PROPOZYCJE ĆWICZEŃ ORTOGRAFICZNYCH(1)

PROPOZYCJE ĆWICZEŃ ORTOGRAFICZNYCH

W kratki diagramu wpisz wyrazy o podanych niżej znaczeniach.

1. Coś czego bardzo pragniesz. 8. Dziedzina gospodarki

2. puchowa do przykrywania. 9. Pracują na statkach.

3. Siedzą na niej kury. 10.Głośne wołanie.

4. Obietnica. 11.Miesiąc, w którym rozpoczyna

5. Między lekcjami. się nauka.

6. Wielki krzyk. 12.Marchewka, kapusta, sałata

7. Na powiece. to....

13.W niej skarby.

Napisz wyrazy w kolejności alfabetycznej. Podkreśl spółgłoski, po

których piszemy ż.

Odwilż, małżeństwo, lżej, rży, małża;

Pośród je□yn □mija le□y, Niech tu dą□ą! □al mi je□y

A tu□ je□ szar□ując bie□y. Swym orę□em, jak nale□y,

Cię□ko sapiąc, naje□ona Chcę powitać dwóch □arłoków.

Obok mę□a drepce □ona, Dalej nap□ód! W tył ni kroku”.

Uchodź z □yciem □mijo. Wnet po □ółtej z próchna bie□ni

Je□ów tych złowró□bna szar□a Chy□o smukły mknie drapie□nik:

2 3

7 8

9 10

Mówi, □e z wę□owej skórki Mie□y, □uca, ude□a!

Będą wkrótce włókna, wiórki. Kolczastego tnie ryce□a,

Na to rozsro□ona □mija: G□moci, gna w ko□enie wie□by!

„Mój jad pozabija ! Czy zwycię□y je□a? Gdzie□by!

Z pamiętnika Krzysia Dopisz przeczenie nie do

podawanych wyrazów.

Środa. Kuję: □eźba, □ecz ....

Wtem ... Ach, w telewizji mecz. prószy - .....................

W po□ądeczku, ksią□ki sp□ątam! ładny - .....................

Chy□o zleciał czas. Dziesiata. lepią - .....................

Czwartek. □epa, ko□eń, świe□y... zręcznie - .....................

Pat□ę: szybę mróz ośnie□ył. ciekawa - .....................

Hej, na ły□wy! Tu□ p□ed ósmą smaczny - .....................

Powróciłem. Alem usnął! piszą - .....................

Piątek, □ąd , reporta□, orę□... grzecznie - .....................

P□yszedł G□ego□. No, nie w porę, wesoły - .....................

Lecz gość. Mata dał z kretesem. brzydko - .....................

Rewan□! Migiem wieczór p□eszedł! wysoki - .....................

Wśród ko□eni wie□by mieszkał

Tchó□, drapie□nik i grabie□ca.

□arłok z niego był niemały,

□aby p□ed nim wprost a□ dr□ały.

Pod sreb□ystą □eki szybą

Łuska się je□yła rybom.

Na gołąbkach i na kurach

Z p□era□enia cierpła skóra.

Pró□no płacze gospodyni,

Darmo wójt zasadzki czyni!

Zwie□ę zbójecki wcią□ o zmie□chu

Do kurnika wpadał z wie□chu

Na k□tałt huraganu, bu□y

I □eź czynił w rodzie ku□ym.

Niektóre wyrazy z ż schowały się w innych. Odszukaj je.

Do „łyżew” wskoczył myśliwski pies.

Sprawdź, proszę, może jeszcze w nich jest? ........................................

Spłoszony złodziej krzyknął: „O, stróż!”

Ile stróż dostał w nagrodę róż? ...........................................................

Zrób łańcuszek wyrazów. Nowy wyraz zaczyna się od głoski

kończącej poprzedni wyraz. Podkreśl w wyrazach rz niewymienne i

rz po spółgłoskach:

a. korytarz, chrzan, rzeczownik, orzech, kalendarzyk, elementarz,

korzenie, drzewo, rząd;

b. kurz, korytarz, orzeszek, rzadko, wierzba, rzodkiew, jarzębina,

Andrzej;

Jakie litery wpiszesz w puste okienka?

G□eś nieg□eczny był jak □adko:

□ucił śnie□ką za sąsiadką,

rano, kiedy jadł śniadanko

spa□ył kota ciepłą g□anką,

na złość młodszej siost□e Joli

p□erwał koncert dla p□edszkoli,

t□asnął d□wiami z całej siły,

aż psy w całym bloku wyły!

nie chciał w domu siedzieć dłu□ej

i wyskoczył na podwó□e!

Na podwórku dla zabawki

Przestawili z Wickiem ławki,

Je□ykowi zabrał sanki

I p□ed□eźniał kole□anki.

A wieczorem – do rodziny

stroił bardzo b□ydkie miny.

- A co na to, □ekli mama oraz tato?

W tajemnicy wam powtó□ę,

że to było coś o... skó□e...

Przepisz, usuwając nawiasy i łącząc lub oddzielając „nie” od

podanego wyrazu.

„Sknera” „Milcząca Gaduła”

Lewą ręką pewien sknera Na (nie) poważne tematy

Prawej ręce coś wydzierał: (Nie) ustanie pleść gotowa.

„(Nie)dotykaj! (Nie)rusz! (Nie)bierz!” Spytał ją pan matematyk...

Krzyczał z pasją sam na siebie. Popatrz. Milczy jak (nie)mowa.

W kratki logogryfu wpisz znaczenia następujących haseł:

1. Ciemnoczerwony owoc kulisty

drzewa krajowego.

2. Kotki na wierzbie.

3. Zwierzę domowe, pociągowe

lub wierzchowe.

4. Wysuszona trawa.

5. Np. drożdżowiec.

6. Następuje po lecie.

7. Pułapka na ryby.

Podane wyrazy wpisz do tabelki.

Maślak , ćma, ciepło, śpiew, wisi, niedziela, zima, dźwig, środa, słoń,

koń, śpi, dłoń, prosi, prośba, dzięcioł.

ć ń ś ź dź ci ni si zi dzi c n s z dz

przed spółgłoską na końcu wyrazu przed samogłoską przed „i”

Przeczytaj płynnie wyrazy podzielone na głoski

p – ł – o – ć d – ł – o – ń r – y – ś

p – ł – o – ci – e d – ł – o – ni – e r – y – si – e

tej p – ł – o – c – i w d – ł – o – n – i 5 r – y – s – i

Wpisz brakujące spółgłoski miękkie.

□wiatło □emia

ole□ka □ężko

□emno ś□ana

□ląsk kopal□a

□mno □le

ź Ź

ń Z

ś si

ć ci

Si zi

( ń, ni) Ole□ka mieszka w Katowicach na (Ś, Si) □ląsku. Jej tato (ź, zi)

Ka□k jest (ń, ni) gór□kiem. Pracuje pod (ź, zi) □emią w (ń, ni) kopal□.

Każdego dnia rąbie on wielkie (ć, ci) ś□any węgla. Na głowie ma kask

ze specjalnym (ś, si) □wiatełkiem, który ułatwia mu pracę w (ć, ci)

□emności. Jego praca jest bardzo (ć, ci) □ężka i odpowiedzialna.

Przepisz podane wyrazy z „h” w trzech grupach w porządku

alfabetycznym: w pierwszej - rzeczowniki, w drugiej - czasowniki,

w trzeciej – przymiotniki.

hejnał, Hanna, hoduje, huśtać, bohaterski, czyha, hamuje, Henryk,

zhańbiony, harmonia, hałasuje, hamak, harcerski, heblować, hektar,

hodowlany, Honorata, honorowy, hak, herbaciane, hotel

Uzupełnij „h” lub „ch”

Nieodzowna jestem w □aku,

Ciągle □uśtam się w □amaku.

Przy wykopa□ bywam w □utach

□arcerz bierze mnie na zbiórki,

Obce są mi piątki, czwórki.

Lubię jeździć □ulajnogą

I □amować lewą nogą.

Wciąż w □ałasie się odzywam.

Powiedz, jak ja się nazywam?

Ma mnie hiacynt i herbata

Zna mnie dobrze Honorata

Co dzień słyszysz mnie w hejnale

W Hondurasie mieszkam stale

Zawsze bywam w Hrubieszowie

Czym ja jestem kto to powie?

...................................................................................................

Wypisz z wiersza wyrazy z „h” w porządku alfabetycznym.

Kłopotliwe samo „h”,

dość szczególną skłonność ma,

lubi hałaśliwe słowa:

huk, harmider, hałasować, heca, hurmem,

hej, hop, hura, hola, horda, hejnał, hulać,

hasać, halo, hop, wataha ........................

W tych wypadkach się nie wahaj.

W □amaku □usta się dru□na □ania.

□alinka □oduje □iszpańskie □iacynty.

Rymowanka

harcerz - chata

chleb - herbata

hasło - chór

hejnał - chmura

humor - hura!

Połącz sylaby w wyrazy i zapisz

ha cha chu Ha

Hen chu

cerz mak

ryk ry

Dopisz wyrazy pokrewne

herbata - -

__________________________________________________________

kuchnia -

__________________________________________________________

choinka -

__________________________________________________________

humor -

__________________________________________________________

hak -

__________________________________________________________

słuchawka -

__________________________________________________________

chmura -

__________________________________________________________

haft -

__________________________________________________________

hodowla -

__________________________________________________________

Rozwiąż krzyżówkę

1. Domek „Baby Jagi”

2. Wbity w ścianę.

3. Odpychasz się nogą i jedziesz jak na

rowerze

4. Gorący napój, może być z cytryną

5. Bardzo dzielny człowiek.

Od podanych rzeczowników utwórz czasowniki

hałas - ............................. hamulec - .............................

haft - ............................. hodowla - .............................

handel - ............................. hebel - .............................

Uzupełnij luki wpisując „h” lub „ch”

....erbata rośnie w ....inach. ....elena ....aftuje ....ustkę. dzieci ....ałasują

koło ....uśtawki. W lesie sły....ać ....uk siekiery. Jurek ....andluje

zbożem.

Rozwiąż krzyżówkę („h” lub „ch”)

1. Płaczesz, gdy go trzesz

2. Do nosa, ma cztery rogi

3. Ochrania głowę strażaka.

4. Inaczej linia widnokręgu

5. Może być chińska, indyjska

lub cejlońska.

Wypisz z tekstu wyrazy z „h” i „ch” do tabelki

Na leśnej polanie pracują harcerze i zuchy. Z samochodu znoszą

namioty, pojemniki z chlebem, pudełka śrubek i haków. Śpieszą się, bo

dmucha coraz silniejszy wiatr. Może być burza. Druh Henryk pomaga

słabszym i przypomina, że w lesie nie wolno hałasować.

„h” „ch”

Ćwiczenia utrwalające pisownię wyrazów z ó

1. Wymień wyrazy z ó na wyrazy z o i odwrotnie

brzózka – brzoza

kłódka - ..................... głowa - .....................

róg - ..................... broda - .....................

twaróg - ..................... stopa - .....................

próg - ..................... połowa - .....................

stóg - ..................... słowo - .....................

zamiótł - ..................... wniosła - .....................

urósł - ..................... gniotła - .....................

plótł - ..................... podniosła - .....................

pieróg - ..................... myszołowy - .....................

podróż - ..................... sokoły - .....................

łóżko - ..................... obroty - .....................

Zapamiętaj!

Gdzie się ó na o wymienia, tam je piszę bez zwątpienia.

2. Uzupełnij według wzoru.

Siódemka – siedem

szóstka - ..................... zbierać - .....................

otwór - ..................... dobierać - .....................

Zapamiętaj!

Tam o z kreską zawsze piszę, gdzie je zamiast e usłyszę.

3. Wyrazy z ó wymień na wyrazy z a

Wytwórnia – wytwarzać

Powtórka- ..................... wrócić - .....................

Skrót - ..................... powrót - .....................

Krój - ..................... obrócić - .....................

Zapamiętaj!

Piszę ó, to murowane , gdy na a jest wymieniane.

4. Wyniki działań wskażą kolejne litery w wyrazach.

Wybrane litery dadzą rozwiązanie

3 x 11 – 4 x 8 = 1 (s) k ó r a

2 x 25 – 8 x 6 = s o k ó ł

5 x 12 – 7 x 8 = p r ó b a

2 x 24 – 5 x 9 = w i ó r y

2 x 16 – 9 x 3 = s k r ó t

5 x 11 – 6 x 9 = k t ó r y

3 x 22 – 8 x 8 = n a b ó j

5. Podane wyrazy zapisz w kolejności alfabetycznej. Podkreśl ó.

próżniak, but, córka, ogórek, wróbel, góral, pszczółka, czółno, kura

Pogrupuj wyrazy i napisz je w dwóch rzędach:

jeżyny , struś, żubr, żółw, warzywa, królik, żaba, żyto, jęczmień, jeż,

wąż, zboże, grusza, wiewiórka, śliwa, jarzyny

.........................................................................................................

Uzupełnij zdania, korzystając z zapisanych wyrazów.

Warzywa to inaczej .....................

....................... to owoce krzewów leśnych.

Wieczorem z nad stawu dochodzi rechot .................

W Puszczy Białowieskiej mieszkają ......................

Gospodarze często hodują ......................

Do zwierząt długowiecznych zalicza się .................. i ...................

Ulubionym zwierzątkiem dzieci jest ruda ..................

Przeczytaj wyrazy. Uzupełnij je brakującymi literami.

je□yny □aba tale□

□ubr je□ ły□ka

ja□yny wą□ nó□

wa□ywa zbo□e

zwie□ęta

Napisz wyrazy w kolejności alfabetycznej:

pożar, koleżanka, dużo, ciężko, kałuża, straż, ryż, jeżyny, łyżwy,

młodzież

Wśród wyrazów z rz po spółgłoskach są wyjątki. Kto szybciej je

znajdzie?

brzoza, grzebień, przerwa, pszenica, wrzosy, pszczoła, krzaki, chrzan,

kształt, brzeg, wrzesień, pszczelarz.

LITERATURA:

1.L.Bandura : Z zagadnień błędów uczniowskich, Warszawa 1963,

PZWS.

2. K.Drzewiecki: Zarys metodyki języka polskiego, Warszawa 1922.

3. M.Froelichowa, J. Ledochowska: Metodyka nauczania ortografii w

szkole ogólnokształcącej, Warszawa 1961,PZWS.

4. W.Gawdzik: Ortografia na wesoło, Warszawa 1969, Instytut

Wydawniczy PAX.

5. A.Jedut, A.Pleskot: Nauczanie ortografii w klasach I-III. Poradnik dla

nauczyciela, Warszawa 1991,WSiP.

6. G.Kapica: Rozrywki umysłowe w nauczaniu początkowym, Warszawa

1986, WSiP.

7. T.Krajewski : U źródeł błędów ortograficznych, „ Życie Szkoły” 1960.

8. J.Kulpa, R.Więckowski: Metodyka nauczania języka polskiego w

klasach początkowych, Warszawa 1983, WSiP.

9. J.Malendowicz: Nauczanie ortografii w klasach I-IV, Warszawa 1976,

WSiP.

10. T.Pasierbiński, J.Starościak: Nauczanie ortografii, Warszawa 1951,

PZWS.

11. E.Polański: Dydaktyka ortografii i interpunkcji, Warszawa 1987,

WSiP.

12. J.Lompscher: Psychologia uczenia się w nauczaniu początkowym,

Warszawa 1976, WSiP.

13. J.Wójcik, M.Staszowa: Zbiór ćwiczeń ortograficznych dla uczniów

klas I-III, Warszawa, 1961, WSiP.

Teresa Popławska

nauczyciel Szkoły Podstawowej

z Oddziałami Integracyjnymi Nr 11

w Suwałkach