Urazy kręgosłupa i rdzenia kręgowego
Urazy tego typu mogą towarzyszyć urazom głowy.
Zawsze należy je podejrzewać w następujących okolicznościach:
uraz spowodował utratę przytomności poszkodowanego
uraz dotyczył górnej połowy ciała, a szczególnie szyi i głowy
uraz spowodował zaburzenia świadomości
w przypadku zatrucia lekami i alkoholem.
Urazy, które predysponują do uszkodzeń kręgosłupa są następujące:
upadki z wysokości
skoki na głowę do płytkiej wody
wypadki komunikacyjne (szczególni motocyklowe)
uderzenia w głowę.
Skutki:
Urazy kręgosłupa mogą powodować złamania kręgów, przemieszczenie krążków międzykręgowych itp. i doprowadzić do ucisku rdzenia kręgowego (np. przez odłam kostny).
Urazy rdzenia kręgowego mogą prowadzić do wstrząśnienia i stłuczenia rdzenia, przerwania jego ciągłości oraz uszkodzenia nerwów rdzeniowych. W zależności od wysokości, na której został uszkodzony rdzeń kręgowy, mogą mieć miejsce zaburzenia oddychania poszkodowanego:
przy uszkodzeniu powyżej czwartego kręgu szyjnego nie ma przekazywania pobudzeń drogą nerwu przeponowego do przepony
przy uszkodzeniu poniżej ma miejsce tylko częściowe porażenie przepony.
Zdarza się, że uraz rdzenia kręgowego ma podłoże jatrogenne, tzn. został spowodowany wskutek nieumiejętnie udzielonej pomocy.
Objawy:
Uszkodzenia kręgosłupa:
ból – w przypadku złamania kręgów
stwierdzana przy badaniu poszkodowanego bolesność wyrostków kościstych
zniekształcenie kręgosłupa (nienaturalne wybrzuszenie), zniekształcenie krzywizn kręgosłupa: garb, uskok
ograniczenie ruchomości kręgosłupa, np. przymusowe ustawienie głowy.
Uszkodzenia rdzenia kręgowego:
możliwość wystąpienia zaburzeń oddychania w zależności od wysokości uszkodzenia rdzenia
wystąpienie tzw. wstrząsu rdzeniowego – na skutek uszkodzenia ośrodków współczulnych nagle dochodzi do rozszerzenia naczyń, w których zalega krew (jest to sytuacja analogiczna do omdlenia)
porażenie kończyn i tułowia
porażenie pęcherza moczowego (tzw. pęcherz neurogenny) i zwieracza odbytu.
Postępowanie:
Wezwanie pomocy
Unieruchomienie głowy i szyi oraz tułowia
Ocena funkcji życiowych – oddech, tętno:
jeśli poszkodowany wymaga prowadzenia resuscytacji krążeniowo-oddechowej – udrożnienie dróg oddechowych poprzez wysunięcie żuchwy,
jeśli poszkodowany nie wymaga prowadzenia resuscytacji krążeniowo-oddechowej, tamowania krwawień oraz innych nagłych działań. Nie należy go poruszać do czasu przyjazdu pogotowia ratunkowego!
Jeśli poszkodowany musi być przeniesiony, jest to możliwe po uprzednim unieruchomieniu głowy, szi i tułowia.