23.01.2009 r.

Aneta Łygoń

Biologia II rok

Wpływ autostrad i dróg ekspresowych na populacje dzikich zwierząt

Wpływ dróg szybkiego ruchu na populacje dziko żyjących zwierząt to głównie tworzenie barier ekologicznych obejmujących cały szereg bezpośrednich i pośrednich oddziaływań o różnorodnym charakterze, znaczeniu i zasięgu wpływu. Barierę ekologiczną rozumie się obecnie jako kompleksowy efekt działania śmiertelności, fizycznych ograniczeń, przekształceń i oddziaływań, które ograniczają danemu gatunkowi możliwości przekraczania drogi.

Bezpośrednie oddziaływanie efektu barierowego na populacje zwierząt żyjących w sąsiedztwie autostrad wpływa na ich śmiertelność i jakość życia. Zwierzęta wykazują duża podatność na kolizje co ma wpływ na odsetek w ogólnej śmiertelności populacji. Zwierzyna wbiega na trasę szybkiego ruchu w chwilach stresu, spłoszone przez myśliwego czy drapieżnika. Ogrodzenia zaś, które chronią przed kolizjami, uniemożliwiają swobodne przemieszczanie się dzikich zwierząt. Taka fragmentacja środowiska życia zwierząt jest poważnym problemem, gdyż izolowanie poszczególnych populacji dużych zwierząt doprowadzi do zagłady całych gatunków. Zwierzęta duże muszą migrować i kontaktować się z innymi grupami, inaczej nie przetrwają. Wędrówki zwierząt w poszukiwaniu pokarmu czy partnera w okresie godowym są niezbędnym warunkiem przeżycia. Odizolowana populacja nie będzie mogła wzbogacać swojej puli genowej i w krótkim czasie osobniki do niej należące staną się słabsze i mniej odporne na choroby.

Budowanie autostrad powoduje uszczelnienie terenu i problemy w szybkim odprowadzaniu wód opadowych co zdecydowanie pogorszy i tak małą retencję. Wybudowanie 1 km autostrady wiążę się z pokryciem nawierzchnią około 2 ha terenu. Oznacza to w skali rocznej zmniejszenia zasilania wód gruntowych o 4000 m3/km wody, a jednocześnie niesie ryzyko zwiększenia fali powodziowej.

Autostrady i drogi budowane przez człowieka wprowadzają trwałe zmiany w środowisku naturalnym. Wysoki poziom emisji koncentruje się głównie w pasie o szerokości 500 metrów po obu stronach drogi. Wiadomo, że każde zanieczyszczenie niekorzystnie wpływa na zdrowie, gdyż zawierają toksyczne związki chemiczne, mogące powodować zatrucia, choroby a nawet śmierć. Zanieczyszczenie powietrza prowadzi do skażenia roślin. Zwierzęta, spożywając skażone rośliny oraz wdychając zanieczyszczone powietrze, chorują. Kwaśne zanieczyszczenie powietrza ma duży wpływ na zakwaszanie wód stojących (jezior i zbiorników) wód płynących ( rzek, strumieni, kanałów). Gdy wody zostaną zakwaszone stają się szkodliwe dla zwierząt. W zakwaszonym jeziorze część roślin i zwierząt obumiera. Ubożeje wtedy także środowisko wodne i lądowe w tym niektóre gatunki żywiącymi się organizmami wodnymi.

Niekorzystne oddziaływania pojawiają się nawet w momencie budowy drogi. Zwiększony hałas, spaliny z maszyn, a także nieodpowiednie usytuowanie i zabezpieczenie placu, gdzie składowane są materiały i sprzęt, mogą w znacznym stopniu zniszczyć obszary przylegające do inwestycji. Odwodnienie terenu i budowa nasypu powodują nieodwracalną zmianę warunków hydrogeologicznych na powierzchni setki razy większej niż zajmowanej przez samą autostradę. Suma poziomu hałasu emitowanego przez wszystkie źródła na określonym terenie tworzy klimat akustyczny. Co nie sprzyja prawidłowemu rozwojowi pojedynczych osobników jak i całej populacji.