Aleksander Fredro - Zemsta
Osoby:
- Cześnik - Maciej Raptusiewicz
- Klara Raprusiewiczówna - bratanica Cześnika
- Rejent Milczek
- Wacław Milczek - syn Rejenta
- Podstolina Hanna (Anna) po trzecim mężu Czepeirsińska
- Józef Papkin - syn Jana Papkina
- Dyndaski - marszałek
- Śmigalski - dworzanin
- Perełka - kuchmistrz
Akt I
Cześnik snuje przed Dyndalskim swoje małżeńskie plany
Cześnik ze względu na wiek Klary nie wierzy w jej uczuciową stałość
W związku z tym, że Podstolina jest bardziej zamożna, Cześnik postanawia „zakręcić” się wokół niej
Dyndalski wylicza wszystkie choroby Cześnika (podagrę, kurcz żołądka, reumatyzm)
do domu Cześnika przybywa Papkin. Opisuje jak trudna i pełna poświęceń była droga, którą przebył
Papkin przechwala się jakim to jest okrutnym zabijaką. Cześnik jest zdania, że strzelał do wron
Cześnik (o Papkinie): A, bezbożny ty języku! I tyrkotny, i kłamliwy.
Właścicielem połowy zamku jest Rejent Milczek. Cześnik nie ma dobrego zdania o sąsiedzie i próbuje zrobić wszystko, żeby się go pozbyć
Papkin próbuje wymigać się od bycia posłem Cześnika. Ten z kolei nie chce słyszeć nawet słowa sprzeciwu
Cześnik nie potrafi rozmawiać z kobietami, dlatego chce posłużyć się Papkinem
kiedy Cześnik odszedł Papkin zaczął sam przed sobą przechwalać się jak to krótko trzyma Cześnika
Papkin ma nadzieję na to, że Klara zgodzi się być jego żoną
Papkin wyznaje Podstolinie, że sprowadziło go jej zamęście. Kobieta jest bardzo zdziwiona
Papkin zaczyna podejrzewać, że Podstolina zaczyna żywić do niego jakieś głębsze uczucie
Papkin oświadcza Podstolinie, że jest posłańcem od Cześnika
Papkin nie rozumie dlaczego Podstolina oddaje swą rękę Cześnikowi
Cześnik jest oburzony tym, że Rejent żąda z nim otwartej wojny. Nawołuje wszystkich, żeby biegli na sąsiada
Cześnik zły jest, że trzech murarzy z polecenia Rejenta naprawia mur graniczny
Papkin słysząc, ze ma zebrać ludzi, zaczął się trząść ze strachu
Wacław i Klara są w sobie zakochani. Wacław rozpacza jednak, że tak rzadko widuje ukochaną
Klara: „kiedy rozkosz być przy tobie aż przepełnia serce moje, ty, niewdzięczny, w tejże dobie tłumisz tylko niepokoje”
Wacław wie, że sprzeczki Cześnika i Rejenta nie wróżą nic dobrego dla ich miłości
Wacław chce potajemnie poślubić Klarę, ale ona odmawia, tłumacząc, że nie chce żyć w niesławie
Papkin poprosił murarzy o przerwanie pracy przy murze
Cześnik i Rejent spierają się o to w jakim stanie powinien być mur graniczny
Wacław mówi Papkinowi, że chce iść za nim i że podziwia jego męstwo
Wacław przedstawia się Papkinowi jako komisarz Rejenta
Papkin jest pewny, że Cześnik ucieszy się na widok jeńca. Marzy o tym, że za to dostanie rękę Klary
Akt II
Papkin wychwala przed Cześnikiem swoją odwagę w sporze o mur. Cześnik nie wierzy w żadne słowo, gdyż wszystko dobrze widział
Papkin przedstawia swojego jeńca. Cześnik chce go odesłać wolno
Wacław próbuje dowiedzieć się od Cześnika dlaczego niemożliwa jest zgoda między nim a Rejentem
Cześnik: „wprzody słońce w miejscu stanie, wprzody w morzu wyschnie woda, nim tu będzie u nas zgoda”
Wacław zaczyna być zdania, że próba pogodzenia Cześnika i Rejenta to strata czasu
Wacław postanawia, że zostanie w niewoli
Papkin chce puścić Wacława wolno, ten jednak nie chce odejść
Wacław wyznaje Papkinowi, że kocha Klarę i chce przy niej zostać
Papkin zląkł się bardzo na wieść o tym, że komisarz jest tak naprawdę synem Rejenta
Wacław grozi Papkinowi na wypadek, gdyby chciał go zdradzić przed Cześnikiem
Klara, gdy dowiedziała się o fortelu Wacława próbowała go odwieźć od niego
Wacław przekonuje Klarę do słuszności swego postanowienia
Klara wyznaje Wacławowi, że Podstolina przyrzekła swą rękę Cześnikowi
Wacław spotyka Podstolinę. Rozpoznaje w niej swoją starą znajomą
Wacław niegdyś przedstawił się Podstolinie jako książę. Ta szukała go później po całej Litwie
Wacław próbuje uświadomić Podstolinę, że nie jest on rywalem Cześnika o jej rękę
Podstolina woli Wacława od książąt, którzy mogliby być jej kochankami
Podstolina prosi Klarę, aby dochowała sekretu, kim tak naprawdę jest Wacław
Papkin wyznaje Klarze jak bardzo pozytywny wpływ ma na niego jej osoba
Klara próbuje zbyć go mówiąc, że podobne deklaracje składa każdy młodzieniec i nie należy dawać temu wiary
Klara przypomina Papkinowi, że kiedyś rycerz musiał się wykazać, zanim zadeklarował swą miłość ukochanej kobiecie
Przed złożeniem ślubów Papkin powinien okazać wieloletnie dowody posłuszeństwa
Aby okazać posłuszeństwo Papkin powinien milczeć 6 miesięcy, żyć o chlebie i wodzie (rok i 6 dni)
Jako dowód swej śmiałości Papkin powinien podarować Klarze krokodyla
Papkin rozpacza nad tym jak zmieniły się upodobania kobiet: kiedyś chciały kanarka, dzisiaj żądają krokodyla
Wacław daje Papkinowi sakiewkę w zamian za nieujawnieni tajemnicy Wacława
Papkin obawia się zemsty Cześnika i Wacława
Cześnik jest szczęśliwy, że odbędą się zaręczyny jego i Podstoliny. Papkin próbuje przypisać to sobie jako zasługę
Papkin w imieniu Wacława prosi, aby chłopak mógł zostać na dworze Cześnika - ten nie chce się zgodzić
Papkin prosi Cześnika, aby nie wysyłał go do Rejenta. Cześnik nie słucha
Akt III
Rejent domaga się od mularzy fałszywych zeznań w sprawie zajścia przy murze granicznym
Rejent: „Czapkę przedam, pas zastawię, a Cześnika stąd wykurzę”
Rejent wyznaje Wacławowi, że ludzie chcą go rozdzielić z synem
Rejent nie zgadza się na związek Wacława z Klarą
Rejent chce, aby Wacław poślubił Podstolinę
Wacław nie chce się na to zgodzić, ale Rejent przypomina mu, że ma być posłuszny woli ojca
Wacław jest załamany słysząc słowa ojca
Papkin przybywa do Rejenta jako posłaniec
Papkin przedstawia się Rejentowi jako lew Północy, rotmistrz sławny i kawaler
Papkin wyznaj, że przychodzi z woli Cześnika. Wraz ze wzrostem gniewu Rejenta Papkin zmienia swój ton na bardziej potulny
Papkin w imieniu Cześnika wyzywa Rejenta na pojedynek
Podstolina nie mówiąc nic Cześnikowi zawiera układ z Rejentem, że poślubi jego syna
Papkin jest świadkiem tego wydarzenia
Rejent chce, aby Papkin zaniósł od niego list Cześnikowi
Papkin wróży wszystkim zgubę, gdy tylko Cześnik dowie się o zdradzie Podstoliny
Podstolina nie chce wrócić z Papkinem do Cześnika
Akt IV
Cześnik każe zapraszać gości na swój ślub
Cześnik brał niegdyś udział w konfederacji barskiej
Papkin źle zrozumiał słowa Cześnika i zaczyna nabierać pewności, że Rejent go otruł
Z listu od Rejenta Cześnik dowiaduje się, że Podstolina chce wyjść za Wacława
Cześnik postanawia zemścić się na Rejencie uderzając w jego syna
Dyndalski pisze list dyktowany przez Cześnika. Miał to być list do Wacława pisany rzekomo przez Klarę
Dyndalski nie był biegły w sztuce pisania, dlatego Rejent postanowił wysłać posłańca
Papkin wyznaje Cześnikowi, że komisarz, który był jego jeńcem to syn Rejenta
Papkin mówi Klarze, że został otruty przez Rejenta. Odczytuje jej swój testament
Wacław wyznaje Klarze, jakie zamiary ma Rejent wobec niego
Papkin wyznaje Wacławowi, że Cześnik wie już kim jest Wacław
Cześnik chcąc zrobić Rejentowi na złość postanowił wydać Klarę za Wacława
Wacław od razu wyraża swoją zgodę
Rejent wybrał się na pojedynek z Cześnikiem, ale ten się nie zjawił
Rejent dowiaduje się, że dopiero co odbył się ślub jego syna
Wacław i Klara wzywają do zgody Cześnika i Rejenta
Podstolina wyznaje wszystkim, że za Wacława chciała wyjść jedynie ze względu na jego majątek. Wszystko bowiem co ona posiada tak naprawdę należy do Klary
Rejent błogosławi młodej parze
Cześnik godzi się z Rejentem
3