1. Zainteresowanie pedagogiką społeczną zrodziło się na przełomie XIX i XX wieku w okresie silnych przeobrażeń społecznych np. procesów industrializacja (uprzemysłowienia) urbanizacja (rozwój miast) Ich efektem (obok zmian korzystnych były konsekwencje negatywne)
- pogłębiające się nierówności w sferze życia: gospodarczego, socjalnego, edukacyjnego, kulturalnego;
- Zaczęły się poszerzać warstwy osób wykluczonych i zmarginalizowanych;
Pojawiły się bądź pogłębiły takie zjawiska, problemy społeczne jak:
-ubóstwo
-bezrobocie
-uzależniania
-przestępczość, zwłaszcza młodych
-żebractwo
-prostytucja
W odpowiedzi na pojawiające się problemy zaczęto podejmować inicjatywy zmierzające do poprawy sytuacji życiowej jednostek osób i grup.
Pojawiły się takie inicjatywy jak:
-pierwsze kolonie letnie
-ogrody jordanowskie
-czasopisma, w których podejmowano tę problematykę
1908 r. Helena Radlińska po raz pierwszy użyła określenia pedagogika społeczna nie tylko do działań społecznych ale do określenia dyscypliny naukowej, która zajmowała się tymi problemami i działaniami.
2. Pedagogika społeczna pojawia się, więc najpierw, jako działalność praktyczna, a następnie jako refleksja teoretyczna dążąca do tworzenia środowiska korzystnego wychowawczo.
2a. Przedmiotem zainteresowań pedagogiki społecznej jest środowisko wychowawcze. Jej kredo to "przetwarzać” środowisko w imię ideału słowami człowieka (Helena Radlińska)
2b. Pedagogika społeczna po pierwsze: dokonuje opisu i oceny postępowania społeczno-wychowawczego w środowisku - głównie poprzez analizę rzeczywistych faktów; po drugie projektuje działalność społeczno-pedagogiczną kulturalną, socjalną.
2c. Subdyscyplina ta skupia uwagę na wzajemnych relacjach zachodzących pomiędzy człowiekiem, a jego środowiskiem życia.
Analizuje czynniki warunkujące zaspokojenie potrzeb człowieka w różnych fazach jego życia i w różnorodnych sytuacjach życiowych (w nauce, pracy, w czasie wolnym, miejscu zamieszkania, w rodzinie)
3. Okres pierwszy: Czas kształtowania się postępowej tradycji reform społecznych to czas prekursorów, np.
-Edwarda Abramowskiego
-Ludwika Krzywickiego
-Heleny Radlińskiej - przede wszystkim (która dążyła do nadania pedagogice społecznej charakteru dyscypliny naukowej).
W tym okresie pedagodzy społeczni zajmowali się głównie działalnością oświatową, której celem było budzenie świadomości społecznej i kreowanie potrzeb rozwojowych.
Okres drugi:
-Czas pracy Aleksandra Kamieńskiego
-Ryszarda Wroczyńskiego
-W dalszych latach Tadeusza Plicha, Wiesława Theiss i innych
Osoby te zajmowały się problematyką
-Funkcjonowania środowisk wychowawczych
-Opieką nad dzieckiem (głównie instytucjonalną)
-Uczestnictwem w kulturze 'edukacją równoległą
-Oświatą dorosłych itd.
Okres trzeci - po 1989 roku - w centrum zainteresowań pedagogów społecznych znalazło się:
-problemy jednostek, rodzin, środowisk lokalnych
-problemami opieki, pomocy, wsparcia społecznego
-funkcjonowanie instytucji wychowania poza szkolnego
Okres czwarty to dwutorowość:
-to kontynuacja dotychczasowych obszarów zainteresowań
-to nowe kierunki zainteresowań i interpretacji dotychczasowych kwestii np. pedagogika miejsca (Maria Mendel)
OBSZARY ZAINTERESOWAŃ PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ
aktualne problemy i zagrożenia społeczne
historia myśli pedagogicznej
rodzina jako środowisko życia (pedagogika) rodziny
dzieciństwo i jego uwarunkowania
czas wolny i jego problematyka społeczno-wychowawcza
media i multimedia - szanse wychowawcze i zagrożenia
praca socjalna - uwarunkowania, realizacja
edukacja zdrowotna ( pedagogika zdrowia)
ewolucja międzykulturowa
metodologia badań
Kwestia społeczna - wyraz asymetryczny przekształceń w rozwoju gospodarczym, które rodzą zagrożenia społeczne
Społeczna sytuacja w Starożytności:
-powstanie pierwszych miast-państw w Europie między XII a VII w p.n.e.
-różnicowanie się ludności na miejską i wiejską; na biednych i bogatych
-ustrój oparty o niewolnictwo
-pojawienie się pierwszych kwestii społecznych, migracje w wyniku podboju, ubóstwo, prostytucja, kwestia edukacji rodziny, problem ludzi starych (np. zakończenie służby); żebractwo, klęski wojen, głodu, chorób
Formy pomocy:
-zapomogi dla dzieci rodzin ubogich
-rozdawnictwo zboża i okazjonalnych darów
-idea równości i wspólnoty
Społeczna sytuacja w Średniowieczu:
-ustrój feudalny; w X w. oddzieleni się rzemiosła od rolnictwa
-rozwój miast jako centrów rzemiosła i handlu
-nierówności ekonomiczne i społeczne, wyzysk; powstania wyzwoleńcze
-choroby, zarazy, żebractwo, niepełnosprawność, wojny
Formy pomocy:
-powstanie instytucji społecznych, np. fundacji
-kościół jako inicjator różnych form opieki
-rola działalności charytatywnej - zakładanie domów dla osób potrzebujących opieki - leptozariów dla trędowatych, schronisk dla pielgrzymów, migrantów, zakładów opieki
Społeczna sytuacja w Renesansie
-dziedziczenie przynależności do określonej grupy społecznej
-utrzymywanie się zasadniczych różnic socjalnych
-powstanie nowych klas (robotnicy najemnie i kapitaliści)
-wzrost demograficzny - ubóstwo, migracja, włóczęgostwo
-lokalne epidemie
-wojny (np. 30-sto letnia)
Formy pomocy:
-pierwsze regulacje rozwiązań socjalnych - Anglia 1576 - koncepcja umieszczenia ubogich w pracy, aby sami mogli sobie pomóc; 1601 0 Akt Elżbietański -formalizacja domów przymusowej pracy
-domy poprawy dla zdemoralizowanej młodzieży
Sytuacja społeczna w Oświeceniu
-pojawienie się biegunowych nierówności socjalnych - bogactwa arystokracji i nędzy chłopów
-zatrudnienie kobiet i dzieci; brak szpitali, lekarzy
Formy pomocy:
-zbiorowe formy protestów (Rewolucja Francuska - 1789)
-uchwalenie Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela (1789)
uznanie pomocy publicznej jako zbiorowy obowiązek wobec nieszczęśliwych obywateli
Społeczna sytuacja w XIX w:
-rozwój gospodarczy
-w dziedzinie społeczeństwa: powstanie nowych klas (nowy podział na klasy średnie i pracujące) poprawa warunków higieny i postęp medycyny oraz opieki społecznej
-powstają liczne kwestie: społeczne związanie bezpośrednio z warunkami pracy, życia robotników; warunki i bezpieczeństwo pracy, czas pracy (do 16 godzin),praca oraz wyzysk kobiet i dzieci, kwestia zdrowotna (epidemie tyfusu i cholery) edukacja dzieci, opieka nad ludźmi starymi, bezdomność, wynagrodzenia pracowników (nie wystarcza na wyżywienie rodziny); bezrobocie na wsi - kolejna fala migracji zewnętrznej i wewnętrznej ( w konsekwencji przeludnienie miast)
Formy pomocy:
-ustawodawstwo socjalne z Anglii, Francji i Niemiec tworzyło pierwsze modele krajowej polityki społecznej
-rozwój oświaty
-powstanie ruchu związkowego
Sytuacje społeczne
-utworzenie w 1919 r., na paryskiej konferencji pokojowej Międzynarodowej Organizacji Pracy - ograniczenie czasu pracy, pracy młodzieży i dzieci, ochrona pracy kobiet
-inflacja, kryzysy gospodarcze, I wojna światowa - kwestie socjalne sierot i kalek
-bezrobocie: kryzys agrarny na skutek zmniejszenia się popytu na produkty rolne
Formy pomocy
-nacisk demokracji na wydanie w całej Europie ustaw z problematyki społecznej: O ochronie chorych, o pomocy biednym, o obowiązku biednym, o warunkach pracy społecznej, o pomocy ludziom starym
Sytuacja społeczna okresu powojennego
-po konferencji jałtańskiej nastąpił podział na 2 strefy wpływów: Europa Zachodnia - wpływy USA i model gospodarki oparty na własności prywatnej - Europa Środkowo-Wschodnia - ZSRR - własność społeczna
-nie wyeliminowano biedy i nędzy, ale marginalizacja społeczna miała mniejszy wymiar
-ogólny wzrost dobrobytu przy zróżnicowaniu regionalnym
-wyraźne różnice socjalne między obywatelami państw UE
Sytuacje społeczne Wspólnoty Europejskiej
-bezpieczeństwo socjalne pracowników migracyjnych
-równość traktowania mężczyzn i kobiet
-wzmacnianie praw pracowniczych w przedsiębiorstwach
-zabezpieczenie na wypadek choroby zawodowej lub wypadku przy pracy
-ochrona zdrowia i miejscu pracy
-zwalczanie ubóstwa
Różnice socjalne w współczesnej UE
-ludność
-rodzina
-ludzie starzy
-osoby niepełnosprawne
-bezrobocie, w tym młodzieży
AKTUALNE ZAGROŻENIE I PROBLEMY SPOŁECZNE
1. PŁASZCZYZNA BĄDŹ SFERA GOSPODARCZA
-niespotykane dotąd różnice dochodów
-wysoki wskaźnik bezrobocia
-migracje zagraniczne
2. PŁASZCZYZNA SPOŁECZNA
-migracje zagraniczne
-bezrobocie tj. ubóstwo
-bezdomność
-agresja
-przemoc
-przestępczość
-choroby społeczne (uzależnienia)
3. PŁASZCYZNA LUB SFERA MORALNA / ETYCZNA
-eutanazja
-aborcja
-nie rozstrzygnięte kwestie religii
-zmiana hierarchii wartości w kierunku konsumeryzmu, indywidualizmu
-korupcja
-zagrożenia w sferze społecznej i gospodarczej
1. Powinności pedagogiki wobec zmianiającej się rzeczywistości społeczno-politycznej
2. Funkcje społeczne uczonych (wg. F. Znanieckiego)
-Służba prawdzie
-Służba rozwojowi
Wybrane cechy społeczeństw po zmianie (niekorzystne zmiany)
-Rozpad wspólnoty, zanikanie więzi
- Sakralizacja indywidualnego i zbiorowego egoizmu (niski poziom wolontariatu /Polska i kraje byłego bloku wschodniego/, utrwalanie postaw konsumpcyjnych)
-Budowa segregacyjna społeczeństwa (nierówności społeczne)
-Kolektywna degradacja grup zawodowych (gminy po PGR, upadek etosu)
-Marginalizowania ekonomiczne i społeczne słabych
„Środowisko to zespół warunków, wśród których bytuje jednostka i czynników kształtujących jej osobowość, oddziałujących stale lub przez dłuższy czas” (Radlińska, 1935, s.20)
Środowisko to „składniki struktury otaczające człowieka, które działają jako zespół bodźców i wywołują określone reakcje psychiczne” (Wroczyński, 1985, s.78)
Pedagodzy zazwyczaj przez środowisko rozumieją elementy otaczającej struktury przyrodniczej, społecznej, kulturowej, które działają na jednostkę stale lub krótko, lecz ze znaczną siła, jako samorzutny lub zorganizowany, intencjonalny system bodźców.
Zgodnie z duchem pedagogiki humanistycznej, przyjmując więc podmiotowość procesu wychowanie, a wychowanie jako pomoc w rozwoju człowieka – środowisko wychowawcze – wg. A. Przecławskiej tworzą nie tylko instytucje wychowawcze, edukacyjne, opiekuńcze, kulturalno-oświatowe, duże zbiorowości, w tym małe grupy społeczne, wspólnoty, ale przede wszystkim kultura stosunków i świat symboli kulturowych, w których człowiek żyje.
Tradycyjnie rodzinę traktuje się jako:
Grupę społeczną – rodzina to jedna z grup, posiada specyficzne cechy (wchodzenie do grupy, wspólne nazwisko, majątek, miejsce zamieszkania)
Instytucję – rodzina wychowuje swoich członków nie tylko dla ich samych ale i dla innych (np. dla kraju), socjalizacja do wypełniania ról społecznych
Środowisko wychowawcze – przygotowuje do interakcji ze środowiskiem
Wspólnotę –rodzina jako wspólnota emocjonalna, dobre relacje pomiędzy członkami to dobra rodzina
(znaleźć w Encyklopedia pedagogiczna red. T. Pilch hasło: rodzina)
Podejście strukturalne zwraca uwagę na skład i członkowstwo w grupie. Definicje w tym ujęciu przyjmują pewne minimum – rodzina tworzy jednostkę rodzinną tworzą przynajmniej jeden rodzic i jedno dziecko, którzy biologicznie są ze sobą powiązani, (chociaż adopcja jest uwzględniona) i mają wspólne miejsce zamieszkania.
Małżeństwo z kolei to związek kobiety i mężczyzny, którzy uformowali akceptowany społecznie związek i którzy wspólnie zamieszkują.
Ujęcie funkcjonalne podkreśla cele i funkcje, które winna wypełnia zarówno wyglądem poszczególnych członków, jak i całego wszechświata.
Rodzina – grupa przynajmniej z jednym rodzicem i jednym lub więcej dzieckiem/dziećmi, realizująca podstawową funkcję socjalizacyjną u funkcję intymności, zaspokajającą potrzeby fizyczne i psychiczne, przy czym relacje w małżeństwie są normatywnie określone (Slany 2002)
Małżeństwo – związek kobiety i mężczyzny, którzy uformowali akceptowany społecznie związek i którzy wspólnie mieszkają.
Podejście uniwersalne przyjmuje, że rodzina jest grupą pokrewieństwa normatywnie określoną, mającą na celu wypełnienie zadań prokreacyjnych i socjalizacyjnych.
Za rodzinę uznaje się pełne monoparentalne z dziećmi adoptowanymi i poczętymi w związku. Za rodzinę nie są uznawane pary bezdzietne.
Małżeństwo jest normatywne określonym związkiem pomiędzy mężczyzną i kobietą, zakładanym z intencją trwałości, legalizującym współżycie seksualne prowadzące do realizacji zadań prokreacyjnych. Legalność, ceremonia, sankcje społeczne, kontrola społeczna, afektywne relacje, uznanie życia seksualnego są immanentnie zawarte w tej definicji.
Podejście inkluzyjne (otwarte) podkreśla znaczenie relacji pomiędzy członkami grupy rodzinnej. Odchodzi od instytucjonalnego definiowania rodziny i postrzega ją jako grupę społeczną o szczególnych związkach.
Rodzina – grupa dorosłych i dzieci podtrzymujących wzajemne relacje, prowadzące do powstania uczyć i więzi rodzinnych, które z kolei przywiązują ich do grupy. „definicja ta ma dużą moc zawierania i tak np. zamiast dzieci i dorosłych możemy „podstawić” tutaj jakąś „grupę osób” (np. pary kohabitujące, pary seksualne)”.
Cechy rodzin w okresie preindustrialnym
- Wielopokoleniowość (prowadzenie jego gospodarstwa domowego; zamieszkiwanie w tym samym domostwie lub w pobliżu);
- Wspólnota rodzinno- zawodowa (łączą je więzi wynikające z powiązań rodzicielskich i ekonomicznych);
- Sposób utrzymania rodziny oparty na przydomowym warsztacie produkcyjnym;
- Role rodzinne i produkcyjne (ściśle ze sobą powiązane) utrzymane w hierarchicznym porządku;
- Sankcjonowanie zasad życia rodzinnego przez normy religijne, prawne, wspólnotowe;
- Dominacja cech instytucjonalnych opartych na mocnych powiązaniach ze społecznością lokalną;
- Rodzina silna, niepodatna na rozpad;
- Zawieranie związków małżeńskich w oparciu o zasady ekonomii;
- Małżeństwo i dzieci o traktowane, jako układy gospodarcze;
- Mało prywatności, intymności rodzinnej;
-Spójność oparta na więziach rzeczowych;
-Duży społeczny dystans pomiędzy płciami i pokoleniami;
-Dominująca rola ojca – patriarchat ;
-Wykonywanie zadań adekwatnych do ról płciowych;
-Brak indywidualistycznych dążeń poszczególnych członków rodziny;
Rodzina industrialna:
-Dominuje dwupokoleniowość – rodzina składa się z dwóch pokoleń (rodziców i dzieci); po usamodzielnieniu dzieci rodziny prowadzą odrębne gospodarstwa domowe oraz mieszkają oddzielnie;
-Wspólnota rodzinna (łączą je więzi wynikające z powiązań rodzicielskich i ekonomicznych(; zwykle rodzina nieprodukcyjna;
-Pozadomowy sposób utrzymania rodziny;
-Role rodzinne utrzymane w hierarchicznym porządku; punkcje rodziny ściśle ze sobą powiązane;
- wykonywanie pracy zawodowej także przez kobiety (w początkowym okresie przy ograniczonym dostępie do rynku pracy;
-Sankcjonowanie zasad życia rodzinnego przez normy religijne, prawne, wspólnotowe;
-Dominacja cech wspólnotowych (rodzinnych);
-Rodzina nadal silna, choć mniej stabilna; staje się podatna na rozpad;
-Zawieranie związków małżeńskich w oparciu o miłość;
-Małżeństwo i dzieci traktowane, jako dobro;
-Proces budowanie prywatności i intymności rodzinnej
-Spójność oparta na więziach emocjonalnych, osobowych
-Zanikanie dystansu pomiędzy płciami i pokoleniami; dbanie i miłość do dziecka jako imperatyw rodzicielstwa; od drugiej połowy XX w. pojawienie się empatii i zrozumienia w relacjach rodzicielskich
-Utrzymująca się rola ojca jako żywiciela rodziny, powiększająca się rola matki w tej sferze
-Wykonywanie zadań adekwatnych do ról płciowych, choć w mniej sztywnym zakresie niż w epoce wcześniejszej
-W pierwszej fazie okresu brak indywidualistycznych dążeń, w drugiej fazie powolne kształtowanie się orientacji indywidualistycznej
Cechy rodziny ponowoczesnej
Funkcjonowanie zewnętrzne
-Zmniejszenie się roli rodziny jako instytucji legitymizująco-kontrolnej, zwłaszcza w sferze seksualnej, życia rodzinnego, urodzenia dzieci;
-Zwiększenie się roli czynników pozarodzinnych w tworzeniu relacji rodzinnych i dnia codziennego
-Zmiana pozycji kobiet w sferze światła społecznego
-Przechodzenie od wartości wspólnotowych do wartości indywidualnych oraz docenianie wartości wspólnotowych przy uwzględnianiu wartości indywidualnych (dualizm).
Funkcjonowanie wewnętrzne
-Postępująca egalitaryzacja relacji w związkach małżeńskich i rodzicielskich, w tym
a. Występowanie związków o zróżnicowanych podziale ról;
b. Zmiana roli mężczyzn w rodzinie w kierunku współpracy, negocjacji ról;
c. Zmiana oceny wartości dzieci w kierunku ich niepodważalnego znaczenia i wysokiej pozycji
-Wysoka pozycja poszczególnych osób w rodzinie
-Pogłębianie się poczucia wolności i związanej z nią możliwości dokonywania wyborów.
Struktura rodzin
-Dominacja rodzin małych i niski poziom dzietności
-Wysoka rozerwalność małżeństwa
-Występowanie różnorodnych typów związków, małżeństw i rodzin
Podstawowe formy migracji
Migracja(migration) – przekroczenie granic jednostki politycznej lub administracyjnej na pewien minimalny okres czasu
Migracja wewnętrzna (internal migration)- odnosi się do przemieszczeń z jednego terenu(prowincja, miasto) do innego obrębie państwa
Migracja międzynarodowa (international migration)- przekroczenie granic dzielących jedno z około 200 państw świata
Migracja cyrkulacyjna- odnosi się do osób przemieszczających się pomiędzy krajami, np. w poszukiwaniu pracy sezonowej
Migracja powrotna; remigracja- ruch w kierunku ojczyzny w celu ponownego osiedlenia się
Migracja transnarodowa / transmigracja- wahadłowe przemieszczanie się siły roboczej bez przeniesienia za granicę gospodarstwa domowego i jednoczesne funkcjonowanie w co najmniej 2 krajach-pochodzenia i okresowego zatrudnienia
Emigracja- wychodźstwo-opuszczenie własnego kraju; jest to również zbiorowość ludzi opuszczających swój kraj, żyjąca w kraju osiedlenia
Przesiedlenie- przymusowe przemieszczanie w obrębie granic administracyjnych danego kraju
Imigracja- napływ ludności na danego terytorium; imigracją nie jest pobyt spowodowany turystyką, pielgrzymką religijną, misja dyplomatyczną, wojskową, działalnością gospodarczą wynagradzaną spoza kraju przyjmującego
Repatriacja- powrót obywateli z obcego terytorium najczęściej zorganizowany przez ich państwo
Deportacja- przymusowe przesiedlenie danej osoby lub grupy osób na peryferie danego państwa lub poza jego granice
Uchodźstwo( refugee status)- emigrowanie z powodu prześladowań na tle rasowym, religijnym, narodowościowym, przynależności do określonej grupy społecznej lub z powodu przekonań
Uwarunkowania migracji zagranicznych z Polski
Historyczne
-fale migracyjne
-pionierzy migracyjni
-sieci powiązań. Łańcuchy migracyjne
-etapy migracyjne, które spowodowały, że wypracowano ścieżki migracyjne, a ścieżki te dały nam wiele możliwości…
Zewnętrzne
1.Tendencje, które kształtują i będą kształtowały wzory migracji w najbliższym czasie ( S. Castles, M. Miller, 1993)
-globalizacja migracji
-akceleracja
-zróżnicowanie
-feminizacja
2.Konsekwencje „amerykańskiego snu”
Wewnętrzne
-nowe rozwiązania instytucjonalne po przystąpieniu Polski do UE
-tradycja migracyjna
-rozległe sieci migracyjne
-wejście na rynek pracy w Polsce roczników wyżu demograficznego z lat 80.
-wejście na rynek szkolnictwa prywatnego
-niedopasowanie systemu edukacyjnego do potrzeb rynku pracy
-utrzymywanie się dość wysokiego wskaźnika bezrobocia( w tym absolwentów szkół wyższych)
-uzyskiwanie dochodów niezaspokających indywidualnych i/lub rodzinne potrzeby
Cechy migracji:
-Masowość
-Nowe typy migracji np. migracje edukacyjne, kreacyjne
-Nowe wzorce selektywności migracji
-Nowe kierunki przemieszczeń oraz struktury migrantów w porównaniu z migracjami przedakcesyjnymi
-Reorientacja kierunków geograficznych przemieszczeń Polaków
-Większe zainteresowanie krajów docelowych
-Mniejsze zróżnicowanie rejonów wysyłających
-Wyodrębnienie się nowych obszarów wysyłających
-Zmniejszenie się roli rodzinnych Siecie migracyjnych w generowaniu odpływu migrantów
-Utrwalanie się tzw. ”kultury migracji”
Strategie migracyjne Polaków, czyli sposoby postępowania migrantów :
-Strategia „intercjonalnej nieprzewidywalności”
-Zróżnicowane orientacje migracji (badania CRONEM)
-Migracja osiedleńcza „docelowa”
-Transmigracja
-Strategia sektorowa
-Strategia opóźnionej dyspersji przestrzennej
-Strategia utajonej deprecjacji zawodowej oraz marnotrawstwo mózgów
-Strategia „pazerność na pracę”
-Strategia wychodzenia z szarej strefy
Cechy najnowszych migracji i migrantów w Polsce – Wyjaśnienie
Migracje kreacyjne- osoby dobrze sobie radzą, ale są niezadowolone gdyż uważają, że mają wysoki potencjał, uważają, że za granicą lepiej sobie poradzą.
Migracje edukacyjne- dotyczą coraz większej liczby Polaków wyjeżdżających w celach edukacyjnych
(Częściej wyjeżdżają migranci samotni, częściej wyjeżdżają kobiety) Przedział wiekowy : 24- 46 lat
Zmniejszenie się roli sieci migracyjnych- coraz silniejsze są sieci powiązania koleżeńsko- towarzyskich
Strategie- Wyjaśnienie
Strategia intencjonalnej elastyczności- pełne otwarcie migrantów na wszystkie możliwości wynikające z możliwości przemieszczeń; polega na umiejętności dostosowania się do wszystkiego Polaków.
Zróżnicowane orientacje migracyjne -> wyodrębniono CRONEM, 4 grupy migrantów: bociany , 20% chomiki, 16% buszujące , łososie
Bociany pracują w niskopłatnych sektorach gospodarki, punkty odniesienia są w Polsce
Chomiki zostają na dłużej, punkt odniesienia w Polsce, zbierają, gromadzą, nie poznają języka
Buszujący najlepiej wykształcona, wyższe wykształcenie niż chomiki, bociany i łososie; gromadzą różnorodny kapitał, inwestują w siebie, często kończą kursy językowe. Punkt odniesienia= oni sami i najczęściej są to młodzi ludzie
Łososie tacy, którzy pozostają za granicą; możliwe że na emeryturę wrócą
Migracja osiedleńcza- łączenie rodzin, najpierw jedzie jeden małżonek , a później drugi dojeżdża
Transmigracje- migracje bez zapuszczania korzeni w nowym kraju; życie pomiędzy granicami.
Strategia sektorowa- podejmujemy pracę w danym kraju, gdzie jest określony typ pracy
Dyspersja przestrzenna- następuje stopniowe rozlewanie się strumienia migracyjnego z metropolii (dużych ośrodków) do mniejszych i peryferyjnych
(np. z Londynu do .. gdzieś tam)
Dyprecjacja zawodowa i marnotrawstwo mózgów- migranci najczęściej podejmują pracę niezgodną z kwalifikacjami zawodowymi
Pazerności na pracę- dbamy, szanujemy, bierzemy taką jaka jest. Dominacja zarobkowego charakteru
Kierunki badań nad rodzinnymi skutkami migracji zagranicznych
Rodziny transnarodowe
-Rodziny, które doświadczają rozłąki migracyjnej, podczas której utrzymują więzi pomiędzy migrantami a członkami rodziny w kraju pochodzenia; mają poczucie wspólnoty i wsparcia
-Rozproszeni członkowie rodziny połączeni są w 1-szej społecznej przestrzeni dzięki emocjonalnej i finansowej więzi
-Siły, które utrzymują te rodziny jako całość są mocniejsze niż siły prawne i fizyczne, które rozdzielają ich członków (H. Lima , 2001)
Cechy rodziny jako transnarodowej wspólnoty emocjonalnej:
-wyjazd w celu zaspokojenia ekonomicznych potrzeb rodziny
-traktowanie migracji jako fizycznego rozdzielenia a nie emocjonalnego rozstania
- przekonanie o braku innej możliwości materialnego funkcjonowania rodziny niż migracja
-poczucie emocji związku pomiędzy migrantami a rodziną
- elastyczność form życia rodziny
-postawa rodzinna migrantów
Postawa rodzinna migrantów:
-Podejmowanie decyzji o migracji z myślą o poprawie sytuacji życiowej rodziny
-Silne poczucie identyfikacji z rodziną
-Definiowanie siebie przede wszystkim jako członka rodziny , a nie niezależnej osoby
-Działania na rzecz rodziny
-Umiejętność i chęć rezygnacji z własnych zamierzeń na rzecz dobra rodziny w sytuacjach wymagających dokonania takiego wyboru w tym chęć lub gotowość powrotu do domu
Skutki migracji zarobkowych w środowisku lokalnym:
-łagodzenie objawów kryzysów gospodarczych;
-podwyższenie stopy życiowej ludności
-podtrzymanie wcześniej osiągniętego(także dzięki wyjazdom)poziomu życia
-modernizacja warsztatu pracy
-stworzenie warsztatu pracy, najczęściej usługowego(sklep,firma,taksówka)
-poprawa warunków mieszkaniowych(budowa nowego domu,modernizacja starego)
-zakup dóbr konsumpcyjnych trwałego użytku(samochód,tv)
-obniżenie stopy bezrobocia
-marginalizacja migrantów(negatywny skutek)
-wytworzenie się sfery usług w środowisku lokalnym (transportowych, opiekuńczych,pośrednictwa pracy);Skutki migracji w rodzinie:
pozytywne:-korzyści materialne
-dzieci doceniają starania rodziców
-korzyści związane z poprawieniem atmosfery życia rodzinnego po wyjezdzie jednego rodzica(bo np.nie ma kłótni między rodzicami)
-korzyści wynikające z możliwości odwiedzin rodzica za granicą
-korzyści wynikające z mniejszej kontroli ze strony dorosłych
-korzyści pozamaterialne: pogłębienie więzi uczuciowych w rodzinie, większa samodzielność i odpowiedzialność niektórych rodziców, możliwość wyjazdu za granicę w celach turystycznych, odzyskanie poczucia bezpieczeństwa w domu rodzinnym;negatywne
-brak rodziców w codziennym życiu rodzin i dzieci
-występowanie problemów osobistych i rodzinnych
-tęsknota,poczucie osamotnienia
-konflikty oraz rozluźnienie więzi małżeńskich i rodzinnych
-obciążenie obowiązkami opiekuńczo wychowawczymi jednego rodzica (przemęczenie,zdenerwowanie,brak czasu dla dzieci z nadmiaru obowiązków)
-formalny i nieformalny rozpad rodzin(czasami następuje co raz rzadsze kontaktowanie sie rodziców z dziećmi)
-niektóre dzieci są obojętne na nieobecność rodziców, więc następuje zanik prawidłowej więzi w relacji dziecko-rodzic (nie tęsknię za mamą bo mnie zostawiła, wszystko jedno gdzie jest, albo wystarczy mi że zadzwoni, przyzwyczaiłam się);
Poglądy Radlińskiej:
-dążyła ona do wykształcenia aktywnego człowieka;
- Poprzez działalność edukacyjna w jednostce winny się wykształcić wartości, a także siła i chęć do współpracy w państwie i w społeczności lokalnej z innymi ludźmi.
- wizji niepodległościowej i patriotyzmu narodowego. Dążyła ona do propagowania kultury narodowej, by nie zaginęła a Polska mogła się odrodzić;
- główne podstawy do działania pedagogiki społecznej upatrywała ona w aktualnych potrzeb społeczeństwa;
- kładła w swej myśli duży nacisk na eliminowanie niesprzyjających czynników wpływających hamująco na rozwój jednostki;
-Zwracała uwagę na to, iż jednostka, oraz grupa społeczna własnymi siłami może doprowadzić do polepszenia się warunków środowiskowych;
Radlińska ujmuje zakres pedagogiki społecznej. Są to następujące trzy obszary:
-teoria pracy społecznej - Według autorki ta dziedzina pedagogiki społecznej winna zajmować się badaniem środowiska w jakim jednostka żyje Rozpoznaniem warunków wpływających na jej rozwój, oraz wyszukiwaniem sposobów na odkrywanie, wykształcanie sil jednostkowych i społecznych, w celu zmiany środowiska na korzystniejsze dla rozwoju.
-teoria oświaty dorosłych - Zajmuje się zagadnieniem kształcenia i dokształcania dorosłych. Ta dziedzina wiedzy ma szczególne znaczenie w naszych czasach w związku z koncepcja edukacji permanentnej, ustawicznej.
-historia pracy społecznej i oświatowej - zajmuje się poszukiwaniem pewnych powiązań, czynników ewolucji wymienionych zagadnień.