Prawo żywnościowe
Ogólne Prawo Żywnościowe – rozporządzenie Parlamentu i Rady 178/2002 – ustanawia ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego. Określa zakres prawa żywnościowego.
Prawo żywnościowe – oznacza przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne regulujące sprawy żywności w ogólności, a ich bezpieczeństwo w szczególności, na poziomie Wspólnoty i krajowym. Wszystkie etapy produkcji, przetwarzania i dystrybucji żywności oraz paszy produkowanej dla zwierząt hodowlanych lub używanej do żywienia zwierząt hodowlanych.
Publicznoprawne cele prawa żywnościowego
Ochrona życia i zdrowia konsumenta
Ochrona interesów ekonomicznych konsumenta
Ochrona zdrowia i dobrostanu zwierząt gospodarskich
Ochrona zdrowia roślin
Ochrona środowiska naturalnego człowieka
Ochrona rzetelności obrotu
Cele przedsiębiorców sektora żywnościowego
Produkcja pierwotna żywności
Przetwarzanie żywności
Dystrybucja żywności
Żywność – jakiekolwiek substancje lub produkty, przetworzone, częściowo przetworzone lub nieprzetworzone, przeznaczone do spożycia przez ludzi lub których spożycia przez ludzi można się spodziewać
Suplement diety
Wielość reżimów prawnych dotyczących suplementów, nie ma standardu unijnego w tym zakresie, w sumie 27 definicji z powodu transpozycji do prawa krajowego.
Środki spożywcze, których celem jest uzupełnienie normalnej diety i które są skoncentrowanym źródłem substancji odżywczych lub innych substancji wskazujących efekt odżywczy lub fizjologiczny, pojedynczych lub złożonych.
Żywność ekologiczna
Wymagania:
Nawożenie z preferencją naturalnych nawozów organicznych pochodzących z własnego gospodarstwa rolnego
Wykorzystanie naturalnych środków w zakresie ochrony roślin
Chów zwierząt z zapewnieniem spełnienia ich naturalnych potrzeb biologicznych
Zakaz wykorzystywania organizmów genetycznie zmodyfikowanych
Ograniczenia w zakresie przetwarzania – odrębna lista substancji dodatkowych i doboru surowców oraz zakaz stosowania organizmów zmodyfikowanych genetycznie
Kwalifikacja produktu jako ekologicznego, znakowanie i reklama – 95% zawartości składników pochodzenia rolniczego wytworzonych metodą ekologiczną
System certyfikacji
GMO
Genetycznie zmodyfikowana żywność to żywność zawierająca, składająca się lub wyprodukowana z GMO
Jedna procedura (one key one door)
Wymóg śledzenia (traceability)
Obowiązkowe znakowanie żywności (próg 0,9% zawartości od którego trzeba znakować)
- genetycznie zmodyfikowane/wyprodukowane z genetycznie zmodyfikowanych
- zawiera składnik genetycznie zmodyfikowany/zawiera (składnik) z genetycznie zmodyfikowanego organizmu
System dobrowolnej certyfikacji non-GMO
Bezpieczeństwo żywności
Zakres łańcucha żywnościowego: od produkcji pierwotnej (pasze) przez etapy produkcji, przetwarzania i dystrybucji do konsumenta finalnego (nie wykorzystuje żywności w ramach działalności przedsiębiorstwa sektora żywnościowego)
Niebezpieczny produkt żywnościowy
Żaden niebezpieczny produkt spożywczy nie może być wprowadzony na rynek.
Środek spożywczy jest niebezpieczny jeśli jest szkodliwy dla zdrowia oraz nie nadaje się do spożycia przez ludzi.
Jeśli niebezpieczny środek spożywczy stanowi część partii transzy lub dostawy żywności należy uznać, że całość żywności jest niebezpieczna, chyba że po szczegółowej ocenie brak na to dowodów.
Żywność zgodna ze szczegółowymi przepisami wspólnotowymi regulującymi bezpieczeństwo jest uważana za bezpieczną.
System Wczesnego Ostrzegania o niebezpiecznej żywności i paszy
System HACCP
Rozporządzenie 852/2004
Zasadniczy system kontroli wewnętrznej przedsiębiorstwa.
System identyfikowalności (traceability)
Możliwość kontrolowania przemieszczania się żywności, paszy, zwierzęcia hodowlanego lub substancji przeznaczonej do dodania lub która może być dodana do żywności lub paszy na wszystkich etapach produkcji, przetwarzania i dystrybucji
Ukierunkowane i precyzyjne wycofanie z rynku.
Przedsiębiorca musi znać przynajmniej to przedsiębiorstwo z którego została dostarczona żywność, pasza, zwierze lub substancja, która może być zawarta w dostarczanej żywności lub paszy.
Wskazać poprzednie ogniwo i następne ogniwo. (one step back – one step forward) (w praktyce oznaczanie produktów kodami tworząc bazę informacji elektronicznej)
Dobrowolne systemy jakości produktu żywnościowego
(Prawo własności przemysłowej) Oznaczenie słowne, które odnosi się bezpośrednio lub pośrednio do nazwy miejsca, miejscowości lub kraju. Identyfikowanie towarów poprzez wskazanie pochodzenia z danego terenu lub wytworzone z produktów pochodzących z danego terenu.
Osoby nieuprawnione nie mogą używać zarejestrowanego oznaczenia nawet z dodatkiem wskazującym na rodzaj wyrobu (sposób, rodzaj, typ). Ochrona bezterminowa.
Chroniona nazwa pochodzenia
Nazwa regionu, określonego miejsca lub kraju, który służy do oznaczenia produktu rolnego lub środka spożywczego:
Produkt rolny lub środek spożywczy musi pochodzić z regionu, miejsca lub kraju użytego w nazwie pochodzenia
Jakość lub cechy charakterystyczne są w istotnej lub wyłącznej mierze zasługą środowiska geograficznego, na które składają się czynniki naturalne i ludzkie
Produkcja, przetwarzania i przygotowywanie muszą mieć miejsce na określonym obszarze geograficznym
Ścisły związek między cechami charakterystycznymi a miejscem pochodzenia. (wszystkie trzy etapy poprzedzające wprowadzenie na rynek)
Głównie produkty rolne.
Chronione oznaczenie geograficzne
Nazwa regionu określonego miejsca lub kraju które służy do oznaczenia produktu rolnego lub środka spożywczego
Produkt rolny lub środek spożywczy musi pochodzić z regionu, miejsca lub kraju użytego w oznaczeniu geograficznym
Pochodzeniu geograficznemu można przypisać określoną jakość, renomę lub inną cechę charakterystyczną
Produkcja, przetwarzania i przygotowywanie muszą mieć miejsce na określonym obszarze geograficznym
Słabszy związek między produktem rolnym lub środkiem spożywczym z określonym obszarem geograficznym. (tylko jeden etap poprzedzający wprowadzenie produktu na rynek na określonym obszarze)
Głównie środki spożywcze
Nazwy rodzajowe nie mogą być objęte ochroną. Nazwa rodzajowa – nazwa produktu rolnego lub środka spożywczego mimo, że związana z miejscem lub regionem w którym produkt lub środek był produkowany lub wprowadzany na rynek, stała się powszechną nazwą produktu rolnego lub środka spożywczego na terytorium UE. Powstają z przekształceń oznaczeń geograficznych np. Brie, Mozzarella, Gouda.
Oznaczenia geograficzne i nazwy pochodzenia szczególnego rodzaju prawem wyłącznym, bo przysługują nie jednemu podmiotowi, a grupie podmiotów.
Zakres ochrony:
Ochrona jakości – zgodność produktu z jego opisem zawartym w specyfikacji
Ochrona w przypadku nieprawdziwego lub wprowadzającego w błąd określenia miejsca pochodzenia lub wytwarzania, właściwości lub podstawowych cech produktu (opakowanie, materiały reklamowe itp.)
Chronione przed nadużywaniem, imitacją lub przywoływaniem (nazwa przetłumaczona lub rodzaj/typ/metoda/na sposób/imitacja)
Dochodzenie: droga administracyjnoprawna lub cywilnoprawna
Rolnictwo ekologiczne
Gwarantowana tradycyjna specjalność
Systemy certyfikacji dają gwarancję, że określone właściwości o cechy danego produktu, a także metody i proces jego wytworzenia są zgodne ze specyfikacją.
Zasady prawa żywnościowego
Zakaz wprowadzania żywności niebezpiecznej
Zasada od pola do stołu – łańcuch żywnościowy
- traceability - Zasada możliwości odszukania śladu
- rapid – natychmiastowe wycofanie
HACCP Analiza Zagrożeń Krytycznych Punktów Kontroli
Analizy ryzyka
- Oceny
- Zarządzania
- Informowania
Prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożeń biologicznych, chemicznych i fizycznych
Zasada ostrożności
WPR
Cele (TFUE)
Zwiększenie produktywności (wydajności rolnictwa)
Zabezpieczenie odpowiednich dochodów producentów
Stabilizacja rynków rolnych
Zagwarantowanie rozsądnych cen konsumentom
Zapewnienie ciągłości zaopatrzenia
Zasady
Zapewnienie samowystarczalności żywnościowej
Oparcie produkcji na gospodarstwie rodzinnym
Rolnictwo szczególnym rodzajem gospodarki
Wymagana regulacja
Regulowany na szczeblu wyższym
Zasada jedności rynku – jednolity ale nie jednakowy
Zasada preferencji wspólnoty
Zasada solidarności finansowej
Zasada współodpowiedzialności producentów
Produkt rolny (TFUE) – płody ziemi, hodowli, rybołówstwa oraz bezpośrednio związane z nimi produkty pierwszego stopnia przetworzenia (zależy jaki związek ekonomiczny między produktem podstawowym a przetworzonym)
Lista produktów objętych postanowieniami Traktatu. Definicja wytycza ogólne zasady zaliczenia do listy.
TFUE nie zawiera definicji gospodarstwa rolnego .
Instrumenty WPR
Cenowe
- Dopłaty do przechowywania
- Cena wycofania z rynku
- Cena interwencyjna
- Cena kierunkowa
Instrumenty graniczne
Importowe
- Cła
- Kontyngenty ilościowe
- licencje certyfikacje pozwolenia
Instrumenty limitowania produkcji
Kwotowanie, limitowanie produkcji
Dopłaty do ograniczania pogłowia
Dopłaty do odłogowania gruntu
II filar WPR
Rozwój obszarów wiejskich
4 osie, każdemu celowi jedna oś, ostatnia odpowiada wszystkim celom – mobilizacji ludności wiejskiej do samoorganizacji
Konkurencyjność produktów rolnych
Środowiskowy – poprawa środowiska
Ludnościowy – poprawa życia ludności wiejskiej i dywersyfikacji produkcji rolnej