5. Teorie naukowe i ich funkcje

Teoria naukowa to całość logicznie spoistych uogólnień, wywnioskowanych na podstawie ustalonych faktów naukowych i powiązanych z dotychczasowym stanem nauki. Ma na celu wyjaśnienie przyczyn, warunków, okoliczności powstawania i określonego przebiegu danego zjawiska. Jest podsumowaniem wyników szczegółowych i pracy naukowej.

Teoria naukowa powinna być :

-spójna z bardziej ogólnymi teoriami naukowymi,

- opierać się na wielu różnorodnych dowodach

- podatna na sprawdzanie, dyskusje,

- dynamiczna, podatna na zmianę,

- możliwie prosta

Użyteczność teorii jest tym większa im dokładniej pełnią one przypisywane im funkcje. Należą do nich min.: funkcja generalizująca, komunikatywna, predyktywna, heurystyczna.

Funkcja generalizująca – polega na odpowiednim usystematyzowaniu i połączeniu wchodzących w ich skład twierdzeń w pewną spójną i logiczną całość.

Funkcja komunikatywna – teorie spełniają ją wtedy, gdy dostarczają ważnych informacji o interesującym przedmiocie w języku jednakowo zrozumiałym przynajmniej przez wszystkich specjalistów danej dziedziny naukowej. W tym celu terminy powinny być: jednoznaczne, jasne, wyraźne.

Funkcja praktyczna – zakłada społeczną użyteczność głoszonych przez twierdzenia.

Funkcja predyktywna – pozwala na przewidywanie różnego rodzaju zachowań lub postaw

Funkcja heurystyczna – polega przede wszystkim na umożliwieniu poddawania wnikliwej analizie sformułowanych wcześniej problemów badawczych i hipotez roboczych a także formułowania całkiem nowych problemów i hipotez