Układ nerwowy jest układem zbudowanym z tkanki nerwowej, jego zadaniem jest nadzorowanie czynności narządów wewnętrznych organizmu oraz umożliwienie mu kontaktu ze światem zewnętrznym.

Komórka nerwowa

Podstawowym elementem układu nerwowego jest komórka nerwowa (neuron) z odchodzącymi od niej wypustkami. Zadaniem tej komórki jest przyjmowanie, przetwarzanie i przekazywanie tych informacji w postaci bodźca elektrycznego. Neuron zbudowany jest z bańkowatego ciała komórkowego z jądrem i odchodzących od niego licznych wypustek tworzących drzewkowate rozgałęzienia (dendryty). W każdym neuronie znajduje się jedna wypustka dłuższa od pozostałych nosząca nazwę aksonu, jest ona pokryta otoczką mielinową zbudowaną z lipidów i pełniącą ważną rolę izolatora w procesie przekazywania informacji przez neurony.

Synapsy

Układ nerwowy buduje ok. 25 miliardów neuronów łączących się ze sobą za pośrednictwem tzw. synaps, których liczba jest o wiele większa niż liczba komórek nerwowych, ponieważ każda wypustka tworzy wiele połączeń z komórkami nerwowymi i innymi typami komórek. Synapsy przewodzą sygnał od aksonu jednej komórki do dendrytu drugiej.

Rdzeń kręgowy

Kolejnym elementem układu nerwowego jest rdzeń kręgowy znajdujący się w kanale kręgowym kręgosłupa. Jest on położony pomiędzy I kręgiem szyjnym a II kręgiem lędźwiowym, zakończony jest wrzecionowatymi zgrubieniami.

Wewnątrz rdzenia kręgowego znajduje się istota szara, na zewnątrz istota biała. W środku rdzenia znajduje się kanał środkowy, przechodzący ku górze w kanał środkowy rdzenia przedłużonego. Kształt i wielkość tego kanału jest zmienna w zależności od położenia.

Rdzeń kręgowy przesyła bodźce do mięśni, unerwia skórę, mięśnie, gruczoły, przewodzi impulsy z i do mózgu i jest miejscem, w którym znajdują się ośrodki odruchów bezwarunkowych.

Mózg

Centralną częścią ośrodkowego układu nerwowego jest znajdujący się w czaszce - mózg. Jest on najbardziej złożonym narządem, a stopień jego rozwoju warunkuje istnienie świadomości. Mózg zbudowany jest z dwóch pofałdowanych półkul (lewa i prawa), są one rozdzielone głęboką bruzdą podłużną (bruzda centralna), a w dolnej części łączą się ze sobą wielkim spoidłem mózgowym, z śródmózgowiem natomiast są połączone za pomocą szczypułek mózgowych. Obie półkule przecinane są pod spodem przez tzw. bruzdę Sylwiusza, która dzieli je na cztery płaty: ciemieniowy, skroniowy, czołowy i potyliczny. Każdy z płatów wykonuje określone funkcje: płat ciemieniowy bierze udział w analizie doznań czuciowych, płat czołowy jest odpowiedzialny za czynności ruchowe, a w płacie potylicznym odbywa się analiza doznań słuchowych.

Mózg jest bardzo wrażliwym narządem, dlatego też otaczają go 3 ochronne opony. Każda z nich jest inna i spełnia inne zadania. Najbliżej mózgu znajduje się silnie unaczyniona opona miękka (tzw. naczyniówka), jej zadaniem jest odżywianie mózgu. Tworzy ona sploty naczyniowe wnikając do komór, bruzd i zakrętów mózgu. Drugą oponą jest tzw. pajęczynówka, w której znajduje się płyn mózgowordzeniowy, amortyzujący wstrząsy i wyrównujący ciśnienie w czaszce. Pajęczynówka jest bardzo delikatna i nie zawiera naczyń krwionośnych. Ostatnią oponą jest opona twarda, będąca zarazem okostną czaszki. Opona twarda dzieli się na blaszkę zewnętrzną i wewnętrzną.