NIEMIECKA BALLADA ROMANTYCZNA

Wstęp. Zofia Ciechanowska

II. Nazwa, charakter i początki ballady.

Nazwa pochodzi od późnołacińskiego ballare (tańczyć) - pieśń tanecznak.

Wł. Ballata, prowansalska, ballada - krótka pieśń stroficzna śpiewana przez tańczących trubadurów.

XIV - XV we Francji specjalny gatunek poezji lirycznej, pieśń złożona z trzech rymowanych strof 8-12 wierszowych, z wierszowym wyśpiewam i refrenem o 3 tymach.

W Anglii utwory ludowe o charakterze epickim., często dialogowe.

W Hiszpanii XIV XV pod nazwą romancy, w XVI wieku stała się romanca historyczna wytwornym gatunkiem literackim (Lope de Vega).

Wg Goethego ballada: łączy 3 rodzej poezji, lirykę, epikę, dramat, poszczególne elementy nierozdzielne, ale razem, konieczność refrenu podkreślająca liryczny charakter.

Gat. Syntetyczny, trudny do sklasyfikowania.

Np. Petach zalicza ją do tzw krótkiej formy epiki, a jej główny punkt wskazuje jako - zaskoczenie.

Kayser rozróżnia rodzaje ballady np. o duchach i upiorach, rycerska, o magii przyrody, idei, liryczna na wzór ludowej, historyczna, podaniowa, wzruszająca, grozy, heroiczna, przeznaczenia, egzotyczna, polityczna i społeczna.

III. Ballada tradycyjna w krajach skandynawskich, w Anglii i Niemczech.

Poemat narracyjny o charakterze lirycznym, przekazywane drogą tradycji ustnej, nie pisane, krótkie, odnoszące się do jednego wyrażenia, o budowie stroficznej, rymowane lub z asonansami, zaopatrzone w refren i melodię.

Cechy: różne wariany jednej ballady wynikające z przekazu ustnego, wędrówka motywów z kraju do kraju, pojawiły się ok. XII, w Niemczech panowało w romantyzmie przekonanie, że ballada do gatunek pierwotnej poezji, źródło innych gatunków. Budowa zawsze zwrotkowa, wiersze parzyste, refren, ruchomy i zmienny, o charakterze opisowym, tanecznym lub wyrażający jakieś uczucie. W stylu skłonność do stosowania określonych liczb(czynność powstarzana 3 razy); stałe formuły (`powiem samą prawdę'); utarte zwroty; częste stosowanie dialogu, zdania krótkie i proste, mało albo wcale stosuje się inwersję, antytezy rzadkie, częste elizje i nagłe urwania zdania. Koncentracja i fragmentaryczność.

Wątki i motywy: podania o świecie nadprzyrodzonym, zaczerpnięte z folkloru, atmosfera tajemnicy i magii, wróżki, elfy, czarownice, wilkołaki, motywy baśniowe, metamorfoza, przemiany bohaterów; motyw winy bez winy, wątki z legend epicznych, heroicznych; w Niemczech zapożyczenia z poematów rycerskich. Dominują w balladach ludowych nieskończone historie miłosne, konflikty rodzinne, opowieści awanturnicze. Milość przedstawiona w barwach tragicznych (np. wątek Hero i Leander) kochanek otruty przez kochankę, legenda o okrutnym bracie zmuszającym siostrę do tańca gdy jest w ciąży z królem itd.

W Niemczech ballada ludowa rozwija się jak w innych krajach, choć ma swoiste cechy; nie są tak liczne - ok. 250. bardziej liryczny charakter, osobisty, sentymentalny, mniej narracyjny, refren rzadszy lub zredukowany do formy np. wykrzykników. Badacze chętnie balladę niemiecką wyprowadzają z pieśni bohaterskich wczesnego średniowiecza.

Rękopisy z w XIV, nieliczne, rozwój od XV. Prawdopodobnie wtedy rozpowszechniły się ballady znane tylko w kołach dworskich. Ballada tradycyjna nabiera cech utraty związku z czasem i miejscem, nasyca się treścią fantastyczną, przybiera znamiona typowości. Typowe motywy: pożegnanie rycerza z damą, powrót rycerza z wyprawy, spotkanie z żoną, wyproszenie uwolnienia więźnia, śmierć kochanka, wierność i sprzeniewierzenie się miłości, zbrodnia i zemsta itd.

Rzadko wyobrażenia mityczne (ballada o wodniku).

J.G.Herder - zbiór `Pieśni ludowych 1788-79.

Ludwik Uhland „deutcher Lieberhort”. 1805-08.

IV. Z dziejów niemieckiej ballady romantycznej.

Źródła. XVIII pojawienie się ballady komicznej z Francji, utrata charakteru śpiewanego, nabranie charakteru literackiego. „Marianna” Gleima.

Ok. połowy XVIII rodzi się ballada serio. 1765 wydany zbiór ballad angielskich i szkockich `Reliques of Ancien english Poetry' sporządzony przez Tomasza Percy.

Twórcą niemieckiej ballady serio uważa się Hoeltego lub Buergera „lenora” - ta ballada była zjawiskiem przełomowym, intencjonalnym nawiązaniem do twórczości ludowej. Wg autora powsała pod wpływem zasłyszanej pieśni ludowej, ale też użytkuje motywy tradycyjnych ballad angielskich, dynamizm akcji, języka, uderzające efekty stylowe, onomatopeje, paralelizmy, potęgowanie nastroju grozy, jaskrawe efekty makabryczne, końcowy morwał w śpiewie upiorów, potępienie bluźnierczych myśli Lenory, wywołanych rozpaczą - były w duchu epoki, choć dziś są groteskowe. Umiejętne odmalowanie stanu psychicznego bohaterki. Inne ballady Buergera społeczne.

Wpływ ballady na twórczość artystyczną.

Do ballady nawiązali twórcy sturm und drang, Inicjatorem był Herder.

Ale gł Goethe - pierwszy zbieracz pieśni ludowych w europie. Ballada najstarsza jego :Król w Thule' śpiewana jest w Fauście przez Małgosię. Inne ballady Goethego starsze „fiołek”, „Niewierny chłopiec'. Wzorowane na angielskiej balladzie tradycyjnej.

Ballada Goethego społeczna `Przed sądem”

Ballada o magii przyrody. ”Rybak”, „Król elfów”. Nieokreślony czas i środowisko, postacie przedstawioenw sposób nieokreślony `pewien…”, bez rysów indywidualnych, biernie poddani siłom przyrody, lakoniczna narracja, nienacechowana emocjonalnie; przedstawio działanie sił przyrody i zależności człowieka od nich.; człowiek nie jest podmiotem działającym ale podlegającym działaniom. Wzory z balladu ludowych. Do postaci elfów znalazł wzór w duńskiej balladzie „Córka króla elfów'. Budowa i język nie naśladują ludowych ballada, raczej kunsztowna konstrukcja,, umiejętne stopniowanie nastroju, duża wyrazistość wizualna, zwłaszcza akustyczna - o funkcji symbolicznej i muzycznej zarazem (rytm pędzącego konia, taniec córek króla elfów). Muzyka f. Schuberta.

Ballada idei: na planie pierwszym nie nastrój, ale symboliczne przedstawienie jakiejś idei, np. „pieśniarz”. Goethego. Dominuje u Schillera. 1979-Poszukiwacz skarbów, Narzeczona z Koryntu, Bóg i bajadera, Uczeń czarnoksiężnika.

Brak magii przyrody, nastrojów grozy; element magiczny pozostał w formie żartobliwej

Uczeń czarnoksiężnika specyficzny w budowie - opowiadanie w I osobie, na końcu pojawia się dopiero druga postać, która naprowadza bohatera na właściwą drogę, wygłaszając sentencje o ogólniejszym znaczeniu. Zbliżone do poematów dydaktycznych. Humorystyczne nastawienie autora: powieść włożona w usta ludzi naiwnie prostodusznych. Charakter wybitnie dramatyczny. Wyższe zamiart artystyczne, kunsztowna faktura. Skomplikowany system stroficzny, rytmika symbolizująca zawartość myślową.

Ład moralny, etyczny, człowiek już nie jest igraszką ślepych nieobliczalnych sił.

Ballady idei szczególnie u Schillera. Idea stanowi punkt wyjścia (U Goethego dzieło sztuki - ballada jest punktem wyjścia). 1979 powstały: Pierścień Polikratesa, rękawiczka, Rycerz togenburg, Nurek, Żurawie Ibikusa, droga do kuźnic, wydrukowane w `Almanachu Muz” 1978.

Wprowadznie nowego typu ludzkiego: czło9wieka walczącego, bohatera., dlatego do tego typu zalicza się też wkładkę do tragedii `Zbójcy” - „Pożegnanie Hektora”. Dialog bohatera trojańskiego z żoną, żegnającą go przed bojem na wieki to wyraz woli etycznej człowieka rozróżniającego hierarchię uczuć i obowiązków, poświęcającego własne szczęście dla ojczyzny, heroicznego.

Brak rysów mitycznych i magicznych, człowiek stanowi punkt najważniejszy; to istota wolna duchowo, przeciwiąca się losowi. (np. Kasandra, Pożegnanie Polikratesa).

Żurawie Ibikosa - shiller głosi pogląd, że fatum jest w służbie etycznego porządku świata, artystycznie najlepsza ballada Schillera, Goethe doradził Schillerowi, by nie wprowadzał niczego nadnaturalnego, cią żurawi to jedynie symbol naturalny. Epicki, plastyczny, barwny i ożywiony obraz przygotowani igrzysk, skontrastowany z pełnym grozy opisem kroczących eumenid, nagłe zaskoczeniek urwanie opowieści - świadczą o umiejętności kształtowania efektów artystycznych, zacięcie dramaturgiczne.

W `drodze do kuźnic' i `Hrabi Habsburgu unaocznienie następstw dobrych czunow jako wynik działania mocy nadludzkiej.

W `rękojmi' nacisk na energię woli ludzkiej w walce z losem. W „walce ze smokiem” - zwycięstwo bohatera z jednej strony ze smokiem, z drugiej - z własną ambicją.

Popisem odwagi, jednak dla zaspokojenia ambicji tylko, jest gest rycerza podnoszącego rękawiczkę wśród dzikich bestii w „rękawiczne'. Poza pewną wirtuozerią sceny i urozmaiconą rytmiką nie wyszedł Schiller wiele poza anegdotę ze znanego francuskiego źródła. Zaostrzył jednak napięcie konflikt; miało to być napiętnowanie zepsucia dworów panujących i podkreślenie ich bezmyślnego okrucieństwa

Inne: Rycerz Tannennburg - wytrwałośc, wierność, wyrzeczenie rycerskie.

Strzelec w Alpach - odprysk pracy nad Wilhelmem Tellem.

Żal Cerery - monodram wysoce lirczny, nawiązujący do mitów.

Obchód zwycięstwa - przeciwieństwo doli człowieczej; pomyślność przeplata się z nieszczęściem, problematyka człowieka i losu.

Twórczość Goethego i shilerra z 1797 - zanik magii, nieokreśloności, mglistości. Wyraźne, jasne linie, plastyczne kształty w rysowaniubświata, określony krąg idei.

U shillera stylizacji podlegają nie tylko postaci, ale również to, co je otacza, całe przebieg zdarzeń, poezja nie liczy się z prawdopodobieństwem w zakresie akcji i czasu.. zawsze obecność widza w balladach, podziwiający tłum. U Schillera dramatyczność, u Goethego bardziej liryzm.

Do sfery dziecięco -naiwnej należy ballada Goethego „szczurołap” - baśniowo-podaniowa, temat wyrosły z podań średniowiecza, przekształcony w powiastkę dla niegrzecznych dzieci urasta u Goethego do przejmującej nastojem ballady, jednostajny rytm piosenki szczurołapa robi wrażenie, budzi nieokreślony lęk.

Sfera małych demonków, tematyka grozy pozornej również rozwiewającej się w żartobliwym, pedagogicznym zakończeniu - w balladach taniec umarłych, wieny Eckert, dzwon wędrowny z 1813.

Bardzo odrębna ballada Joanna sebus. - epiczny śpiew ku czci bohaterski.

Parias - ostatni, głęboko symboliczny utwór, trylogia, głęboka powaga, liryczny charakter, napięcie uczuciowe, motyw dramatyczny antycznej tragedii.

W okresie rozwoju romantyzmu nawiązywanie do ballad ludowych.

1805-08. zbiór „czarodziejski róg chłopca”

]

Rozwój: z początku przeważa element liryczny, nastrojowe motywy język i wersyfikacja nasycone elementami dźwiękowo-muzycznymi, zwł u Tiecka, Brentata i eichendorffa. Człowiek wystawiony na działanie tajemniczych sił, akcja nieokreślona, postaci symbolizujące, nastrój tajemniczy. Dawna ballad upiorna traci grozę. Bardziej szkicowa narracja, wiele niedomówień. Eichendorffa ballady kończą się wszystkie niemal w sposób nieokreślony, pozostawiają los bohatera niewiadomym.

Motyw Lorelei wprowadza Klemens Brentano. Stworzenie romantycznego mitu i postaci.

Kontynuacja ballady lirycznej wywodzącej się z od „króla w Tiule”.

Bezpośrednie nawiązania do ludowych podań m.in. u Brentano „Babka trucicielka”. (przejście do epoki biedermeier).

W drugiej fazie rozwinął się rodzaj ballady nawiązujący do twórczości stolbergów, wywodzący się z ballad szkodzko-angielskich, dążenie do obiektywizmu, w zakresie formalnym wyraźniej zarysowane postaci, wydarzenia, w zakresie motywów zwrot do tematyki mitycznej, historycznej, politycznej, społecznej. Gloryfikacja germańskiej przeszłości i feudalizmu średniowiecznego

L. Uhland - germanista i zbieracz pieśni ludowych „Umierający bohaterowie -gloryfikacja przeszłości germ. „szczęście edenhall”, „Bertran de born”.

Powstanie ballady społecznej - Adalbert Chamisso.

Mikołaj Lenau - ballady bardzo odrożniające się, indywidualne, wysoce liryczne.

Najwyższym wykwitem i zarazem grabarzem Ballady jest Henryk Heine. Utwory balladowe nazywał romance i łączyły one formę dialogową z elementami lirycznymi i epickimi. Zwrot do realizmu. Poprzedzanie wiosny Ludów.

Fryderyk Hobble - w młodości pisał ballady (dramatopisarz). Teodor Fontane - ballady heroiczne, będące wyrazem nacjonalizmu niemieckiego. Maurycy von Strachwitz.

V. recepcja ballady niemieckiej w Polsce.

2 fazy. Początkowo brak rozróżnienie dumy i ballady (E. Słowacki). Brodziński wprowadza nazwę ballady w znaczeniu utworów poezji ludów północnych. W „Kursie poezji” Józefa Korzeniowskiego synteza poglądów na przedmickiewiczowską balladę, rozróżnienie wyższych ballad o tematyce rycerskiej, w których nie ma cudowności, oraz niższe, wywodzące się z pieśni gminnych, w których cudowność dopuszcza się.

Pierwsza dotarła ballada angielska dzięki J.U. Niemcewiczowi `Alonzo i Helena', ale powiązania z Lenorą, motyw odjazdu kochanka na wojnę i porwanie kochanki prze upiora.

Przeróbka Lenory dokonana przez Szyrę 1819. pt „Kamilla i Leon”.

Tomasz Zan , w.a. Żukowski.

Przekłady Schillera przez Brodzińskiego.

Znamienne, że ballada Goethego nie odegrała w tym okresie żadnej roli w Polsce.

Twórczość Mickiewicza a ballada Niemiecka.

Zerwał z konwencją pseudoklasycznej i przedromantycznej dumy. Ballady i romanse 1822, sam tytuł był manifestacyjny. We wstępie odróżniał romance od ballady. Ale definicje te nie mają znaczenia historycznoliterackiego. Motywy w z Rybaka w switzi i świteziance,e w Pierwiosnku, Powrót taty. Mickiewicz bliższy duchem Schillerowi, ale w formie bliższy Goethemu. Zgorzelski podaje jako znamiona ballad wspólne Mickiewiczowi i Niemcom podaje; umieszczanie akcji na pierwszym planie, dążność do uproszczenia słownika i składni i do zbliżenia ich do mowy potocznej, unikanie epitetów cechujących styl pseudoklasyczny, powtórzenia i paralelizmy składniowo-rytmiczne, unikanie inwersji. Zwiększenie roli metafory, postarzenie wyrazów o znaczeniu spójników. Dążność do liryzacji ballady. Technika przemilczeń.

W końcowych balladach zmierzanie do prymitywizmu i naiwności. Funkcja problematyki moralnej raczej poznawcza niż dydaktyczna; spleciona ze sferą cudowności.

Przekład „Rękawiczki” Schillera. Przekład „Wędrowca” Goethego.

Ballada niemiecka odegrała w polskim rozwoju gatunku rolę impulsu. Różnice w zakresie funkcji ideowej i artystycznej pokrewnych wątków i motywów. Nie można skonstatować u Mickiewicza ani typu ballady upiornej Buergera, ani ballady o magii przyrody Goethego ani ballady idei Schillera, ale można odnaleźć pewne analogie.

W Polsce szczególna rola recepcji „Lenory” Buergera. Wzór dla balladomanii. Motywy tenorowe w innych dziełach, nie tylko balladach. Od Goethego naśladowanie form dialogu, ale dopiero `Ballady i romanse' zwróciły uwagę na ballady Goethego.

Głównie oddziaływali wielcy twórczy. Czasem wywołania parodii, np. Anty - Lenora Kornela Ujejskiego.

GOTTFRIED AUGUST BUERGER 1747-1794

`LENORA'

Lonorę budza przed świtem koszmary. Wilhelm nie wraca (po wojnie prusko - austriackiej „Frydrych”). Królowie mając dość wojny zawarli pokój. Rycerze wracają, wszyscy witają wojsko. Tylko Lenora nie może nikogo witać.

Nikt nie przynosi jej informacji o Wilhelmie. Zrozpaczona rzuca się na ziemię, przeświadczona, że kochanek padł w boju. Dźwiga ją matka. Bluźni Bogu. Matka każe jej się modlić, ale ona daje wyrzeka na nielitościwego Boga, który nie wysłuchuje modlitwy. Matka każe jej przyjąć komunię, ale Lenora nie sądzi, by sakrament ulżył piekle w jej krwi, nie wskrzesi to jej kochanka. Matka próbuje przekonać ją, że Wilhelm założył inną rodzinę w ziemi węgierskiej i za to po śmierci niewierny będzie cierpiał. Ale Lenora wciąż twierdzi, że Wilhelm zginął, nie wie, po co ją matka zrodziła, dla niej już tylko śmierć jest wyjściem. Matka modli się by Bóg odpuścił córce bluźnierstwa. Ale Lonora nie chce słyszeć o raju - jej raj jest tylko przy Wilhelmie. Pragnie, by zgasło słońce, a ziemię pochłonęła noc. Złorzeczyła aż zapadł zmierzch.

O zmroku zajechał do dworu rajtar. Był to Wilhelm. Lenora wita go. Wilhelm siodła konia tylko nocą - dlatego przybył po zmierzchu. Lenora woła go do izby, ale jemu już nie wolno wejść do domu. Wywołuje Lenorę, by wsiadła na jego konia, czeka ich daleka droga do łożnicy. Bije jedenasta, mają tam zdążyć przed północą. Lenora pyta o ten dom Wilhelma - to zimny i ciemny kąt, sześć desek i dwie deszczułki. Weselni goście już są.

Lenora włożyła piękną suknię i skoczyła na konia. Pędzą przez pola i wsie. Mijali przechodzący kondukt pogrzebowy, grzebiący o północy kogoś, słychać psalm śmierci. Ale Wilhelm każe najpierw dać sobie ślub przez pójściem w małżeńskie łoże i kondukt znika. Jadą dalej. Natknęli się na plac kaźni z szubienicami - stamtąd Wilhelm bierze swych weselnych gości.

Powtarza się refren, w którym Wilhelm pyta Lenory, czy boi się zmarłych.

Przed świtem docierają do żelaznej bramy - wjechali na cmentarz. Nagle koletrajtara pęka i spod niego wyzierają strzępy łachmana, z głowy spada mu harcap (warkocz noszony przez mężczyzn w wojsku) i trup świeci białą czaszką. Wyłonił się szkielet, z kosą i klepsydrą w dłoni.

Koń stanął dęba, buchnął ogniem i zapadł się w ziemię. Słychać wycie, jęki, klęcie losu spod ziemi. Lenora drży. `Już śmierć. już kres żywota'

Korowód duchów tańczy, śpiewając „Cierpliwie boleść w sercu noś, z Bogiem się nie wadź, lecz go proś/ Już ciało ziemia trawi/ duszę niech Bóg wybawi”.

JOHANN WOLFGANG GOETHE.

KRÓL ELFÓW

Ojciec jedzie z synem przez las. Syn widzi w lesie doganiającego ich króla elfów. Ojciec uważa, że to mgła. Król elfow woła chłopca, by z nim się pobawił, nęci go kwiatami, złocistymi szatami.

Ojciec uważa, że to szelest liści.

Król obiecuje, że jego córy będą hołubić chłopa, huśtać - ale ojciec nie widzi króla, uważa, że to tylko trzy wierzby szarzeją w mroku. Król elfów nie zważa na opór chłopca - bierze go po niewoli.

Dziecko majaczy w ramionach ojca. Gdy dociera on do domu, chłopiec już nie żyje.

UCZEŃ CZARNOKSIĘŻNIKA.

Monolog ucznia - czarnoksiężnik wyniósł się `na dłużej', uczeń chce skorzystać i samemu odprawiać czaru, których się nauczył, z pomocą ducha zrobi sam dziwy. Wyczarowuje sobie kąpiel w wannie, zmienia miotłę w człowieka, ale jej konew i wysyła w drogę. Miotła idzie nad rzeczkę po wodę. Napełnia nią wszystkie naczynia. Uczeń zapomniał zaklęcia odczarowującego, miotła wciąż nosi wodę. Zaczyna się bać miotły, która wygląda coraz straszniej, miotła zatapia cały dom. Uczeń bezskutecznie próbuje ją powstrzymać. Uczeń łamie miotłę myśląc, że to ją powstrzyma, ale obie złamane części teraz noszę wodę. Przerażony uczeń woła mistrza. Ostatnia zwrotka to wypowiedź Mistrza, który odwołuje miotły i każe im jako duchom wtedy tylko czynić czary, gdy on je woła.

SZCZUROŁAP.

Ballada oparta na podaniach o tym, jak szczurołap potrafi swą grą na flecie wywabiać nie tylko szczury z miasta, ale i uwodzić dzieci.

Szczurołap, słynny złodziej, schodził cały świat. W szedł w sławny gród gdzie na pewno już na niego czekają; oczyści miasto, wywabiając wszystkie szczury swoją muzyką.

`usłużny bajarz i czarodziej' czasem uwodzi też dzieci, najniesforniejsze z nich trzymając w worku, psotnych chłopców i przewrotne dziewczynki.

Przy okazji zwodzi ten czarodziej obieżyświat dziewczęta, strachliwe panny, nobliwe mężatki, wszystkie dyszą w miłosnym lęku gdy słyszą jego muzykę.

Ostatnia zwrotka powtórzeniem pierwszej - szczurołap wchodzi do grodu gdzie na niego czekają, by oczyścił miasto z gryzoni.

TANIEC UMARŁYCH

Motyw tańca umarłych jest stary, podobnie jak motyw kradzieży koszuli śmiertelnej upiora, jednak średniowieczne tańce śmierci przedstawiają ludzi różnych stanów tańczących w korowodzie ze śmiercią, wyobrażaną jako szkielet - nie mają wiele wspólnego z balladą Goethego.

Dzwonnik wygląda o północy z wieży na cmentarz, księżyc oświetlał go jasno. Jedna mogiłka drgnęła i wydobył się z niej „to żeński, to męski duch” i powiewał białą koszulą. Już wyszedł cały korowód; chcą tańczyć bogaty ze starą, biedak z młodą, ale przeszkadzają im całuny. A że po śmierci nie ma wstydu, zrzucają je.

Tańczą, klekocąc i gruchocząc kośćmi, dzwonnik zaś pokłada się ze śmiechu.

Wtem filut kusiciel zachęca go, by zszedł i wziął jedną z `łoktuszy' (płóciennych płacht).

Dzwonnik skradł całun. Z wolna zjawy zaczęły znikać pod ziemią, i tylko jeden wciąż dreptał, nie mogąc znaleźć koszuli. Zwietrzył jednak `łacha'. Nie mógł jednak wejść do wieży, bo na wrotach był święcony krzyż.

Wspiął się więc po murze. Już chciał schwycić od przerażonego dzwonnika koszulę grobową, gdy wybił dzwon swoje potężne RAZ i szkielet spadł i rozleciał się.

FRYDERYK SHILLER.

RĘKAWICZKA.

Zdarzenie miało mieć miejsce na dworze Franciszka I, która francuskiego.

Na dworze odbywają się igrzyska. Na rozkaz króla wypuszczono lwa, który spokojnie się położył na arenie, i tygrysa, który zaczął go `podchodzić'. Wypuszczono dwa lamparty, które tygrys `wziął w obroty'.

Wtedy wstał lew. Pozostałe koty zaczaiły się na niego u drzwi bestiarium. Wtem spadła na arenę rękawiczka między lwa a tygrysa. Do pana Delorges zwróciła się Kunegunda i rozkazała rycerzowi dowieść czynem jego zapewnień o gorącym afekcie dla niej. Rycerz bez zastanowienia zszedł na arenę i podniósł rękawiczkę. Kunegunda zachwycona takim dowodem rycerskości już chciała się oddać rycerzowi w posiadanie. Ale on rzucił jej rękawiczkę w twarz, nie chcąc zbędnej wdzięczności, i w tej godzinie ją opuścił.

POŻEGNANIE HEKTORA.

Dialog między Andromachą a Hektorem. Źródło: vi księga Iliady.

Hektor idzie w bój, nakazując żonie porzucenie żalu: będzie walczył za ojczyznę. Andromacha przeczuwa, że mąż nie wróci, a ona i syn Hektora zostaną sami. Hektor zapewnia, że nawet jeśli zstąpi do Hadesu, jego miłość do żony nie przepadnie w rzece zapomnienia (Lete) tak jak jego żądze, myśli.

ŻURAWIE IBIKOSA

Źródła: Plutarch, i inne.

Ibikos z regium żył ok. vi w pne na samos, na dworze Polikratesa. Jego poezje, zebrane w 7 księgach, były to doryckie pieśni chóralne. Podanie o zdemaskowaniu morderców poety może wysnute być z jego imienia, z gr. Ibix „Żuraw”.

Ibikos szedł na zawody pieśni do przesmyku Istmom. Sam Apollo odbarował go pieśnią. Nigdzie nie widzi śladu życia, tylko podążające za nim żurawie w powietrzu. Wita je radośnie, zawsze mu towarzyszyły, ich los jest podobny.

Znalazł się w borze, gdzie spotkał dwóch zbójców, nie umiejąc walczyć, został przez ich zabity, z żalem, że nikt nie pomści jego śmierci.

Znaleziono trupa, poznał w nim przyjaciel w Koryncie poetę Ibikosa. Zgromadzeni na święcie Posejdona żałowali go. Udali się do Prytana (urzędnika), by pomścić zabitego.

Ale tylko jeden Helios mógł wiedzieć, kto zabił: rabuś czy zawistny wróg. W mieście jest cała rzesza ludzi.

Wszyscy na igrzyskach słuchają Chóru eumenid (erynii, bogiń zemsty, których rolą było kranie zbrodni: Trisfone, Alekto, Megajra): idące wolnym korkiem, okryte czarnym chitonem, blade, węże zamiast włosów, z pochodniami w ręku. Śpiewają przerażającą pieśń. W tej pieśni grożą zemstą skrytobójcom, którzy nie umknął przed nimi w żaden sposób. Wtem ktoś krzyknął do Tymoteusa - oto lecą żurawie Ibikosa. Lud zorientował się, że to mordercy poety, kazano pojmać Tymodeusa i jego towarzysza, któremu wydarł się okrzyk.

JOSEF VON EICHENDORFF

LORELEY.

Dialog między Leontynem a strzelcem, przy końcu pieśni trącają się oni kielichem, kielich Leontyna pęka i ty blednie, rzuca stłuczony kieliszek do Renu.

Treść. Mężczyzna pyta napotkanej jeźdźczyni, dlaczego tak samotna jedzie w bór, zaprasza ją, by była jego, i by pojechali razem. Dziewczyna narzeka na chytrość mężczyzn, jej serce pękło od zdrad, echo rogów myśliwskich się błąka. Każe mężczyźnie uchodzić.

Mężczyzna poznaje w kobiecie - Loreley. Skoro mężczyzna dowiedział się, że jadąca konno o właścicielka zamku nad enem, nie może go ona wypuścić z kniei. Już na zawsze w niej zostanie.

---