Urazy kręgosłupa i rdzenia kręgowego.

*Efekt masy= krwiak, guz, obrzęk mózgu, ciała obce, złamania kości

*Uciśnięty mózg wpukla się do:

-otworu potylicznego wielkiego, -pod namiot, -pod sierp

*Urazy rdzenia bardzo często towarzyszą urazą czaszkowo-mózg. Na 40 przypadków z urazem czasz-mózg w 20 jest współistniejący uraz rdzenia. Rocznie 1mln populacji doznaje urazów rdzenia.

Przyczyny urazów kręgosłupa: wypadki komunikacyjne, w domu, w pracy, u sportowców.

Urazy= pierwotne i wtórne

-pierwotny: ucisk, rozerwanie, stłuczenie, przecięcie rdzenia

-wtórne=pierwotne daja wtórne= zmiany naczyniowe, wew kom zab jonowe, zab bio-chem, apoptoza, obrzęk, hipoksja, spadek RR

Wpuklenie kości kręgosłupa do kanału rdzenia kręgowego daje uraz pierwotny a wtórny uraz to ucisk rdzeia i jego martwica.

Niedokrwienie> niedotlenienie>glikoliza beztlenowa i wolne rodniki

Wtórne obrażenia rdzenia:

-naczyniowe, -biochemiczne (uwalnianie toksyn i wzrost procesów martwicy) -komórkowe

*Przepona unerwiona jest powyżej C4 jeżeli uszkodzenia powyżej C4 to zabo oddychania.

*Częściowe określenie uszkodzenia rdzenia można okreslic natyczmiast a całkowite po 48h

SKALA FRANKELA:

A. całkowite uszkodzenie, zniesienie funkcji ruchowej i czuciowej

B. zachowanie czucia poniżej uszkodzenia

C. zachowanie ruchu ale bezużyteczności zachowania czucia

D. zachowanie czynności ruchu użyteczna ale nie pełna

E. chory bez objawów ubytkowych

*Gangioplegia= poniżej uszkodzenia rdzenia nie ma reakcji naczyniowej= spadek cisnienia

Tetraplegia (z gr. tetra - cztery, plege - cios, rana) - to paraliż czterokończynowy. Powstaje na skutek uszkodzenia rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym. Rokowania co do poprawy neurologicznej są praktycznie zerowe. Jak do tej pory, poza eksperymentami na zwierzętach, które dały pozytywne wyniki, nie ma możliwości odtworzenia połączeń nerwowych w tymże odcinku.

Paraplegia, diplegia - porażenie (tj. paraliż) poprzeczne. Schorzenie neurologiczne polegające na porażeniu dwukończynowym, najczęściej dotyczy kończyn dolnych. Jest spowodowane uszkodzeniem rdzenia kręgowego na różnych poziomach lub uszkodzeniem mózgu.

Porażenie połowicze, hemiplegia – porażenie mięśni jednej połowy ciała (niedowład połowiczy, hemiparesis to z kolei niedowład mięśni jednej połowy ciała). Spowodowane jest uszkodzeniem drogi korowo-rdzeniowej w mózgu. Niedowład występuje po stronie przeciwnej do lokalizacji uszkodzenia z uwagi na skrzyżowanie dróg korowo-rdzeniowych (piramidowych)- droga rozpoczynająca się w jednej półkuli przechodzi na stronę przeciwną w pniu mózgu (skrzyżowanie piramid). Jeśli uszkodzenie występuje w torebce wewnętrznej mózgu porażenie połowicze przybiera charakterystyczną postać porażenia typu Wernickego-Manna. Jeśli uszkodzenie jest w lewej półkuli, to porażone będą kończyny po prawej stronie. Porażenie połowiczne najczęściej jest stwierdzane w przebiegu zawału mózgu, krwotoku do jamy czaszki (w tym udaru mózgu pochodzenia krwotocznego), bywa również objawem guza mózgu.

Tetrapareza – niedowład wszystkich czterech kończyn, o charakterze spastycznym lub wiotkim. Przyczyną tego zaburzenia może być uszkodzenie pnia mózgu.

Parapareza – niedowład (poprzeczny) obu kończyn dolnych o charakterze spastycznym lub wiotkim. Spowodowany jest najczęściej uszkodzeniem rdzenia kręgowego

Hemipareza (niedowład połowiczy) – częściowe porażenie mięśni obejmujące jedną połowę ciała, będące następstwem uszkodzenia ośrodków ruchowych w mózgu lub rdzeniu kręgowym.

*Porażenie nerwów przeponowych: respirator i stymulatory na miesnie

*Zaopatrywany jest przez wiele naczyń, ze względu na swoją długość. Od góry z krótkich gałęzi obu tętnic kręgowych na przedniej powierzchni rdzenia przedłużonego powstaje tętnica rdzeniowa przednia. Układa się ona w szczelinie przyśrodkowej przedniej. Na tylną powierzchnię rdzenia wstępują odchodzące od tętnic kręgowych lub móżdżkowych tylnych dolnych tętnice rdzeniowe tylne. Układ naczyniowy rdzenia zasilany jest kilkoma-kilkunastoma gałęziami rdzeniowymi tętnic korzeniowych. Największa z nich, odchodząca najczęściej na poziomie Th10, nazywana jest tętnicą korzeniową wielką lub tętnicą Adamkiewicza.

-2 tet kręgowe wnikające do kanalu rdzenia, zaczynają się od C5 i odchodzą od tetnic podobojczykowych i pnia ramienno glowowego -tetnica Adamkiewicz( korzeniowa wielka) – srodkowy rdzeń piersiowy tam spotyka się adamikiewicz i kręgowe

Klasyfikacja Anderson'a - D'Alonzo - złamanie zęba obrotnika

·  Typ I ( < 5% ) - skośne złamanie przez górną część zęba obrotnika. Jest to najprawdopodobnie złamanie awulsyjne więzadła szczytowego. Zazwyczaj stabilne. Niestabilność może wynikać z jednoczesnego uszkodzenia więzadeł skrzydłowych i/lub szczytowego. ·  Typ II ( > 60% ) - złamanie podstawy zęba przy trzonie C2 ·  Typ III ( 30% ) - linia złamania przechodzi także przez trzon obrotnika. Złamanie może przechodzić bocznie na powierzchnię stawową C1 i C2 -złamanie zęba kręgu obrotowego:

leczenie to wprowadzenie śruby w ząb i jej pozostawienie.

Krwotok podpajęczynówkowy i tętniaki.

*Krwawienie podpajecze: -silny i nagły bol,

->przyczyny: tętniak 85%, malformacja tętniczo-zylna 5%, inne( guzy, antykoagulanty, zap naczyń, nadciśnienie) 25%

-> op pajecza zawiera naczynia i pmr

*Tetniaki: dotyczą 58% populacji (najczęściej japonczycy i finoweie)

-> Rokowanie: 51% smierc, 45% smierc w ciągu 30dni , ci co przeżyją uszkodzenia neurologiczne

*Czynniki ryzyka: genetyka, torbielowatość nerek, alkoholizm, palenie

- tętniaki powstają najczęściej w rozgałęzieniach naczyń

*Tętniak) - wypełnione krwią, ograniczone poszerzenie światła naczynia krwionośnego (tętnicy, wyjątkowo rzadko żyły).

=Podział patogenetyczny

tętniak prawdziwy

tętniak rzekomy

tętniak rozwarstwiający

Tętniaki mogą powstawać we wszystkich tętnicach oraz w sercu. Stosunkowo często pojawiają się w aorcie (zapalne, pourazowe, powikłanie nadciśnienia), tętnicy udowej (na skutek zabiegów związanych z nakłuwaniem światła naczynia), tętnicy podkolanowej (urazy). Mogą być konsekwencją zmian miażdżycowych, urazów, nadciśnienia oraz zespołu Marfana. Tętniaki serca są najczęściej powikłaniem zawału mięśnia sercowego. Objawami tętniaka, w przypadku tętnic biegnących powierzchownie, jest widoczne tętniące wybrzuszenie.

*Najczesciej tet szyjna wewnetrzna, tet srodkowa mózgu

**Objawy: -nagły silny bol glowy, nudności wymioty

-utrata swiadomosci, zab mowy i swiadomosci,

-drgawki -objawy oponowe

-spiaczka -nadcisnienie -goraczka

*Przy tętniakach obrzęki uszczlniają naczynia wiec nie podawac lekow p/obrzekowych.

*Postepowanie: uspokojenie chorego, unikanie bolu i skoków ciśnienia, kontrola ciśnienie (do130mmHg a u osob z nadciśnieniem do 160mmHg) i funkcji życiowych.

Skala Hunta i Hessa - u chorych z udarem niedokrwiennym mózgu.

Grupa 0 - chorzy bez objawow neurologicznych, z nie peknietym tetniakiem.

Grupa 1 - chorzy przytomni, z niewielkimi bolami glowy, nieznaczna sztywnoscia karku, bez objawow ogniskowego uszkodzenia mozgu.

Grupa 2 - chorzy przytomni, z silnymi bolami glowy, wyraznie zaznaczona sztywnoscia karku, ewentualnie z objawami porazenia nerwow czaszkowych, bez objawow ogniskowego uszkodzenia mozgu.

Grupa 3 - chorzy podsypiajacy, z silnie wyrazonym zespolem oponowym, z objawami ogniskowego uszkodzenia mozgu.

Grupa 4 - chorzy nieprzytomni, z wyraznie zaznaczonym zespolem oponowym, objawami ogniskowymi oraz zaburzeniami wegetatywnymi.

Grupa 5 - chorzy w glebokiej spiaczce, z zaburzeniami wegetatywny

*Diagnostyka tetniakow: tk, angiografia, angioct

*Postepowanie: leki p/bolowe, p/drgawkowe, uspokajające

**Wodogłowie normotensyjne cechuje triada objawów (tzw. triada Hakima):

stopniowo narastające otępienie, zwykle o niewielkim nasileniu

zaburzenia chodu o charakterze ataksji, rzadziej niedowład spastyczny

nietrzymanie moczu

*Zab. wodno elek= hipo hipernatremia

*Leczenie wew.naczyniowe : wprowadzenie sprężynki z onyksem do naczynia co powoduje krzepliwość

**Powikłania zabiegu:

-uszkodzenie nerwow wzrokowych w przypadku tętniaka tet ocznej, uszkodzenia naczyń, skurcz naczyń( niedokrwienie), ogniska krwotoczne

*Tętniaki zapalne (mykotyczne) najczęściej bakteryjne(s. aureus).

Nowotwory

*Zab widzenia- guzy na skrzyżowaniu n. wzrokowych,

*Nie ma charakterystycznych objawów dla guza mózgu: naczesciej: bóle głowy, zab osobowości, ubytki neurologiczne, nudności, wymioty, zab równowagi,

*Nowotwory pochodzenia glejowego: gwiazdziak, skąpodrzewiak, wyściółczak( guz komór)

*Oponiak- nowotwór opnon

**Wzrost ICP daje tride Cushinga i obrzek tarcy n.wzrokowego

***Namiot: oddziela móżdżek i pien mózgu od części nadnamiotowej

*Guzy pochodznia glejowego maja charakter naciekający

*Guzy okolicy przysadki mogą dawać slepotę, zab libido, mlekotok,

*Ropień mózgu: nadciśnienie sród, objawy oponowe, dreny antybiotyki i plukanie.

**Pseudotumor: przerost kosci pokrywyczaszki i uscisk na duże naczynia.

* Nowotwory rdzenia kręgowego:

-zab oddychania powyżej C4,

-niedowład wiotki, spastyczny -zaburzenia czucia

=w kręgosłupie najczęściej lagodne oponiaki, guzy każdego odcinka kregoslupa daja zaburzenia zwieraczy, przerzuty do kregoslupa daja bóle nocne.

*Guzy nerwów obwodowych: zewnatrzrdzeniowe- nerwiaki i oponiaki,

*Guz srodrdzeniowe: wysciolczaki i glejaki

Cwiczenia

-ucisk na nerw okoruchowy (III) daje anizokorię

-afazja czuciowa i ruchowa

-urazy skroni: padaczki, zab miesni, - urazy płata czołowego=pobudzenie

-każdy uraz z utrata przytomności=TK, a u osob >65rz uraz głowy bez utraty przytomności również TK

Uszkodzenia nerwów obwodowych:

-łokciowy: ręka szponiasta= zespół ciesni dla nerwu łokciowego, zespol ciesni lokciwej

-promieniowy- ręka wisi bo brak unerwienia prostowników, złamanie kosci ramiennej z przemieszczeniem

-strzalkowy- niemozna stawac na palcach

-piszczelowy –nie można stawac na pietach

-uszkodznie nerwu kulszowego- brak funkcji piszczel i strzalko

-posrodkowy- opuszka wskazującego palca, zab czucia na opuszce= zespol ciesni nadgarstka –nerw przebiega pod troczkiem zginaczy

**Guzy nerwów obwodowych: nerwiaki oslonkowe i mięsaki nablonkowe

Klasyfikacja Seddona – schemat określający stopień uszkodzenia nerwów.

Neurapraxia – ucisk na nerw bez przerwania ciągłości.

Axonotmesis – nerw nienaruszony, ale aksony przerwane; takie nerwy mogą się zregenerować.

Neurotmesis – przerwanie ciągłości nerwu powodujące jego porażenie.

*ENEG- badanie nerwów obwodowych= elektroneurografia

**Uszkodzony nerw naprawia się przez przeszczep kablowy, szuka się kikutów nerwu i laczy się je.

-bliskie uszkodzenia, lagodne przecięcie= nerwy zszywa się

-dwa konce bez lącznosci >3cm inieprawidłowa budowa pęczkowa to nerw należy podciąć i włożyc w rurke celulozowa to nerwy się zrosną.

-w przypadku odległości nerwów>3cm można również pobrać inny nerw i wszyc go jako pomost, najczęściej bierze się nerw lydkowy. Po takim zabiegu nie ma całkowitej sprawności ale są pozytywne efekty 80% sprawności.

W miejscu zespolen powstawać mogą nerwiaki, nerw rosnie 1mm/24h