TYPY I ODMIANY ORGANIZACJI PRODUKCJI
Ze względu na różnorodność produkowanych wyrobów, w danym przedsiębiorstwie mogą występować różne typy, formy i odmiany organizacji produkcji. W przypadku różnorodnej produkcji, o organizacji produkcji wnioskujemy na podstawie charakteru przeważającej liczby komórek produkcyjnych w przedsiębiorstwie. O organizacji produkcji wnioskujemy na podstawie typu, formy i odmiany organizacji produkcji.
Typ organizacji produkcji – stopień specjalizacji stanowisk roboczych. Specjalizacja stanowisk roboczych wyraża się liczbą detalooperacji przypadających na stanowisko robocze, ewentualnie stopniem obciążenia stanowiska roboczego jedną detalooperacją.
Charakterystyka typów organizacji produkcji:
Jednostkowy typ organizacji produkcji charakteryzuje najniższy stopień specjalizacji stanowisk roboczych, najniższa stabilność produkcji, nieregularna powtarzalność produkowanych wyrobów. Typowe cechy:
różnorodny asortyment produkcji
uniwersalny park maszynowy
uniwersalne oprzyrządowanie, narzędzia robocze i kontrolne
uproszczona dokumentacja technologiczna
wysokie kwalifikacje wykonawców
normy czasu ustalone metodami sumarycznymi
technologiczna specjalizacja komórek produkcyjnych
niski stopień mechanizacji i automatyzacji
wielozawodowość wykonawców
szeregowy przebieg produkcji
Małoseryjny typ organizacji produkcji:
niski stopień stabilizacji produkcji
różnorodność asortymentowa produkcji
bliżej nieokreślone odstępy czasu powtórzeń serii produkcyjnych
uniwersalne środki produkcji ze sporadycznym wykorzystaniem specjalnego oprzyrządowania
Średnioseryjny typ organizacji produkcji:
zróżnicowany asortyment typów wyrobów w przeważającej części jednakowej wielkości
produkcja tych samych wyrobów odbywa się w określonych odstępach czasu
względnie ustabilizowany przebieg produkcji
środki produkcji uniwersalne i specjalne
spływ produkcji partiami w rytmicznie występujących okresach powtarzalności
Wielkoseryjny typ organizacji produkcji:
jeden typ wyrobów o zróżnicowanej wielkości
całkowita stabilizacja produkcji
powtarzalność partii wyrobów w odstępach ustalonych rytmem
wysoki stopień specjalizacji środków produkcji
niższe kwalifikacje wykonawców
wysoki podział pracy
szczegółowa dokumentacja technologiczna
pełna powtarzalność operacji na stanowiskach roboczych
szczegółowo-równoległy przebieg produkcji
grupowe rozmieszczenie maszyn, częściowo zgodnie z przebiegiem procesu technologicznego
Masowy typ organizacji produkcji:
stały asortyment produkcji w ciągu dłuższego okresu czasu
wysoki stopień specjalizacji wykonawców
szczegółowa dokumentacja technologiczna (z uwzględnieniem zabiegów)
stanowiska robocze rozmieszczone zgodnie z przebiegiem procesu technologicznego, o wysokim stopniu specjalizacji
pełna powtarzalność operacji na stanowisku roboczym
krótkie cykle produkcji i niskie koszty
szeregowo-równoległy przebieg produkcji
Średni wskaźnik liczby detalooperacji (liczby przezbrojeń) przypadających na stanowisko robocze
gdzie:
- liczba (suma) wykonywanych detalooperacji w analizowanej komórce produkcyjnej
- liczba stanowisk roboczych analizowanej komórki produkcyjnej
jeżeli:
k=1 to występuje masowy typ organizacji produkcji
1<k≤10 to występuje wielkoseryjny
10<k≤20 średnioseryjny
20<k≤30 małoseryjny
30<k jednostkowy
wskaźnik obciążenia stanowiska roboczego jedną detalooperacją
gdzie:
- wskaźnik obciążenia j-tego stanowiska roboczego i-tą operacją
- zadanie godzinowe dla i-tego detalu [szt./godz.]
- możliwość godzinowa i-tej operacji [szt./godz.]
- program produkcyjny i-tego detalu [szt./rok]
- fundusz czasu pracy j-tego stanowiska roboczego [godz./rok]
-normowany czas wykonania operacji „j” na wyrobie „i”
- współczynnik wykonania normy operacji „j” korygujący czas jednostkowy do warunków rzeczywistych
jeżeli:
=1 to mamy masowy typ organizacji
=0,5-0,2 wielkoseryjny
=0,2-0,05 średnioseryjny
=0,05-0,03 małoseryjny
=0,02 jednostkowy
Forma organizacji produkcji – wyraża sposób powiązania stanowisk roboczych operacjami technologicznymi w procesie produkcyjnym określonych wyrobów
Są dwie grupy form:
nierytmiczne (niepotokowe, niepowtarzalne) – w komórkach o strukturze technologicznej, w komórkach przedmiotowo zamkniętych, niepotokowa w liniach. Cechy:
brak ścisłego, systematycznego powiązania stanowisk roboczych procesem produkcyjnym (harmonogramem), wykonujących kolejne operacje
brak powtarzalności produkcji w komórce produkcyjnej, co powoduje dużą częstotliwość przezbrojeń stanowisk pracy
niski stopień oprzyrządowania
przypadkowy przebieg operacji technologicznych na stanowiskach
wyroby produkowane są okresowo w zmiennych programach, co uniemożliwia opracowanie harmonogramów
stanowiska robocze wykonują różne, przypadkowo przydzielone operacje
zleceniowy system planowania produkcji
bieżące dysponowanie obciążeniami stanowisk roboczych
duże i zmienne zapasy produkcji w toku
przewaga technologicznej struktury produkcji
rytmiczne (potokowe, powtarzalne) = potok asychnroniczny, potok synchroniczny, potok z przymusowym taktem, potok zautomatyzowany. Cechy:
ścisłe powiązanie stanowisk roboczych operacjami technologicznymi
ścisły przydział detalooperacji do poszczególnych stanowisk roboczych
powtarzalność produkcji takich samych wyrobów
możliwość opracowania harmonogramów przebiegu produkcji powtarzalnej
wysoki stopień oprzyrządowania
produkcja przebiega w komórkach produkcyjnych przedmiotowo zamkniętych
nieznaczne zapasy miedzyoperacyjne
Żeby ustalić formy organizacji produkcji należy porównać cechy form wzorcowych z cechami form rzeczywistych.
Odmiana organizacji jest wynikiem nałożenia się (macierzowego skrzyżowania) określonego typu i określonej formy organizacji produkcji.