METODYKA RESOCJALIZACJI - WA 20.02.2014

Literatura:

1. Czesław Czapów – „Wychowanie resocjalizujące” Warszawa 1978

2. Stanisław Górski – „Metodyka resocjalizacji” Warszawa 1982

3. Marek Konopczyński – „Metodyka twórczej resocjalizacji” Warszawa 2006

4. Marek Konopczyński – „Twórcza resocjalizacja” Warszawa 1996

5. Robert Opora – „Resocjalizacja, wychowanie i psychokorekcja nieletnich i niedostosowanych społecznie” Kraków 2010

6. Bronisław Urban, Jan Stanik – „Resocjalizacja” Warszawa 2007

7. Kazimierz Pospiszyl – „Resocjalizacja” Warszawa 1997

Metodyka, metoda – procedura powtarzania niezależnie od warunków powinna być realizowana w ten sam sposób i przynosić te same efekty.

W praktyce nie ma to realnego odniesienia, ponieważ na każdą jednostkę działa ona inaczej.

Łączność między praktyką i teorią w metodyce należy pamiętać że różnorodność i charakter zjawiska sprawia ze nie ma procedur szczegółowych. Metody są metodami ogólnymi bo tylko taki sposób opisywania procedur daje szansę aby stosować je w różnych sytuacjach.

Instytucje resocjalizacyjne to m.in. zakład poprawczy, MOW – dla osób zagrożonych lub dotkniętych demoralizacją

Zasady o których pamiętać pracując z osobami nieletnimi – wskazują nam filozofię, sposób myślenia o resocjalizacji – NA NASTĘPNY RAZ

METODYKA RESOCJALIZACJI - WA 27.02.2014

Resocjalizacja – proces wychowywania jednostek wykazujących wzmożone trudności w dostosowaniu się do norm społecznych, moralnych, prawnych, wynikających ze stanu osobowości wychowanka, z jego ustosunkowania się do oczekiwań społecznych. Polega na stosowaniu róznych regulaminowych środków poprawczych i metod wychowawczych obejmujących psychotechnikę, socjotechnikę i kulturo technikę, naukę szkolną oraz pracę w warunkach izolacji (zakłady karne, poprawcze, schroniska dla nieletnich) lub środowisku otwartym, półwolnościowym itd.

Otton Lipkowski:

Resocjalizacja to oddziaływanie pedagogiczne zmierza do jak najpełniejszego rozwoju pozytywnych cech psychologicznych dziecka do jak najlepszego przysposobienia go…

Funkcjonalny model resocjalizacji – płaszczyzna strukturalna proceduralna i funkcjonalna:

Funkcjonalna:

• Terapeuctyczna

• Wychowawcza

• Opiekuńcza

Strukturalna:

• Posturowanie

• Optymalizowanie

• Realizowanie

Proceduralna:

• Psychotechnika

• Socjotechnika

• Kulturo technika

Kryteria kwalifikacyjne płynące z modelu Pytki:

Charakter i rodzaj stosowanych bodźców sterujących:

• System punitywno-restrykcyjny

• Permisywno-ekspresyjny

Rodzaj dominujących funkcji:

• System opiekuńczy

• System wychowawczy

• System terapeutyczny

Rodzaj dominującej procedury:

• System indywidualny

• System kolektywistyczny

• System eklektyczny ( o niejednorodnej formie oddziaływań)

Rodzaj sprzężeń systemu oddziaływania resocjalizacyjnego z jego otoczeniem zewnętrznym:

• System wolnościowy

• Półwolnościowy

• System izolacyjny

Rozwiązania organizacyjne:

1. Homogeniczny (jednorodny – ośrodki tylko dla chłopców lub tylko dla dziewcząt)

2. Heterogeniczny (niejednorodny – ośrodki mieszane)

Syntetyczne ujęcie stadiów wykolejenia:

Stadium I:

1. Uczucie odtrącenia, frustracji

2. Reakcje negatywne mające na celu zwrócenie uwagi na siebie

3. Narastająca agresja wobec rodziców, opiekunów

4. Reagowanie nieproporcjonalnie silne do podniety

5. Reakcje impulsywne

6. Brak cierpliwości i wytrwałości

7. Brak koncentracji uwagi – dziecko nie kończy rozpoczętych prac

Stadium II:

1. Manifestują się reakcje wrogie nie tylko wobec rodziców, ale i nauczycieli

2. Bunt wobec autorytetów

3. Próby zjednania rodzą agresje

4. Często występuje autoagresja

5. Występują pierwsze drobne kradzieże i szukanie kontaktu z podkulturą

6. Upijanie się i odurzanie innymi środkami

Stadium III:

1. Następuje proces przyswajania kultury przestępczej

2. Pogłębiona negacja norm moralnych i prawnych

Czapów i Jedlewski wyróżnili trzy główne typy dewiacji społecznej uwzględniając czynniki etiologiczne:

• Zwichniętą socjalizację – prowadzącą do manifestowania nieprzystosowania społecznego w różnorodnych formach. Jednak czynnik dominujący i warunkujący jest ten sam a mianowicie: niedostatki w zakresie socjalizacji dziecka (nieodpowiednia opieka rodzicielska lub jej brak, odtrącenie emocjonalne, zaniedbanie społeczne i pedagogiczne)

• Demoralizację – pojawiającą się wówczas, gdy dziecko

• Socjalizacja podkulturowa

Typologia niedostosowania według C.E. Sullivana, M.Q. Granta:

Wyodrębniona ze względu na jakość stosunków interpersonalnych.

• Aspołeczni

• Konformiści

• Neurotycy

Zasady resocjalizacji to dyrektywy określające warunki jakie muszą być spełnione aby reedukacja była skuteczna.

• Zasady wychowania resocjalizacyjnego: reedukacji, wszechstronnego rozwoju

• Zasady opieki: wszechstronnej i perspektywicznej opieki, wymagań

• Zasady psychoterapii: akceptacji, respektowania

Zasady resocjalizacji wg Ottona Lipkowskiego:

1. Zasada akceptacji

2. Zasada pomocy

3. Zasada indywidualizacji

4. Zasada kształtowania perspektyw

5. Zasada współpracy ze środowiskiem

6. Zasada systematyczności

METODYKA RESOCJALIZACJI - WA 13.03.2014

Systemy (modele) odbywania kary pozbawienia wolności:

• System celkowy – pierwszy system penitencjarystyki, oprócz odizolowania osób niebezpiecznych od środowiska zakładał pewien sposób oddziaływania, narodził się w USA, powstał w 1971r, występował w dwóch wymiarach: pensylwańskim i augsburdzkim – zakładał on całkowitą izolację osadzonych w ciągu całego dnia, całkowity zakaz kontaktowania się z innymi więźniami- miało to na celu powstrzymanie od wzajemnej demoralizacji. Celkowy ponieważ każdy więzień przebywał w jednej celi i spędzać ta większość czasu. Tym co miało ich nawrócić miało być studiowanie biblii. Było to trudne do zrealizowania więc na czas nauki mieli możliwość studiować razem z innymi więźniami. System ten narodził się z dwóch prądów- z myślenia o nawróceniu grzeszników i krytyki myślenia z epoki oświecenia

• System progresywny – zakładał że dzielono kary 3 okresy, fazy: a) poddanie się przymusowi, przestrzeganie regulaminu, ciężkiej pracy fizycznej, jeśli dobrze się sprawował i realizował założenia przechodził do fazy b) praca na świeżym powietrzu i ostatnia faza c) odbywanie kary w mniejszym rygorze osadzenia. Idea nawiązywała do tego co dziś funkcjonuje, do czasów współczesnych czyli postępu w zmienianiu się jednostki. To co przetrwało z niego do dziś to podział na zakłady zamknięty, półotwarty i otwarty, które różnią się stopniem rygoru

• System republik dziecięcych – sposób myślenia tworzenia miast społeczności osób młodych którzy kierowali, organizowali swoje funkcjonowanie, był związany z pewnymi wydarzeniami w USA po wojnie secesyjnej do okresu międzywojennego, duża liczba dzieci pozbawionych rodziców, które zaliczały się do kategorii włóczęgów. W Polsce można wspomnieć w tym miejscu o Korczaku

• System rodziny – powstał na początku XIX w. dotyczył dzieci i młodzieży: stała grupa dzieci jest pod opieką tego samego wychowawcy, na początku były tworzone na prowincji gospodarstwa, dzieci żyły w otoczeniu wiejskim gdzie pracowały, zakładano, że dzieci nie miały żadnych wzorców z domu, a ten system miał na celu wyrównać braki i dostarczyć tychże wzorców młodym ludziom.

Podział w zależności od dominujących środków:

• System dyscyplinarno-izolacyjny – przez wiele lat dominował ten system, kilku wychowawców opiekuje się grupą wychowanków, dominował w Polsce do lat '70 funkcjonował w zakładach poprawczych i w MOWach, dyscyplina była środkiem dominującym;

Zmieniono go potem na system izolacyjno- opiekuńczy- zaspokajanie potrzeb młodych ludzi, wg teorii Maslowa- bez zaspokojenia potrzeb niższego rzędu nie zostaną uruchomione potrzeby wyższego rzędu

• System indywidualny – poszczególni wychowankowie stanowią podstawę, punkt odniesienia do działań resocjalizacyjnych, w działaniach uczonych, koncentrujemy się na przyczynach a nie tylko objawach niedostosowania społecznego

• System terapeutyczny

• System socjopedagogiczny – oddziaływania grupowego i poprzez grupę, relacje zachodzące w grupie i pomiędzy nimi a wychowawcami mają wywoływać zmianę w wychowanku

• System eklektyczny (komplementarny) – synteza wszystkich systemów – z różnych systemów wybiera się różne elementy które potem realizuje się w praktyce, w zależności od możliwości danej placówki wybiera się te elementy, które pomogą zrealizować zadania resocjalizacji, nie można wyróżnić tutaj dominujących środków

Działanie systemowe jest w stanie poprawić działania wychowawcze, jeśli mamy pewną strukturę działania te nabierają większych walorów intencjonalnych i lepiej oddziałują na resocjalizowanych. Myślenie systemowe prowadzi do usprawnienia działań wychowawczych. Jeśli mamy ideę działania to dzięki systemom nabierają one większego znaczenia przyczyniając się do lepszych efektów wychowawczych.

Teoria organiczne, behawioralne, ekologiczne, socjologiczne, kulturowe

Modele:

• Model psychodynamiczny – zaburzone relacje między obiektem a otoczeniem, brak więzi i niewłaściwego wpływu na funkcjonowanie jednostki

• Upośledzone procesy uczenia się – podłoże biologiczne bądź zaburzona socjalizacjaTe dwie koncepcje odnoszą się do polskiego systemu resocjalizacji

Kazimierz Pospiszyl wyróżnił podział teorii resocjalizacyjnych w książce „Resocjalizacja”.

Problemem jest to że niedostosowanie społeczne ma różne podłoże etiologiczne: różne przyczyny działania i objawowe: różne przejawy tych samych przyczyn. Te same działania zwalczające mogą inaczej działać bądź w ogóle nie zadziałać u różnych wychowanków.

Psychologia społecznego uczenia której początek dał Badura odnosi się do teorii poznawczej (kognitywnej) której zwolennikiem był Bronisław Urban.

Teorie interakcyjne, teorie kontroli społecznej, które odnoszą się do Durkheima?

W resocjalizacji często odnosimy się do teorii kryminologicznych.

METODYKA RESOCJALIZACJI - WA 20.03.2014

DIAGNOZA

Diagnoza resocjalizacyjna w praktyce może ona być realizowana na 3 poziomach:

1. Osoba jest zagrozona umieszczeniem w zakładzie to działania nad nią powinno podjąć RODK gdzie realizowana będzie wg niego diagnoza

2. Sporządzenie diagnozy w ośrodkach np. wychowawczych. Odnosi się do działan wychowaców wobec dzieci które do nich trafiły.

• Diagnoza behawioralna – odnosi się do zachowań, sposobów myślenia które za pomocą symptomów przypisujemy jednostce. Jeśli te zachowania się utrzymują to nazywamy osobę niedostosowaną

• Diagnoza interdyscyplinarna – pogłębiona w której uczestniczy psycholog, pracownik socjalny. Przede wszystkim chcemy uchwycić mechanizmy powodujące niedostosowanie a tym samym uczynić oddziaływanie wychowawcze bardziej skuteczne

Zachowania wskazujące na niedostosowanie społeczne:

Płaszczyzna szkolna:

1. Wagary

2. Słabe wyniki w nauce

3. Niewłaściwy stosunek do obowiązku szkolnego i nauczycieli

4. Stosowanie używek

5. Ucieczki z domu

6. Agresja

7. Drobne przestępstwa np. kradzieże

8. Kłamstwo notoryczne

9. Niekonwencjonalne zachowania seksualne

W diagnozie behawioralnej (behawioryzmie psychologicznym) nie dotyczy tylko analizy częstotliwości tych zachowań ale też ustalenie mechanizmów powstawania tych zachowań.

W diagnozie interdyscyplinarnej uczestniczą rózni specjaliści z róznych dyscyplin wiedzy. Interesują nas przyczyny niedostosowania społ bo gdy odkryjemy co motywowało jednostkę do popełnienia czegoś, będzie wtedy można stworzyc szereg działań dążącychdo tego aby takich zachwań unikać, przebudujemy system postaw.

Otton Lipkowski uważa, że proces resocjalizacji powinien być tak długi jak proces demoralizacji.

Większość koncepcji i badań odnosi niedostosowanie do przyczyn środowiskowych. Pomija się, nie uwzględnia się kategorii biologicznej.

METODYKA RESOCJALIZACJI - WA 27.03.2014

ZAGADNIENIA DO EGZAMINU:

1. Diagnoza procesu resocjalizacji: Cele i funkcje diagnozy w resocjalizacji, modele diagnozy (Wysocka, Pytka – dwa modele z trzech behawioralny i interdyscyplinarny, jaka jest filozofia diagnozowania, jak się diagnozuje)

2. Systemy i modele resocjalizacji – porównanie między systemami i nasza konkluzja. (Modele Pospiszyl (opisuje działanie reso pod względem teoretycznym), Systemy (organizacyjno-metodyczne – czapów) celkowy, progresywny, dyscyplinarno-izolacyjny, opiekuńczo-izolacyjny, socjopedagogiczny, oparty na modelu rodziny, homogeniczny heterogeniczny, indywidualny, terapeutyczny, eklektyczny – inaczej komplementarny)

3. Zasady resocjalizacji – obojętne czyje, oby były spójne np. tylko jednego autora

4. Podstawy teoretyczne resocjalizacji, wychowania resocjalizującego (teoria społecznego uczenia się Czapów, interaktywizm symboliczny Bernasiewicz, teorie poznawczo-behawioralne Opora – „Resocjalizacja…”)

• Interakcjonizm symboliczny – interesuje nas w jaki sposób dane zdarzenie jest rozumiane przez jednostkę. Ten sposób wpływa na jej sposób postępowania (wewnętrzny sposób przeżyć jednostki). Ludzie nadają sens swoim działaniom i interakcjom w taki sposób w jaki rozumieją te interakcje i świat który ich otacza. Nadają znaczenie zdarzeniom i swoim interakcjom. To w jaki sposób się zachowuje pociąga za sobą różne moje zachowania, jeśli kradzież jest zła to wywołuje w nas lęk, nie robimy tego bezwiednie bo znaczenie tego czynu czy postrzeganie rzeczywistości i postrzeganie go przez środowisko sugeruje ze jest to złe. Nie jesteśmy w stanie resocjalizować jeśli nie znamy wewnętrznego świata znaczeń i poglądów jaki ma nieletni, musimy poznać jakie podejście do świata go charakteryzuje.
  Społeczne uczenie się Bandura – poznawczo-behawioralne – działanie za pomocą bodźców. W dużej mierze człowiek kształtuje środowisko, nie jest tylko osobą na które oddziałują bodźce i biernie je przyjmuje. W klasycznym behawioryzmie występują bodźce pozytywne, zawsze uczymy się jakiś zachowań pod wpływem bodźców. Często nasze zachowanie kształtuje się na podstawie tego jak zachowują się inne jednostki. Obserwowanie innych pociąga to że sam musze to przeżyć, musze przejąć te zachowania i samemu ich doświadczyć. Motywacja – jeśli oczekuję ze zachowanie przyniesie gratyfikację to dokonuję go.
  Psychotechniki bezpośrednie odnoszą się do tego pomysłu – obserwacja jak zachowuje się wychowawca pociąga za sobą sposób zachowania. Oparte jest w dużej mierze na modelowaniu – nie tylko bierne poddawanie się bodźcom ale aktywne oczekiwanie i pobieranie bodźców ze świata który nas otacza.

1. Indywidualizacja w resocjalizacji na 3 poziomach: ustawowym, sądowym i instytucjonalnym (traktowanie wychowanka w instytucjach)

2. Proces, etapy pracy resocjalizacyjnej (Pytka- 4 etapy postępowania resocjalizacyjnego – w jakiej sekwencji czasowej powinny być działania na nieletnim, Lipkowski)

3. Psycho, socjo i kulturotechniki. (Pytka, Czapów) (odniesienie do pewnych wydarzeń)

4. Rozwój interpersonalny wg Sullivana, Granta itd. W Pospiszylu (+ notatki wykładowe) 7 etapów (koncentrować się tylko na tych resocjalizacyjnych, co się odnosi do działań reso)

5. Strategia Ergotropowa, Etiotropowa, Semitropowa – działania które mogą być realizowane w ramach tych strategii. Podać Ne ylko definicję – rozumieć istotę resocjalizacji dopasować do schematu działa wobec niedostosowanego społecznie

6. Zaburzenia ADHD, zaburzenia opozycyjno-buntownicze – klasyfikacje kliniczne funkcjonujące w europie (kategoria DSM – objawy, nie teoretyczne) (radochański)

7. Twórcza resocjalizacja (Marek Konopczyński) nowość i kontynuacji, głowne metody i metody pomocy, refleksja krytyczna

8. Rola i znaczenie wychowawcy w procesie wychowania (Czapów, Lipkowski, artykuły)

9. Resocjalizacja w środowisku otwartym (Pytka, odnieść się do jakiegokolwiek zagadnienia, ale znać je wszystkie) resocjalizacji (tylko kurator- 1) jaki akt prawny reguluje ten zawód 2) jakie cele kurteli 3) kto może zostać kuratorem 4) jaki jest model kurateli w Polsce deklarowany a jaki faktyczny 5) jaki jest model pracy kuratora

10. Skuteczność (co jej sprzyja a co powoduje jej mniejszą skuteczność) tylko nowe książki (nie pisać starych poglądów) tekst czerkawskiego

11. Wychowanie czy praca socjalna (dwa sposoby patrzenia na resocjalizację) Stępniak

Test wyboru 6 pytań (połowa) i test problemowy (2 połowa)

3 bloki pytań: 1 pytanie problemowe, Porównaj, wsaz podobieństwa miedzy psychoterapią a terapią grupową, podobieństwa różnice: rozpisać – porównawcze, zgaduj zgadula: pytanie i 4 odpowiedzi

EGZAMIN: 12:00

METODYKA RESOCJALIZACJI - WA 03.04.2014

INDYWIDUALIZACJA W RESOCJALIZACJI

Musimy się zastanowić co decyduje o indywidualizacji. Resocjalizacja jest związana z przepisami normatywnymi/prawnymi.

Poziom indywidualizacji – poziom ustawowy. Resocjalizacja zaczyna się od norm prawnych. Im bardziej przepisy są dokładne tym mniejszy jest margines błędu. Możliwości resocjalizacji są ograniczone przez kodeks karny. Można posługiwać się tylko tymi środkami, które są w nim zawarte. W innych krajach ustawa czasem określa cel kary, ale nie podaje środku, sąd sam dobiera środek za pomocą którego cel ten powinien zostać osiągnięty.

Nieletni nie bierze udziału w określaniu środka poprawczego. Decyzje narzucone z zewnątrz zawsze spotykają się z oporem i niechęcią. Jeśli sami podejmiemy jakieś działanie; z własnej woli czujemy się bardziej zobligowani do tego, aby się z tego wywiązać.

Drugi poziom indywidualizacji to indywidualizacja sądowa. W czasie postępowania poprawczego, karnego, przygotowawczego, sąd decyduje, który środek wybrać. Powinien być on jak najbardziej odpowiedni, tzn. jak najbardziej skuteczny. Najczęstszym stosowanym środkiem jest upomnienie. Realizatorami tego środka są inne podmioty, nie sąd. Na drugim miejscu jest kuratela dla nieletnich i dla dorosłych. Dominują tutaj sprawy opiekuńcze.

Kurator ma pewien rejon i wszystkie sprawy w tym rejonie są przez niego realizowane. To oznacza, że są one bardzo zróżnicowane. Wykonawcą też jest starosta powiatowy, któremu podlegają ośrodki.

Opinia pedagogiczno- psychologiczna powinna stwierdzać, podpowiadać jaki środek poprawczy zastosować, który byłby najbardziej skuteczny. Sąd rzadko bierze ją pod uwagę.

Stosowanie wyłącznie prawa nie powinno być decydujące. Sędzia powinien mieć rozległą wiedzę pedagogiczno- psychologiczną. Młodzi sędziowie praktycznie w ogóle nie mają wiedzy na ten temat.

Trzecim poziomem jest indywidualizacja po orzeczeniu – co ludzie pracujący z taką młodzieżą robią. Wychowawcy nie mają swobody w postępowaniu z nieletnim, ich postępowanie jest ściśle określone przez przepisy prawne. Funkcjonowanie zakładów poprawczych określa minister sprawiedliwości a MOWy – ministerstwo oświaty.

Indywidualizacja instytucjonalna jest uzależniona od:

• Możliwości infrastrukturalnych

• Możliwości kadrowych – na ile osoby tam zatrudnione chcą coś zrobić, jakimi umiejętnościami dysponują

• Wychowanie grupowe, z którymi pracuje pewna grupa osób – indywidualizacja powinna być realizowana przez wychowawców, powinien być realizowany IPR- indywidualny program resocjalizacyjny (Szecówka), IPET- indywidualny program edukacyjno- terapeutyczny (PRZECZYTAĆ NA STRONIE ORE!)

METODYKA RESOCJALIZACJI - WA 24.04.2014

ROLA I ZNACZENIE WYCHOWAWCY

w procesie wychowania resocjalizującego

Czapów opisuje cechy charakteru dobrego wychowawcy. Zdrowie psychiczne i fizyczne wychowawcy to pierwsza kwestia którą podejmuje. Wychowawca powinien być zdrowy fizycznie dla właściwego prowadzenia procesu wychowania. Co do zdrowia psychicznego używa terminów:

• Zrównoważona emocjonalność wychowawcy/dojrzała osobowość – wychowawcy nie powinni charakteryzować się neurotyzmem

• Tężyzna fizyczna – w okresie w którym wydana była książka dla wychowanków istotne było czy wychowawca był zdrowy i sprawny fizycznie. Miał on wtedy większy szacunek

• Prewencyjne przygotowanie – ważne wtedy było aby wychowawcy mieli wykształcenie pedagogiczne.

• Wychowawca powinien posiadać odpowiednie cechy charakteru – uczciwość, obiektywizm wychowawczy (powinniśmy nagradzać wysiłek i zaangażowanie a nie efekt końcowy)

• Konsekwencja w działaniu

• Bogate doświadczenie życiowe – uważał on że jest to związane z wiekiem: im starsza jest osoba tym bardziej jest doświadczona. Niestety nie jest to prawda bo dziś mówi się że nie trzeba być osobą starszą żeby przeżyć i doświadczyć wiele w swoim życiu

• Sprawiedliwość (jest związana z obiektywizmem wychowawczym)

• Zainteresowanie wychowankiem – umiejętność nawiązania relacji między wychowawcą a wychowankiem, bycie zainteresowanym drugim człowiekiem.

• Zainteresowania lub hobby – może być to sposób porozumienia z wychowankiem: jeśli mam cos do zaoferowania to na tej bazie możemy nawiązać z nim kontakt

Dawniej kategoria płci wychowawców była określana jako seksistowska – uważano że do tej pracy lepiej nadają się mężczyźni niż kobiety. Dziś się to zmieniło.

„Resocjalizacja to codziennie krzątanie wychowanka i wychowawców nad różnymi kwestiami”

Ważna jest umiejętność pielęgnowania relacji z innymi –aby to się stało muszę mieć poziom samoświadomości samego siebie, kim jestem dla samego siebie).

Działania resocjalizacyjne powinny być zaplanowane: powinny mieć cel, być konsekwentnie realizowane.

METODYKA RESOCJALIZACJI - WA 08.05.2014

ZADANIA WYCHOWANIA RESOCJALIZUJĄCEGO

1. Wyeliminowanie czynników które powodują zaburzone stany osobowości wychowanka

2. Naprawianie stanów osobowości tj. usuwanie jej negatywnych zmian wywołanych wspomnianymi czynnikami

3. Utrwalanie uzyskanych w powyższych dwóch zakresach rezultatów resocjalizacji

4. Zainspirowanie jednostki do samowychowania

Likwidowanie przyczyn:

W klasycznej literaturze wskazuje się na zaburzenia osobowości a zwłaszcza różne odmiany neurotyczności i psychopatii. Podłożem tych stanów są:

1. Impulsywność

2. Nieadekwatność

3. Dysocjalność

4. Antysocjalność

1. Przyczyną impulsywności jest przewaga pobudzania nad hamowaniem w przebiegu procesów nerwowych u człowieka. Rozwiązanie:

• Ćwiczenie procesów nerwowych – przywracanie równowagi zaburzonym procesom pobudzania i hamowania, wymaga usunięcia z życia wychowanka sytuacji zbyt trudnych dla systemu nerwowego

• Kładzie się nacisk na procesach związanych z hamowaniem

• Systematyczne skupienie uwagi

• Wyciąganie wniosków z obserwowanej rzeczywistości (przez rozwijanie zainteresowań – stopniowanie trudności zadań)

• Stwarzanie warunków do wyładowania psychoruchowego (związane z kumulowaniem napięcia psycho-ruchowego)

• Wzmacnianie sił woli

Siła woli – zdolność do podejmowania rozsądnych i moralnych decyzji oraz do realizowania powziętego postępowania pomimo wewnętrznych oporów i zewnętrznych przeszkód

1. Podłożem nieadekwatności są zaburzenia emocjonalne jednostki, które powstają głównie w wyniku jej doświadczeń życiowych

• Obraz świata jest emocjonalny a nie realny

• Myślenie życzeniowe

• Stabilizacja sytuacji rodzinnej (emocjonalne odrzucenie dziecka-traktowanie go w sposób szorstki, faworyzowanie jednego z dzieci, wykorzystywanie dzieci w konfliktach rodziców, realizacja poprzez dziecko swoich niespełnionych marzeń, zastępowanie spędzania czasu kupowaniem zabawek, perfekcjonizm-jak najwierniejsze odtwarzanie poczynań rodziców, brak spójności decyzyjnej rodziców-jedno zabrania, drugie pozwala)

• Usuwanie sytuacji trudnych

• Eliminowanie wypływów neurotyzujących

Mechanizmy powstawania nieadekwatności:

• Wykorzystanie dziecka w kłótniach małżeńskich

• Wyrównywanie oceny (genialność dziecka)

• Dziecko realizmu – przesadne ambiwalencje rodziców

• Naśladowanie neurotyków

• Rywalizacja z rodzeństwem o względy rodziców

• Nagromadzenie przez rodziców nieadekwatnych zachowań

• Dystans, pedantyzm, przekupstwo itp.

1. Dyssocjalność obejmuje osoby włączone do grup i systemów społecznych dysfunkcjonalnych w stosunku do społeczeństwa i równocześnie wrogich wobec niego np. do grup przestępczych, organizacji mafijnych. Jednostki dyssocjalne potrafią podporządkować się normom funkcjonującym w tych grupach i wspólnie atakują społeczeństwo.

Likwidowanie przyczyn dyssocjalności:

• Ukształtowanie uczuciowych i intelektualnych podstaw do moralnego przeżywania przez dziecko sytuacji społecznych – stwarzanie sytuacji wyboru gdy dziecko może racjonalnie podejmować decyzje które nie są sprzeczne z systemem normatywnym, decyzje te powinny powodować satysfakcję

• Ukształtowanie samodzielności

• Zorganizowanie środowiska społecznego wychowanka – tak aby wiązało ono względnie trwale wychowanka z osobami lub grupami pozytywnymi wychowawczo

1. Antysocjalność – jest to pojęcie odnoszące się do ludzi przeciwstawiających się wszelkiej więzi społecznej, nawet tej, która cechuje dyssocjalne grupy społeczne. Jednostki antysocjalne cechują się wysokim poziomem agresji, wrogości, chęcią niszczenia, atakują inne jednostki i całe społeczeństwo

Usuwanie przyczyn:

• Przyczyny motywacyjne:

  • Niezadowolenie z własnej roli życiowej – atrakcyjność wzorów osobowych wpajana młodzieży jest tym mniejsza im mniej związane z nimi role społeczne służą zaspokajaniu potrzeb. Jeśli jednak atrakcyjność wzorów osobowych lansowanych przez środowisko destruktywne jest tym większe, im łatwiej jednostka może dzięki nim zaspakajać swoje potrzeby

    • Dyrektywa wychowawcza – młodzie tym chętniej będzie przyjmować role społeczne im bardziej będą one służyły zaspokajaniu jej potrzeb

  • Poczucie nudy – nuda stanowi źródło różnych zachowań destrukcyjnych, których jedyną funkcją jest rozładowanie napięcia a nie zaspokajanie potrzeb. Stan ten powstaje wówczas gdy człowiek odczuwa różne potrzeby, nie wie jednak jak je zaspokoić. Im częściej odczuwana jest nuda tym większe prawdopodobieństwo jej destruktywnych zachowań. Nuda powstaje w wyniku wytworzenia się wewnętrznej pustki w człowieku, braku głębszych zainteresowań i ideałów, ograniczenie się do postaw konsumpcyjnych.

Zapobieganie nudzie:

• Kształtowanie różnych zainteresowań, umiejętności i sprawności młodzieży

• Wywoływaniu radości w życiu człowieka, które stanowi dla niego naturalną podnietę do działania i wzmacnia jego siły życiowe

• Przekształcenie prymitywnego zadowolenia i radości wykolejonego wychowanka na bardziej złożone, które mają większe znaczenie dla kształtowania moralności

• Tworzenie wychowankowi środowiska wychowawczego, które by wywołało jego konstruktywną życiową aktywność (grupy młodzieżowe, organizacje)

• Alkoholizm i narkomania

• Agresywność

  • Usuwać ze środowiska wychowanka wszelkie bodźce wywołujące reakcje gniewu, lęki i udaremniające zaspokajanie ważnych dla niego aktualnych potrzeb

  • Modyfikowanie tych postaw, które skłaniają go do zachowań agresywnych oraz tych sytuacji które kształtują nawyki agresji

  • Ukształtowanie zdolności wychowanka do racjonalnego rozwiązywania sytuacji stresowych i podniesienie jego poziomu tolerancji na frustracje

  • Zmiana kierunku aktualnych dążeń wychowanka – przekserowanie agresji

Usuwanie negatywnych zmian osobowości:

• Naczelnym celem wychowania resocjalizującego jest spowodowanie określonych zmian w zachowaniu wychowanka.

• Zależy to od stanów osobowości wychowanka oraz od czynników, które stan ten wywołują

• Głębokość i trwałość zmian zależy od wyniku eliminacji przyczyn oraz przekształcenia osobowości

• Reakcje (zachowania) – motywy – postawy – osobowość

Integracja postaw jednostki wykolejonej może przyjmować formę integracji:

• Agresywnej

• Wycofującej

• Dogmatycznej

Zadania związane z usuwaniem negatywnych zmian osobowości będą dotyczyć modyfikowania:

• Pojęć i przekonań – tworzą się w oparciu o dwa zasadnicze mechanizmy:

  • Mechanizm przystosowania zewnętrznego, który polega na przyjmowaniu bądź odrzucaniu przekonań w zależności od tego, na ile okazuje się one przydatne do działania w danych sytuacjach

  • Mechanizm przystosowania wewnętrznego, polegający na przyjmowaniu lub odrzucaniu przekonań ze względu na ich stosunek do przekonań już posiadanych

• Nastawień emocjonalnych – kształtowanie nastawienia emocjonalnego polega na ujawnianiu i wywarzaniu potrzeb oraz ich konkretyzacji (specyfikacji) zarówno ze względu na doświadczenia indywidualne, jak i ze względu na wzorce i normy oddziałującego środowiska społecznego.

  • Uświadomienie wychowankom i potrzeb

  • Kształtowanie nowych potrzeb

  • Dominacja postaw

  • Utrwalenie uzyskanych rezultatów

• Dominacji postaw

METODYKA RESOCJALIZACJI - WA 15.05.2014

TWÓRCZA RESOCJALIZACJA

Istotą twórczej resocjalizacji jest próba przemiany niedostosowanego, a właściwie wykreowanie odmiennych od dotychczasowych parametrów jego tożsamości , które decydują o jakości kontaktów z innymi ludźmi. Głównym celem praktycznych zabiegów twórczej resocjalizacji jest przemiana tożsamości indywidualnej i społecznej nieprzystosowanej społecznie młodzieży poprzez wychowawcze stymulowanie rozwoju jej struktur poznawczych i twórczych oraz wyposażenie jej w nowe indywidualne i społeczne kompetencje

Różnice pomiędzy twórczą resocjalizacją a tradycyjnymi sposobami zrozumienia istoty wychowania resocjalizacyjnego:

• Określa resocjalizację jako proces rozwijania i kreowania potencjałów a nie jak się przyjęło korektywną zmianę parametrów społecznych i osobowościowych nieletnich

• Traktuje niedostosowanie społeczne jako problem wadliwie ukształtowanej tożsamości, a nie wadliwych postaw, nieakceptowania i przestrzegania norm społecznych, nieadekwatnych postaw, przekonań i nastawień, zaburzonych relacji i interpersonalnych i wadliwych ról społecznych czy patologicznych zachowań, cech osobowości oraz preferencji aksjologicznych.

• Celem resocjalizacji jest w istocie wykreowanie nowych parametrów tożsamości wychowanków a nie korektywna zmiana przekonań, nastawień i preferencji aksjologicznych czy form relacji, zachowań, postaw i ról społecznych

• Środkiem do tego celu jest rozwój strukturalnych czynników i mechanizmów procesów twórczych nieletnich, a nie zmiana wadliwych form funkcjonowania na inne, akceptowane społecznie przez wychowawczą korekcję, psychokorekcję, psychomodyfikację czy inne sposoby antropotechnicznych oddziaływań wychowawczych

• Proponowanym sposobem, a więc metodą osiągania tego celu jest resocjalizowanie przez trenowaną autoprezentację wizualizowanych parametrów tożsamości

Metodycznym założeniem procesu resocjalizacji jest uruchomienie mechanizmów twórczego myślenia pozwalających zminimalizować uwarunkowane socjalizacyjnie usztywnienia i stereotypy myślowe. Podstawą tych działań są zajęcia teatralne i sportowe, które dostarczają nowej, zmieniającej standardy dotychczasowego myślenia wychowanków.

Tożsamość nieletniego – efekt wadliwego sposobu myślenia o samym sobie i własnych priorytetach. Subietywna wizja własnej osoby w kontekście obiektów i zjawisk społecznych. Otwarty zbiór nieprawidłowych lub nie do końca należycie ukształtowanych parametrów osobowych, których społeczna prezentacja jest nieadekwatna w stosunku do obowiązujących norm kulturowych i społecznych.

Twórcze postępowanie resocjalizacyjne:

Sposoby i techniki oddziaływań resocjalizacyjnych nastawione na rozwój strukturalnych czynników procesów poznawczych i twórczych osób nieprzystosowanych społecznie. Efektem twórczego przystosowania resocjalizacyjnego jest rozwój potencjałów tych osób, ich kompetencji i umiejętności społecznych, a w konsekwencji powstanie odmiennych od dotychczasowych parametrów tożsamości społecznej i indywidualnej (JA indywidualne i JA społeczne)

Cele etapowe twórczej resocjalizacji:

• Zidentyfikowanie strukturalnych składników procesów umożliwiających twórcze rozwiązywanie problemów

• Rozwijanie strukturalnych składników procesu twórczego, polegającego na ćwiczeniach i próbach

• Zadaniową próbę realizacji dzieła twórczego, jakim są nowe parametry tożsamości wychowanka

• Uzasadnienie i urzeczywistnienie społeczne wykonanego dzieła czyli doprowadzenie do sytuacji społecznego zaakceptowania odmiennej tożsamości nieletniego.

Pięć podstawowych zaleceń metodycznych w procesie twórczej resocjalizacji:

• Zalecenie wszechstronnej diagnozy

• Zalecenie komplementarności postępowania

• Zalecenie elastyczności postaw pedagogicznych

• Zalecenie adekwatnego doboru metod

• Zalecenie kreowania wychowanka

Strategie metodyczne możemy podzielić na dwie zasadnicze grupy: strategie definicyjne i strategie operacyjne:

• Strategie definicyjne – zestaw koncepcji i teorii uzasadniających merytoryczną celowość podejmowanych czynności metodycznych

  • Strategie całościowe – obejmują zasięgiem ogół przestrzeni resocjalizacji, odwołują się do całościowych teoretycznych uzasadnień procesu twórczej resocjalizacji

  • Strategie etapowe (cząstkowe) – odwołują się do wybranych fragmentów rzeczywistości resocjalizacji i części teorii uzasadniających zmiany rozwojowe

• Strategie operacyjne

  • Strategie czynnościowe:

    • Jakość przygotowania profesjonalnego

    • Zaangażowanie w prowadzone działania

    • Dyspozycyjność subiektywną i obiektywną

    • Właściwy podział ról

  • Strategie organizacyjne:

    • Rozwiązania infrastrukturalne

    • Wyposażenie w niezbędne środki i sprzęt

    • Dbałość o administracyjną legalność działań

    • Właściwy klimat społeczny

Teoretyczne przesłanki (MTR):

• Psychologia i pedagogika twórczości – w każdym nieprzystosowanym społecznie człowieku drzemią pierwiastki twórcze

• Teoretyczne założenia twórczej resocjalizacji

• Opiera się o zmodyfikowane koncepcje teatru sensu stricte, która zakłada wzajemny twórczy wpływ na siebie „świat aktorów” i „świat widzów”

• Efekt – wykreowanie osobowych kompetencji indywidualnych i społecznych wychowanków

Etapy działalności:

• Organizowanie kadry (MTR i MTS)

• Preselekcja uczestników (MTR i MTS)

• Etap scenariuszowy (MTR)

• Etap wstępnych zajęć (MTR i MTS)

• Etap prób i etap treningów

• Etap finałowy

• Etap projektowania przyszłości wychowanka