Balladyna Juliusz Słowacki

Akt I

Scena 1.
Do leśnej chaty pustelnika przybywa młody książę Kirkor. Przybysz chce się poradzić starca w sprawie wyboru odpowiedniej żony. Okazuje się, że pustelnikiem jest podstępnie usunięty z tronu król Popiel III. Starzec wyjawia przed Kirkorem swoją tożsamość i jednocześnie informuje go, że nadal jest w posiadaniu prawdziwej korony, a tylko ona może zapewnić pomyślne rządy. Kirkor obiecuje Popielowi, że (kiedy nadejdzie właściwy czas) będzie walczył po jego stronie. Na razie jednak chce ułożyć sobie życie z właściwą konbieta. Popiel radzi mu, żeby żony poszukał wśród ludu. Tylko taka narzeczona zapewni mu szczęście i przychylność poddanych.

Scena 2.
W jeziorze Gopło mieszka nimfa Goplana. Jej serce zajęte jest miłością do śmiertelnika - Grabca. Nimfa wszelkimi sposobami próbuje pozyskać jego miłość, jednak młodzieniec nie odwzajemnia uczuć pięknej Goplany. Kocha on bowiem Balladynę, dziewczynę mieszkającą, wraz z matka i siostrą Aliną, w jednej z pobliskich chat. Zazdrosna Goplana postanawia przeszkodzić kochankom. Swoim sługą Chochlikowi i Skierce wyznacza dwa zadania. Mają oni przeszkodzić Balladynie w spotkaniu z Grabcem i doprowadzić, wędrującego po kraju w poszukiwaniu żony, Kirkora do chaty wdowy.

Scena 3.
Duszki wypełniają swoje zadanie. Podstępem sprowadzają księcia do domu starej matki i jej dwóch córek. Kirkor jest zachwycony obiema pannami. Jest pewien, że jedna z nich zostanie jego żoną, nie wie tylko, którą powinien wybrać. Skierka podsuwa wdowie pewien pomysł. Prosi kobietę, aby ta namówiła Kirkora na urządzenie konkursu. Ma on polegać na zbieraniu malin. Ta z dziewcząt, która prędzej nazbiera pełny dzban leśnych owoców, zostanie żoną księcia. Kirkor zgadza się na takie rozwiązanie. Konkurs ma się odbyc nazajutrz rano.

Akt II

Scena 1.
Za sprawą czarów Chochlika, Grabiec nie może znaleźć drogi do domu. Błąka się po lesie i w końcu zmęczony zasypia na trawie. W tym czasie odnajduje ich Goplana. Dowiaduje się, że mimo starań jej sługi, Grabcowi udało się spotkać w nocy z Balladyną. Goplana wpada we wściekłość. Karci Chochlika, a Grabca przemienia w wierzbę.

Rankiem rozpoczyna się konkurs pomiędzy siostrami. Pracowita Alina znacznie wcześniej uporała się z zadaniem. Gdy wraca do domu, na drodze spotyka Balladynę. Siostra nie zebrała żadnych malin. Widząc, że siostra wygrała konkurs, postanawia ją zabić i tym samym otworzyć sobie drogę do ślubu z księciem. Świadkiem zbrodni Balladyny jest zamieniony w drzewo Grabiec. Niestety on nic nie może na to poradzić. Zbrodniarka zabiera maliny siostry, ale na jej czole pojawia się krwawa plama.

Scena 2.
W chacie czeka zniecierpliwiona wdowa i Kirkor. Oboje są bardzo ciekawi tego, która z dziewcząt szybciej poradzi sobie z zadaniem. Nagle dostrzegają powracającą z lasu Balladynę. Dziewczyna ma pełny dzban owoców. Matka pyta zwyciężczynie konkursu o to, gdzie podziała się jej siostra. Balladyna ucieka się do kłamstwa. Stwierdza, że widziała jak Alina ucieka z jakimś ,,obdartym młokosem". Wdowa jest zaskoczona i zrozpaczona takim postępowaniem córki. Cieszy się jednak z tego, że przynajmniej jedna z jej dziewcząt ułoży sobie życie. Balladyna wychodzi za maż za Kirkora. Jest szczęśliwa, ale cały czas przeszkadza jej plama na czole. Okazuje się bowiem, że to znamię jest nie do zmycia.

Akt III

Scena 1.
Zbrodnia Balladyny zaczyna przynosić pierwsze tragiczne skutki. Pali się chata jej matki, a Grabiec dowiaduje się o jej ślubie z Kirkorem.

Scena 2.
Niedługo po ślubie Kirkor musi opuścić zamek i młodą żonę. Zostaje bowiem wezwany na wojnę. Balladyna pozostaje sama i rozpoczyna swoje dyktatorskie rządy. Po pierwsze za wszelka cenę chce ukryć swoje pochodzenie. Dlatego też nie przyznaje się do swoich dawnych znajomych. Gdy ci przychodzą do niej z wizytą - rozkazuje ich wypędzić.

Scena 3.
Kirkor, chcąc sprawdzić lojalność żony, za namową Pustelnika, wysyła do nie zapieczętowaną skrzynię. Rozkazuje jednocześnie, aby jej nie otwierała.

Balladynie coraz bardziej przeszkadza plama na jej czole. Udaje się więc do Pustelnika i prosi starca o ratunek. Pustelnik wyjaśnia, że jedynie Alina posiada moc uleczenia siostry. Proponuje, że za pomocą tajemniczych zaklęć wskrzeszy zamordowana dziewczynę. Balladyna nie godzi się na takie rozwiązanie i ucieka z pustelniczej chatki.

Scena 4.
Nimfa Goplana nadal próbuje zdobyć miłość Grabca. Odnajduje nawet ukrytą w lesie koronę Popiela i wkłada mu ją na głowę. Obiecuje mu, że odtąd będzie Królem Dzwonków i posiądzie władzę nad całą przyrodą. Młodzieńca niezmiernie cieszy ta wiadomość i snuje plany co do swoich przyszłych rządów.

Scena 5.
Okazuje się, że ktoś podsłuchiwał rozmowę Balladyny z pustelnikiem. Tym kimś był Kostyn. Od tej pory i on zostaje wplątany w nieuczciwe rozgrywki złej władczyni. Staje się jej powiernikiem i wiernym doradcą. Kiedy na zamku pojawia się posłaniec ze skrzynia od Kirkora, Kostryn sugeruje Balladynie, że może i on wie o jej zbrodni. Wspólnicy postanawiają pozbyć się posłańca. Razem zabijają go.

Akt IV

Scena 1.
Na zamku Kirkora odbywa się uczta. Nagle pojawia się na niej nieproszony gość. Jest nim wdowa - matka Balladyny. Kobieta jest głodna i spragniona. Okazuje się, że przez wiele miesięcy staruszka była zamknięta w zamku. Nie pozwalano jej nigdzie wychodzić i nikogo do niej nie wpuszczano. Wyrodna córka wypiera się jednak własnej matki. Każe wyrzucić staruszkę z zamku.

W tym samym czasie nadchodzą wspaniałe wieści. Kirkor pokonał Popiela IV, ale nie chce przejąć władzy królewskiej. Tłumaczy, że królem zostanie jedynie ten, kto posiada prawdziwą królewską koronę, należącą niegdyś do pierwszego władcy Polski - Lecha. Tej samej nocy Balladynie ukazuje się duch zamordowanej przez

Scena 2.
Kirkor ponownie musi opuścić nadgoplańską krainę. Przyrzeka pustelnikowi - Popielowi III, że odnajdzie skradzioną koronę. Nie wiedząc, iż posiada ją Grabiec, księże wyrusza aż do Gniezna. Tym czasem do chatki w lesie dociera matka Balladyny. Kobiecina żali się na swój los. Pustelnik pociesza ją i postanawia, że zaraz po odzyskaniu tronu, ukarze Balladynę za wszystkie jej zbrodnie.

Scena 3.
W zamku Kirkora duszki Skierka i Chochlik rozmawiają o tym, co będę robić w tę burzową noc. Chochlik chce udać się na przyjęcie organizowane przez jednookiego puchacza. Już cieszy się na harce, które będzie tam odczyniał. Skierka ma dużo poważniejsze zadanie. Leci nakarmić starą matkę bociana. Obawia się, że ptak panicznie boi się burzy.

Scena 4.
Balladyna snuje się sama po zamku. Planuje kolejną zbrodnię. Chce zabić Grabca i odebrać mu koronę Lecha.

Scena 5.
Do Balladyny dołącza się Kostryn. Zastaje ją tuż po dokonaniu zbrodni. Razem wykradają koronę i udają się na naradę. Chcą postanowić, co dalej czynić. Ustalają, że najlepszym rozwiązaniem będzie zabicie Kirkora, który zapewne szybko odkryje prawdę. Balladyna chce również pozbyć się pustelnika.

Akt V

Scena 1.
Skierka i Chochlik rozmawiają o minionej nocy. Nagle pojawia się Goplana. Nimfa jest bardzo przygnębiona. Martwi ją to, do czego doprowadziły jej czary. Chciała tylko pozyskać miłość ukochanego mężczyzny, a stała się sprawczynią wielu tragedii. Goplana postanawia opuścić swoje jezioro i całą krainę.

Scena 2.
Kirkor jest już bliski zwycięstwa. Jego wojska ustawiają się pod murami Gniezna. Chce podzielić się radosnymi nowinami z Popielem III. Wysyła do niego posłańców. Ci jednak odkrywają, że pustelnik nieżywe. Znaleźli go powieszonego za chatą.

Scena 3.
Balladyna i Kostryn szykują się do walki z Kirkorem. Przekupują część żołnierzy i udaje im się pokonać dobrego księcia. Bez namysłu pozbawiają go życia. Z grodu Przychodą do nowych dowódców posłańcy z chlebem i solą. Balladyna postanawia pozbyć się ostatniego świadka jej wszystkich zbrodni. Przyniesiony bochenek kroi zatrutym z jednej strony nożem. Przesiąknięty trucizną kawałek podaje Kostunowi. Ten nie podejrzewając niczego zjada chleb i umiera.

Scena 4.
Przed koronacją nowy król musi rozprawić się ze wszystkimi zbrodniarzami. Przed obliczem Balladyny pojawiają się kolejni oskarżyciele. Lekarz, który bez trudu odkrył, że Kostryn został otruty, żąda odnalezienia i skazania winnego. W pałacu pojawia się też Filon. Młodzieniec znalazł w lesie ciało Aliny, a ponieważ zakochał się w dziewczynie, chce, aby teraz odszukano jej zabójcę i ukarano go. Ostatnia staje przed obliczem Balladyny jej matka. Nie rozpoznana przez nikogo żali się na wyrodną córkę. Nie chce jednak wyjawić jej imienia. Dowiaduje się bowiem, że tym samym skaże córkę na śmierć. Wdowa umiera nie wyjawiając swojego sekretu. Teraz Balladyna jest wreszcie spokojna. Myśli, że nikt nie może skazać jej za popełnione niegdyś zbrodnie. Aby nie wzbudzać niczyich podejrzeń, trzykrotnie wydaje wyrok śmierci. Ma on być wykonany na trucicielu Kostryna, zabójcy Aliny i wyrodnej córce. Tak więc Balladyna sama po trzykroć skazuje się na śmierć.

Okazuje się jednak, że nie wszystkich da się oszukać. Siły wyższe i tak wykonają wyrok na zbrodniarzach. W chwili koronacji Balladyna ginie od uderzenia pioruna.