WADY RACHUNKU KOSZTÓW ZMIENNYCH:

-nie umożliwia kalkulowania cen wyrobów opartych na formule kosztu pełnego(koszt plus), która jest niezbędna w sytuacji , gdy przedsiębiorstwo musi skalkulować ceny na nowe produkty, produkcja ma charakter jednostkowy lub przedsiębiorstwo chce brać udział w przetargach na zamówienia publiczne

-istnieje możliwość wystąpienia trudności związanych z podziałem kosztów na stałe i zmienne

-skupia uwagę tylko na marży brutto. Biorąc pod uwagę , że w wielu przedsiębiorstwach koszty stałe mają tendencję do wzrostu może to mieć niekorzystny wpływ na decyzje długookresowe.

DWUSTOPNIOWY RACHUNEK KOSZTÓW ZMIENNYCH:

- dwustopniowy rachunek kosztów dostarcza informacje o rzeczywistym wkładzie każdego produktu w pokrycie kosztów zmiennych i stałych oraz zysku( straty).

-pozwala ocenić optymalność poszczególnych produktów, rentowność wydziałów, rozmiary sprzedaży itp.

-dwustopniowy rachunek kosztów dzieli koszty stałe na specjalne koszty stałe( na które mogą wpływać kierownicy poszczególnych ośrodków odpowiedzialności) i ogólne koszty stałe(sterowane przez dyrekcję przedsięb.). Podział ten prowadzi do wyodrębnienia 2 marż:

-Marże pokrycia kosztów typu I. związana jest z rachunkiem decyzyjnym. Pozwala ustalić listę rankingową poszczególnych grup produktów oraz dokonać wyboru tych produktów, które zapewniałyby maksymalny przyrost marż.

- Marża pokrycia kosztów typu II, związana jest z rachunkiem odpowiedzialności. Umożliwia uzyskanie informacji o produktach lub grupach produktów, które w największym stopniu przyczyniają się do zysku przedsiębiorstwa. Marża typu II może być przyczyną zmiany kolejności priorytetowych produktów ustalonych w marży I.

Przychody

- koszty

=Marża pokrycia I

-koszty specjalne stałe

=Marża pokrycia II

-koszty ogólne stałe

= ZYSK

WIELOSTOPNIOWY I WIELOBLOKOWY RACHUNEK KOSZTÓW ZMIENNYCH:

-stosowany jest w przedsiębiorstwach wytwarzających więcej niż jeden produkt, co wymaga podziału kosztów zmiennych na produkty i kosztów stałych na koszty stałe jednoznacznie związane z jednostką wytwórczą oraz koszty stałe przypisane jej w drodze alokacji.

-podział kosztów stałych na podbloki przebiega w dostosowaniu do zakresu działalności podmiotu(wg rodzajów działalności), obszarów sprzedaży, wyróżnionych funkcji, struktury produkcyjno- organizacyjnej(wg wydziałów, oddziałów, stanowisk).

ZALETY WIELSTOPNIOWEGO RACHUNKU KOSZTÓW ZMIENNYCH:

- pozwala dokonać oceny rentowności produktów i poszczególnych wydziałów, wielkości sprzedaży oraz umożliwia wyznaczenie dolnych i górnych granic cen.

-jest szczególnie przydatny w przypadku nowych dopiero wprowadzonych na rynek produktów oraz w tych przedsiębiorstwach, w których za wynik finansowy odpowiadają poszczególne jednostki organizacyjne.

-może być stosowany zarówno dla oddzielnych produktów lub ich grup jak i dla całego podmiotu gospodarczego.

WSPÓŁCZESNE SYSTEMY RACHUNKU KOSZTÓW:

- rachunek kosztów działań inaczej rachunek kosztów ABC(ang.Activity-Based Costing) lub procesowy rachunek kosztów(niem. Prozesskostenvechtung)

-rachunek kosztów docelowych(ang. Target Costing)

- rachunek redukcji kosztów(ang. Kaizen Costing lub Continuous Improvement)

-rachunek cyklu życia produktu(ang.Life Circle Costing)

-rachunek kosztów jakości(ang. Quality Costing)

-rachunek odpowiedzialności(ang. Responsibility Costing)

RACHUNEK KOSZTÓW DZIAŁAŃ:

-rachunek kosztów działań opiera się na założeniu, że przyczyna powstawania kosztów w przedsiębiorstwie są wykonywane działania i procesy, a nie wytwarzane produkty.

-wysokość kosztów pośrednich przypisanych do poszczególnych produktów(usług) zależy od tego jakie działania i w jakiej ilości zostały wykonane na rzecz poszczególnych produktów.

-nośnikiem kosztów nie jest więc sam produkt, lecz działania, które są konieczne do jego wytworzenia.

-dzięki dostarczaniu informacji i o przyczynach powstawania kosztów pośrednich możliwe jest sterowanie ich poziomem.

-wdrożenie rachunku kosztów działań pociąga za sobą zmianę metody kalkulacji kosztów produktów i ich ewidencji, a często i zmiany w strukturze organizacyjnej firmy.

-prawidłowe rozpoznanie przyczyn powstania kosztów pośrednich na skutek przeprowadzonej analizy procesów może spowodować również przeprowadzenie procesów w przedsiębiorstwie, prowadzące do poprawy osiąganych wyników w zakresie niższych kosztów, lepszej jakości, czy poprawy szybkości operacji.

- szczególną rolę odgrywa tutaj analiza działań(procesów), które tworzą wartość dodaną i które wartości im nie dodają.

PRZYKŁADY NOŚNIKÓW KOSZTÓW ZASOBÓW:

KATEGORIA ZASOBU	NOŚNIKI KOSZTÓW ZASOBÓW
Zasoby ludzkie	-Ilość przeprowadzonych godz. na wykonanie poszczególnych działań, -liczba pracowników wykonujących dane działanie
Hale produkcyjne, magazyny, powierzchnie biurowe	-powierzchnia pomieszczeń związana z wykonywaniem działań -kubatura powierzchni związana z wykonywaniem działań
Maszyny, narzędzia	-czas pracy urządzeń związanych z poszczególnymi działaniami
Ewidencja elektryczna	-zużycie energii na wykonywanie określonego działania

PRZYKŁADY NOŚNIKÓW KOSZTÓW DZIAŁAŃ:

KRYTERIA DZIAŁAŃ	NOŚNIKI KOSZTÓW DZIAŁAŃ
Przygotowanie maszyn do produkcji	-ilość uruchomień -ilość serii produkcyjnych
Transport materiałów	-ilość dostaw -ilość otrzymanych faktur
Przygotowanie wyrobów do wysłania	-ilość serii do wysłania -ilość wystawionych faktur
Obsługa techniczna produkcji	-ilość zleceń produkcyjnych -ilość kontroli -ilość konserwacji

DZIAŁANIE- jest definiowane jako zbiór powtarzalnych jednorodnych lub podobnych zdarzeń lub czynności wykorzystywanych w celu realizacji określonej funkcji gospodarczej i powodujących powstawanie kosztów.

CECHY DZIAŁAŃ:

-charakterystyczny i indywidualny zakres pracy.

-powtarzalność.

-posiadanie określonego nadawcy działania oraz odbiorcy.

-mierzalność działania-związana z możliwością określenia jednostki miary i skwantyfikowania danego działania.

-możliwość określenia kosztów dla działania.

KLASYFIKACJA DZIAŁAŃ UWZGLĘDNIAJĄCA ICH ZWIĄZEK Z TWORZENIEM WARTOŚCI:

1.Działanie podstawowe:

–działania w zakresie gospodarki materialnej

-działania operacyjne związane z przetwarzaniem materiałów w produkty

-działania dotyczące produktów

-działania marketingowe

-usługi posprzedażne

2.Działania wspierające:

-zarządzanie przedsiębiorstwem

-zarządzanie kadrami

-rozwój technologii produkcji

-zarządzanie w składniki majątku

KLASYFIKACJA DZIAŁAŃ UWZGLĘDNIAJĄCA HIERARCHIĘ:--działania dotyczące pojedynczych produktów

-działania dotyczące partii produktów

-działania dotyczące asortymentów produktów

-działania dotyczące całego przedsiębiorstwa

ETAPY RACHUNKU KOSZTÓW DZIAŁAŃ:

1.Identyfikacja istotnych działań( activity) występujących w przedsiębiorstwie

2.Ustalenie kosztów działań(activity cost pool)

3.Określenie nośników kosztów działań(activity driver)

4.Rozliczenie kosztów działań na produkty

Ad.1 Hierarchia działań

1. Dotycząca całego przedsiębiorstwa:

-zarządzanie przedsiębiorstwem

-ochrona i utrzymanie obiektów

-reklama

2. Dotycząca rodzajów produktów:

-obsługa techniczna procesów produkcji

-opis techniczny produktów

-zmiany w technice produkcji

3. Dotyczące partii produktów:

-przygotowanie produkcji

-zlecenie zakupu

-kontroli jakości

4.Dotyczące jednostki produktu:

-czas pracy bezpośredniej

- zużycie materiałów i energii

- utrzymanie maszyn w ruchu

Ad.2 Ustalenie kosztów działań

Ad.3 Określenie nośników kosztów działań

Nośnik kosztów działań- jest miarą częstotliwości i wielkości zapotrzebowania obiektów kosztów na określone działania.

Nośnikiem kosztów danego działania jest najczęściej wielkość najsilniej skorelowana z wartością jego puli kosztów i powinien:

-wyrażać stopień zapotrzebowania konkretnego obiektu kosztów na dane działanie

-odzwierciedlać przyczynę powstawania kosztów

-być zrozumiały i łatwy do zmierzenia

Ad.4 Rozliczenie kosztów działań na produkty

Stawka kosztów działania = koszty działania

Ilość jednost. nośnika

Koszty na produkt = stawka * ilość jednost. nośnika produktu

PROBLEMY Z WDROŻENIEM Z ABC:

-prawidłowe wyodrębnienie szczegółowych działań traktowanych jako obiekty odniesienia kosztów

-dóbr adekwatnych miar wielkości działań, które pełnią rolę kluczy rozliczeniowych kosztów działań między produkty

-dostosowanie systemu ewidencyjnego w zakresie kosztów do ujmowania kosztów w dodatkowym przekroju wg działań

-stworzenie odpowiedniego oprogramowania komputerowego dla ewidencji kosztów w przekroju działań

ZALETY RACHUNKU KOSZTÓW DZIAŁAŃ:

Informacje uzyskane z rachunku kosztów ABC mogą być wykorzystane do:

-doskonalenia procesów wewnętrznych

-zarządzania portfelem produktów

-poprawy reakcji z klientami w zakresie przyjmowania zamówień

-ustalenia cen i dystrybucji

-nadzoru nad relacjami z dostawcami, zmierzającego do uzyskania niskich kosztów

-wpływania na projekty przyszłych produktów

-porównania kosztów działań w poszczególnych ośrodkach odpowiedzialności i oddziałach, które wykonują podobne czynności, aby wyłonić najniższy i najwyższy koszt działania i na tej podstawie określić jego docelową wysokość

-oceny rentowności poszczególnych klientów wykazując, który kanał dystrybucji lub indywidualny klient przynosi zysk, a który straty. Taka analiza często ujawnia wcześniej ukryte dotowania do klientów, rynków czy produktów

-Activity Based Costing nie redukuje kosztów ogólnych, ale przydziela je do poszczególnych klientów na podstawie „skonsumowanych” działań. W rezultacie klient, który zaczyna zużywać mniej działań obciążony jest niższymi kosztami ogólnymi. Jeżeli firma w tym samym czasie nie obniży kosztów ogólnych to kosztami tymi zostają obciążeni inni klienci, powodując błędne koła. Rachunek kosztów działań może być zatem wykorzystane nie tylko do ustalenia cen produktów i usług, ale także jako narzędzie strategiczne.

WADY RACHUNKU KOSZTÓW DZIAŁAŃ:

- rachunek kosztów ABC chociaż próbuje eliminować niewłaściwą alokację kosztów pośrednich, dzieląc je na działania i przyporządkowując je do produktów na rzecz, których zostały te działania wykonane to jednak jest on obciążony wadami systemów alokacji dowolnej kosztów

-używany klucz podziałowy jest często dowolny oraz wielkość przyporządkowanych kosztów i podstawy alokacji pochodzą albo z przeszłości albo z prognozy i nie odzwierciedlają rzeczywistego stanu. W związku z tym rachunek kosztów ABC powinien stanowić narzędzie uzupełniające do rachunku kosztów zmiennych.

KONCEPCJE RACHUNEK KOSZTÓW DZIAŁAŃ:

-unowocześnieniem rachunku kosztów ABC jest koncepcja T-D ABC (ang. Time-Driven Activity -Based Costing), która umożliwia prostszą i mniej kosztowną implementację modelu, zapewniając jednoczenie większą dokładność i szerszy zakres generowanych informacji.

-na gruncie koncepcji rachunku kosztów powstała metoda zarządzania kosztami działań ABM (ang. Activity Based Management), która umożliwia osiągnięcie przez przedsiębiorstwo takich samych wyników przy użyciu mniejszej ilości zasobów, a tym samym niższych kosztów.

- z uwagi na to, że rachunek kosztów działań można wykorzystać również do planowania i analizy kosztów przyszłych okresów, na jego bazie powstała również metoda budżetowania kosztów działania ABB (ang. Activity -Based- Budgeting ABB ).

- obie koncepcje ABB i ABM w połączeniu z rachunkiem ABC przyczyniają się do:

a)Zmniejszenia błędów w pomiarze kosztów wytworzenia produktów

b)Tworzenia bardziej realnych informacji o przyszłych kosztach procesów i produktów ( budżety).

c)Dostarczania informacji istotnych w podejmowaniu decyzji, które wpływają na obniżenie poziomu kosztów i wzrostu wartości firmy w okresach przyszłych.

KALKULACJA PODZIAŁOWA PROSTA- jest stosowana w przypadku produkcji masowej jednorodnej. Polega na sumowaniu poniesionych kosztów i ich podzieleniu przez liczbę miar produkcji( tona, szt. , metr).

W przypadku występowania produkcji niezakończonej na początek lub na koniec okresu można przyjąć jedne z dwóch sposobów postępowania:

SPOSÓB 1- produkcje niezakończoną wycenia się wg z góry ustalonego, planowanego ,technicznego kosztu wytworzenia.

SPOSÓB 2-produkcje niezakończoną przelicza się sprowadzając jej wielkość do wspólnego mianownika z produkcją gotową biorąc pod uwagę stopień ukończenia produkcji niezakończonej w stosunku do wyrobu gotowego.

KALKULACJA WSPÓŁCZYNNIKOWA- jest stosowana , jeżeli jednostka wytwarza dwa lub więcej zbliżonych do siebie produktów z tych samych materiałów i przy zastosowaniu zbliżonych zabiegów technologicznych. Dla podziału kosztów stosuje się odrębne współczynniki dla materiałów bezpośrednich i kosztów przerobu = ( płace bezpośrednie + koszty wydziałowe).

KALKULACJA DOLICZENIOWA- polega na odnoszeniu kosztów bezpośrednich wprost na właściwe przedmioty kalkulacji, a następnie doliczaniu kosztów pośrednich za pomocą odpowiednich kluczy podziałowych.