Krew

• Jest tkanką łączną, płynną, odgraniczoną od innych tkanek organizmu przynajmniej jedną warstwą kom. śródbłonka naczyniowego.

• Całkowita objętość krwi = 8% masy ciała.

Krew zawiera:

• Elementy morfotyczne (mniej niż 50% krwii):

• Erytrocyty (5mln/mm3),

• Leukocyty (6 tys/mm3),

• Trombocyty (150tys/mm3).

• Osocze- koloidalny roztwór białek, w którym zawieszone są elementy morfotyczne.

• 90% wody,

• 7% białek (albuminy, globuliny, fibrynogen),

• cholesterol, kw. tłuszczowe,

• mocznik, kwas moczowy,

• glukoza,

• enzymy,

• jony ( aniony, kationy).

Funkcje krwi:

Zasadniczą rolą krwi jest utrzymanie stałego środowiska wewnętrznego.

• Transport tlenu z płuc do tkanek.

• Transport produktów energetycznych i budulcowych wchłoniętych w przewodzie pokarmowym do wszystkich tkanek.

• Transport produktów przemiany materii z tkanek do nerek.

• Transport hormonów syntetyzowanych przez organizm i witamin wchłanianych z przewodu pokarmowego.

• Magazynuje hormony.

• Wyrównuje ciśnienie osmotyczne w tkankach.

• Wyrównuje stężenie jonów wodoru (pH).

• Wyrównuje różnice temperatur miedzy poszczególnymi narządami i tkankami.

• Tworzy barierę przed inwazją drobnoustrojów, drobnoustroje, które dostają się do śrpdowiska wewnętrznego, są stale fagocytowane.

• Eliminuje za pomocą przeciwciał substancje obce.

Hematokryt to stosunek objętości elementów morfotycznych do objętości pełnej krwi.

Białka osocza

• Albuminy (do 60% ogólnej puli białek osocza):

• Wiążą wodę, dzięki czemu wywierają na ścianki naczyń włosowatych ciśnienie koloidoosmotyczne, umożliwiające powrót wody przefiltrowanej przez ścianę naczyń włosowatych do przestrzeni zewnątrzkomórkowej z powrotem do łożyska krwionośnego.

• Wytwarzane są w wątrobie

• Pełnią funkcję nośnika we krwi dla związków drobnocząsteczkowych (np. hormonów)

• Globuliny:

• alpha1

• alpha2

• beta

• gamma (zawierają przeciwciała- inaktywują antygeny)

• Powstają w wątrobie (poza gamma-globulinami- w węzłach chłonnych)

• Pełnią funkcję transportową i obronną

• Utrzymują ciśnienie koloidoosmotyczne krwi

• Fibrynogen (hydrofilny- rozpuszczalny w wodzie):

• Wytwarzany przez wątrobę

• Bierze udział w procesie krzepnięcia krwi, przekształcając się w nierozpuszczalną fibrynę- włóknik

• Cząsteczka fibrynogenu składa się z dwóch identycznych podjednostek (każda zbudowana z 3 łańcuchów polipeptydowych: Aalpha, Bbeta, gamma) połączonych mostkiem dwusiarczkowym pomiedzy łańcuchami gamma.

Leukocyty (wymień i scharakteryzuj rodzaje)

+ leukocytoza

- leukopenia

Krwinki białe, są to komórki jądrzaste, do których zaliczamy:

Granulocyty (opis+ funkcje)

• Powstają w procesie granulocytopoezy w szpiku kostnym czerwonym.

• Zawierają ziarnistości, wykazujące powinowactwo do różnych barwników.

• Ich jądra są płatowate.

• Neutrofile (70%)- obojętnochłonne, w cytoplazmie mają ziarnistości o powinowactwie do barwników zasadowych i kwaśnych, mają zdolność ruchu i fagocytozy drobnoustrojów, w jej wyniku same obumierają i w postaci ciałek ropnych wchodzą w skład ropy.

• Eozynofile (5%)- kwasochłonne, ziarnistości o powinowactwie do barwników kwaśnych, jądro dwupłatowe, zdolność przemieszczania się z krwi do tk. łącznej, unieszkodliwiają białko pochodzące z rozkładu obumarłych komórek i białka obcogatunkowego.

pełnią funkcje antyalergiczne

• Bazofile (do 2%)- zasadochłonne, najmniejsze ze wszystkich granulocytów, jest ich najmniej, posiadają ziarnistości o powinowactwie do barwników zasadowych, mają znikomą zdolność fagocytozy i ruchu.

pełnią funkcje antyalergiczne

• Agranulocyty (nie mają ziarnistości, ich cytoplazma jest zasadochłonna):

• Limfocyty (30% leukocytów)

• Limfocytopoeza zachodzi w tkankach limfoidalnych centralnych (szpik kostny, grasica), obwodowych (np. węzły chłonne, śledziona).

• Komórki kuliste, mają duże, okrągłe jądro. Dzielimy je na:

• Limfocyty T CD4/CD8- grasicozależne (70%, żyją długo, biorą udział w komórkowych reakcjach odpornościowych typu późnego, są zdolne do przekształcania się w komórki cytotoksyczne (zabijające kom. nieprawidłowe)

• Limfocyty B CD19- szpikozależne (15%, żyją krótko,biorą udział w humoralnych reakcjach odpornościowych, mają zdolność przekształcania się w komórki plazmatyczne, produkujące przeciwciała.

• Komórki NK CD16- naturalni niszczyciele (15%, wykazują aktywność cytotoksyczną, niszczą obce komórki za pomocą wytwarzanych przez siebie komórek)

• Monocyty (8% leukocytów)

Monocytopoeza zachodzi w szpiku kostnym czerwonym.

Dość duże, kuliste, ich jądro jest nerkowate, mają zdolność do fagocytozy i czynnego ruchu. W stanach zapalnych przechodzą do tkanki łącznej i przekształcają się w makrofagi.

Trombocyty (funkcje)

Trombocytopoeza zachodzi w szpiku kostnym czerwonym.

Niezbędne do prawidłowego procesu krzepnięcia krwi. Ich liczba powinna wynosić ok. 150 tys/1mm3, żyją ok 8-10 dni.

W momencie uszkodzenia naczynia krwionośnego płytki przylegają w miejscu uszkodzenia do ściany takiego naczynia. Powstaje tzw czop płytkowy, powodujący zatrzymanie krwawienia. Później uwalniane są specjalne substancje, które przekształcają czynniki krzepnięcia w fibrynogen a następnie białko-fibrynę. Jej nitki zespalają ze sobą płytki, erytrocyty i leukocyty i w ten sposób powstaje skrzep.

ERYTROCYTY ( KRWINKI CZERWONE)
· powinno ich być ok. 5 mln/mm³
· powstają w szpiku kostnym czerwonym, ich stymulatorem jest erytropoetyna
· mają kształt dwuwklęsłych krążków – dzięki temu mogą wiązać więcej tlenu
· jako dojrzałe formy nie posiadają jąder
· żyją około 130 dni – zużyte niszczone są w śledzionie
· głównym ich składnikiem jest hemoglobina nadająca im barwę czerwoną
· transportują cząsteczki tlenu z płuc do tkanek i częściowo dwutlenek węgla, dzięki specyficzności grupy enzymów znajdujących się wewnątrz komórki
· w błonie komórkowej erytrocytów znajdują się ugrupowania antygenowe, które determinują przynależność do danej grupy krwi oraz czynnika Rh.

Erytrocytopoeza (15 dni)
komórki macierzyste → proerytroblasty → erytroblasty zasadochłonne I i II → erytroblasty polichromatofilne → erytrocyt

Budowa i funkcje hemoglobiny

Ilość hemoglobiny jest zależna od liczby erytrocytów i stężenia hemoglobiny w erytrocytach.

Hemoglobina (białko o strukturze IV-rzędowej) zbudowana jest z:

• globiny 96%- białka składającego się z 4 łańcuchów polipeptydowych

• 4 cząsteczek hemu 4%. Do każdego łańcucha przyłączona jest jedna cząsteczka hemu. Składa się z 4 pierścieni pirolowych, do których przyłączone jest żelazo dwuwartościowe.

Średnie stężenie hemoglobiny w erytrocytach wynosi 34%.

U ludzi dorosłych:

• 97% to hemoglobina A1 (hemoglobina składająca się z 2 łańcuchów polipeptydowych typu alpha i typu beta i 4 cząsteczek hemu),

• 2,5% hemoglobina A2 ( 2 łańcuchy typu alpha i 2 typu delta),

• 0,5% hemoglobina płodowa F(2 łańcuchy typu alpha i 2 typu gamma). Cząsteczka prostetyczna hemoglobiny zawiera Fe2+.

• Hemoglobina S- występuje w anemii sierpowatej.

Funkcje hemoglobiny:

• udział w transporcie tlenu z płuc do tkanek,

• transportuje CO2 z tkanek do płuc,

• magazynuje tlen(jako oksyhemoglobina).

• współdziała/w/utrzymaniu/stałej/kwasowości/krwi

• nadaje krwi czerwony kolor

Pochodne hemoglobiny:

• Połączenia hemoglobiny z gazami oddechowymi(fizjologiczne):

  • oksyhemoglobina (z tlenem),

  • karbaminohemoglobina (z CO2).

• Połączenia z innymi grupami chemicznymi:

• karboksyhemoglobina (trwałe z tlenkiem węgla-200x większe powinowactwo i wypiera tlen z oksyhemoglobiny),

• cyjanohemoglobina (z grupą cyjanową),

• sulfhemoglobina (z grupą sulfonową),

• methemoglobina (atom 2-wartościowy żelaza zostaje przekształcony na trójwartościowy).

Wiążąc się z tlenem hemoglobina tworzy oksyhemoglobinę Hb4O8. żelazo w tym związku nie ulega utlenieniu, ale jest utlenowane.

Stopień wysycenia hemoglobiny tlenem zależy od :

• prężności tlenu (Wzrost preżności O2 zwieksza wysycenie hemoglobiny tlenem),

• prężności CO2 (Natomiast wzrost prężności CO2 zmniejsza wysycenie hemoglobiny tlenem),

• stężenia jonów wodorowych, czyli pH (Zmniejszenie pH krwi powoduje zmniejszenie wysycenia hemoglobiny tlenem),

• temperatury krwi (Spadek temperatury przy zachowanej prężności tlenu powoduje wzrost wysycenia hemoglobiny tlenem).

Krzepnięcie krwi (311)

Istotą procesu krzepnięcia krwi i powstania skrzepu jest zamiana hydrofilnego fibrynogenu- I czynnika krzepnięcia krwi na hydrofobną fibrynę- czynnika Ia.

W procesie tym bierze udział enzym trombina- czynnik IIa, występujący we krwi w postaci nieaktywnej protrombiny- czynnika II.

Istnieją 2 mechanizmy aktywacji protrombiny:

• wewnątrzpochodny

Występuje, kiedy krew krzepnie na skutek kontaktu z materiałami lub związkami o ładunku ujemnym.

Wewnątrz łożyska naczyniowego krew zazwyczaj krzepnie w miejscu uszkodzenia śródbłonka naczyniowego. Po uszkodzeniu śródbłonka naczyniowego trombocyty przyczepiają się bezpośrednio do odsłoniętych białek adhezyjnych, gł. kolagenu. Kolagen, kalikreiny i kininogeny osoczowe aktywują czynnik XII krzepnięcia krwi.

Rozpoczyna się od aktywacji czynnika XII. W kolejnych "kaskadach" dochodzi do zmiany nieaktywnych czynników XI, IX, X i II na aktywne aż do ostatniej "kaskady", w której fibrynogen- cz. I, przekształca się w fibrynę labilną- Ia Pod wpływem czynnika XIIIa i jonów Ca fibryna labilna zmienia się w fibrynę stabilną.

• zewnątrzpochodny

Występuje po zetknięciu się krwi wypływającej z naczyń krwionośnych z uszkodzonymi tkankami.

Tromboplastyna tkankowa wraz z aktywnym czynnikiem VII występującym również w tkankach aktywują czynnik IX lub czynnik X krzepnięcia krwi. Aktywny czynnik X zwrotnie przyspiesza aktywacje czynnika VII. Poczynając od aktywacji czynnika X wewnątrzpochodny i zewnątrzpochodny mechanizm aktywacji protrombiny i krzepnięcia krwi przebiega jednakowo.

Proces krzepnięcia krwi przyjęto dzielić na 3 fazy:

• I - obejmuje aktywacje wszystkich czynników niezbędnych do zamiany czynnika II na IIa

• II- następuje zamiana protrombiny czynnika II na trombinę czynnik IIa

• III – powstaje fibryna stabilna IB z fibrynogenu czynnika I

Hemostaza

Jest zatrzymaniem krwi w łożysku krwionośnym.

Zależy od:

• Właściwości naczyń krwionośnych (Błona mięśniowa kurczy sie i światło naczyń ulega zamknięciu.

• Obecności trombocytów i tworzenia się z nich czopu trombocytarnego.

• Czynników osoczowych powodujących zmianę fibrynogenu na fibrynę, współtworzącą skrzep krwii.

W miejscu uszkodzonego śródbłonka naczyniowego tworzy się czop z trobocytów. Uwalniają one tromboksan, przyspieszający ich agregację (zlepianie się) i wywołuje silny skurcz naczyń krwionośnych. Uwalniane ze śródbłonka naczyniowego prostacykliny działają przeciwnie- hamują zlepianie się trombocytów i rozkurczają naczynia krwionośne.

Czop utworzony z trombocytów ściśle przylega do miejsca uszkodzenia śródbłonka naczynia krwionośnego i odsłonięte są białka adhezyjne. Na powierzchni trombocytów występują receptory tych białek, za pośrednictwem których się wiążą z bialkami adhezyjnymi.

Hemoliza

Przejście hemoglobiny z erytrocytów do osocza krwi, w którym ulega rozpuszczeniu, na skutek pęknięcia otoczki erytrocytu.

Zachodzi w wyniku zmniejszenia stężenia NaCl (płyn staje się hipotoniczny). Cząsteczki wody dyfundują do wnętrza erytrocytów. Erytrocyty powiększają się aż do momentu pęknięcia otoczki. Pękanie otoczek rozpoczyna się w 0,48% roztworze NaCl, a w roztworze 0,33% hemoliza jest całkowita.

Dlaczego do wstrzyknięć stosujemy 0.9% NaCl?

Ponieważ 0,9% roztwór NaCl jest izotoniczny w stosunku do środowiska wewnętrznego erytrocytów (ma takie samo stężenie). Dzięki temu krwinki czerwone utrzymują swój prawidłowy kształt. Jeśli roztwór jest hipotoniczny, układ dąży do wyrównania stężeń, krwinki chłoną wodę, pęcznieją, może dojść do hemolizy. Jeśli roztwór jest hipertoniczny cząsteczki wody dyfundują na zewnątrz erytrocytów i erytrocyty obkurczają się.

GRUPY KRWI

Antygeny występują w błonach komórkowych erytrocytów, w osoczu krwi są naturalne przeciwciała, przeciwko obcym antygenom erytrocytów.

Grupa krwi:

• A1- antygen A1 w otoczce, naturalne przeciwciała anty-B w osoczu, częstość występowania 31,5;

• A2- antygen A2 w otoczce, w osoczu przeciwciała anty-B 9,5;

• B- antygen B w otoczce, naturalne przeciwciała anty-A1 19,0;

• A1B- antygen A1 i B, w osoczu brak naturalnych przeciwciał 6,4;

• A2B -antygen A2 i B, przeciwciał brak, 1,6;

• 0- na otoczce substancja grupowa H, o bardzo słabych właściwościach antygenowych, w osoczu naturalne przeciwciała anty-A1 i anty-B 32,5

Niezależnie od podziału krwi na 6 grup na podstawie występowania antygenów A, B i H istnieje podział na 2 grupy układu Rh: Rh- dodatnia i Rh-ujemna. W otoczkach erytrocytów ludzi z grupa Rh-dodatnia występuje antygen D, a u ludzi z grupa Rh- ujemna brak jest tego antygenu.

Antygen D odgrywa również dużą role w konflikcie serologicznym pomiędzy Rh-ujemna matka i Rh-dodatnim płodem. W czasie ciąży może dojść do powstania przeciwciał anty-D u matki.

Odporność (czym jest, jej rodzaje, czym się różni komórkowa od humoralnej)

Reakcja obronna organizmu na wnikanie czynników chorobotwórczych. Dzielimy ją na odporność:

• komórkową- związana z fagocytozą, komórkami fagocytującymi są granulocyty i monocyty. Jest to zazwyczaj odporność nieswoista.

• humoralną- związana z substancjami rozpuszczonymi w osoczu. Może być swoista (produkcja przeciwciał), lub nieswoista.

• sztuczna:

• czynna (nabyta przez szczepienie, czyli podanie antygenu, pozbawionego właściwości chorobotwórczych, ale stymulującego wzrost poziomu przeciwciał).

• bierna (nabyta przez podanie surowicy, czyli gotowych przeciwciał).

• naturalna:

• czynna (powstaje w wyniku uzyskania przeciwciał po przejściu choroby).

• bierna (przez przeniknięcie przeciwciał z krwi, lub mleka matki).

Pierwotna odpowiedź immunologiczna- antygen po raz pierwszy pojawia się w organizmie

Równowaga kwasowo-zasadowa

To wzajemny stosunek ilościowy jonów o charakterze zasadowym i kwaśnym we krwi i w tkankach.

Prawidłowy stan równowagi kwasowo-zasadowej cechuje się niewielkim nadmiarem jonów zasadowych - jego liczbowy odpowiednik określany jako pH wynosi ok. 7,35-7,40.

Zależy przede wszystkim od właściwości buforowych krwi, związanych z występowaniem we krwi:

• Buforu wodorowęglanowego,

• Buforu fosforanowęgo,

• Bialek osocza,

• Krwinek czerwonych.

DIAPEDEZA

Przenikanie leukocytów przez ściany naczyń włosowatych. Odbywa się dzięki zdolności leukocytów do ruchu amebowatego. Przeciskają się między komórkami, albo po zetknięciu z komórkami śródbłonka indukują tworzenie się poru, przez który przechodzą.

Anafilaksja

• Reakcja alergiczna zaliczana do nadwrażliwości typu wczesnego.

• Powstaje pod wpływem wstrzyknięcia obcogatunkowego białka, lub podania leków (np. penicyliny) osobie uprzednio uczulonej (anafilaksja czynna), posiadającej już immunoglobuliny wytworzone przeciw danemu antygenowi (anafilaksja bierna polega na przeniesieniu immunoglobulin wraz z krwią osoby uczulonej na zdrową).

• Reakcja ta przybiera często postać wstrząsu (tzw. wstrząsu anafilaktycznego).

Reakcja alergiczna

Zaburzenie systemu immunologicznego:
Przestaje funkcjonować system rozpoznawania pomiędzy substancjami szkodliwymi, a nieszkodliwymi. Alergia powoduje reakcje obronną organizmu na nieszkodliwe substancje np.: pyłek kwiatowy. Organizm produkuje więcej przeciwciał, niż potrzebuje.
Produkowane przeciwciała, nie doprowadzają do uodpornienia organizmu, lecz do nadwrażliwości.