Program wychowawczy szkoły, zadania i realizacja.

Konstruowany przez szkołę program wychowawczy musi spełniać określone warunki. Aby był skuteczny: powinien być spójny z

programem nauczania; zbieżny w kształtowaniu odpowiednich postaw i umiejętności; budowany przez wszystkich nauczycieli;

musi głęboko tkwić w tradycji szkoły i środowiska.

Zapis szkolnego programu wychowawczego może mieć formę rejestru, spisu, albo formę rozwiniętą. Zawarte w nim treści

powinny dotyczyć wartości wychowawczych, zawierać program przeciwdziałania złu, zagrożeniom, patologii, zapis szkolnych

uroczystości wynikających z tradycji szkoły, ofertę zajęć pozalekcyjnych, turystycznych, program pracy samorządu szkolnego

oraz system działań motywacyjnych. Ten ostatni powinien zawierać kryteria ocen z zachowania, sposoby nagradzania,

honorowania uczniów wyróżniających się w społeczności szkolnej oraz kar za zachowania przynoszące ujmę szkole .

Program wychowawczy szkoły jest to dokument, który wyznacza cele i określa sposoby ich osiągania. Innymi słowy program,

mając na uwadze szeroki zakres planu i planowania jest to, ściśle uporządkowany, zoptymalizowany tok konkretnych czynności,

zapewniających zrealizowanie przyjętych poszczególnych celów i zadań planu, z których wynika i jest im podporządkowany .

Ogólne cele programu wychowawczego:

1. Wspieranie indywidualnej drogi rozwojowej.

2. Kształtowanie pozytywnych postaw społecznych.

3. Kształtowanie więzi z krajem ojczystym oraz poszanowania dla dziedzictwa narodowego.

4. Rozwijanie poczucia jedności człowieka z otaczającym światem.

Można by stwierdzić, że celem programu wychowawczego szkoły jest rozwój osobowy młodego człowieka.

Program wychowawczy szkoły uchwala rada pedagogiczna po zasięgnięciu opinii rady rodziców i samorządu uczniowskiego i

opisuje w sposób całościowy wszystkie treści i działania o charakterze wychowawczym i w końcu realizowany jest przez

wszystkich nauczycieli.

Program wychowawczy określa również możliwości współpracy ze środowiskiem, organizacjami pozarządowymi, samorządem gminnym

lub powiatowym. Wyraźnie wskazywać powinien zasady współpracy z rodzicami i ich ewentualne powinności w zakresie

współpracy. To samo dotyczy uczniów i samorządu uczniowskiego - wszak program wychowawczy to nie tylko to, co mają do

zrobienia nauczyciele. Bez udziału wszystkich osób i środowiska zewnętrznego program wychowawczy będzie bardzo okrojony i

z małymi szansami na powodzenie. Dlatego należy patrzeć nieco dalej, poza środowisko samej szkoły, a sam program musi być

możliwy do zrealizowania.

Program wychowawczy szkoły zawiera jedynie ogólne zasady, jakimi się kierują nauczyciele, oraz wizerunek absolwenta szkoły

– ideał, jaki chce się osiągnąć. Proces wychowawczy określają jeszcze inne dokumenty, jak: misja szkoły, szkolny system

oceniania, a szczególnie jego część poświęcona ocenie zachowania, regulamin szkoły , określający m.in. zasady wzajemnego

współżycia członków społeczności szkolnej. Ponadto program wychowawczy jest zawarty w ofercie zajęć dodatkowych adresowanej

do uczniów, a przede wszystkim zawarty jest w nas samych ludziach, którzy się wychowania podejmują.

Decydującym aspektem pracy szkoły, mającym wpływ na osiągnięcia celów programu, jest tworzenie takiego klimatu, w którym

będą się urzeczywistniać postawy wobec ucznia, ukierunkowane na samoakceptację, poczucie własnej wartości, przekazywanie

odpowiedzialności za własny rozwój, w tym przede wszystkim szacunek dla osoby, jej odrębności, tolerancja dla odmienności,

koncentracja na mocnych stronach. Ważne jest ukazywanie różnorodności dróg prowadzących do osiągnięcia celów życiowych,

okazywanie zainteresowania uczniom, nagradzanie ich osiągnięć, powierzanie odpowiedzialnych zadań, stawianie

realistycznych wymagań, zastępowanie rywalizacji współpracą, inspirowanie pracy zespołowej.

Znaczącą rolę w osiąganiu celów programu pełnią wszystkie te działania szkoły, których celem jest korygowanie dysfunkcji,

wyrównywanie braków, w tym również deficytów materialnych rodziny, stymulowanie rozwoju, z jednej strony, z drugiej zaś,

tworzenie warunków do wielostronnej aktywności uczniów, udziału w życiu szkoły, stworzenie oferty zajęć pozalekcyjnych,

różnorodnych form spędzania wolnego czasu, organizację ruchu turystycznego.

Mając na uwadze wszystkie założenia programu należy w pracy wychowawczej szkoły postępować zgodnie z założeniami Delorsa ,

który określa cztery filary:

1. Uczyć się, aby wiedzieć kim jestem.

2. Uczyć się, aby siebie rozumieć.

3. Uczyć się, aby umieć o siebie dbać.

4. Uczyć się, aby być odpowiedzialnym za siebie.

Są to, jak uważam podstawowe zasady (kanony) całego systemu edukacji, wychowania i opieki.

Postawione przed uczniami cele wychowawcze szkoła stara się osiągnąć, dobierając właściwe zadania wychowawcze, które

zależą od wielu czynników, m.in. od umiejętności wychowawczych nauczycieli, ich cech osobowościowych, zainteresowań,

ilości czasu, które są w stanie poświęcić na przygotowanie zajęć. Przede wszystkim jednak zadania muszą odpowiadać wiekowi

uczniów, czyli powinny być dopasowane do poziomu ich dojrzałości psychofizycznej.

Z celów programu wychowawczego szkoły wynikają zadania do realizacji:

I. zadania ogólnoszkolne:

1. integrować społeczność szkoły wokół jej celów,

2. stworzyć warunki bezpieczeństwa fizycznego i psychicznego uczniów na terenie szkoły,

3. wykorzystać system oceniania jako środek osiągania celów wychowawczych, promować postęp w uczeniu się i zachowaniu,

prezentować osiągnięcia uczniów, wzbogacać system nagradzania uczniów,

4. tworzyć atrakcyjną ofertę zajęć pozalekcyjnych, organizować imprezy szkolne: konkursy, przeglądy, debaty, dni

sportu, dni przeciw przemocy itp.,

5. doskonalić system diagnozy, profilaktyki i terapii pedagogicznej i psychologicznej, rozwijać system pomocy

materialnej dla uczniów,

6. wspierać samorządność uczniów,

7. tworzyć warunki do wykorzystania zdobytych kompetencji w praktycznych sytuacjach,

8. włączyć się do inicjatyw środowiska lokalnego.

II. zadania dla wychowawcy klasy:

1. kształcić nawyki przestrzegania zasad bezpieczeństwa oraz odpowiedniego zachowania się w rożnych sytuacjach,

2. diagnozować potrzeby zespołu i poszczególnych uczniów,

3. koordynować pracę wychowawczą w zespole klasowym,

4. integrować klasę,

5. wykorzystywać potencjał grupy do wspierania jej członków,

6. wdrażać do samooceny postępów w zachowaniu,

7. organizować czas wolny uczniów,

8. promować osiągnięcia uczniów klasy,

9. kierować uczniów na badania psychologiczne,

10. wnioskować o zorganizowanie pomocy,

11. przygotować uroczystości i spotkania z udziałem gości,

12. planować i prowadzić lekcje wychowawcze zgodnie z planem pracy oraz z zakładanymi celami,

13. zapoznawać z prawami i obowiązkami dziecka, ucznia, człowieka,

14. inspirować pracę zespołową w klasie, przydzielać zespołom zadania na rzecz klasy i szkoły,

15. współpracować rodzicami uczniów, specjalistami ze szkoły i spoza niej.

III. zadania dla nauczycieli zajęć edukacyjnych:

1. realizować treści programowe zgodne ze specyfiką zajęć, służące realizacji celów wychowawczych, dostarczać wiedzy,

kształcić umiejętności i postawy,

2. współpracować z wychowawcą, realizować strategie wychowawcze klasy, respektować zasady, ustalenia,

3. przygotowywać uroczystości, zawody, konkursy związane z realizowanymi zagadnieniami,

4. współorganizować wyjścia do kina, teatru, na wystawę, organizować wycieczki dydaktyczne,

5. propagować osiągnięcia edukacyjne uczniów,

6. inspirować pracę zespołową w czasie lekcji, aktywizować uczniów w czasie lekcji,

7. wyzwalać aktywność pozalekcyjną uczniów,

8. stwarzać sytuacje umożliwiające samoocenę i ocenę grupy,

9. wnioskować o diagnozę psychologiczną, uwzględniać zalecenia specjalistów w pracy z uczniem,

10. formułować oczekiwania wobec uczniów, dotyczące ich osiągnięć edukacyjnych i zachowania.

IV. zadania dla specjalistów:

1. współpracować z wychowawcami, nauczycielami zajęć edukacyjnych oraz ośrodkami pomagającymi dziecku i rodzinie,

2. dostarczać wiedzy, kształcić umiejętności i postawy uczniów, nauczycieli, rodziców,

3. diagnozować przyczyny trudności w nauce, zachowaniu, rozpoznawać potrzeby i oczekiwania uczniów,

4. wspomagać wychowawców w diagnozie, planowaniu i realizacji programu wychowawczego,

5. prowadzić zajęcia profilaktyczne, wychowawcze i terapeutyczne,

6. współpracować z rodzicami uczniów oraz z przedstawicielami środowiska lokalnego,

7. wypracować strategię działań w przypadku pojawienia się problemu.

W wyniku realizacji programu wychowawczego szkoły uczeń poznaje siebie, swoje potrzeby, emocje, aspiracje i możliwości,

zapoznaje się z cechami rozwoju fizycznego, uczy się dbać o własne bezpieczeństwo i zdrowie, oceniać osiągnięcia, planować

doskonalenie oraz brać odpowiedzialność za własny rozwój.

Realizacja programu wychowawczego szkoły odbywa się w ramach:

· zajęć prowadzonych przez nauczycieli-wychowawców,

· zajęć prowadzonych przez nauczycieli zajęć edukacyjnych oraz wychowawców,

· godzin do dyspozycji wychowawcy,

· zajęć pozalekcyjnych prowadzonych przez szkołę,

· zajęć warsztatowych i ćwiczeń grupowych prowadzonych przez pedagoga i psychologa.

Ogólne uwagi dotyczące realizacji programu wychowawczego szkoły.

1. Treści programu wychowawczego są realizowane przez wszystkich nauczycieli – wychowawców, nauczycieli zajęć

edukacyjnych i specjalistów szkoły.

2. W zależności od wyników diagnozy sytuacji wychowawczej w szkole rada pedagogiczna z udziałem uczniów i rodziców

ustala priorytety w pracy wychowawczej na okres 2-3 lat.

3. Na podstawie programu wychowawczego szkoły wychowawca z udziałem uczniów planuje zadania wychowawcze dla klasy na

dany rok szkolny. Podstawą do planowania działań wychowawczych są przede wszystkim potrzeby wychowanków oraz

diagnoza sytuacji wychowawczej klasy. Plan wychowawczy klasy jest przedstawiany rodzicom do zaopiniowania wraz z

zaproszeniem do włączenia się w realizację zadań.

4. Wychowawca klasy może zwrócić się o pomoc w diagnozie, planowaniu pracy oraz realizacji zadań wychowawczych do

specjalistów szkoły lub z poza niej.

5. Zadania wychowawcze w klasie realizują wszyscy nauczyciele uczący w danej klasie, uwzględniając specyfikę swoich

zajęć edukacyjnych, różnorodność form aktywności uczniów, ich potrzeby i oczekiwania.

Mając na uwadze wszystkie założenia wychowawcze przedstawione powyżej prezentuję przykładową konstrukcję programu

wychowawczego szkoły.

Przykładowy program wychowawczy szkoły .

Podstawą prawną niniejszego programu wychowawczego są rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 lutego 1999

roku (poz. 128,129,130 Dz. U. Nr 14 z dn. 23 lutego 1999r) i z dn. 19 kwietnia 1999 roku (poz. 413, 414 Dz. U. Nr 41 z dn.

10 maja 1999r). Treści programu są zgodne ze statutem i regulaminem szkoły.

1. Nauczyciel obowiązany jest rzetelnie realizować podstawowe funkcje szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, dążyć

do pełni rozwoju osobowości ucznia i własnej. Nauczyciel obowiązany jest kształcić i wychowywać młodzież w umiłowaniu

Ojczyzny, w poszanowaniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w duchu humanizmu, tolerancji, wolności sumienia,

sprawiedliwości społecznej i szacunku do pracy, dbać o kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z

ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów.

2. Pierwotne i największe prawa wychowawcze posiadają rodzice. Nauczyciele wspierają rodziców w dziedzinie wychowania, a

zatem nie ponoszą wyłącznej i całkowitej odpowiedzialności za wszystkie możliwe zadania wychowawcze. Celem ogólnym

wychowania jest wszechstronny rozwój osobowy ucznia. Oznacza to , że nauczyciele będą rozwijali osobowość ucznia,

wykorzystując przede wszystkim zajęcia edukacyjne.

3. Nauczyciele dążyć będą do tego, aby uczniowie:

a) rozwijali w sobie dociekliwość poznawczą ukierunkowaną na poszukiwanie prawdy, dobra i piękna,

b) mieli świadomość życiowej użyteczności zarówno przedmiotów szkolnych jak i całej edukacji na danym etapie oraz

spójności wszystkich dziedzin wiedzy,

c) stawali się coraz bardziej samodzielni w dążeniu do dobra w jego wymiarze indywidualnym i społecznym godząc umiejętnie

dążenie do dobra własnego z dobrem innych, wolność własną z wolnością innych i z odpowiedzialnością za siebie i

innych,

d) poszukiwali, odkrywali i dążyli na drodze rzetelnej pracy do osiągnięcia wielkich celów życiowych i wartości ważnych

dla osiągnięcia wielkich celów życiowych i wartości ważnych dla odnalezienia własnego miejsca w świecie,

e) uczyli się szacunku dla dobra wspólnego jako podstawy życia społecznego oraz przygotowywali się do życia w rodzinie, w

społeczności lokalnej i w państwie w duchu patriotyzmu, wzbogacając swe doświadczenia o poznanie własnego

dziedzictwa kulturowego,

f) kształtowali w sobie postawę dialogu, umiejętność słuchania innych i rozumienia ich poglądów, umieli współdziałać i

współtworzyć w szkole wspólnotę,

g) przestrzegali norm kultury osobistej, w tym tych, które są ściśle określone postanowieniami Rady Pedagogicznej, tzn.

- nie farbowali włosów,

- nie nosili kolczyków (dotyczy chłopców)

- nie palili papierosów,

- korzystali z szatni,

- nosili miękkie obuwie na terenie szkoły,

- nie malowały paznokci i nie stosowały makijażu (dotyczy dziewcząt)

- nie nosili wyzywających ubiorów, zwłaszcza dziewczęta - głębokich dekoltów, obcisłych bluzek itp.

4. Nauczyciele dostosowują przekazywanie odpowiedniej wiedzy, kształtowanie odpowiednich umiejętności i postaw uczniów do

naturalnej w tym wieku aktywności młodzieży. Umożliwiają im poznawanie świata w jego jedności i złożoność. Wspomagają ich

samodzielność uczenia się i inspirują ich do wyrażania własnych myśli i przeżyć. Rozbudzają ich ciekawość poznawczą oraz

motywację do dalszej edukacji. Jednym z ważniejszych zadań wychowawczych wspólnych dla wszystkich zajęć edukacyjnych jest

to, aby nauczyciele wspomagali wzrastanie młodzieży w klimacie miłości do rodziny, małej i wielkiej ojczyzny, aby we

wspólnotach naturalnych uczyli się otwarcia i odpowiedzialności w coraz szerszych społecznościach ludzkich.

5. Podstawą pracy wychowawcy są klasowe programy wychowawcze realizowane według określonego scenariusza, harmonogramu i

rozpisanego na role. W konstruowaniu programów wychowawczych pomaga pedagog szkolny. Wychowawca w szczególności:

wnikliwie rozpoznaje środowisko rodzinne uczniów,

a) poznaje predyspozycje, zainteresowania, zdolności i potrzeby uczniów oraz dba o ich rozwój na terenie szkoły,

współpracując z innymi nauczycielami i pedagogiem.

b) współdziała z rodzicami i pielęgniarką szkolną w celu rozpoznania stanu zdrowotnego uczniów i uwzględnia

możliwości psychoruchowych,

c) organizuje spotkania z rodzicami zespołowe i indywidualne w miarę potrzeb dbając o dokumentacje tych spotkań,

d) integruje rodziców i angażuje i angażuje ich do pracy na rzecz klasy i szkoły,

e) organizuje imprezy klasowe: wycieczki, spotkania okolicznościowe, wyjazdy do instytucji kulturalnych, zakładów pracy,

f) dba o rozwój życia klasowego, tworząc serdeczną atmosferę wśród uczniów sprzyjającą koleżeństwu i przyjaźniom,

g) reaguje i przeciwdziała wszelkim formom agresji i wandalizmu,

h) krytycznie obserwuje uczestniczenie uczniów w działalności różnych subkultur młodzieżowych,

i) wyjaśnia i kształtuje normy współżycia koleżeńskiego.

6. Praca wychowawcza w szkole obejmuje równie ż udział uczniów w obchodach rocznic wydarzeń historycznych, świąt państwowych i uroczystościach szkolnych.

a) Harmonogram uroczystości w czasie roku szkolnego:

- uroczyste rozpoczęcie roku szkolnego,

- rocznica wybuchu drugiej wojny światowej,

- Dzień Edukacji Narodowej,

- święto patrona szkoły,

- Rocznica Odzyskania Niepodległości,

- Święto 3 Maja,

- Dzień Dziecka,

- Dzień sportu,

- uroczyste zakończenie roku szkolnego,

b) Ceremoniał szkolny, indywidualne zwyczaje i obyczaje szkolne:

- pasowanie uczniów klas pierwszych,

- zabawy andrzejkowe,

- mikołajki,

- wigilia,

- bal karnawałowy dla młodzieży wieczór walentynkowy,

- święto wiosny,

- obrzędy wielkanocne,

- wycieczki klasowe,

- uroczyste pożegnanie absolwentów,

- apele szkolne organizowane doraźnie w miarę potrzeb,

- organizowanie konkursów (technicznych, wiedzy o świecie współczesnym), występów artystycznych, wystaw uczniów szczególnie uzdolnionych

- quizy, konkursy czytelnicze i tematyczne.

Klasowe programy wychowawcze zawierają terminy powyższych imprez i uroczystości oraz sposób ich realizacji.

7. Spośród zasad współpracy z rodzicami istotną rolę odgrywa właściwy obieg informacji, od którego zależy interwencja odpowiedniego organu szkoły w złożonych

problemach uczniów.

Problemy wychowawcze mogą być zgłaszane:

a) na zebraniach klasowych przewodniczącemu trójki klasowej i dalej na forum rady rodziców,

b) rodzicom i nauczycielom poprzez radę rodziców na zebraniach trójek klasowych,

c) w doraźnych sprawach w pierwszej kolejności wychowawcom, w pilnych sprawach – pedagogowi,

d) przez pedagoga rodzicom (rozmowy indywidualne w szkole i rozmowy w domu).

W wyjątkowych wypadkach ignorowania przez rodziców obowiązków opiekuńczych wobec swoich dzieci albo nie reagowania na ich naganne zachowania szkoła kieruje wniosek do

Sądu Rodzinnego i Nieletnich.

8. Współpraca z władzami lokalnymi i samorządem osiedlowym obejmuje w szczególności:

a) organizowanie Dnia Dziecka wspólnie z samorządem osiedlowym,

b) udział w organizowanych przez radę miejską obchodach rocznic świąt państwowych,

c) wspólna organizacja akcji ekologicznej „Sprzątanie Świata”,

d) uczestniczenie w corocznym przeglądzie artystycznym szkół średnich,

e) współpraca z władzami miasta dotycząca przestrzegania zakazu sprzedaży alkoholu i wyrobów tytoniowych młodzieży.

9. Na terenie szkoły w ramach pracy wychowawczej mogą zostać wprowadzone w zależności od aktualnych potrzeb tematyczne lub okresowe programy wychowawcze.

8. Monitoring programu wychowawczego szkoły.

Monitoring oznacza nic innego, jak stałe przyglądanie się rezultatom realizowanych zadań. Nie jest on równoznaczny z kontrolą, czy oceną.

Mając na uwadze fakt, że realizując plan, choćby najwspanialszy i najbardziej ambitny, może napotkać po drodze jakieś nieprzewidziane przeszkody. Nie wszystko da się

po prostu przewidzieć. Dlatego też ważne jest, by wykorzystać pewną elastyczność.

Chodzi zatem głównie o rzeczową informację na temat realizacji określonego zadania. Dobrze jest wtedy poprosić o opinię osobę nie zaangażowaną w to zadanie, stojącą z

boku, przez to bardziej obiektywną. Monitorowanie to także dyskusja z odbiorcami naszych działań – jak je widzą, co chcieliby zmienić i dlaczego.

To są również badania wyników naszych przedsięwzięć – czy np. zaplanowany przez nas program udzielania pomocy koleżeńskiej zaowocował lepszymi wynikami w nauce tych,

którzy tym programem zostali objęci. Im u większej ilości osób zasięgamy opinii, tym bardziej prawdziwy obraz możemy otrzymać.

Jeżeli to jest konieczne, należy wprowadzać poprawki, dokonywać zmian, przystosowywać go do stale zmieniających się potrzeb naszego środowiska. Program powinien być

dla naszych uczniów i ich rodziców ofertą na tyle atrakcyjną, by chcieli z niej skorzystać z zaangażowaniem.

Przykładowe pomysły na szkolny monitoring:

· duży arkusz papieru wiszący w pokoju wiszący w pokoju nauczycielskim (zmieniany co tydzień), na którym każdy nauczyciel zapisuje swoje spostrzeżenia,

· po każdej szkolnej „imprezie” – podsumowanie, wymiana uwag, pomysłów, wniosków,

· kronika klasy lub pamiętnik klasowy kolejno pisany przez wszystkich uczniów,

· portolio wychowawcy (teczka, w której gromadzi on wszystkie dokumenty dokumentujące to, co się dzieje w klasie),

· krótkie ankiety przeprowadzane wśród uczniów, rodziców i nauczycieli badające ich opinię w ważnych sprawach,

· wydawane regularnie szkolne i klasowe gazetki,

· karty samooceny wypełniane przez uczniów,

· rozmowy z uczniami przeprowadzane podczas godzin do dyspozycji wychowawcy,

· dyskusje na tematy wychowawcze podczas posiedzeń rady pedagogicznej i wnioski zapisywane w protokołach.

Szkolny program wychowawczy nie jest nigdy raz na zawsze ustalonym, niezmiennym porządkiem działań. Musi być poddawany ciągłej ewaluacji w ramach mierzenia jakości

pracy szkoły.

9. Ewaluacja programu wychowawczego szkoły.

Ewaluacja jest pojęciem szerszym niż monitoring: nie tylko systematycznie zbiera dane, ale i interpretuje je, nadaje im znaczenie. Bywa definiowana jako systematyczne

badanie wartości. Dane uzyskane w toku ewaluacji służą do podejmowania decyzji, niosących zmiany jakościowe w działaniu .

Ewaluacja jest to proces diagnostyczno-oceniający zawierający elementy pomiaru, osądu i decyzji. Proces ten stanowi podstawę do orzekania o wartości, co ma umożliwić

doskonalenie procesów decyzyjnych w zakresie kształcenia. Inaczej mówiąc, ewaluacja to proces zbierania danych i interpretacja ich, co umożliwia podejmowanie decyzji.

Celem ewaluacji jest określenie, czy program realizuje postawione mu zadania.

Sposoby i środki ewaluacji:

· obserwacja zachowania uczniów, stopnia rozumienia i zinternalizowania norm,

· obserwacja postępu w zachowaniu i nauce,

· ocena ilości i jakości wytworów prac uczniowskich,

· ocena poziomu wiadomości i umiejętności uczniów biorących udział w konkursach,

· frekwencja na zajęciach organizowanych przez szkołę (analiza dokumentów),

· wyniki ewaluacji programu przeprowadzanej wśród uczniów i ich rodziców (ankieta, wywiad, rozmowa),ocena samopoczucia uczniów w szkole (ankieta, obserwacja,

wywiad),

· ocena stopnia zintegrowania klas (test socjometryczny).

Przykładowe wskaźniki ewaluacji programu wychowawczego:

B. Wskaźniki ilościowe

· Frekwencja uczniów na zajęciach lekcyjnych.

· Liczba uczestników zajęć pozalekcyjnych, wychowawczych, edukacyjnych, terapeutycznych; procent ogółu uczniów.

· Ilość prac wykonanych przez uczniów.

· Liczba uczniów z problemami wychowawczymi.

· Liczba uczniów przystępujących do konkursów, liczba laureatów.

· Ilość wycieczek organizowanych przez szkołę.

· Liczba rodziców zaangażowanych w pracę szkoły.

B. Wskaźniki jakościowe

· Aktywność uczniów na zajęciach lekcyjnych i pozalekcyjnych.

· Umiejętności, wiadomości, postawy uczniów.

· Samopoczucie uczniów w klasie i szkole.

· Przyczyny nieobecności uczniów na zajęciach.

· Przestrzeganie zasad sformułowanych w programie.

· Postęp w zachowaniu i uczeniu się.

· Współpraca z rodzicami uczniów.

· Współpraca ze środowiskiem lokalnym.

Tworzenie programu wychowawczego szkoły jest procesem żmudnym, w toku którego pojawia się wiele wątpliwości. Nagrodą jednak może być satysfakcja, jaką można mieć z

poczucia, że każdy z uczniów, nauczycieli i rodziców jest członkiem społeczności biorącym na siebie odpowiedzialność za jakość pracy szkoły.

BIBLIOGRAFIA

1. Baczyńska M., Program wychowawczy szkoły, „Edukacja i dialog” 2000 nr 5.

2. Dąbrowski Z., Kulpiński F., Pedagogika opiekuńcza, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Olsztyn 2000.

3. Pomykało W.: Encyklopedia pedagogiczna, Fundacja Innowacja, Warszawa 1997.

4. MEN o programie wychowawczym szkoły, Biblioteczka reformy nr 37, Warszawa 2001.

5. Pomianowska M.: Poradnik wychowawcy, Wydawnictwo RAABE, Warszawa 2000.

6. Półturzycki J., Dydaktyka dla nauczycieli, Wydawnictwo Adam Marszałek Toruń 1999.

7. Rybińska J., Hall K..: Klocek nr 2: Jak sobie radzić z wychowaniem, Szkolna koncepcja edukacyjna. Klocki autonomiczne, Gdańska Fundacja Oświatowa.

8. Rozporządzenie MEN z 15 lutego 1999r (Dziennik Urzędowy Nr 14 z dn. 23 lutego 1999, poz. 129, z późn. zm.).

9. Sillamy N., Słownik psychologii, Katowice 1995.

10. Ustawa z 7 września 1991 r o systemie oświaty – tekst jednolity: Dziennik Urzędowy Nr19 z 2000 r poz. 239.

11. Rozporządzenie MEN z dn. 19 kwietnia 1999 r (Dziennik Urzędowy nr 41 z dn. 10 maja1999, poz. 114 i 413).

12. Misiorna J., O konstruowaniu programu wychowawczego, „Problemy opiekuńczo wychowawcze” 2000 nr 2.

13. Koszewska K, Tołwińska-Królikowska E., Szkolny program wychowawczy, „Problemy opiekuńczo wychowawcze” 2000 nr 8.

14. Chałas K., Program wychowawczy szkoły, „Dyrektor Szkoły” 2000 nr 4.

15. Lupa M., Program wychowawczy Zespołu Szkól nr 1 w Męcinie, „Dyrektor szkoły” 2000 nr 10.

16. Diaczuk J., Ewaluacja dydaktyczna w szkole zawodowej, „Nowe w szkole” 2000-2001 nr 6 (36).

17. Stryczniewicz B., Spotkania klasowe planuję z uczniami, „Nowe w szkole”, 2000-2001nr 6 (36).

18. Denek K., Metodologiczne aspekty diagnozy i ewaluacji edukacyjnej, „Nowe w szkole” 2000-2001 nr 5 (35).