Dialog - językowy wykładnik sytuacji międzyosobowych
Strategie (cel i motywacje uczestników dialogu):
- dialog związany z przepływem informacji
Służy prezentacji pewnych informacji istotnych dla rozwoju akcji; przepływ wiadomości
- dialog prowadzony ze względu na określoną osobę (osobę trzecią);
Strategia, która polega na takim formułowaniu dialogu, że jest on prowadzony ze względu na jakąś inna osobę, która może mu się przysłuchiwać i powziąć pewne postanowienia, podjąć pewne działania w związku z tym co słyszy
- strategia perswazji;
Taki dialog, w którym osoba A usiłuje namówić do czegoś osobę B
- strategia pochlebstwa;
Sytuacja jednocześnie weryfikująca charakter postaci. Mówienie pochlebstw komuś, w jakimś celu.
- strategia niedomówienia i szczerości;
Niepowiedzenie wszystkiego w dialogu, które jest celowe może owocować podjęciem określonych działań
- strategia zamierzonej pomyłki;
Celowe sformułowanie informacji nieprawdziwych (też celowe przejęzyczenie) dla osiągnięcia określonych celów. Słowne wprowadzenie w błąd to intryga.
~~Poprzez język ukazana jest sytuacja pomiędzy co najmniej dwiema osobami.
Dramat służy prezentacji konfliktu i prezentacji sytuacji, które rozgrywają się między osobami.
Warunkiem dialogu: co najmniej dwie osoby.~~
Typy dialogów
- dialog sytuacyjny;
Istotą dialogu sytuacyjnego są odniesienia do sytuacji w obrębie której dialog zachodzi. W związku z tym logiczny czy semantyczny związek między replikami nie jest tak ważny jak odniesienie do tej sytuacji.
Podtypem dialogu sytuacyjnego szczególnego rodzaju jest tak zwana rozmowa robocza (rozmowa przy pracy). Najważniejsze w tej rozmowie są uwagi dotyczące pewnych aspektów wykonywanej pracy.
- dialog zgodny
Oparty na takich replikach, które pozostają ze sobą w związku semantycznym , nie są sobie przeciwstawne, rozwijają np. jakiś temat
- dialog kontrowersyjny
Oparty na antytetycznym stosunku replik
Kłótnia
Dyskusja (powinna być mniej emocjonalna)
Dysputa – bardzo elegancka dyskusja często o wymiarze patetycznym
Agon – zorganizowane zawody słowne
- Konwersacja
Rozmowa towarzyska. Nie może być kontrowersyjna, lecz lekka łatwa i przyjemna.
- Ceremonialny
Zawsze taki sam, warunkowany tą samą konwencją, np. ślub, msza, chrzest, przysięga wojskowa, nadanie licencjatu :P itd.
Dialogizacja monologu i monoligizacja dialogu
Monologizacja – jest to taki formalnie dialog, który upodabnia się do formy monologu z tego względu, że np. dominuje jedna osoba w dialogu
Dialogizacja monologu – taki formalnie monolog, który np. ze względu na użyte formy gramatyczne zaczyna przypominać dialog, np. rozmowa z Bogiem.
Monolog jest zawsze całościowy, autonomiczny, jednopodmiotowy.
Zwrot na stronie – krótka wypowiedź poza samą sceną; monolog na stronie (apart)- to samo co zwrot, ale ma formę dłuższą rozbudowaną
Didaskalia (tekst poboczny)
Zestaw wskazówek
Funkcje:
- wspomagająca – takie wskazówki, które nie wnoszą nic nowego do dramatu; raczej powielają pewne informacje już znane
- konkretyzująca- pojawia się wtedy, gdy dialog można różnie interpretować, a dopiero sposób jego scenicznej realizacji pokazuje właściwe znaczenie.
- uzupełniająca - przekazuje zasadnicze dla dramatu informacje, które w żaden inny sposób nie mogą się w nim pojawić, a mają znaczenie kluczowe
- metadramatyczna – polega na prezentacji z w didaskaliach wypowiedzi o dramacie
Replika to człon dialogu, który pozostaje w związku semantycznym , logicznym składniowym z innymi członami dialogu; wypowiedź.