Ocena: 5

„Grupy nieformalne wśród młodzieży”

Na początku naszego referatu odpowiemy na pytanie "co to jest grupa ?".Tak, więc grupą nazywamy zbiorowość co najmniej 3 osób, której członkowie współdziałają ze sobą na zasadzie odrębności od innych, w celu zaspokajania własnych potrzeb, charakteryzując się trwałą strukturą i względnie jednolitym systemem norm i wartości.

Każda grupa niezależnie od charakteru ma swoje formalne i nieformalne oblicze. Carol K. Oyster w swojej książce pt."Grupy" wyjaśnia aspekt formalny i nieformalny w następujący sposób :

"Aspekt formalny grupy wiążę się z jasno określonymi regułami i mechanizmami kontroli. Szczególnie sformalizowany charakter mają wszystkie organizacje militarne.

Akceptowane formy działania są w nich regulowane specjalnym dokumentem noszącym nazwę Uniform Code of Military Justice (UCMJ). Na jego mocy zachowania, które w innych grupach zostałyby ocenione jako obraźliwe, krępujące lub niemoralne, są nie tylko sankcjonowane, ale także bezwzględnie wymagane. Odmowa ich wykonania grozi poważnymi represjami.[..]

Aspekt nieformalny grupy w znacznie mniejszym stopniu podporządkowany jest ścisłym regułom i mechanizmom kontroli. Doskonałym tłem dla jego analizy mogą być grupy młodzieżowe zawiązujące się wśród dzieci w okresie dorastania. Najważniejsza dla ich członków jest popularność w grupie rówieśników, i to niezależnie od jej przesłanek. Ponieważ w okresie adolescencji koledzy i koleżanki wywierają przemożny wpływ na młodego człowieka, rodzicom pozostaje mieć nadzieję, że ich dziecko przyłączy się do grupy, w której wyznacznikiem akceptacji będą szkolne sukcesy i edukacyjne osiągnięcia, a nie zachowania przestępcze
i antyspołeczne." ¹

I. Gangi

Pierwszą z grup nieformalnych jaką opiszemy będzie gang. Pojęcie to zostało szeroko opisane
w Encyklopedii pedagogicznej XXI wieku przez Marka Jędrzejewskiego :

"GANG (ang. gang, fr. gang, bande, niem. Bande, ros. szajka) - słownikowe rozumienie tego terminu z reguły ogranicza się do następujących pojęć ,,grupa przestępcza ,banda, szajka bandytów” (Słownik języka polskiego,1978).W szerszym znaczeniu pojęcie to odnosi się zarówno do nieformalnych grup chuligańskich, przestępczych, jak i do podkultur dewiacyjnych. Problematyka gangu weszła już na stałe, m.in. dzięki mediom, do masowej wyobraźni.
W potocznej świadomości gang wywołuje lęk, kojarzony jest najczęściej z grupami zorganizowanej przestępczości (mafią). Problem gangów i społecznej dewiacji jest również podejmowany przez wybitnych badaczy reprezentujących nauki społeczne. Tym, co łączy słownikowe definicje z potocznymi wyobrażeniami, jest szczególne „ policyjno- sądowe” postrzeganie problematyki gangu, co tłumaczy się faktem, iż gangi rekrutują się z młodzieży pozostającej na marginesie wpływów rodziny, szkoły, instytucji wychowawczych, np. uciekinierzy z zakładów poprawczych ( przyszła „ elita ''podkultury dewiacyjnej). Gang stanowi zatem rodzaj zastępczego środowiska wychowawczego.

Niewątpliwym autorytetem w dziedzinie refleksji na temat gangu jest Albert K. Cohen, autor teorii podkultur dewiacyjnych. W jego rozumieniu gang pozostaje jedynie swoistą grupą odniesienia wobec stanu anomii społecznej w zakresie realizowania potrzeb młodzieży. Cohen postrzegał kategorię anomii społecznej jako źródło dewiacyjnych zachowań; w wymiarze psycho- pedagogicznym, dewiacje stanowiłyby przeciwieństwo tzw. normalności, uzyskiwanej
w procesie uczenia się (Normalność..., 2001). Byłyby rezultatem swoistego rozziewu pomiędzy konformizmem a innowacyjnością. Młodzieżowe podkultury dewiacyjne niejednokrotnie wykorzystują tzw. normalne doświadczenia starszego pokolenia; uczą się, iż cel, może określać środki. Z podobnym stylem myślenia spotykają się w przestępczym gangu, zapewniającym osiąganie wymiernych sukcesów, ale także poczucie bezpieczeństwa. Ponadto w gangu istnieje struktura podległości, która niewiele się różni od tzw. normalnej, generującej różnorodne postacie dewiacji. O pozycji w gangu poszczególnych jego członków zaświadcza wcześniejszy udział w podkulturze przestępczej i więziennej. Wybijający się git- ludzie, grypserzy, których genezy istnienia należałoby poszukać w końcu lat 60. i na początku 70., po przeniknięciu do gangu przestępczego zaczynają tworzyć „ elitę '', w skład której wchodzą osoby o pewnych cechach poszczególnych: wesołek, elegant, mózg gangu, osobnik mający liczne znajomości
w świecie przestępczym, czy wyróżniający się wysoką pozycją społeczną rodziców, szczególnie sprawie wprowadzających do grupy nowych (Muller, 1987).

Młodzieżowe gangi kultywują wartości będące w opozycji do społecznie akceptowanych norm prawnych czy moralnych. Normy wykreowane w ramach podkultury gangu uwalniają jego członków z odpowiedzialności indywidualnej. Nie ulega wątpliwości, iż istniejące sprzeczności pomiędzy wartościami i normami podkultur dewiacyjnych są zasilane kryzysem wartości i norm kultury dominującej, stąd tzw. dewianci są zarazem nonkonformistami, jak i konformistami : lojalnymi wobec prawidłowości funkcjonowania własnej grupy; to co ich motywuje, to naruszanie norm społecznych. W XXI w. dewiacyjność staje się swoistym wyzwaniem odnośnie źródeł tworzenia się tzw. underclass – ludzi, których oskarża się o to, że z własnej woli wypadli na margines życia i jako „zbędni” zasili niebezpieczne gangi (Domański, 2002 ).

Najgroźniejszą postacią anomii społecznej jest przestępczość zorganizowana (gangi kradnące, gangi polityczne, gangi mafijne legalne : japońska yaktuza, oraz skryte : mafia sycylijska ).Gangi kontrolują dziedziny biznesu, który przynosi im największy dochód (narkotyki, prostytucja, handel żywym towarem ).Rezultaty uzyskują dzięki skorumpowanym polityką i przedstawicielom prawa, którzy gwarantują im pewną bezkarność a także możliwość legalizacji ich brudnych interesów ( Rudniański, 1998 ).

1. Chuligani

W perspektywie historycznej, zarówno w Polsce, Europie Zachodniej, jak
i w Stanach Zjednoczonych, rozpowszechniło się zjawisko społeczno – kulturowe określone mianem chuligaństwa. Chuligani łączyli się w gangi. Gang to grupa chuliganów, wyróżniająca się często szczególnym przywiązaniem do własnej ulicy czy dzielnicy (Czapów, Manturzewski, 1960). Według Mirosława Pęczaka (1992) „ chuligani to przestępcza lub para kryminalna subkultura młodzieżowa, której najbardziej znamienną cechą socjologiczną jest nadanie grupie rówieśniczej nastolatków charakteru i struktury gangu: silny, zwykle nieco starszy od reszty grupy przywódca, hierarchia obowiązująca w grupie, mocna spoistość grupy i wynikająca stąd grupowa solidarność (...)”. Chuligaństwo utożsamiane jest często z tak zwaną agresją bezpośrednią (atakowanie ludzi, częściej przedmiotów, np. demolowanie pociągów czy autobusów ).Chuligaństwo to także określony styl życia i rozrywki. Chuligani fascynowali nie tylko bikiniarzy – chuliganów na pokaz (Jędrzejewski, 2002) – ale także „normalną” młodzież, która czerpała z wzorce z kultury masowej Zachodu. Rasowy chuligan był „twardzielem” , który „nie pękał” wobec „frajerstwa” z dzielnicy czy miasta, za to wyżywał się w rock'n'rollu, alkoholowych libacjach i zabawie z dziewczętami.

W latach 80. z najbardziej agresywnego osobnika grup subkulturowych uchodził skinhead
i szalikowiec ( tzw. futbolowy chuligan ).

2. Dresiarze

W Polsce lat 90. natomiast ukształtował się stereotyp dresiarza – przestępcy, członka podkulturowej grupy dewiacyjnej, rekrutującego się tzw. blokersów – mieszkańców gigantycznych blokowisk z wielkiej płyty ( Gwozda, 2001). Subkultura dresiarzy – jako nazwa – pochodzi od ich stroju sportowego (koniecznie kompletny tak znanych firm). Styl życia jest oparty na szpanerstwie (zestawy nagłośnieniowe, luksusowe samochody, złote sygnety). „Dres” (potoczna nazwa dresiarza) kojarzy się także z przemocą, której symbolem pozostaje atletyczna, wyrobiona na siłowni sylwetka oraz kij bejsbolowy. Dresiarze stanowią wytwór kultury masowej: chcą dużo mieć, łatwo i przyjemnie żyć.

A jednak dresiarze nie zyskali akceptacji rówieśników. Z „dresem” nie należy się zaprzyjaźniać, nie wolno go wpuszczać do szanującego się klubu młodzieżowego, nie należy się też na nim wzorować, ponieważ jego wysoki materialny standard został osiągnięty dzięki haraczom, paserstwu, doliniarstwu i kradzieżom.

Mafia. Niektórzy najbardziej zdemoralizowani uczestnicy gangów chuligańskich przechodzą do gangów przestępczych. W Stanach Zjednoczonych przystępują do tzw. rodzin mafijnych powiązanych z ośrodkami władzy, politykami, biznesmenami (Gellert, 1948). Według Gabora Gellerta, słowo „mafia” po raz pierwszy pojawiło się w 1868 r. w słowniku Nuovo Vocabolario Sicilian-Italiano, według którego mafia to postępowanie oznaczające pyszałkowatość, chełpienie się, może także oznaczać butę, zuchwałość, wyniosłość, pychę. Mafiosem może być człowiek, który wierzy tylko w brutalną przemoc. Dla większości naukowców, dziennikarzy, polityków czy policjantów mafia to tajna, centralnie sterowana organizacja przestępcza. Zdarzają się również opinie, iż tzw. prawdziwi mafiosi nie mają nic wspólnego ze zwykłymi kryminalistami; są to „porządni ludzie”, szacowni przedstawiciele mniejszych lub większych społeczności, nie kiedy nawet ich autorytety. Cechą charakterystyczną mafiosa jest niewiara w obowiązujące prawo, dlatego nigdy nie szuka on obrony w sądzie czy na policji, a łamiąc prawo, nadal czuje się „czcigodnym obywatelem” swej społeczności (co ilustruje np. film pt. Ojciec chrzestny ).

3. Ochroniarze

W latach 90. w Polsce, wraz z pojawieniem się największego targowisk.

Europy na Stadionie X-lecia w Warszawie, swoista forma istnienia gangów stało się

wymuszanie korzyści finansowych pod pozorem ochrony (tzw. racket). Ochroniarze (racketierzy) to z reguły młodzież najmowana do pracy w gangach, przekonana skuteczności swoich gangsterskich metod. Ochroniarze są powiązani z reguły z tzw. centralą, symbolizowaną nazwami „Pruszków” czy „Wołonim”. Z czasem niebezpieczni ochroniarze zaczęli przenikać
z wielkich miast do mniejszych, powiatowych, a nawet gminnych, terroryzując miejscowych przedstawicieli biznesu.

4. Gang w kulturze masowej

Zarówno mafiosi, jak i szeregowi członkowie gangu byli już od dawna obecni
w masowej wyobraźni – dzięki telewizji i technice wideo. Masowa wyobraźnia wypełniona została nie tylko klasyka gangsterska w rodzaju takich filmów jak Ojciec chrzestny czy Chłopcy z ferajny, ale przede wszystkim obrazami z życia przedstawicieli prawa, policjantów nieróżniących się wiele między sobą pod względem stosowanych metod od przestępców.

Choć świat kultury negatywnej nie zyskuje powszechnego wsparcia, jednak to, szczególnie w sytuacji zagrożenia (bezrobocia) i relatywizmu w sferze moralnej, wpływa na upowszechnianie przekonania, iż przestępczość to tylko jedna z wielu form interesu – mniej czy bardziej bezpieczna, natomiast decydująca o wysokim poziomie życia przestępczych elit gangu. Upowszechnianiem szczegółów z ich życia nader aktywnie zajmują się media, dla których tzw. sensacyjny temat (np. porachunki gangów, egzekucje długów, handel narkotykami) oznacza niejednokrotnie wzrost zapotrzebowania ze strony rynku reklamodawców. W powyższym kontekście zasługuję na uwagę opinia Piotra Bratkowskiego (1999), który pisze, iż „gangsterzy są mieszkańcami masowej wyobraźni ludzi '', na równi z muzykami rockowymi, aktorami, sportowcami. W latach 90. w Polsce zaobserwować można asymilację subkultury gangu w obręb kultury masowej, co jest o tyle groźne, że nader często w mediach kariery życiowe szefów gangów zaczynają stanowić jeden z równoprawnych wzorców sukcesu.

W potocznej świadomości niedaleko szefa gangu ulokowani są tzw. biznesmeni(prezesi firm, spółek, członkowie zarządów). Wszelcy domniemani szefowie gangów są wyobrażani jako ludzie sukcesu, którzy dzięki zatrudnionym „ekspertom” wykorzystują jedynie luki prawne.

W klimacie fascynacji światem, gangsterów następuje powolne przyzwolenie na ich obecność,
a nawet uznanie ich autorytetu, życiowej mądrości, wedle której „być” to znaczy „mieć”. Tego rodzaju wartości, przełożone na język obrazu, zaczynają funkcjonować jako społeczne idee (życia, kariery, sukcesu, itp.).”²

II. Sekty

Do grup nieformalnych zaliczyć możemy również kręgi wyznaniowe, tzw. „Sekty”. Według Słownika Języka Polskiego sekta oznacza grupę społeczną izolującą się od reszty społeczeństwa, mającą własną hierarchię wartości, zespół norm zachowania, silnie akceptującą rolę przywódcy.³ W polskim prawie używa się określenia związek wyznaniowy. Zarejestrowanych jest kilka kościołów i ponad 100 związków wyznaniowych. Prawdopodobnie drugie tyle różnych ugrupowań religijnych działa bez rejestracji. Jak zauważa w swojej książce „Rozpoznać sektę - kryteriologia sekt” Marcin Pytlak, we współczesnym świecie problem sekt jest bardzo aktualny. „Problematyka sekt staje się coraz bardziej aktualna we współczesnym świecie ze względu na ich gwałtowną ekspansję oraz niesione zagrożenia nie tylko dla samego Kościoła, lecz także dla poszczególnych ich wyznawców”⁴.

Nie wszystkie sekty są jednakowo groźne. Dzielą je takie aspekty jak sposób powstawania, działania, pozyskiwania nowych członków, jak również doktryna, cele istnienia itp. Najlepszym kryterium podziału będzie według nas właśnie doktryna, gdyż to ona jest jednym z podstawowych sposobów odróżniania grupy będącej sektą od środowisk innego rodzaju. Doktryny te zawarte są najczęściej w „świętych pismach, które przywódcy ruchów - jak twierdzą- otrzymują od samego Boga. Podział rozpoczniemy od doktryn wywodzących się
z Religi chrześcijańskiej, następnie przejdziemy do ruchów o rodowodzie niechrześcijańskim, które to z kolei zostaną podzielone według kryterium dodatkowego.

1. Ruchy pochodzenia chrześcijańskiego
Sekty opierające się na doktrynie wywodzącej się z nauk kościoła chrześcijańskiego prawie zawsze odwołują się do autorytetu Biblii.

Świadkowie Jehowy ( pełna nazwa: Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy)
Jedna z najbardziej znanych sekt pochodzenia chrześcijańskiego w Polsce. Świadkowie Jehowy wywodzą się z sekty Badaczy Pisma Świętego, której założycielem był Charles Taze Russell (1852-1916). Członkowie tego ruchu od drzwi do drzwi głoszą naukę o Bogu Jehowie i jego synu Jezusie (…). Świadkowie Jehowy odrzucają Trójcę święta i kwestionują boską naturę Jezusa głosząc zarazem poglądy adopcjonistyczne⁵. (…) Świadkowie Jehowy przekonują do swoich nauk posługując się własnym wydaniem Pisma Świętego i zarzucają swych rozmówców niewyobrażalną liczbą cytatów.⁶ Świadkowie Jehowy uchodzą za miłych, grzecznych, zawsze eleganckich i spokojnych ludzi. Organizacja dba o to, by tworzyć pozytywny image
w społeczeństwie. Wszyscy świadkowie, którzy w jakikolwiek sposób mogą przynieść wstyd organizacji są natychmiast z niej wydalani. Jednak według wewnętrznej doktryny, Świadkowie Jehowy uważają resztę świata za złą, za siedlisko szatana. Wewnętrzna doktryna każe unikać kontaktów z zepsutym światem (odrzucają możliwość małżeństw z osobami spoza zboru, nie korzystają z prawa głosu, odmawiają służby wojskowej).

Christianie
Christianie to międzynarodowa sekta, działająca nielegalnie, tzn. że nie jest to zarejestrowany związek wyznaniowy, w odróżnieniu do Chrześcijańskiego Zboru Świadków Jehowy. Podobnie jak wcześniej opisana „organizacja” , również Christianie uważają się za „prawdziwych chrześcijan”, opierających swoją naukę na jedynej prawdziwej interpretacji Biblii. Nie jest to sekta duża pod względem liczebności (liczy w Polsce około 150-200 osób) i skupia swoją działalność głównie w większych miastach takich jak Warszawa, Wrocław, Gdańsk i Łudź.
Główne przykazanie sekty brzmi: „Kto opuści matkę i ojca swego będzie podwójnie wynagrodzony”. W grupie obowiązuje wspólnota materialna. Nowi członkowie są traktowani bardzo gościnnie, ale później nakłania się ich do odwiedzania swoich domów rodzinnych i zabierania z nich cenniejszych przedmiotów (sprzęt turystyczny, komputerowy, biżuteria itp.).

Zbór Chrześcijański Leczenia Duchem Bożym (Niebo Kacmajora)
Założycielem sekty jest Bogdan Kacmajor, który oznajmił w 1982 r., że doznał objawienia
i odkrył, że posiada dwa dary: leczenia przez dotyk ręki i jasnowidzenia. Członkowie sekty byli niemal niewolniczo oddani Kacmajorowi, który ponadto przydzielał im nowe imiona i łączył w pary. Członkowie zboru nie pracowali zawodowo, przystępując do sekty niszczyli swoje dowody osobiste, odrzucali wszelkie związki z państwem, z odmową służby wojskowej.
Nie zgłaszano też narodzin dzieci, nie chodziły one do szkół, panował zakaz korzystania
z pomocy lekarskiej. Raport BBN podaje: „We wspólnocie (...) «Niebo» zmarło, wg zeznań byłych członków, co najmniej kilkoro noworodków, które przyszły na świat w siedzibie sekty bez opieki lekarskiej, nie były szczepione ani też rejestrowane w USC. Przywódca sekty zabraniał również jednemu z wyznawców wyjazdów do szpitala na dializy, co mogło być przyczyną śmierci chorego”. Zdarzyło się, że w sekcie przebywali poszukiwani przestępcy, ludzie z marginesu społecznego. Warunkiem wstąpienia do sekty było wyzbycie się materialnych dóbr.

Adwentyści Dnia Siódmego
Sekta apokaliptyczna, która rychły koniec świata czyni głównym tematem swego zwiastowania.

Kościół Jezusa Chrystusa Świętych Dni Ostatnich (Mormoni)
Odwołują się oni do objawienia Starego i Nowego Testamentu, jednak oprócz tego opierają swe nauki na trzech jeszcze pismach: Księdze Mormona przedstawiającej rzekomą historię pierwszych mieszkańców Ameryki – Indian żydowskiego pochodzenia, Doktrynie
i przymierzach, w której został zawarty opis stu czterdziestu objawień mających miejsce po czasach założyciela ruchu, a także Drogocennej perle składającej się z pięciu sekcji zawierających między innymi fragmenty tłumaczeń Pisma Świętego i mormońskiego wyznania wiary.⁷ Adepci sekty przez dwa lata mają obowiązek nauczania doktryny. Ponieważ w sekcie dużą rolę przykłada się do nauki języków obcych, amerykańscy misjonarze wysyłani do każdego zakątka ziemi posiadają łatwość nawiązywania kontaktów. W Polsce werbują na ulicach. Są elegancko ubrani, mówią po polsku z wyraźnym akcentem amerykańskim i proponują przechodniom rozmowę o Bogu. Dzięki potężnemu majątkowi dysponują znacznym zapleczem
i środkami.

2. Ruchy o rodowodzie niechrześcijańskim

a). Sekty inspirowane medycyną wschodnią.
W grupach tego typu wszystkie doktryny związane są ściśle z religiami czy filozofią Wschodu, natomiast źródłem zasadniczym, z jakiego czerpią jest hinduizm czy rzadziej buddyzm lub dżinizm. (…) Za cel twórcy tego typu doktryn stawiają sobie gloryfikację lidera, który
w odróżnieniu od podobnych ruchów pochodzenia chrześcijańskiego zajmuje w sekcie miejsce należne Bogu.⁸

Międzynarodowe Towarzystwo Świadomości Kryszny (HARE KRYSZNA)
Ze względu na swoją publiczną działalność, Hare Kryszna stała się jedną z najbardziej znanych sekt. Założyciel i pierwszy mistrz ruchu Hare Kryszna, Prabhupada, w duchu właśnie tej filozofii przekonywał swoich rozmówców, że ”ciało jest czymś fałszywym, nie jest się tym ciałem”^{9 10}
W wielu europejskich miastach słowa te (Hare Kryszna) monotonnie wyśpiewują młodzi adepci z ogolonymi głowami, ubrani w pomarańczowe indyjskie dhoti. Są to na ogół młodzi ludzie, którzy poszukują wyzwolenia w czci oddawanej Krysznie w ścisłym wzajemnym kontakcie, wyrzekając się dóbr osobistych. Podstawowym celem ich działalności jest zbiórka funduszy, które uzyskują głównie z ulicznej sprzedaży książek i innych artykułów. Choć ruch "Hare Kryszna" opiera się na zupełnie innych założeniach, niż Kościół Zjednoczenia, jest przedmiotem takich samych krytyk - jego adepci także porzucają swoje rodziny i poddawani są "technikom umysłowej zależności", jak pozbawienie snu, bardzo surowa wegetariańska dieta, co ma prowadzić do dezorientacji jednostki i do sublimacji jej osobowości. Członkowie tego ruchu często z inicjatywy swoich rodzin byli porywani i poddawani technikom deprogramowania¹¹. Członkowie ruchu Hare Kryszna ewolucję przedstawiają w następujący sposób: mężczyzna – krowa – kobieta – pies, zaś jeden z duchowych przewodników sekty powiedział kiedyś: „Stajesz się lepszy, gdy bijesz trzy rzeczy – swego psa, swą żonę i swój bęben”. Przekonania te niosą za sobą daleko idące konsekwencje dotyczące postępowania wobec kobiet – wyznawczyń.

b) sekty satanistyczne i okultystyczne

Sataniści
Rodzaje satanizmu:
I Poziom - ci, którzy uprawiają wróżbiarstwo oraz łagodne formy magii i zajmujący się spirytyzmem.
II Poziom - (pseudosataniści) młodociani dyletanci, których życie zostało zdominowane przez muzykę heavy metal, narkotyki oraz seanse. Zwykle przeczytali biblię Szatana oraz Rytuał, możliwe, że próbowali wykonać jakiś rytuał, w trakcie którego znęcano się nad zwierzętami lub demolowano cmentarze i kościoły.
III Poziom - samozwańcze grupy satanistyczne powołujące się i wzorujące na A. Crowleyu i La Veyu, często młodzi ludzie nawiązują kontakt z tego typu grupami ze względu na narkotyki oraz uprawianie seksualnych orgii. Nastolatki są zapraszane na te spotkania przez starszych członków grupy.
IV Poziom - sataniści mający powiązania z Kościołem szatana lub Świątynią Seta, itp. Ci sataniści bardzo uważnie badają ludzi, którzy chcą się dołączyć. Kluczowy obrzęd to czarna msza. Te grupy zajmują się rozpowszechnianiem pism okultystycznych i satanistycznych (bardzo często są to gazety o tematyce muzycznej, w której satanizm jest niby na drugim planie) - te gazety są skierowane do nastolatków.
V Poziom - sataniści hard-core, ci ludzie byli obecni od początku świata, praktykują obrzędy składania ofiar w tym ludzi. Grupy tzw. satanizmu pokoleniowego lub generacyjnego gdzie funkcje kapłańskie są przekazywane z ojca na syna, itd. Grupy zamknięte, hermetyczne, wykonujące najobrzydliwsze rytuały, zobowiązane są do popełniania nadużyć seksualnych
w stosunku do dzieci, oddawania swoich dzieci za narkotyki, składanie ofiar z ludzi lub zwierząt.

W Polsce grupy satanistyczne uaktywniły się w latach 80. Niemałą zasługę miały w tym zespoły KAT i Test Fobii Creon. W niektórych środowiskach młodzieży pojawiła się swoista moda na satanizm, a jej wyrazem były noszone przez niektórych emblematy i symbole satanistyczne. Wiadomo, że zorganizowane grupy satanistyczne działały w większych miastach Polski. Dziś bardzo trudno jest określić skalę tego zjawiska.

Ruchy pochodzenia okultystycznego
Nieco inaczej sprawa ma się z ruchami pochodzenia okultystycznego. Chociaż tak jak
w przypadku satanizm, w sektach odwołujących się w swych działaniach do praktyk okultystycznych, tym, który odbiera kult jest również sam demon, to jednak członkowie sekt tego rodzaju są często nieświadomi lub zbyt mało świadomi, iż tajemniczość i egzotyka ruchu, do którego przynależą, prowadzi do kultu ubóstwiającego szatana.¹²

3. Psychologia sekt

a) Techniki werbunku
Według Słownika Języka Polskiego, werbować oznacza tyle, co „Namawiać kogoś do wzięcia udziału w czymś, do przystąpienia do czegoś”.¹³Werbunek jest procesem zaplanowanym w ten sposób, aby nowy członek toksycznego ruchu nie był w stanie określić momentu, w którym po raz pierwszy zaczął postrzegać otaczającą go rzeczywistość w sposób odmienny, aniżeli czynił to dotąd. W sektach w precyzyjny sposób określa się wszystko to, co świeżo zwerbowanemu można na danym etapie powiedzieć, a z czym należałoby „dla jego dobra” zaczekać. Ludzie mogą nie wytrwać w grupie, jeśli zbyt wcześnie chce im się przekazać więcej, aniżeli są w stanie przyswoić.(…) Innym mechanizmem wykorzystywanym z powodzeniem przez sekty jest akomodacja. Ruchy alternatywne przystosowują swój przekaz do różnych potrzeb tak, aby był on postrzegany jako jedyne rozwiązanie wielorakich problemów, z jakimi boryka się współczesny człowiek. ¹⁴

b). Psychomanipulacja
Człowiek, który wchodzi w obręb działania grupy psychomanipulacyjnej (tzw. sekty) spotyka się z dezinformacją co do faktycznych norm grupowych, co do historii grupy, z pochlebstwami, ofertą "bezwarunkowej przyjaźni", presją grupy, niekiedy z perswazją. Praktycznie trudno jest mówić na tym etapie o totalitarnych normach grupy bądź o przemocy psychicznej wobec jej członków. Z czasem, gdy więź między osobą werbowaną a werbującymi zacieśnia się, totalitarne normy stają się coraz bardziej wyraźne. Dopiero wtedy okazuje się, że pewne zachowania, postawy poglądy są wskazane i zalecane, inne natomiast - niewskazane i nie zalecane. Jeśli nowicjusz nie stosuje się do wymagań grupy, początkowa akceptacja, zrozumienie - są wycofywane. Bardzo trudno jest nawiązać swobodny kontakt z członkiem takiej grupy. Znajduje się on bowiem - metaforycznie ujmując - w "psychologicznej pułapce" lub w "psychologicznym więzieniu", którego strażnikiem i jedynym więźniem zarazem, jest on sam. "Pułapkę" i właściwie sedno psychomanipulacji można opisać według następującego schematu: początkowo osoba nie wie na co się decyduje, potem, gdy z czasem wie coraz więcej - interpretuje to co wie, zgodnie
z życzeniem przywódcy oraz jest zbyt zależna od grupy, aby swobodnie podjąć decyzję o jej opuszczeniu. Tak więc, początkowo znacznie ograniczona jest świadomość wyboru takiej czy innej grupy, potem - trudno jest już mówić o w pełni wolnym wyborze dalszej doń przynależności.

III. Subkultury młodzieżowe

1. Punki

Słowo punk oznacza śmierć, rzeczy bezwartościowe i tandetne; jest w slangowym słownictwie synonimem homoseksualisty, lumpa. Nazwa tej subkultury odzwierciedla jej główne cechy: buntowniczy, prowokujący i nihilistyczny charakter. Przewodniczącym hasłem tej subkultury są hasła: Anarchy i No future. Członkowie ruchu protestowali przeciwko istniejącemu porządkowi społecznemu i radykalnie skrytykowali otaczającą ich rzeczywistość. Charakterystycznymi cechami ideologii punków jest:

-sprzeciwianie się wszelkiego rodzaju autorytetów -nieufność wobec środków masowego przekazu -krytyka tradycyjnych wartości i realizujących je instytucji społecznych np. wojsko, policja, Kościół -sprzeciw wobec dyskryminacji, podziałów politycznych i ekonomicznych, rasizmu, Grupy punków charakteryzuje brak liderów oraz sformalizowanej struktury.¹⁵

W ubiorze punka dominuje kolor czarny, wojskowe kurtki i buty są bardzo chętnie noszone,
a ich strój można uznać za bardzo niechlujny. Charakterystyczna dla punków jest wyzywająca
i szokująca fryzura np. ścięte krótko włosy lub irokezy, często ufarbowane na jaskrawe kolory. Punki rozpoczęli zwyczaj noszenia kolczyków przez mężczyzn. Kolczyki mają zazwyczaj kształt agrafki. Natomiast kobiety wyróżniają się ostrym makijażem.¹⁶ Muzyka, którą słuchają i tworzą punkowie jest dynamiczna i agresywna; opiera się na bardzo szybkim rytmie perkusji i ostrym brzmieniu gitary. Zaś koncerty charakteryzują się tym, że osoby występujące na scenie prowadzą ze słuchaczami swobodny dialog, oparty głównie na wymianie wulgaryzmów lub obrzucają się różnymi przedmiotami. Wszystkim tego typom imprezom towarzyszy duża ilość alkoholu jak
i narkotyków.

1. Graficiarze (sprejowcy)

Subkultura graficierzy powstała w USA, w latach 60. XX wieku na fali młodzieżowych ruchów kontestacyjnych. Zaś w Polsce początki tej subkultury datuje się na lata 80, jednak największy rozwój przypada na początkowy okres transformacji.¹⁷
W literaturze można spotkać się z następujące definicję graficiarzy : ,,graficiarze to grupa, której głównym zajęciem jest malowanie murów farbami w spreju”. ¹⁸ Graficiarze pracują zazwyczaj
w grupach i w nocy, każda grupa ma swoja nazwę i charakterystyczny podpis. Ich ,,sztyka” polega na rywalizacji, o charakterze sportowym. Można wyróżnić kilka form działalności graficiarzy: - najbardziej skomplikowana i prestiżowa forma polegająca na wykonaniu kolorowych i trudnych rysunków inspirowane motywami gier komputerowych lub symbolami znanych zespołów muzycznych, innym rodzajem graffiti jest wykonywanie przez sprejowców różnego typu haseł mający charakter zaangażowany politycznie lub wyrazić anarchizujące nastawienie autora. Są tez napisy ekologiczne dotyczące sfery seksu lub hasła, których celem jest wywoływanie u odbiorcy emocji i skłanianie ich do myślenia. ¹⁹ Członkami subkultury graficiarzy są zazwyczaj nastoletni chłopcy. Ubiór charakteryzujący tę grupę młodzieży to: bluzy z kapturem oraz plecaki, w których można schować farby i szablony.

1. Blokerski

Jak podaje literatura: ,,blokersi to przedstawiciele ,,pokolenia pustki”, czyli młodzi ludzie
z biednych najczęściej środowisk wielkomiejskich, wychowujący się na osiedlach lub
w dzielnicach robotniczych , niewidzący dla siebie nadziei na awans społeczny i niedążący do niego. Pozbawieni perspektyw tworzą hermetyczne grupy skupiające z reguły przyjaciół
z jednego podwórka”.²⁰ Osoby z tej grupy spędzają czas słuchając hip-hopu, wypisują na murach różnego typu hasła chcąc w ten sposób zaznaczyć swoje terytorium. Często wywołują bójki.

1. Metalowcy

Subkultura metalowców powstała w latach 70 jej nazwa wywodzi się od ciężkiej, dynamicznej muzyki rokowej: heavy-metalu. W Polsce rozkwit tej subkultury datuje się na lata 80 i początek lat 90. ²¹ Metalowcy tworzą subkulturę, których członków łączy fascynacja gatunkiem muzycznym zwanym heavy metal. Ten typ muzyki opiera się na rokowym instrumentarium
z dynamicznym wokalem i główną rolą gitary. ²² W tego typie muzyki wyróżnia się dwa nurty: - sataniczny(wyrażający fascynację młodzieży magią, śmiercią, apokaliptycznymi wizjami, ten nurt przyjmuje zachowania charakteryzujące subkulturę satanistów),
-mitologiczny(występują w nim wątki związane z etosem rycerskim); Na ubiór członka tej grupy składają się : długie włosy, obcisłe spodnie(dżinsowe lub skurzane), dżinsowe kurtki, czarne T-shirty za nazwą ulubionych zespołów(np. Metallica ), ćwiekowane pasy i rękawiczki z obciętymi palcami. Tego rodzaju stój nie musi być noszony jako codzienny ubiór ale głównie podczas koncertów, na których to dominuje atmosfera tajemniczości, grozy, efektów specjalnych, a także specyficznych strojów i zachowań wykonawców. ²³

1. Skejci

Korzenia tej grupy sięgają lat 70 w USA i krajach Europy Zachodniej, w których to pojawił się sport polegający na jeździe na rolkach i deskorolce nazywany skateboarding,
w Polsce na te same lata datuje się powstanie tej subkultury. Członków tej nieformalnej grupy młodzieży charakteryzuje: spontaniczność, luz i niezależność. Jeśli chodzi o ubiór to jest on bardzo specyficzny: czapki baseballówki lub chustki bandatki zawiązane jako opaski, duże bluzy z kapturami, luźne bluzki z logo producentów desek, spodnie typu bermudy oraz specjalne buty. Dla osób należących do tej subkultury i fascynatów deskorolek organizowane się zawody sportowe , podczas których można sprawdzić swoje umiejętności. ²⁴

1. Szalikowcy

Szalikowcy (kibole) jak pisze Bogdan Prejs to ,,osoby, które fanatycznie identyfikują się
z konkretnym zespołem sportowym, z reguły piłkarskim. Obowiązkowo chodzą na mecze
u siebie i jeżdżą na spotkania wyjazdowe”. Typowym elementem stroju szalikowca jest czapka
i kurtka w barwach klubowych. Dodatkowymi atrybutami szalikowca jest : flaga, transparenty
a także instrumenty głównie bębeneki, którymi wystukiwany jest rytm zawołań lub piosenek. Głównym miejscem spotkań szalikowców jest stadion, na którym gra ich ulubiona drużyna. Podczas takich spotkań, meczy dochodzi często do bijatyk między szalikowcami ale również zdarzało się, że ta agresja była kierowana na zawodników przeciwnej drużyny. Po tego typu ekscesach często są zamykane stadiony by uniknąć takich sytuacji, a mecze odbywają się bez udziału publiczności.²⁵

1. Hackerzy

Hakerzy to grupa ludzi pokonująca zabezpieczone hasłami systemy, dostająca się w ten sposób do innych bazy danych. Stanowią subkulturę nietypową, gdyż z reguły działają indywidualnie i bardzo dużą satysfakcje daje im rozpracowanie najbardziej skomplikowanych zabezpieczeń. Tak zwani hackerzy potrafią: -rozpowszechniać w sieci wirusy komputerowe -przelewać pieniądze z cudzego konta na swoje -włamywać się do systemów telekomunikacyjnych w celu uzyskania bezpłatnych połączeń
-podszywać się pod innych użytkowników sieci -przechwytywać cudzą korespondencję -kraść numery kart kredytowych w celu dokonania zakupów z ich użyciem.²⁶

1. Hip-hop

Hip-hop to subkultura, która narodziła się w latach 70 w dzielnicach amerykańskich miast za sprawą gatunku muzycznego o nazwie rap, którego teksty odnoszą się do stosunków społecznych, politycznych, seksu, używek, nawołujące do przemocy. W Polsce rap stał się popularny na początku lat 90. Osoby reprezentujące ten rodzaj muzyki to didżeje (DJ). Taniec towarzyszący hip-hopwi to taniec cechujący się mnogością dynamicznych i ekwilibrystycznych figur (np. poruszanie nogami w jednym miejscu, ruchy wykonywane rękoma, kręcenie się na plecach z zeskoczeniem na obydwie nogi) Moda, którą reprezentuje z sobą hip-hop to: dżinsowe spodnie z szerokimi nogawkami i ,,krokiem w kolanach”, dresowe bluzy z kapturami, sportowe obuwie z wielkimi ,,językami”, czapki baseballówki, zakładana daszkiem do tyłu.²⁷

IV. Podsumowanie

Szukając w bibliotece wiadomości na temat gangów znalazłyśmy, najtrafniejszy
i najbardziej dla nas zrozumiały opis pojęcia, w Encyklopedii Pedagogicznej XXI wieku. Tak więc „gang” najprościej ujmując jest to grupa ludzi nie mająca wewnętrznego regulaminu,
z reguły nie legalna, żyjąca nie zgodnie z prawem. Wszystkie grupy nieformalne przez nas opisane –gangi, chuligani, dresiarze, mafia ,ochroniarze – wywołują wśród ludzi, lęk i strach. Jak już wiemy przez media weszły one do masowej wyobraźni. Niestety do grup nieformalnych wstępują ludzie młodzi, którzy raczej z własnej nie przymuszonej woli wypadli na margines życia. Nie zawsze są to ludzie z niższych klas społecznych, szefami gangów często są tzw. grube ryby czyli np. prezesi dużych firm czy też politycy. Można by było powiedzieć ze celem gangów są pieniądze, nie ważne w jaki sposób zdobyte, czyli „po trupach do celu”.
Również sekty funkcjonują często głównie w celach zarobkowych, techniki werbowania członków różnią się jednak znacznie od technik stosowanych przez inne grupy. Podsumowując rozdział poświęcony sektom, można stwierdzić, że sekta jest miejscem wykorzystywania ludzi autentycznie poszukujących Boga, lepszego świata, prawdy, wolności, miłości. Religijne uczucia człowieka są w sektach sztucznie potęgowane np. przez długotrwały post, ciągłe i pilne czytanie fanatycznych książek, przymusową samotność.
Generalnie można powiedzieć, że wszystkie sekty działają według pewnego schematu
i z podobną intensywnością werbują nowych członków. Ich celem są najczęściej ludzie młodzi, dzieci i młodzież. Główną przyczyną ich napływu do sekt jest obecny kryzys rodzinny. Konsumpcyjne podejście do życia bądź trudna sytuacja ekonomiczna rodziny, jest powodem, że rodzice poświęcają więcej czasu na pracę zarobkową niż dla swoich dzieci. Młodzi ludzie poszukujący w życiu trwałej wartości: przyjaźni, ciepła, zaufania, sensu życia, spełniania potrzeb przynależności i więzi, pozornie znajdują je w sektach. Najczęściej są to ludzie, którzy w jakiś sposób czują się niezrozumiani przez najbliższych, odrzucani, to tacy ludzie, którzy nieraz
w swoim życiu doznali gro różnych porażek. Wówczas taka sekta wyciąga nieraz jakby „pomocną dłoń” i pod płaszczykiem dobra czyli przekonania młodego człowieka o jego wartości mówiąc mu: „Słuchaj my cię rozumiemy, szanujemy, u nas będziesz kimś ważnym” wciąga do takiego zgrupowania.

Bibliografia:

• Oyster K., Grupy, Zysk i S–ka, Poznań 2002.

• Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, E. Różycka (red.), t. II, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2003.

• Słownik Języka Polskiego. M. Szymczak (red. nauk.), t. III, Warszawa 1981

• Pytlak M., Rozpoznać sektę. Kryteriologia sekt., Lublin 2002

• Prejs B., Subkultury młodzieżowe, Wydawnictwo KOS, Katowice 2005.

• Piotrowski P., Subkultury młodzieżowe: aspekty psychospołeczne, Wydawnictwo Akademickie „Żak” ,Warszawa 2003.

• Sekty porzedmiot fascynacji i zagrożeń, Dariusz Kuncewicz, Teresa Opolska, Maria Wasiak,  Warszawa : Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej, 2000

---

1. K. Oyster, Grupy, Poznań 2002, Zysk i S–ka,s.26-27. ↩

2. Praca zbiorowa, (red.) E. Różycka, Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku t.2., 2003,Wydawnictwo Akademickie „Żak”, s.11-13↩

3. Słownik Języka Polskiego. M. Szymczak red. nauk., t. III, Warszawa 1981, s. 193↩

4. Marcin Pytlak, Rozpoznać sektę. Kryteriologia sekt., przedmowa: o. Dr Ireneusz S. Ledwoń OFM, Lublin 2002, s. 9.↩

5. Adopcjonizm jest poglądem przyjmującym iż Jezus był z natury jedynie człowiekiem i dopiero po napełnieniem Duchem Świętym stał się Synem Bożym. Bóg niejako adoptował człowieka - Jezusa z Nazaretu na swojego Syna.↩

6. Marcin Pytlak, Rozpoznać sektę. Kryteriologia sekt., Lublin 2002, s. 23-24.↩

7. Tamże, s. 27.↩

8. Tamże, s. 29.↩

9. Stan czystej świadomości rozumiany jest tutaj jako zdolność do zażywania błogości, natura zaś pojmowana jako źródło wszelkiej aktywności przyrody, jako ta, która miotana jest namiętnościami.↩

10. Marcin Pytlak, Rozpoznać sektę. Kryteriologia sekt., Lublin 2002, s. 31.↩

11. Procedura deprogramowania w dużej mierze opiera się na mechanizmie prania mózgu, tylko z celem przywrócenia dawnych przekonań, a przynajmniej wyeliminowaniu wierzeń wpojonych w sekcie.↩

12. Marcin Pytlak, Rozpoznać sektę. Kryteriologia sekt., Lublin 2002, s. 39.↩

13. Słownik Języka Polskiego. M. Szymczak red. nauk., t. III, Warszawa 1981, s. 678.↩

14. Marcin Pytlak, Rozpoznać sektę. Kryteriologia sekt., Lublin 2002, s. 109-110.↩

15. Przemysław Piotrowski, Subkultury młodzieżowe: aspekty psychospołeczne, Warszawa 2003, Wydawnictwo Akademickie Żak, s. 68.↩

16. Bogdan Prejs, Subkultury młodzieżowe, Katowice 2005, Wydawnictwo KOS, s. 66.↩

17. Przemysław Piotrowski, , Subkultury młodzieżowe: aspekty psychospołeczne, Warszawa 2003, Wydawnictwo Akademickie Żak, s. 81.↩

18. Bogdan Prejs, Subkultury młodzieżowe, Katowice 2005, Wydawnictwo KOS, s. 85.↩

19. Przemysław Piotrowski, , Subkultury młodzieżowe: aspekty psychospołeczne, Warszawa 2003, Wydawnictwo Akademickie Żak, s. 82.↩

20. Bogdan Prejs, Subkultury młodzieżowe, Katowice 2005, Wydawnictwo KOS, s. 25.↩

21. Przemysław Piotrowski, , Subkultury młodzieżowe: aspekty psychospołeczne, Warszawa 2003, Wydawnictwo Akademickie Żak, s.84-85↩

22. Bogdan Prejs, Subkultury młodzieżowe, Katowice 2005, Wydawnictwo KOS, s. 53.↩

23. Przemysław Piotrowski, , Subkultury młodzieżowe: aspekty psychospołeczne, Warszawa 2003, Wydawnictwo Akademickie Żak, s.84-85.↩

24. Przemysław Piotrowski, , Subkultury młodzieżowe: aspekty psychospołeczne, Warszawa 2003, Wydawnictwo Akademickie Żak, s.86.↩

25. Bogdan Prejs, Subkultury młodzieżowe, Katowice 2005, Wydawnictwo KOS, s. 89.↩

26. Tamże, s. 41-42.↩

27. Tamże, s. 43-44.↩