nauczyciela

• sprawne ruchowo, aktywne fizycznie

• duża estetyka, ładnie piszą

• mają problem z mówieniem, zabraniem głosu, brak płynności w wypowiadaniu się

• duża uwaga do zewnętrznego wyglądu (kolory, dodatki)

• brak problemów z nauką czytania, pisania

• uczucie wypisane na twarzy

• reakcja na otoczenie np. klasa- kolorowa, z tablicami dydaktycznymi na ścianach

6WSR-prezenter gawędziarz

• najlepszy uczeń w kasie

• łatwe przyswajanie wiedzy i ocen

• urodzony nauczyciel

• potrafi pokazywać i opowiadać

• apele- są w swoim żywiole, nie mają tremy

• słaba strona: uczenie się wszelkich czynności sportowych, gotowanie, opanowanie prowadzenia auta

WYKŁAD 2

Typologia zaburzeń u dzieci:

1)mikrouszkodzenia centralnego układu nerwowego

• zaburzenia motoryczne (aparatu lokomocyjnego – poruszanie się dziecka)

• zaburzenia procesów intelektualnych (zaburzenie procesu myślenia, zaburzenie rozwoju języka, zaburzenie percepcji wzrokowej, słuchowej)

• zaburzenia procesów emocjonalnych i dynamiki nerwowej (infantylizm, zahamowanie emocjonalne, agresja, nadpobudliwość psychoruchowa, zahamowanie psychoruchowe)

2. zaburzenia somatyczne (zaburzenia zmysłów)

• zaburzony wzrok, słuch, postawa i wymowa

3. makrouszkodzenia centralnego układu nerwowego

• niepełnosprawność intelektualna

• niepełnosprawność emocjonalno-społeczna

• zespół Downa

• ADHD

Mikrouszkodzenia centralnego układu nerwowego – śladowe, nieznaczne deficyty w rozwoju, które najczęściej mogą być spowodowane uwarunkowaniami środowiska wychowawczego (rodzina, instytucja). Mają one charakter fragmentaryczny, stanowią o opóźnieniu danej sfery lub funkcji

Zaburzenia motoryczne – cechy charakterystyczne

• ogólna niezręczność ruchowa, brak precyzji ruchów, niezręczny chód po schodach

• izolowanie się od grupowych zabaw ruchowych, ćwiczeń gimnastycznych, wykonywanie ćwiczeń w samotności

• problem ze wspinaniem się na urządzenia gimnastyczne, sportowe, zabawowe

• strach przed piłką (rzut, chwyt)

• nie potrafią skakać obunóż i na jednej nodze, problem z utrzymaniem równowagi

• brak zwinności, zręczności

Przyczyny:

• krępowanie ruchów dziecka w okresie noworodkowym i dziecięcym

• dużo czasu w kojcu, łóżeczku, noszenie na rękach

• nadopiekuńcza postawa rodziców

• izolowanie dziecka od zabaw z rówieśnikami

• brak warunków do rozwijania sprawności ruchowej (dom, przedszkole, szkoła)

Zaburzenia aparatu manipulacyjnego – cechy charakterystyczne

• opóźnienie dziecka w zdobywaniu umiejętności samoobsługowych

• nieporadne trzymanie nożyczek

• nie lubi tworzyć budowli z klocków

• problem z płynnym pisaniem (duże / zbyt słabe napięcie mięśniowe)

• niewłaściwa koordynacja obu rąk, problem z odwzorowywaniem, szlaczki

• małe, niekształtne litery, uproszczone

• niezdarne ruchowo

Przyczyny:

• warunki ekonomiczne i bytowe rodziców, nadopiekuńcza postawa

• brak edukacji usamodzielniającej dziecka

• nie przestrzeganie etapów w przygotowaniu do pisania

Zaburzenia intelektualne – cechy charakterystyczne

• problem z porównaniem cech ilościowych / jakościowych

• problem z przetwarzaniem i rozumieniem informacji (rozkojarzenie)

• problem z rozwiązywaniem prostych zagadek, rebusów, rozumieniem czytanej treści

• problem z nauką czytania i liczenia i opanowaniem pojęć matematycznych

Przyczyny:

• czynniki wpływające na dziecko w okresie płodowym (wpływ na strukturę mózgu)

• brak bodźców stymulujących pracę myślenia

• brak możliwości dokonywania przez dziecko obserwacji zjawisk przyrodniczych i społecznych

• brak sytuacji rozwijających ciekawość poznawczą dziecka

• ośmieszanie i strofowanie dziecka

• nadmierna ilość telewizji

• brak zabaw i gier stymulujących rozwój

• nie stosowanie pytań alternatywnych (przedstawianie dziecka poglądów)

• brak nauki wierszyków i piosenek

WYKŁAD 3

Inteligencja emocjonalna – umiejętność zarządzania swoimi emocjami

wg Petera Salovey'a i Johna Meyer'a:

• empatia – zdolność rozumienia odczuć drugiej osoby

• umiejętność wyrażania i rozumienia uczuć

• umiejętność kontrolowania złości i głośnego wypowiadania słów

• niezależność – umiejętność wyrażania swojego zdania

• umiejętność rozwiązywania problemów

• pokonywanie trudności dostosowywania się do zmian

• przyjazny stosunek do ludzi i świata

• okazywanie szacunku i grzeczności wobec innych

3 zaburzenia zachowań (Spionek):

1. niedojrzałość emocjonalna

2. zahamowanie emocjonalne

3. agresja

Niedojrzałość emocjonalna (infantylizm)

• dwubiegunowość wyrażania emocji

• niskie poczucie obowiązku

• trudno wytrwać w robieniu jednego zadania (problemy z koncentracją, szybko się poddają)

• zazdrość o inne dzieci

• nie potrafią rezygnować z zachcianek

• trudność w adaptacji do zmian

• słaby kontakt z rówieśnikami ( wolą towarzystwo dorosłych – mogą manipulować)

• słaba samodzielność w trudnych sytuacjach

Przyczyny:

• postawa rodziców – nadopiekuńczość, wyręczanie, rozpuszczanie

• niekonsekwencja w wychowaniu

• niedojrzałość emocjonalna / niezrównoważenie rodziców ( nerwowe reagowanie, krzyk, agresja)

• patologia w rodzinie (alkoholizm)

• brak wyznaczania obowiązków dziecku

• postawa lękowa i bierna matki (brak reakcji, brak zakazu, przymykanie oka)

• zmienność wymagań

Zahamowanie emocjonalne

• dzieci ugrzecznione, uległe, podporządkowane

• nieśmiałość w podejmowaniu decyzji i nawiązywaniu kontaktów

• małomówność, dzieci zamknięte w sobie (smutne, przygnębione)

• wycofanie się z zabaw i innych czynności

• wysoka wrażliwość na ocenę nauczyciela i rówieśników

• dzieci mało empatyczne (nie zaczepiać, nie pomagać)

• mało ekspresyjna twarz (maska)

Przyczyny:

• biologiczne (ciąża)

• rodzinne

• społeczne

• szkolne (wymagania, agresja)

• brak więzi emocjonalnych w rodzinie

• brak zaspokajania potrzeb emocjonalnych, psychicznych dziecka

• odrzucenie i niechęć okazywania dziecku uczuć

• stosowanie kar fizycznych i psychicznych

• przemoc i patologia w rodzinie

• nadmierne wymaganie wobec dziecka (więcej niż dziecko może zrobić)

• krytyka i ośmieszanie dziecka

• choroby w rodzinie

• trudne warunki materialne i ekonomiczne

Agresja

• dzieci kopią kolegów i kopią przedmioty, uderzają, biją, szczypią, wyrywają przedmioty, gryzą, odpędzają od zabawy, przeżywają, wyśmiewają, skarżą, odgrażają się

• wyrażanie autoagresji (uderzanie głową o ścianę, duszą się, mówią o sobie negatywnie)

Przyczyny:

• czynniki genetyczne

• czynniki środowiskowe

• aktywność własna

rodzina

• postawa agresji rodziców względem siebie

• niekonsekwencja w wychowywaniu (brak jednolitych postaw)

• brak zaspokajania potrzeb psychicznych dziecka

• stosowanie agresji werbalnej wobec dziecka

• nagradzanie / tolerowanie zachowań agresywnych

• patologia i alkoholizm w domu

• przesadne wymaganie od dziecka

szkoła

• brak akceptacji i uznania dziecka przez nauczyciela i rówieśników

• nuda i przymus w szkole

• stawianie wymagań programowych niedostosowanych do poziomu dziecka

• niepowodzenia w osiąganiu sukcesów szkolnych

• poniżanie, ośmieszanie dziecka przez nauczyciela

• nadmierna ilość dzieci w grupie

WYKŁAD 4

Zachowanie psychoruchowe:

• niechęć do ruchu

• ewidentnie zmniejszona ruchliwość

• nieporadne i mało spontaniczne ruchy

• ruchy opóźnione w stosunku do poleceń i mało dynamiczne

• potrzebują długiego czasu do rozwiązywania zadań

• nienadążają za tokiem zajęć

• niska aktywność podczas zabaw i zajęć

• dzieci sztywnieją po wywołaniu do odpowiedzi

• unikanie ruchu zabaw ruchowych

PRZYCZYNY:

-wadliwe postawy rodzicielskie

*autokratyzm- rodzic jest najważniejszy, idealny, nieskazitelny, wszystko wie

*despotyzm- nie zwraca uwagi na uczucia innych osób, ignorancja

*perfekcjonizm-nadmierne wymagania

• niezrównoważenie rodziców (rodzic nieprzewidywalny) powoduje u dziecka wysoki poziom lęku

• patologia w rodzinie (alkoholizm, przemoc)

• kary fizyczne (dotkliwe, systematyczne)

• brak uznania dla dziecka (poniżanie, wyśmiewanie)

• silne, traumatyczne przeżycia dziecka (molestowanie seksualne, spalenie domu, wypadek, śmierć na oczach dziecka)

LĘKI DZIECKA:

-leki przed przedszkolem-naturalność

OBJAWY LĘKÓW:

• niepokój

• drażliwość

• napięcie mięśniowe (bój brzucha, głowy)

• przyśpieszone bicie serca

• bladnięcie/czerwienienie się

• biegunka

• suchość w gardle/nadmierne ślinienie się

• gryzienie paznokci

• jąkanie się

• drżenie rąk

• problemy ze snem

• trudności ze skupieniem uwagi

• problem w adoptowaniu się do nowych warunków

• zachowanie agresywne/ zachowanie ruchowe

PRZYCZYNY:

• choroby i wcześniejsze urazy

• trudne życiowe sytuacje (rozwód)

• lękowa postawa rodziców

• nadopiekuńczość rodziców, uwrażliwianie

• postawa zbyt rygorystyczna

• stawianie wymagań niezgodnych z możliwościami rozwojowymi

• negatywne przeżycia w przedszkolu lub szkole

• niepowodzenia szkolne (nauka, trudności)

• oglądanie niedozwolonych programów, złych informacji

• brak zaangażowania rodzica w spieraniu dziecka

• zaburzenia psychiczne rodziców

• patologia

ZABURZENIA INTELEKTUALNO-POZNAWCZE

1 zaburzenia percepcji wzrokowej

• mylenie podobnych liter p, b, m, n interpunkcyjnych

• problem z opanowaniem pisowni ortograficznej

• odwrotność zapisywania

• problem z właściwym rozplanowaniem wyrazów na stronie

• problem z rozpoznawaniem drobnych różnic na rysunkach

• znużone oglądanie obrazków

• problem z ułożeniem klocków wg. Wzoru

• problem z układaniem układanek, puzzli

PRZYCZYNY:

• mało zabawek, oglądania obrazków

• brak środków dydaktycznych rozwijających spostrzegawczość dziecka

• nieprawidłowa atmosfera środowiska rodzinnego

• różnorodne tempo rozwoju dzieci

ZABURZENIA PERCEPCJI SŁUCHOWEJ

• problem z odtwarzaniem rytmu

• problem z zapamiętywaniem i odtwarzaniem melodii, wierszyków, piosenek

• problem z różnicowaniem samogłosek

• problem z uczeniem się j. Obcych

• problem z pisaniem „ ą, ę, om, em ”

• problem z czytaniem, śpiewaniem, wierszykami

PRZYCZYNY:

-prenatalne(czynniki dziedziczne)

• infekcje, zatrucia, środki farmakologiczne

• alkohol, narkotyki, psychotropy

-okołoporodowe

• wcześniaki

• zaburzenie oddechowe ( niedotlenienie)

-poporodowe

• infekcja uszu

• urazy

-wychowanie

• dziecko wychowuje się w ciszy

• brak czytania książek

• nadmierny hałas

• wyeliminowanie z procesy edukacji nauki wierszy i piosenek

CHARAKTERYSTYKA ROZWOJU JĘZYKA DZIECKA

- skrajnie mały zasób słów

• późno zaczyna mówić zdaniami

• mówi tylko czasami lub tylko rzeczownikami

• małomówność

• problem z wyrażaniem swoich myśli i spostrzeżeń

PRZYCZYNY:

• brak opowiadań, rozmów, czytania książek

• brak zainteresowania ze strony dorosłych pierwszymi wypowiedziami dziecka

• samotność przed telewizorem

• brak odpowiedzi na pytania dziecka

• pomyłki w mówieniu wiążą się karą

WYKŁAD 5

Diagnoza dzieci

Diagnoza wg Podgóreckiego

• pierwsze ogniwo postępowania celowościowego w naukach praktycznych, w których jako problem męczenny pojawia się zagadnienie, przekształcenie rzeczywistości

Diagnoza składa się z określonych części:

1. opis – zestawienie danych empirycznych, co do których zachodzi ewentualność postępowania celowościowego

2. ocena – zastosowanie ocen, które pozwalają na porównanie istniejących zachowań, objawów z postulowanymi lub mechanicznymi ….

3. konkluzja – podsumowanie

4. tłumaczenie – podłoże zmian zachowania

5. postulowanie – co chcemy osiągnąć, w jakim czasie

6. stawianie hipotez – co może polepszyć stan, dlaczego jest taki stan

Diagnoza genetyczno – rozwojowa

• suma czynników organicznych, biologicznych

Diagnoza środowiskowa

• dotyczy rodziny (relacje, komunikacja)

Diagnoza holistyczna (całościowa)

• połączenie różnych diagnoz

Elementy diagnozy:

Diagnoza genetyczno – rozwojowa : pod uwagę bierzemy 3 fazy życia

*okres płodowy:

• odżywianie matki

• choroby matki

• urazy mechaniczne w okresie ciąży

• czynniki genetyczne

* okres okołoporodowy

• poród kleszczowy

• wcześniactwo

• niedotlenienie mózgu podczas porodu

* okres wczesnego dzieciństwa

• żywienie

• witaminy, mikroelementy

• przekarmianie

• choroby

• uraz mechaniczny

• stres dziecięcy

Diagnoza środowiskowa

• struktura w rodzinie

• warunki materialno – bytowe

• patologie w rodzinie

• relacje i więzi emocjonalne między członkami rodziny

• status rodziny (wykształcenie, pozycja społeczna)

• metody i style wychowania

• postawy rodzicielskie

• sposób spędzania wolnego czasu przez rodziców

• uznawane wzory i autorytety

• przestrzeganie norm moralnych

• miejsce zamieszkania

• czas poświęcony dziecku

Diagnoza pedagogiczna

• stopień samodzielności i odpowiedzialności dziecka

• umiejętność współdziałania i współpracy w grupie

• pozycja dziecka w grupie

• umiejętność dostosowania się do warunków

• przejawy zmienności nastroju dziecka i cech infantylnych

• cechy przywódcze

• stopień uległości i podporządkowywania się

• przejawy nieśmiałości i lęku

• stopień przestrzegania norm i poleceń nauczyciela

• zniechęcenie i niedoprowadzenie pracy do końca

• stopień opanowania techniki czytania i pisania

• sprawność lokomocyjna

• zasób słownictwa

• umiejętność twórczego opowiadania, opisywania

• stopień umiejętności kojarzenia wypadków

• rozwój zdolności dziecka

WYKŁAD 6

Metody diagnostyczne:

1. obserwacja

2. analiza wytworów dziecka

3. dialekt (rozmowa)

4. testy diagnostyczne

5. analiza dokumentów

OBSERWACJA – metoda, która polega na planowym i systematycznym spostrzeganiu faktów

wg Łobockiego:

Sposób spostrzegania, gromadzenia i interpretowania poznawanych danych w naturalnym ich przebiegu i pozostają w bezpośrednim zasięgu widzenia i słyszenia obserwatora. Odbywa się ona w sposób celowy, planowy i selektywny oraz wymagający aktywnej postawy umysłu

Po co obserwujemy dziecko?

• uczy nas wdrażania wiedzy w praktyce

• nauka interpretacji

• zaufanie do swojej wiedzy

• formułować obiektywnie oczekiwania i cele edukacyjne, sposoby ich realizacji, skuteczność działań

• aby formułować hipotezy, przypuszczenia

Treści obserwacji / różne sfery dziecka

1)sfera motoryczna

• jak się rusza

• czy bierze udział w zabawach

• czy potrafi używać określonych narzędzi

2)sfera umysłowa

• jaki ma dziecko zakres wiedzy (czy jest ciekawe, czy lubi rysować)

• stopień rozwoju procesów psychicznych (czy kojarzy przyczyny - skutek, czy kojarzy fakty, czy dostrzega istotne zdarzenia, cechy, czy potrafi zapamiętywać i odtwarzać)

3) sfera emocjonalno-społeczna

• jak dziecko reaguje na polecenia

• jaki ma stosunek do siebie i innych / zwierząt i roślin

• jak postrzega umowy

4) sfera ekspresyjna

• uzdolnienia, zamiłowania i pasje dziecka

• jak wyraża myśli i uczucia

5) cechy temperamentu

• ruchliwe czy bierne

• apatyczne czy pobudzone

Cechy prawidłowej obserwacji:

1. co chcę obserwować

2. kogo chcę obserwować

3. co muszę wiedzieć na ten temat

Schemat obserwacji

OBSERWACJA:

HOLISTYCZNA

SWOBODNA- otwarta:

Uczestnicząca: ukryta i jawna

WYTWÓRCZA

Sytuacje :

1. wszystkie sytuacje naturalne, spontaniczne, samowolne

2. sytuacje celowo zorganizowane

3. sytuacje indywidualno – zadaniowe

Narzędzia obserwacji:

1. dzienniczek obserwacyjny

• codziennie uzupełniony

• jakie jest jego zachowanie

• w jakich sytuacjach i jak często się denerwuje

2. arkusz obserwacyjny

Najczęściej popełniane błędy przy obserwowaniu dzieci:

• powierzchowność, ogólnikowość

• brak ujmowania istotnych cech

• brak związku między poznawaniem a oddziaływaniem

• brak obiektywizmu obserwatora

• brak wiedzy psychologiczno – pedagogicznej nauczyciela